Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 29 marca 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 marca 2018 roku

sprawy z wniosku S. J. i J. J. (1)

z udziałem J. G., A. P. (1), Z. J.

o dział spadku i zniesienie współwłasności

na skutek apelacji wnioskodawców oraz uczestniczki J. G.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 2 października 2017 roku, sygn. akt I Ns 558/15

postanawia:

1.  z apelacji wnioskodawców zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie siódmym litera a w ten sposób, że zasądzoną od S. J. na rzecz Z. J. kwotę 1.089,74 złotych obniżyć do kwoty 689,74 (sześćset osiemdziesiąt dziewięć, 74/100) złotych, a w pozostałej części apelację wnioskodawców i apelację uczestniczki J. G. w całości oddalić,

2.  ustalić, iż każdy z uczestników ponosi koszty postępowania odwoławczego związane ze swoim udziałem w sprawie.

SSA w SO Grzegorz Ślęzak

SSA w SO Stanisław Łęgosz SSR Dominika Kurpińska

Sygn. akt II Ca 99/18

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 2 października 2017 r. w sprawie I Ns 558/15 Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim:

1.  ustalił, iż w skład spadku po B. J. zmarłej dnia (...) wchodzi udział wynoszący ¼ we współwłasności zabudowanej nieruchomości położonej w R. przy ul (...), oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka numer (...), o powierzchni (...) ha, dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym w Tomaszowie Maz jest prowadzona księga wieczysta (...),

2.  dokonał działu spadku po B. J. oraz zniesienia współwłasność opisanej wyżej nieruchomości pomiędzy S. W. oraz J. M. małżonkami J. - współwłaścicielami na prawach małżeńskiej wspólności ustawowej w części , J. G. - współwłaścicielką w 4/12 częściach, S. J. - współwłaścicielem w 1/12 części oraz A. P. (1) - współwłaścicielką w 1/12 części w ten sposób, że nieruchomość przyznał na wyłączną własność uczestniczce J. G. ,

3.  ustalił, iż uczestniczka J. G. poczyniła na nieruchomość nakład o wartości 20.659 złotych,

4.  zasądził od uczestniczki J. G. tytułem spłaty

a) solidarnie na rzecz wnioskodawców S. J. i J. J. (1) kwotę 52.571 złotych

b) na rzecz wnioskodawcy S. J. kwotę 8.762 złotych,

c) na rzecz uczestniczki A. P. (1) kwotę 8.762 złotych,

wszystkie powyższe kwoty płatne w terminie 3 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia powyższemu terminowi płatności

5. ustalił, iż uczestnik Z. J. spłacił dług spadkowy w kwocie 4.469,23 złotych,

6. ustalił, iż uczestnik S. J. spłacił dług spadkowy w kwocie 1.200 złotych,

7. zasądził na rzecz uczestnika Z. J. tytułem spłaconego długu spadkowego:

a) od uczestnika S. J. kwotę 1.089,74 złotych,

b) od uczestniczki A. P. (1) kwotę 1.489,74 złotych,

8. oddalił wniosek uczestniczki J. G. o rozliczenie pobranych pożytków tytułem czynszu najmu,

9.  nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Tomaszowie Maz tytułem pozostałej części wydatków poniesionych przez Skarb Państwa na opinię biegłego następujące kwoty:

a) solidarnie od wnioskodawców S. i J. J. (1) - 34,32 zł

b) od wnioskodawcy S. J. - 172,39 zł

c) od uczestniczki A. P. (1) - 172,39 zł .

Podstawą tego rozstrzygnięcia były następujące ustalenia i rozważania.

Z. i B. małżonkowie J. na podstawie umowy sprzedaży z dnia 31 października 1974 roku nabyli nieruchomość położoną w R. przy ul (...) , oznaczoną w ewidencji gruntów jako działka numer (...) , o powierzchni (...)ha, dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym w Tomaszowie Maz. jest prowadzona księga wieczysta (...).

W dniu 29 października 1997 roku umową darowizny darowali do majątku objętego wspólnością ustawową swojemu synowi S. i jego żonie J. małżonkom J. udział wynoszący ½ części we współwłasności tej nieruchomości.

Postanowieniem z dnia 10 lipca 2009 roku, Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim w sprawie sygn. akt I Ns 502/09 stwierdził, że spadek po B. J. zmarłej dnia(...) roku w T., ostatnio stale zamieszkałej w K. R., na podstawie ustawy nabył mąż Z. J., syn S. J. oraz córka A. P. (1) po 1/3 części każde z nich.

