Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 czerwca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Ewa Milczarek

po rozpoznaniu w dniu 18 czerwca 2021 r. w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

odwołania: H. Z.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 4 marca 2021 r., znak: (...)

w sprawie: H. Z.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o wysokość emerytury

oddala odwołanie.

SSO Ewa Milczarek

Na oryginale właściwy podpis.

VI U 631/21

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w B. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 24.02. 2021 r. odmówił ubezpieczonemu H. Z. przyznania dodatku z tytułu pracy w warunkach szczególnych z uwagi na to, że ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie przewiduje takiego dodatku.

Ubezpieczony wniósł odwołanie od powyższej decyzji organu rentowego. W uzasadnieniu podniósł, że prawo do dochodzonego dodatku i wcześniejszej emerytury nabył zgodnie z przepisami obowiązującymi w latach 1968-1986.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, podtrzymując dotychczasową argumentację.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony H. Z. urodził się (...) Początkowo ubezpieczony był uprawniony do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

(okoliczność bezsporna).

Na wniosek ubezpieczonego z dnia 7.12.2005 r. o przyznanie prawa do emerytury po ukończeniu 60 roku życia i z uwagi na posiadany 35 letni staż ubezpieczeniowy, organ rentowy decyzją z dnia 17.01.2006 r. przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od dnia (...) Podstawą przyznania świadczenia emerytalnego był art. 29 ust.1 pkt 2 ustawy emerytalnej.

dowód: wniosek , decyzja z dnia 20.01.2005 r. w aktach rentowych.

W dniu 24.02.2021 r. ubezpieczony złożył wniosek o przeliczenie emerytury za okres pracy w szczególnych warunkach i przyznanie 10% dodatku.

Zaskarżoną decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w B., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 24.02. 2021 r., odmówił ubezpieczonemu H. Z. przyznania dodatku z tytułu pracy w warunkach szczególnych z uwagi na to, że ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie przewiduje takiego dodatku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest niezasadne i jako takie podlega oddaleniu.

Sąd Okręgowy ustalił stan faktyczny, który nie był sporny w sprawie, na podstawie dokumentów załączonych do akt sprawy, w skład których wchodziły akta organu rentowego.

Rekompensata, zgodnie z definicją legalną zawartą w art. 2 punkt 5 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 1924 z późn. zm.), jest odszkodowaniem za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Warunki przyznania prawa do rekompensaty określone zostały w art. 21 powołanej ustawy o emeryturach pomostowych.

Prawo do rekompensaty przysługuje ubezpieczonym, którzy:

1) utracili możliwość przejścia na emeryturę w związku z wygaśnięciem po dniu 31 grudnia 2008 r. (w stosunku do ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. a przed dniem 1 stycznia 1969 r.) podstawy prawnej, umożliwiającej uzyskanie wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,

2) nie spełniają warunków do uzyskania emerytury pomostowej,

3) legitymują się co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS,

4) nie uzyskali prawa do emerytury według zasad określonych w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Ustalenie prawa do rekompensaty następuje przy rozpoznaniu wniosku o emeryturę, bowiem rekompensata, zgodnie z treścią art. 23 ust. 2 ww. ustawy o emeryturach pomostowych jest przyznawana w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Rekompensata zwiększa zatem wartość kapitału początkowego ubezpieczonego i tym samym daje możliwości odpowiedniego zwiększenia podstawy wymiaru emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego.

Skoro rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a zgodnie z art. 173 ww. ustawy o emeryturach i rentach kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., za których były opłacane składki na ubezpieczenia społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 r., to rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki (emerytury w powszechnym wieku emerytalnym dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r.). Zatem warunek sformułowany w art. 21 ust. 2 ww. ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych obliczonej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Jedynie więc nabycie prawa do wcześniejszej emerytury stanowi przesłankę negatywną przyznania prawa do rekompensaty.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i retach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 887 z późn. zm.) - ubezpieczeni urodzeni przed dniem 1 stycznia 1949 r., którzy nie osiągnęli wieku emerytalnego określonego w art. 27 ust. 2 i 3, mogą przejść na emeryturę: 1) kobieta - po osiągnięciu wieku 55 lat, jeżeli ma, co najmniej 30-letni okres składkowy i nieskładkowy albo jeżeli ma co najmniej 20-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz została uznana za całkowicie niezdolną do pracy. W myśl punktu 2 ustępu 1 cyt.art.29 ustawy emerytalnej mężczyzna urodzony przed dniem 1 stycznia 1949 r., który nie osiągnął wieku emerytalnego, może przejść na emeryturę - po osiągnięciu wieku 60 lat, jeżeli ma co najmniej 35-letni okres składkowy i nieskładkowy albo jeżeli ma co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy.

Niespornym jest w niniejszej sprawie, że ubezpieczony, urodzony (...) uzyskał prawo do emerytury na podstawie art.29 ust.1 pkt 2 ustawy emerytalnej.

