Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 maja 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 5 maja 2021 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa T. B. i Z. B.

przeciwko (...)sp. z o.o. w B.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 27 maja 2019 r. sygn. akt I C 1300/14

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda T. B. kwotę 1.012,50 zł ( jeden tysiąc dwanaście złotych pięćdziesiąt gorszy) a na rzecz pozwanego Z. B. 3.037,50 zł (trzy tysiące trzydzieści siedem złotych pięćdziesiąt groszy) tytułem kosztów postepowania apelacyjnego.

SSA Grzegorz Krężołek SSA Jerzy Bess SSA Marek Boniecki

Sygn. akt I ACa 1098/19

Uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie

z dnia 5 maja 2021 r.

Wyrokiem z dnia 27 maja 2019 r. Sąd Okręgowy w Krakowie: I. zasądził od (...) sp. z o.o. w B. na rzecz T. B. kwotę 24.353 zł z odsetkami w wysokości ustawowej od 9 sierpnia 2011 r. do dnia zapłaty; II. zasądził od strony pozwanej na rzecz Z. B. kwotę 73.058 zł z odsetkami w wysokości ustawowej od 9 sierpnia 2011 r. do dnia zapłaty; III. oddalił powództwo w dalej idącej części oraz orzekł o kosztach procesu i nieuiszczonych kosztach sądowych.

Sąd pierwszej instancji ustalił stan faktyczny szczegółowo zaprezentowany
w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (k. 430v – 432), który Sąd Apelacyjny przyjął za własny.

W ustalonym przez siebie stanie faktycznym, po dokonaniu analizy zebranego
w sprawie materiału dowodowego, Sąd Okręgowy przyjął, że:

- powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części;

- podstawę prawną żądań powodów stanowił art. 129 ust. 2 w zw. z art. 136 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t. jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 519, dalej: u.p.o.ś);

- szkoda w ujęciu art. 129 ust. 2 u.p.o.ś. polega na zmniejszeniu wartości nieruchomości, będącym następstwem nie tylko ograniczeń przewidzianych bezpośrednio w treści rozporządzenia o utworzeniu obszaru (zwłaszcza dotyczących ograniczeń zabudowy), ale także zawężenia granic własności i tym samym ścieśnienia wyłącznego władztwa właściciela względem nieruchomości położonej na obszarze ograniczonego użytkowania;

- nie zasługiwało na uwzględnienie stanowisko strony pozwanej, zgodnie z którym powodowie winni wykazać, że na skutek wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania doznali określonych ograniczeń, które zmieniły dotychczasowy sposób korzystania przez nich ze stanowiących ich własność nieruchomości i miały bezpośredni wpływ na powstanie szkody i jej wysokość; ograniczenia te wynikają bowiem już z faktu zakwalifikowania ich nieruchomości do strefy (...)obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska;

- ustalenie wysokości szkody nastąpiło w oparciu o opinię biegłego P. F. (1);

- pod pojęciem szkody, o której mowa w art. 129 ust. 2 u.p.o.ś. należy rozumieć nie tylko koszty prac związanych z rewitalizacją akustyczną budynku, które zostały już poniesione ale także te, które dopiero mają zostać wykonane;

- nie ma podstaw do przyjęcia wartości szkody przy hipotetycznym założeniu, że powodowie wykonają prace rewitalizacyjne, bowiem nie ma obowiązku dokonania przedmiotowych prac i w chwili zamknięcia rozprawy, jak i sporządzania opinii przez biegłego przedmiotowe prace nie były wykonane, a nadto należy przyjąć stan nieruchomości z dnia wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania, a nie jej stan po dokonaniu ewentualnych nakładów związanych z dodatkową ochroną akustyczną;

- odszkodowanie, na które złożyły się: utrata wartości nieruchomości i koszty rewitalizacji akustycznej wyniosły w przypadku Z. B. 73.058 zł (50.475 zł + 22.583 zł), a w przypadku T. B. 24.353 zł (16.825 zł + 7.528 zł);

- odsetki w wysokości ustawowej należało zasądzić od dnia następnego po dniu otrzymania przez stronę pozwaną wezwania do próby ugodowej (art. 455 k.c.).