W dniu 9 maja 2014 roku Z. J. na podstawie umowy dożywocia przeniósł swój udział wynoszący 4/12 w przedmiotowej nieruchomości na J. G., która zobowiązała się w zamian zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie w rozumieniu art. 908 k.c., polegające na zapewnieniu mu mieszkania, dostarczaniu: wyżywienia, ubrania, światła, zapewnienia pomocy i pielęgnowania w chorobie oraz sprawieniu własnym kosztem pogrzebu odpowiadającym zwyczajom miejscowym.

B. J. pozostawiła długi spadkowe, które były egzekwowane w postępowaniu egzekucyjnym o sygn. akt Km 1471/14. W wyniku postępowania zajęto rentę Z. J. i wyegzekwowano kwotę 3.669,23 zł oraz zajęto wynagrodzenie za pracę S. J. i wyegzekwowano kwotę 1.200 zł. Z. J. spłacił również zadłużenie B. J. wobec (...) Bank S.A. w kwocie 800 zł.

Na nieruchomości znajduje się wybudowany 1975 roku budynek mieszkalny murowany, nieotynkowany, nieocieplony, dwukondygnacyjny, ze stropodachem krytym papą. Garaż znajduje się w bryle budynku. Jest też wybudowany w latach 1984-85 budynek gospodarczy .

Nieruchomość tą zamieszkiwał do 2002 roku S. J. z żoną i do nich należała góra, natomiast dół zajmowała J. G. od 2001 roku z Z. J., który jest człowiekiem leżącym, niezdolnym do samodzielnej egzystencji. S. i J. J. (1) zaczęli wynajmować górę nieruchomości G. S., która opłaca im czynsz w wysokości po 300 zł miesięcznie.

Wartość nieruchomości wynosiła 157.713 zł.

J. G. przeprowadziła remont dołu nieruchomości, zrobiła panele, ściany na korytarzu, wymieniła okna, zrobiła barierki na dole w dwóch balkonach. Wyremontowała także kuchnię, łazienkę i pokój. Naprawiła również fragment dachu, bo przeciekało, drzwi garażowe, papę na garażach i na komórkach. J. G. wykonuje prace codzienne przy domu jak koszenie trawy, malowanie, poprawienie płotu. Inni współwłaściciele nie dokonują napraw. W pracach pomaga ojciec J. - S. G.. Wartość nakładów poczynionych przez J. G. wynosi 20.659 zł.

Obecnie współwłaścicielami przedmiotowej nieruchomości są:

- S. i J. małż. J. 6/12 części nieruchomości,

- S. J. w 1/12 części nieruchomości,

- A. P. (1) w ½ części nieruchomości,

- oraz J. G. w 4/12 części nieruchomości.

Wartość udziału J. G. bez uwzględnienia dożywocia i nakładów wynosi 52.571 zł. Wartość ustanowionego prawa dożywocia wynosi 103.657 zł. Udział J. G. jest zatem obciążony dożywociem , którego wartość przewyższa wartość odpowiadającego temu udziałowi ułamka 4/12 w wartości całej nieruchomości.

Wartość udziału S. i J. J. (1) bez uwzględnienia nakładów i z uwzględnieniem dożywocia wynosi 52.571 zł, wartość udziału S. J. bez uwzględnienia nakładów i z uwzględnieniem dożywocia wynosi 8.762 zł , wartość udziału A. P. (1) bez uwzględnienia nakładów i z uwzględnieniem dożywocia wynosi 8.762 zł.

Podstawę dokonanych w sprawie ustaleń faktycznych stanowiły dokumenty oraz zeznania świadków G. S. , S. G., którym Sąd przyznał walor wiarygodności, gdyż korelują one z ustalonym stanem faktycznym w sprawie. Sąd ustalając stan faktyczny oparł się również o opinię biegłej B. O.. Co prawda została ona zakwestionowana częściowo, jednakże po jej uzupełnieniu, żadna ze stron nie zgłosiła dalszych wniosków dowodowych, opowiadając się, każdy za innym, za jednym z wariantów opinii w części dotyczącej wpływu dożywocia obciążającego udział w nieruchomości na jej wartość. Opinia ta została sporządzona w sposób fachowy, wnioski z niej wynikające są jasne, a wywody i twierdzenia w niej zawarte zostały przedstawione przez biegłego w sposób jasny i zgodny z zasadami logiki. Opinia biegłej nie była kwestionowała w części w której ustalona została wysokość nakładów obciążających nieruchomość oraz wartość nieruchomości bez uwzględnienia prawa dożywocia. Wartość samego prawa dożywocia także nie była kwestionowana. Przedmiotem sporu między stronami pozostawała jedynie kwestia wpływu tego dożywocia na wartość całej nieruchomości oraz udziałów każdego z uczestników . Rozstrzygniecie tego problemu pozostawało jednak w gestii sądu, a nie biegłego.