Wskazać trzeba, że ratio legis ustanowienia przez ustawodawcę instytucji rekompensaty w ustawie o emeryturach pomostowych było dążenie do wyrównania szkody, spowodowanej wejściem w życie ustawy o emeryturach pomostowych, poniesionej przez osoby legitymujące się 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych, a nie spełniające innych warunków do przyznania im wcześniejszej emerytury do dnia 1 stycznia 2009 r. i jednocześnie nie spełniające warunków do przyznania im emerytury pomostowej po tej dacie. Do powstania prawa do rekompensaty koniecznym więc jest by ubezpieczony poniósł szkodę, poprzez utratę możliwości wcześniejszego przejścia na emeryturę z tytułu pracy w warunkach szczególnych na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z FUS, wskutek odebrania mu tego przywileju przez ustawodawcę.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż ubezpieczony nabył prawo do emerytury na podstawie art. 29 ust. 1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS od dnia 20.01. 2016 r. i świadczenie to otrzymuje do chwili obecnej. Wnioskodawca jako osoba urodzona przed dniem 1 stycznia 1949 r. nie ma ustalonego kapitału początkowego.

Tym samym, wobec jednoznacznej treści art. 21 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych, ubezpieczonemu nie przysługuje rekompensata o której mowa w cyt.ustawie. Z tych też względów bez znaczenia pozostawała okoliczność, czy wnioskodawca wykonywał pracę w warunkach szczególnych w okresie zatrudnienia w Zakładach (...)w B..

W związku z treścią odwołania, w którym ubezpieczony domagał się „dodatku” z tytułu pracy w szczególnych warunkach, wskazać należy, że odwołującemu nie przysługuje prawo do zwiększenia wysokości emerytury w związku z zatrudnieniem w warunkach szczególnych.

Art. 54 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 z późn. zm.), przewidywał możliwość przyznania wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej w wysokości 10 lub 15% podstawy wymiaru świadczenia, z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Rodzaje prac i stanowiska pracy oraz warunki, które uzasadniały przyznanie ubezpieczonym wzrostu świadczeń określały przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.), wydanego na podstawie art. 55 pkt 2 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin.

Z dniem 15 listopada 1991 r. weszła w życie ustawa z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 z późn. zm.), powoływana dalej jako "ustawa rewaloryzacyjna", która w art. 21 ust. 4 ograniczyła liczbę uprzednio przysługujących dodatków do emerytur i rent do enumeratywnie wymienionych w ust. 1 - rodzinnego, pielęgnacyjnego, dla sieroty zupełnej oraz w ust. 4 - za tajne nauczanie i za działalność kombatancką. Przepisy ustawy miały zastosowanie do wniosków zgłoszonych począwszy od dnia jej wejścia w życie lub przed dniem jej wejścia w życie, jeżeli choćby jeden z warunków do uzyskania prawa do świadczenia został spełniony począwszy od tego dnia (art. 26).

Zasada ta została utrzymana w mocy po nowelizacji ustawy rewaloryzacyjnej ustawą z dnia 2 grudnia 1993 r. o zmianie ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 127, poz. 583), z tą jednak modyfikacją, że do osób, które do dnia 15 listopada 1991 r. nie zgłosiły wniosku o emeryturę lub rentę, mimo, że spełniały warunki do przyznania jednego z tych świadczeń, stosowało się przepisy dotychczasowe.

Ustawa z dnia 17 października 1991 r. pogarszała sytuację pewnych kategorii uprawnionych do świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego. Toteż Trybunał Konstytucyjny rozpoznając zgodność niektórych jej przepisów z Konstytucją, w tym także art. 21 ust. 4, wydał orzeczenie o potrzebie zrekompensowania emerytom i rencistom utraty ekwiwalentu za pracę w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze (vide orzeczenie z dnia 11 lutego 1992 r., K. 14/91, OTK 1992 r., poz. 9).

Konsekwencją tego orzeczenia była ustawa z dnia 6 marca 1997 r. o zrekompensowaniu okresowego niepodwyższania płac w sferze budżetowej oraz utraty niektórych wzrostów lub dodatków do emerytur i rent (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 23, poz. 294).

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. oraz ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 1998 r. nie zawierają żadnej merytorycznej regulacji, którą można by odnieść do utraty przez emerytów i rencistów dodatków do świadczeń za pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze i ich rekompensaty. Wypłata tych rekompensat zakończyła się w 2004 r.

Ubezpieczony nie był emerytem lub rencistą przed dniem 15 listopada 1991 r. i przed tą datą nie spełniał warunków do przyznania jednego z tych świadczeń. Tym samym nie spełniał też warunku przyznania mu dodatku do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Mając na uwadze wszystkie wyżej wymienione okoliczności Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

SSO Ewa Milczarek