Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 grudnia 2020 r.

Sąd Rejonowy w Rybniku I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 8 grudnia 2020 r. w Rybniku

sprawy z powództwa (...) Sp. z o.o. z siedzibą w R.

przeciwko (...) Bankowi (...) S.A. w W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 557,31 zł ( pięćset pięćdziesiąt siedem złotych 31 groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 28.04.2017r.

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 387 zł ( trzysta osiemdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 270 zł (dwieście siedemdziesiąt złotych ) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia prawomocności wyroku.

Sędzia Ewa Buczek – Fidyka

Sygn. akt I C 587/20

UZASADNIENIE

Powódka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
z siedzibą w R. domagała się zasądzenia od pozwanej (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej w W. kwoty 557,31 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 28 kwietnia 2017 roku, a także zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu powódka wskazała, że w dniu 9 października 2013r. wierzyciel pierwotny J. Z. zawarł z Bankiem (...) S.A. z siedzibą we W. umowę o kredyt gotówkowy nr (...) w wysokości 19.569 zł na okres od 9 października 2013 roku do 8 października 2019 roku. Prowizja za udzielenie kredytu wynosiła 587,07 zł. Wierzyciel pierwotny spłacił kredyt przed terminem w dniu 28 stycznia 2014 roku, wobec czego pozwana winna zwrócić wierzycielowi proporcjonalny zwrot prowizji przypadający za okres, o który skrócono czas obowiązywania umowy w kwocie 557,31 zł.

W dniu 4 marca 2020 roku powódka nabyła na podstawie umowy przelewu wierzytelności wskazaną wierzytelność od (...) Sp. z o.o. z siedzi8bą we W., który nabył ją od wierzyciela pierwotnego 26 lutego 2020r. .

W odpowiedzi na pozew pozwana wnosiła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów procesu. Przyznała zawarcie umowy kredytu gotówkowego z wierzycielem pierwotnym i Bankiem (...) S.A. z siedzibą we W., a także jej spłatę we wcześniejszym terminie. Zarzuciła, że pozew opiera się na błędnym zakwalifikowaniu prowizji zapłaconej przez pożyczkobiorcę jako kosztów, które podlegają zwrotowi na rzecz konsumenta w przypadku wcześniejszej spłaty pożyczki, podczas gdy sporna prowizja nie dotyczyła okresu na jaki zostały zawarte umowy, a tym samym brak jest podstaw do żądania jej proporcjonalnego zwrotu. Pobrana od kredytobiorcy prowizja stanowiła tę część wynagrodzenia pozwanej, która związana była jedynie z przedkontraktowymi czynnościami i kosztami pozwanej.

Nadto wskazała, iż powódce należy przypisać nadużycie prawa podmiotowego, które polega na tym, że dochodzi roszczenia w oparciu o wykładnię prawa UE dokonywaną ze względu na ochronę konsumentów, podczas gdy powódka jest przedsiębiorcą i wykładnia dotycząca prawa konsumentów nie może mieć zastosowania ani chronić jej w relacji z innym przedsiębiorcą. Podkreśliła, że Sąd nie jest związany orzeczeniem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-383/18. Zarzuciła również prawidłowość wyliczenia przez powódkę kwoty dochodzonego roszczenia.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 9 października 2013 roku J. Z. (dalej też (...)) zawarł z Bankiem (...) Spółką Akcyjna w W. (dalej też Bank) umowę kredytu gotówkowego nr (...), na podstawie której Bank udzielił kredytu w wysokości 19.569 zł na okres od 9 października 2013 roku do 8 października 2019 roku, koszt prowizji za udzielenie kredytu wyniósł 587,07 zł.

Dowód: umowa (k. 22-24, harmonogram i formularz k.25v-28), okoliczność bezsporna.

W § 11 umowy strony postanowiły, że kredytobiorca może dokonać przedterminowej spłaty części lub całości zadłużenia z tytułu kredytu. Wskazano, że z tytułu wcześniejszej spłaty kredytu Bank nie pobiera prowizji.

Dowód: umowa kredytu jw.

J. Z. w dniu 28 stycznia 2014 roku dokonał całkowitej spłaty kredytu udzielonego mu przez Bank (...) Spółkę Akcyjną w W..

Dowód: informacja z BIK (k.29-30), okoliczność bezsporna.

(...) Bank (...) S.A. w W. jest następcą prawnym Banku (...) S.A. w W..