Wyrok powyższy zaskarżyła apelacją pozwana spółka w części zasądzającej na rzecz obu powodów należności główne z tytułu odszkodowania za spadek wartości nieruchomości wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od 9 sierpnia 2011 roku do dnia zapłaty oraz rozstrzygającej o kosztach postępowania.

Skarżąca zarzuciła naruszenie: 1) art. 233 §1 k.p.c. w zw. z art. 278 §1 k.p.c. w zw.
z art. 286 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. - polegające na naruszeniu zasady swobodnej oceny dowodów poprzez błędną ocenę pisemnej opinii biegłego sądowego P. F. (1) z 6 kwietnia 2018 roku, pisemnej opinii uzupełniającej z 26 września 2018 roku, polegającej na uznaniu, że opinia sporządzona na okoliczność ustalenia wysokości szkody związanej ze spadkiem wartości nieruchomości powodów została sporządzona w sposób rzetelny, fachowy i kompletny, a tym samym może stanowić podstawę wyrokowania
w sprawie, a to w sytuacji, gdy uznaniu takiemu stoi na przeszkodzie następujące uchybienie, którego biegły dopuścił się w przedmiotowej opinii: biegły przyjął przy dokonywaniu wyceny do porównań nieruchomości niepodobne, które znacząco różni cecha „położenie”; biegły porównywał bowiem nieruchomości położone w jednej z gorszych lokalizacji
z nieruchomościami położonymi w bardzo dobrych lokalizacjach; tym samym różnica w cenie metra kwadratowego przedmiotowych nieruchomości nie tylko wynika z faktu, iż dana nieruchomość położone jest w strefie OOU, ale także (bądź przede wszystkim) z tego, że nieruchomości porównawcze położone są w najatrakcyjniejszych dzielnicach K. (bądź w pobliżu K. - vide: Z.), co z kolei skutkowało błędnym ustaleniem faktycznym przyjętym za podstawę rozstrzygnięcia w zakresie oszacowania wartości nieruchomości powodów i ewentualnego spadku wartości nieruchomości w związku z lokalizacją tych nieruchomości w strefie (...)obszaru ograniczonego użytkowania ustanowionego dla lotniska(...) 2) art. 6 k.c. poprzez jego niezastosowanie i zasądzenie roszczenia pomimo braku jego udowodnienia przez powodów, zarówno co do zasady, jak i wysokości; 3) art. 129 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska w związku z § 5 pkt. 2 i pkt. 3 uchwały nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 maja 2009 roku poprzez: a) jego bezpodstawne zastosowanie w sytuacji, gdy nie ziściły się przesłanki uprawniające do jego zastosowania, albowiem w sprawie nie wykazano, iż na skutek wprowadzenia ograniczeń wynikających ze strefy (...)ani nawet z samego faktu objęcia nieruchomości powód obszarem OOU (...) powodowie zostali chociażby ograniczeni w dotychczasowym sposobie korzystania z nieruchomości, co jest niezbędną przesłanką odpowiedzialności pozwanej na podstawie ww. przepisu (podobnie jak identyczną przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej jest przesłanka z art. 36 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, która w takich sprawach o odszkodowanie na podstawie art. 36 ust. 1 cyt. ustawy jest każdorazowo szczegółowo dowodzona przez powodów i badana przez Sąd); b) błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie oraz przyjęcie, że przepis uchwały wprowadza całkowite ograniczenie zabudowy i korzystania z nieruchomości położonych w strefie (...)obszaru ograniczonego użytkowania, podczas gdy cyt. uchwała w strefie (...)ustanawia zakaz lokalizowania i budowy nowych obiektów zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży działającym w porze nocnej; uchwała natomiast nie wprowadza ograniczeń co do jakiejkolwiek zabudowy i prawnie możliwa jest zabudowa przedmiotowej nieruchomości budynkami o przeznaczeniu mieszkalnym, jak i komercyjnym, co winno znaleźć przełożenie na sposób wykonania przez biegłego opinii w sprawie i wpłynąć na zmniejszenie ustalonego przez niego spadku wartości nieruchomości; 4) art. 455 k.c. w zw. z art. 481 §1 k.c. w zw. z art. 363 §2 k.c. poprzez ich błędną interpretację polegającą na uznaniu, iż jeżeli wysokość szkody za utratę wartości została ustalona wg cen z daty wyrokowania, tj. z daty 27 maja 2019 roku, to tak ustalona wysokość szkody z obu tytułów nie rekompensuje powodom także ewentualnej szkody z tytułu opóźnienia w zapłacie świadczenia pieniężnego i konieczne jest zasądzenie odsetek nie od dnia wyrokowania, lecz od dat wcześniejszych, tj. od dnia doręczenia wezwania pozwanej zawezwania do próby ugodowej, podczas gdy prawidłowo winno zostać uznane, iż jeżeli wysokość szkody została ustalona odpowiednio wg cen z daty 27 maja 2019 roku, to tak ustalona wysokość szkody rekompensuje powodom w całości także ewentualną szkodę z tytułu opóźnienia w zapłacie świadczenia pieniężnego na dzień wyrokowania; tym samym niezasadne jest zasądzanie na rzecz powodów przez Sąd I instancji jakichkolwiek odsetek za opóźnienie w zapłacie za okres sprzed dnia wyrokowania, zaś powyższe doprowadziło do wadliwego zastosowania przez Sąd I instancji przepisu art. 455 k.c.