W przedmiotowej sprawie wnioskodawcy oraz wszyscy uczestnicy domagali się przyznania na wyłączną własność nieruchomości J. G. i dokonanie przez nią stosownych spłat, zaś J. G. była zainteresowana przejęciem nieruchomości na własność.

Wobec tego, Sąd dokonał działu spadku po B. J. oraz zniósł współwłasność opisanej wyżej nieruchomości pomiędzy S. J. oraz J. M. małżonkami J. - współwłaścicielami na prawach małżeńskiej wspólności ustawowej w ½ części, J. G. - współwłaścicielką w 4/12 częściach, S. J. - współwłaścicielem w 1/12 części oraz A. P. (1) - współwłaścicielką w 1/12 części i nieruchomość przyznał na wyłączną własność uczestniczce J. G.. To właśnie J. G. zajmuje przedmiotową nieruchomość wraz z Z. J., nad którym to uczestniczka sprawuje opiekę.

Aktualna wartość nieruchomości będącej przedmiotem współwłasności wynosiła 178.372 złote. Na podstawie faktur, zeznań świadków G. S. i S. G. oraz opinii biegłej B. O., Sąd ustalił, iż uczestniczka J. G. poczyniła na przedmiotową nieruchomość nakład o wartości 20.659 zł. Ponieważ nieruchomość w wyniku podziału przypada J. G., która nakłady te poczyniła, podstawę do wyliczenia należnej od niej spłaty stanowić powinna ustalona przez biegłego wartość nieruchomości pomniejszona o wartość nakładu, tj. kwota 157.713 zł . W przeciwnym razie uczestniczka musiałaby spłacać pozostałe strony z tego, co już sama zainwestowała w nieruchomość, zaś pozostali uczestnicy byliby bezpodstawnie wzbogaceni jej kosztem.

Wartość prawa dożywocia została ustalona na kwotę 103.657 zł.

W nieruchomości wnioskodawcom S. i J. małż. J. przysługuje udział 6/12 na zasadach wspólności majątkowej małżeńskiej, S. J. przysługiwał udział 1/12, uczestniczce A. P. (1) udział 1/12 oraz J. G. udział 4/12. Wobec tego, iż na udziale J. G. ustanowione było prawo dożywocia o wartości 103.657, które to prawo przewyższało wartość udziału J. G. obliczając wartość nieruchomości należało uwzględnić prawo dożywocia i wartość nieruchomości pomniejszyć o kwotę wartości dożywocia, ale nie większej niż wartość udziału J. G.. Dożywocie obciąża bowiem tylko udział J. G.. Pozostałe udziały są wolne od obciążenia. Gdyby nie było obciążenia dożywociem wartość udziału J. G. wynoszącego 4/12 wynosiłby 52.571 zł tj. 157.713 x 4/12. Ponieważ wartość obciążenie na udziale jest wyższa, niż wartość samego udziału, zatem wartość obciążonego udziału J. G. wynosi 0.

Wartość całej nieruchomości jest zatem taka jak wartość pozostałych 8/12 i wynosi 105.142 zł ( 157.713 zł x 8/12). Od tej kwoty 105.142 zł należało obliczyć wartość udziałów należących do wnioskodawców i uczestniczki A. P. (1) i należną spłatę.

Wartość udziału przysługującego wnioskodawcom S. i J. małż. J. na zasadach wspólności majątkowej małżeńskiej 6/12 wynosi 52.571 zł( 6/12 x 105.142 zł ). Wartość udziału 1/12 S. J. wynosi 8 762 zł (1/12 x 105.142 zł) . Tyle samo wynosi wartość udziału 1/12 należącego do A. P. (1). Wobec tego, iż uczestniczka J. G. otrzymała na wyłączną własność przedmiotową nieruchomość, Sąd orzekł jak w pkt 4.