Dowód: informacja odpowiadająca odpisowi pełnemu z rejestru przedsiębiorców (k. 42-68)

Umową z 26 lutego 2020 roku nr (...) J. Z. dokonał cesji wierzytelności z tytułu umowy kredytu nr (...) na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością we W..

Dowód: umowa z 26 lutego 2020r., k:31-32

Umową z 4 marca 2020 roku nr (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością we W. dokonała cesji wierzytelności z tytułu umowy kredytu nr (...) na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
z siedzibą w R. .

Dowód: umowa z 4 marca 2020r., k:33-35

Zawiadomieniem nadanym do Banku w dniu 4 marca 2020 roku (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością we W. powiadomiła o cesji wierzytelności. Wezwaniem z 10 marca 2020r. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w R. wezwała z (...) Bank (...) Spółkę Akcyjną w W. do spłaty zaległości

Dowód: zawiadomienie i wezwanie z potwierdzeniem nadania (k.36-40), okoliczność bezsporna.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd ustalił na podstawie oświadczeń stron w zakresie, w jakim nie były one kwestionowane przez stronę przeciwną. Sąd uwzględnił także dowody z dokumentów przedłożonych przez strony w toku postępowania, które nie budziły wątpliwości Sądu, co do swej wiarygodności, a zatem brak było podstaw do odmowy dania im wiary.

Sąd nie znalazł podstaw do przekazania sprawy według właściwości do Sądu Rejonowego dla Warszawy – Woli w Warszawie, sprawa niniejsza ma bowiem charakter konsumencki, a powódka opiera żądania bezpośrednio na postanowieniach umowy zawartej przez konsumenta z poprzednikiem prawnym pozwanej. Tym samym Sądem właściwym w sprawie jest Sąd właściwości ogólnej powódki.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Wobec niespornego stanu faktycznego, w niniejszej sprawie jedyną kwestią wymagającą rozstrzygnięcia było ustalenie, czy powodowi przysługuje zwrot proporcjonalnej (do okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy) części prowizji w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu, a jeśli tak to w jakiej wysokości w związku z zarzutem podnoszonym w tym zakresie przez pozwaną.

Zgodnie z art. 5 pkt 6 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (tekst jednolity: Dz. U. z 2018 roku, poz. 993), całkowity koszt pożyczki (kredytu konsumenckiego) obejmuje wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych w przypadku, gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu – z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta.

W § 11 zawartej umowy strony postanowiły, że kredytobiorca może dokonać przedterminowej spłaty części lub całości kwoty pożyczki, a z tego tytułu nie będzie pobierana prowizja.

Roszczenie powódki znajdowało swoją podstawę w treści art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (tekst jednolity: Dz. U. z 2018 roku, poz. 993), zgodnie z którym, w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą. Powołany przepis stanowi implementację prawa unijnego, tj. art. 16 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady numer 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 roku w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady numer 87/102/EWG, wedle którego konsument ma prawo w każdym czasie spłacić w całości lub w części swoje zobowiązania wynikające z umowy o kredyt. W takich przypadkach jest on uprawniony do uzyskania obniżki całkowitego kosztu kredytu, na którą składają się odsetki i koszty przypadające na pozostały okres obowiązywania umowy.

W doktrynie i orzecznictwie art. 49 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (tekst jednolity: Dz. U. z 2018 roku, poz. 993) jest przedmiotem rozbieżnych poglądów. Część komentatorów i judykatury stoi na stanowisku, iż powołany przepis nie obejmuje prowizji przygotowawczej, która stanowi wynagrodzenie kredytodawcy za czynności związane z zawarciem umowy o kredyt konsumencki. Przepis ten dotyczy, bowiem jedynie takich świadczeń kredytobiorcy, których wysokość lub powstanie zależy od okresu kredytowania, czyli okresu, na jaki udzielono kredytobiorcy kredytu. Dlatego też redukcja kosztów określonych w art. 49 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (tekst jednolity: Dz. U. z 2018 roku, poz. 993) powinna dotyczyć należności naliczanych okresowo. Obowiązek obniżenia całkowitego kosztu kredytu odnosi się, bowiem wyłącznie do kosztów rozłożonych w czasie. O tym, czy dany koszt jest rozłożony w czasie, nie decyduje termin jego wymagalności ani też fakt, kiedy konsument go faktycznie poniósł, ale okres, do którego odnosi się ten koszt. Przeciwnicy powołanego stanowiska opowiadają się za prokonsumencką wykładnią art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (tekst jednolity: Dz. U. z 2018 roku, poz. 993) podnosząc, że w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu konsumenckiego przez kredytobiorcę przysługuje mu roszczenie o obniżenie wszystkich możliwych kosztów takiego kredytu (w tym prowizji przygotowawczej) proporcjonalnie do skrócenia okresu kredytowania.