W konkluzji apelująca wniosła o: 1) rozpoznanie na podstawie art. 380 k.p.c. postanowienia Sądu pierwszej instancji w przedmiocie wniosku pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii kolejnego biegłego ds. szacowania wartości nieruchomości na okoliczność ustalenia, czy na sutek ograniczeń wprowadzonych na skutek wejścia w życie przewidzianych uchwałą ustanawiającej obszar ograniczonego użytkowania (...)doszło do spadku wartości nieruchomości powodów, a jeśli tak to w jakiej wysokości, a to wszystko przy uwzględnieniu przez biegłego takiej metodologii, jaką stosuje przy ustalaniu spadku wartości nieruchomości, o którym mowa w art. 36 ust. 1 pkt 1) ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym; 2) zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonej części i rozstrzygnięcie o kosztach na korzyść skarżącej.

W odpowiedzi na apelację powodowie wnieśli o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy prawidłowo, z poszanowaniem reguł wyrażonych w przepisie art. 233 §1 k.p.c. ustalił stan faktyczny sprawy, co sprawiło, że Sąd Apelacyjny przyjął go za własny. Podkreślenia wymaga, że jakkolwiek skarżąca podniosła zarzut naruszenia ww. przepisu
i błędu w ustaleniach faktycznych, to w istocie dotyczył on wadliwej wyceny szkody przez biegłego. W pozostałym zakresie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia, a ujęte
w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku pozostawały poza sporem.

Nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut nieprawidłowej oceny opinii biegłego.

Po pierwsze, biegły w sposób przekonujący wyjaśnił dobór nieruchomości (k. 398), podkreślając, że w przypadku określenia współczynnika utraty wartości nie jest możliwe dobranie par nieruchomości podobnych pod każdym względem, szczególnie z uwagi na ograniczoną liczbę relewantnych transakcji. Pamiętać przy tym należy, że różnice
w poszczególnych cechach nieruchomości podobnych uwzględniane są poprzez użycie współczynników korygujących. Podnieść w tym miejscu trzeba, że pozwana nie zarzuciła
w apelacji braku odebrania od biegłego ustnych wyjaśnień do opinii, a sąd odwoławczy zarzutami natury procesowej jest związany.