Zdaniem Sądu nie mógł on ustalić wartości nieruchomości pomniejszając wartość nieruchomości obciążonej dożywociem o wartość dożywocia 157.713 zł – 103.657 zł , gdyż powstałaby sytuacja, taka sama jak gdyby obciążone dożywociem było, nie 4/12, lecz cała nieruchomość. Tymczasem obciążenie dotyczyło tylko udziału 4/12 części nieruchomości. Pozostałe udziały były wolne od obciążenia. Oczywiście obciążenie udziału i tak rzutuje na wartość rynkową całej nieruchomości, która bez obciążeniem wynosiła kwotę 157.713 zł, a po uwzględnieniu dożywocia o 4/12 mniej, czyli 105.142 zł.

Biegła w jednej z wersji opinii pomniejszyła wartość nieruchomości o całą wartość dożywocia, co wywiodła z treści art. 910 § 2 k.c., który stanowi, iż osobista odpowiedzialność współwłaścicieli za świadczenia względem dożywotnika jest solidarna. Z przepisu tego wynika jednak tylko tyle, że solidarnie odpowiedzialni są wszyscy współwłaściciele tych udziałów które są obciążone, i całej nieruchomości, jeśli cała jest obciążona dożywociem. Współwłaściciele pozostałych, nieobciążonych udziałów, nie są zobowiązani do świadczeń z tytułu dożywocia. Nabywca tych udziałów także nie jest zobowiązany solidarnie ze zbywcą do świadczeń na rzecz dożywotnika. Gdyby było inaczej nie byłoby różnicy pomiędzy obciążeniem całości nieruchomości, a obciążeniem udziału.

W skład spadku wchodził również dług spadkowy B. J. wobec Banku (...) S.A. w W. w wysokości 4.869,23 zł, wynikający z postępowania egzekucyjnego w sprawie sygn. akt KM 1471/14. W wyniku postępowania zajęto rentę Z. J. i wyegzekwowano kwotę 3.669,23 zł, czego dowodem jest załączone do akt zaświadczenie komornika sądowego oraz zajęto wynagrodzenie za pracę S. J. w kwocie 1.200 zł. B. J. posiadała również zadłużenie wobec (...) Bank S.A. w kwocie 800 zł, które to spłacił Z. J., na dowód czego załączono do akt dowody wpłat gotówkowych na powyższą kwotę.

Zgodnie z art. 1034 § 1 k.p.c. do chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe, jeżeli jeden ze spadkobierców spełnił świadczenie może żądać od pozostałych zwrotu w częściach, które odpowiadają wielkości udziałów.

Uczestnik Z. J. zgłosił do rozliczenia spłatę długu B. J..

W związku ze spłaceniem przez niego kwoty 4.469,23 zł Sąd zasądził od współspadkobierców, którzy nabyli spadek po 1/3, części kwoty odpowiadające temu ułamkowi 1/3 z 4.469,23 zł = 1 498,74 zł . Przy czym w przypadku S. J. zasądzaną od niego na rzecz Z. J. kwotę pomniejszył o 1/3 ze spłaconych 1.200 zł = 400 (1.498,74 - 400 = 1.098,74zł).

Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w pkt 7 postanowienia.

O kosztach postępowania orzeczono na mocy art. 520 §1 k.p.c. zgodnie z obowiązującą w postępowaniu nieprocesowym zasadą ponoszenia przez każdego uczestnika kosztów postępowania związanych z jego udziałem w sprawie.

W oparciu o treść z art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Tomaszowie Maz tytułem pozostałej części wydatków poniesionych przez Skarb Państwa na opinię biegłego następujące kwoty: 34,32 zł od solidarnie od wnioskodawców S. i J. J. (1), 172,39 zł od wnioskodawcy S. J., 172,39 zł. od uczestniczki A. P. (1) . Zróżnicowanie kwot wynika z wielkości udziałów we współwłasności nieruchomości i uiszczenia lub braku uiszczenia zaliczek.

Od powyższego rozstrzygnięcia apelacje złożyły obie strony.

Apelacja uczestniczki J. G. skarży postanowienie w części zasądzającej spłatę ponad kwotę 27.028 złotych na rzecz S. i J. małżonków J. i zasądzającej spłaty ponad kwoty 4.504,67 złotych na rzecz S. J. i A. P. (1).