Nie można również pominąć faktu, iż w związku z rozbieżnościami w orzecznictwie sądów powszechnych w dniu 11 czerwca 2018 roku Sąd Rejonowy Lublin-Wschód w Lublinie zadał pytanie prejudycjalnego Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej ( (...)). Skład orzekający zapytał (...), czy konsument, w przypadku dokonania wcześniejszej spłaty swoich zobowiązań wynikających z umowy o kredyt, uprawniony jest do uzyskania obniżki całkowitego kosztu kredytu, w tym również o koszty, których wysokość nie jest zależna od długości trwania tej umowy o kredyt. Rzecznik Generalny (...) w dniu 23 maja 2019 roku wskazał na cztery możliwe interpretacje art. 16 ust. 1 Dyrektywy traktującego o rozliczaniu się z konsumentem z kosztów w przypadku przedterminowej spłaty kredytu. Pierwsza interpretacja opiera się na założeniu, że koszty, które podlegają obniżeniu, to innymi słowy wydatki poniesione przez instytucję kredytową w związku z udzielonym kredytem. Zasadniczo zatem art. 16 ust. 1 zwalniałby konsumentów z obowiązku uiszczania, w odniesieniu do „kosztów”, wydatków związanych z pozostałym okresem obowiązywania umowy. Druga interpretacja (analogiczna do tej, której zwolennikami są Prezes UOKiK oraz Rzecznik (...)) oznaczałaby konieczność zmniejszenia całkowitego kosztu kredytu proporcjonalnie do pozostałego okresu obowiązywania umowy. Interpretacja trzecia (proponowana przez pozwane instytucje finansowe) uznaje, że koszty, które można odliczyć od całkowitego kosztu kredytu, to jedynie te koszty, które zostały formalnie przedstawione w umowie o kredyt jako zależne od czasu trwania samej umowy o kredyt. Natomiast, z uwagi na fakt, że świadczona usługa, polegająca na udzieleniu kredytu, jest w całości wykonana z chwilą udostępnienia pieniędzy konsumentowi, marża zysku instytucji kredytowej powinna pozostać nienaruszona. Zgodnie z czwartą i ostatnią interpretacją wysokość obniżki, do której konsument miałby prawo, odpowiada płatności jednorazowej lub płatnościom powtarzającym się, które nie były jeszcze należne z chwilą dokonania przedterminowej spłaty. Z czterech przedstawionych interpretacji bezwarunkowo odrzucone zostały interpretacja pierwsza oraz interpretacja trzecia. Co do dwóch pozostałych, Rzecznik Generalny wskazał, że są zgodne z prawem unijnym. Zauważył wprawdzie, że obie mogą prowadzić do braku równowagi w relacji pomiędzy kredytodawcą a kredytobiorcą. W przypadku drugiej interpretacji, jeżeli spłata nastąpi na bardzo wczesnym etapie, stałe koszty ponoszone przez instytucję kredytową mogą nie być w pełni zamortyzowane przez opłaty i odsetki zapłacone przez konsumenta, a zatem instytucja kredytowa może ponieść stratę. Co do czwartej interpretacji – otwiera ona instytucjom kredytowym (w ocenie Rzecznika) możliwość obejścia skutków obniżki kosztów w przypadku przedterminowej spłaty poprzez przeniesienie wszystkich kosztów stałych na konsumentów na początku umowy. Jednak obie te interpretacje mają tę wyraźną korzyść, że konsument w wyniku przedterminowej spłaty uzyska obniżkę zarówno odsetek, jak i kosztów, w sposób, który jest (względnie) proporcjonalny w stosunku do zakresu, w jakim umowa o kredyt została spłacona wcześniej.

Ww. poglądy są jedynie opinią prejudycjalną, a przepisy nie zostały zmienione, ale wskazują niewątpliwie pewien kierunek interpretacyjny, również dla tutejszego Sądu, który podziela powyższe stanowisko w sprawie.