Po wtóre, skarżącej nie udało się skutecznie podważyć mocy dowodowej ww. opinii. Pozwana wskazuje wprawdzie w uzasadnieniu apelacji, które pary nieruchomości uznaje za nieprawidłowe, ale jednocześnie nie uprawdopodabnia nawet (np. poprzez dokument prywatny), że dobór nieruchomości przez biegłego był niewłaściwy. Samo odwołanie się do położenia nieruchomości za wystarczające uznane być nie może. Zawnioskowany w apelacji (poprzez kontrolę postanowienia dowodowego Sądu Okręgowego) do przeprowadzenia dowód z opinii innego biegłego, z uwagi na zakreśloną tezę dowodową, był nieprzydatny dla rozstrzygnięcia. Nie ma w ocenie Sądu Apelacyjnego bowiem podstaw do szacowania szkody w rozumieniu art. 129 ust. 2 u.p.o.ś. z zastosowaniem metodologii przyjmowanej przy szacowaniu szkody opisanej w 36 ust. 1 pkt 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Mimo bowiem zbieżnej treści obu przepisów, całkowicie rozbieżny pozostaje przedmiot szkody, z uwagi na odmienne rozumienie ograniczenia we władaniu nieruchomością, o czym niżej.

Odnośnie do zarzutu obrazy art. 6 k.c., na wstępie zauważyć należy, że sformułowany on został w sposób nieprawidłowy. Sąd może bowiem naruszyć omawiany przepis (bez nawiązania do innej normy materialnoprawnej) jedynie wówczas, gdy nieprawidłowo rozłoży ciężar dowodu, co w rozpoznawanej sprawie nie miało miejsca ani nawet nie było zarzucane. Niezależnie od powyższego zarzut nieudowodnienia szkody co do zasady i wysokości, wobec fiaska podważenia mocy dowodowej opinii biegłego, nie mógł osiągnąć zamierzonego skutku.

Sąd Okręgowy nie naruszył także prawa materialnego, w szczególności w postaci przepisów wskazanych w wywiedzionym środku odwoławczym.

Zarzucając obrazę art. 129 ust. 2 u.p.o.ś. skarżąca wydaje się nie dostrzegać ugruntowanego już w orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych, a trafnie wskazanego przez Sąd pierwszej instancji poglądu, zgodnie z którym ograniczenie w sposobie korzystania z nieruchomości znajdującej się w obszarze ograniczonego użytkowania (OOU), jest związane przede wszystkim z utratą uprawnień właściciela, który nie może poprzez akcję prawną domagać się zaniechania immisji związanych z uciążliwą lokalizacją lotniska (por. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2020 r., I CSK 11/20). Brak czy niewielkie (jak w badanym przypadku) ograniczenia w zabudowie mogą wpływać, nie jak twierdzi apelująca na zmniejszenie szkody, a jej zwiększenie.

Nie zasługiwał także na uwzględnienie zarzut naruszenia prawa materialnego
w zakresie zasądzenia odsetek. Przede wszystkim biegły oceniał nieruchomość wg stanu na datę wprowadzenia OOU. Jakkolwiek biegły posłużył się cenami z daty sporządzenia opinii, to jednocześnie wskazał przy badaniu trendu czasowego, że wzrost cen nieruchomości nie nastąpił. Dodatkowo zauważyć należy, że faktem znanym powszechnie jest istotny aktualnie wzrost cen nieruchomości. Niezależnie od tego pamiętać trzeba, że w badanej sprawie znaczenie ma relacja wartości, co oznacza, że w przypadku wzrostu cen wszystkich stanowiących podstawę opiniowania nieruchomości, stosunek ten pozostanie zbliżony. Wskazać też wypada, że w apelacji nie zakwestionowano aktualności wyceny.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.

Za podstawę rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego, które po stronie powodów ograniczyły się do wynagrodzenia adwokata przyjęto art. 98 §1 k.p.c. w zw. z art. 391 §1 k.p.c. oraz §2 pkt 6 w zw. z §10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.). Wzięto przy tym pod uwagę wysokość udziałów powodów w nieruchomości.

SSA Marek Boniecki SSA Jerzy Bess SSA Grzegorz Krężołek