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzuca:

-

obrazę przepisów prawa procesowego, która miała wpływ na treść wydanego postanowienia, a to art. 227 k.p.c., art. 233 §1 k.p.c. w zw. z art. 278 §1 k.p.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie polegające na dokonaniu dowolnej, a nie swobodniej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego w postaci opinii biegłej z zakresu szacowania wartości nieruchomości, z zaniechaniem jej wszechstronnego rozważenia, z pominięciem jej wniosków i przyjęcie przez Sąd błędnych nieuzasadnionych konkluzji własnych, sprzecznych z wydaną opinią, co doprowadziło do nieprawidłowego uznania braku wpływu ustanowionego na udziale w prawie własności nieruchomości prawa dożywocia w kwocie 103.657 zł na wartość całej nieruchomości;

- obrazę przepisów prawa materialnego, a to art. 910 §2 k. c. poprzez jego błędną wykładnię, polegającą na nieprawidłowym przyjęciu solidarnej odpowiedzialności wyłącznie współwłaścicieli udziałów w prawie własności nieruchomości, które są obciążone prawem dożywocia, podczas gdy przywołany przepis reguluje sytuację współwłaściciela nieruchomości w ogólności, nie zaś odnosi się wyłącznie do właściciela udziału obciążonego prawem dożywocia, przy jednoczesnym powszechnym przyjęciu szerszej skuteczności prawa dożywocia niż inter partes, co doprowadziło do nieprawidłowego uznania braku wpływu ustanowionego na udziale w prawie własności nieruchomości prawa dożywocia, na wartość całej nieruchomości;

Występując z tymi zarzutami skarżąca wnosiła o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez obniżenie zasądzonych od uczestniczki J. G. spłat na rzecz wnioskodawców S. J. i J. J. (1) do kwoty 27.028.00 zł, na rzecz wnioskodawcy S. J. do kwoty 4.504,67 zł i na rzecz uczestniczki A. P. (2) do kwoty 4.504,67 zł;

Z kolei wnioskodawcy S. J. i J. J. (1) zaskarżyli postanowienie w części dotyczącej wysokości zasądzonej spłaty, a także w części dotyczącej rozliczenia długów spadkowych.

W apelacji zarzucili:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego: art. 212 § 1 i § 2 k.c. w zw. z § 3 ust 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji ustalenie kwoty spłat należnych od uczestniczki S. J. oraz S. J. i J. J. (1) na poziomie niższym niż ustalona przez Sąd wartość udziałów przysługujących wnioskodawcom we współwłasności nieruchomości będącej przedmiotem zniesienia współwłasności;

2.  naruszenie art. 1034 §1 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i błędne obliczenie kwoty należnej Z. J. od S. J. tytułem spłaty długów spadkowych;

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wnosili o:

1. zmianę zaskarżonego postanowienia w pkt 4 poprzez zasądzenie od uczestniczki J. G. tytułem spłaty solidarnie na rzecz wnioskodawców S. J. i J. J. (1) kwoty 78.856,50 zł oraz na rzecz wnioskodawcy S. J. kwoty 13.142,75 zł. płatnych w terminie trzech miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności;

2. zmianę zaskarżonego postanowienia w pkt 7 a) poprzez oddalenie wniosku uczestnika Z. J. o zasądzenie od S. J. jakiejkolwiek kwoty tytułem spłaconych długów spadkowych, ewentualnie o obniżenie zasądzonej z tego tytułu kwoty 1.069,74 do kwoty 669,74 zł.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Z obu złożonych apelacji zasadna jest jedynie apelacja wnioskodawców i to tylko w części odnoszącej się do rozliczenia długów spadkowych.

Z tytułu rozliczenia spłaconych długów spadkowych sąd pierwszej instancji zasądził od S. J. na rzecz Z. J. kwotę 1.089,74 złotych. Jednakże wyliczenie tej kwoty jest błędne i nie uwzględnia, że wnioskodawca sam spłacił dług spadkowy w wysokości 1.200 złotych.

Według ustaleń sądu Z. J. spłacił 4.469,23 złotych długów spadkowych B. J. (3.669,23 zł wyegzekwowane w sprawie Km 1171/14 i 800 zł wobec (...) Banku), zaś S. J. 1.200 złotych (w toku postępowania egzekucyjnego). Spłacone długi spadkowe łącznie wynoszą 5.669,23 złotych. Z uwagi na fakt, iż spadkobiercy dziedziczą długi spadkowe w częściach równych (po 1/3) każdy z nich winien spłacić po 1.889,77 złotych. Skoro zatem S. J. sam spłacił 1.200 złotych to do zwrotu od niego na rzecz Z. J. pozostaje jedynie różnica 689,74 złotych, a nie jak błędnie przyjął sąd pierwszej instancji kwota 1.089,74 złotych.