Przede wszystkim podnieść należy, że zgodnie literalnym brzmieniem art. 49 ust. 1 ustawy, przepis ten obejmuje swoim zakresem całkowity koszt kredytu. Definicja całkowitego kosztu kredytu zawarta została z kolei w art. 5 pkt 6 tej ustawy, obejmując wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy (ppkt a) oraz koszty usług dodatkowych w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu (ppkt b), z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta. Tym samym art. 49 ust. 1 ustawy nie wyłącza przedmiotowo możliwości obniżenia żadnego z rodzajów kosztów określonych w art. 5 pkt 6 ustawy. Jedyny wyjątek polega na tym, że obniżenie kosztów ma charakter proporcjonalny w tym sensie, że ograniczone jest do okresu od dnia faktycznej spłaty do dnia ostatecznej spłaty określonej w umowie. Do tego właśnie sprowadza się sens tegoż ograniczenia, a taką interpretację potwierdza ostatnia część zdania w art. 49 ust. 1 ustawy, zgodnie z którą obniżeniu podlegają nawet te koszty, które konsument poniósł przed spłatą kredytu. Oznacza to, że intencją ustawodawcy było, aby nie różnicować możliwości obniżenia kosztu kredytu w zależności od tego jaki charakter ma ten koszt i w jakim czasie został poniesiony. Istotą i celem tego rozwiązania jest zatem ustanowienie proporcjonalnej redukcji całkowitego kosztu kredytu – niezależnie od tego, kiedy ten koszt został poniesiony przez kredytobiorcę.

Jednocześnie, niezależnie od powyższego, na wskazać należy, że pozwana nie zdołała wykazać, ażeby żądane prowizje były kosztem pozwanej niezależnym od czasu trwania umowy. Elementami przedmiotowo istotnymi umowy pożyczki są kwota pożyczki oraz okres, na jaki ta pożyczka jest udzielana. Skoro okres, na jaki udziela się pożyczki jest istotnym składnikiem umowy, w materiale sprawy brak podstaw do uznania, że prowizja z tytułu udzielenia pożyczki przewidziana w umowie stron nie podlega zmniejszeniu na podstawie art. 49 ust.1 ustawy w przypadku wcześniejszej spłaty (podobnie SO w Gliwicach wyrok z 18 stycznia 2018 r., sygn. akt III Ca 1653/17). W konsekwencji skoro pozwana nie zawarła definicji prowizji z tytułu udzielenia pożyczki, ani zapisu, że stanowi ona koszt jednorazowy i prowizja taka nie podlega proporcjonalnemu zmniejszeniu na podstawie art. 49 ust.1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (tekst jednolity: Dz. U. z 2018 roku, poz. 993) w przypadku wcześniejszej spłaty, brak jest również w umowie wskazania, co składa się na ową prowizję, w tym w szczególności, że znaczną jej część stanowią koszty bezpośrednie związane z udzielonym kredytem, np. prowizja dla pośrednika. Zgodnie zaś z treścią art. 385 § 2 k.c. wzorzec umowy powinien być sformułowany jednoznacznie i w sposób zrozumiały, a postanowienia niejednoznaczne tłumaczy się na korzyść konsumenta.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 49 ust. 1 w zw. z art. 5 pkt 6 w zw. z art. 52 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (tekst jednolity: Dz. U. z 2018 roku, poz. 993) w zw. z art. 481 § 1 k.c. Sąd w punkcie pierwszym wyroku zasądził od pozwanej 557,31 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 28 kwietnia 2017 roku. O odsetkach Sąd orzekł zgodnie z żądaniem w oparciu o przedstawione wezwanie do zapłaty. Sąd przy tym nie znalazł podstaw do uznania stanowiska pozwanej, jakoby przy obliczeniu zwrotu prowizji nie można było zastosować zasady prostej proporcjonalności, zakładającej że taka sama kwota prowizji lub innych opłat przypada na każdy dzień okresu kredytowania. Kredyt został spłacony po 111 dniach z przewidzianych w umowie (...) dni kredytowania tym samym zwrotowi podlegała zasądzona kwota 557,31 zł, na którą to złożyła się proporcjonalnie obliczona prowizja.

O kosztach procesu Sąd orzekł na zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu, tj. na podstawie art. 98 k.p.c., zasądzając od pozwanej na rzecz powódki kwotę 387 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 100 złotych tytułem opłaty sądowej od pozwu, kwotę 17 złotych tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz kwotę 270 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami ustawowymi od dnia prawomocności wyroku..

Sędzia