W tym tylko zakresie Sąd Okręgowy w uwzględnieniu apelacji wnioskodawców na podstawie art. 386§1 kpc zmienił zaskarżony wyrok obniżając zasądzoną w punkcie 7 od wnioskodawcy S. J. na rzecz uczestnika Z. J. kwotę 1.089,74 złotych do 689,74 złotych.

W pozostałym zakresie apelacja wnioskodawców oraz w całości apelacja uczestniczki J. G. nie są uzasadnione i podlegają oddaleniu.

Obie apelacje kwestionują sposób obliczenia spłaty należnej od J. G. lecz ich wnioski są przeciwstawne. Wnioskodawcy zmierzają do podwyższenia zasądzonej spłaty, natomiast uczestniczka zmierza do jej obniżenia. Jest to konsekwencją różnego stanowiska apelujących stron w kwestii wpływu obciążenia udziału 4/12 należącego do J. G. prawem dożywocia, którego wartość wynosi 103.657 złotych i przekracza wartość tego udziału (52.571 zł), na wartość przedmiotu postępowania.

Według stanowiska wnioskodawców okoliczność, że dożywocie obciąża jedynie udział J. G., nie może w żaden sposób prowadzić do obniżenia wartości pozostałych udziałów przysługujących wnioskodawcom. Tym samym przy ustalaniu wysokości należnych im spłat pod uwagę nie powinno być brane obniżenie dożywociem udziału J. G.. Wynikiem tego spłaty od J. G. powinny wynosić 78.856,50 złotych na rzecz małżonków J. i 13.142,78 złotych na rzecz S. J..

Z kolei według uczestniczki skutkiem obciążenia dożywociem udziału w nieruchomości, powinno być ustalenie wartości nieruchomości na kwotę 54.056.00zł ( 157.713,00zł -103.657,00zł). Spłata zatem powinna wynosić 27.028,00 zł na rzecz małż. J. i po 4.504,00zł na rzecz S. J. i A. P. (2).

Sąd pierwszej instancji prawidłowo nie podzielił tych stanowisk i ustalając wysokość spłat trafnie oparł się na wariancie przedstawionym w uzupełniającej opinii biegłej O. z 8 lutego 2017 roku.

Obciążenie udziału w prawic własności nieruchomości prawem dożywocia nie ogranicza swojego wpływu wyłącznie do obciążonego udziału, a oddziałuje także na wartość pozostałych udziałów w tym prawie. Nie powinno budzić wątpliwości, że obciążenie chociażby jednego udziału w prawie własności nieruchomości prawem dożywocia, wpływa na wartość całej nieruchomości (rozumianej również jako wartość pozostałych udziałów), bowiem ustanowienie prawa dożywocia choćby na niewielkim udziale w prawic własności nieruchomości sprawia, że cała nieruchomość (w tym pozostałe i nawet nieobciążone udziały) są mniej atrakcyjne rynkowo, a wartość nieruchomości (w tym wartość pozostałych udziałów) odpowiednio zmaleje. Z tych względów pogląd wnioskodawców prezentowany w apelacji, zakładający brak oddziaływania prawa zobowiązaniowego ustanowionego na udziale, na wartość całej nieruchomości i pozostałych nieobciążonych udziałów, nie zasługuje na aprobatę.

Dlatego też Sąd Okręgowy akceptuje sposób wyliczenia spłaty zastosowany przez sąd pierwszej instancji. Na tle propozycji stron jawi się on jako kompromisowy i godzący przeciwstawne interesy wszystkich stron.

Należy także odnieść się do stanowiska wnioskodawców o braku zgody pozostałych spadkobierców na rozporządzenie przez Z. J. jego udziałem w przedmiocie należącym do spadku i bezskuteczności tego rozporządzenia w rozumieniu przepisu art. 1036 k.c., zaprezentowanego w pisemnym głosie do protokołu. Wielkość udziału w nieruchomości nabytego przez Z. J. w drodze spadkobrania jest niewielka i wynosi tylko 1/12. Poza tym, mając na uwadze sytuację życiową i zdrowotną Z. J., odmowę zgody pozostałych spadkobierców- którzy są dla niego osobami najbliższymi - na zbycie przez niego udziału umową dożywocia, należy uznać za sprzeczną z art. 5 k.c.

Z tych względów, uznając apelację wnioskodawców skierowaną do punktu 4 postanowienia oraz w całości apelację uczestniczki za niezasadne, Sąd Okręgowy je oddalił na podstawie art. 385 k.p.c.

STŁ/AOw

SSA w SO Grzegorz Ślęzak

SSA w SO Stanisław Łęgosz SSR Dominika Kurpińska