Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 08 kwietnia 2014r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 08 kwietnia 2014r. w O.

sprawy z odwołania T. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w P.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania T. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P.

z dnia 30.01.2014r. znak (...)

orzeka:

1.  zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje T. B. prawo do emerytury od 4 maja 2013 roku,

2.  stwierdza brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30.01.2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił T. B. prawa do emerytury.

T. B. wniosła odwołanie od powyższej decyzji. Domagała się jej zmiany wskazując, że zgromadziła wymagany ogólny staż pracy oraz okres pracy w szczególnych warunkach w wymiarze co najmniej 15 lat. Podniosła, iż organ rentowy do pracy w szczególnych warunkach nie zaliczył jej okresów urlopów wychowawczych, zwolnień lekarskich i urlopów macierzyńskich.

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu wskazał, iż T. B. wykazała jedynie 14 lat 2 miesiące i 23 dni okresów pracy w szczególnych warunkach.

Sąd ustalił i zważył co następuje:

Z akt ZUS wynika, iż w dniu 19.12.2013r. T. B. złożyła do ZUS pismo (...) od decyzji ZUS z dnia 10.07.2013r., odmawiającej jej prawa do emerytury oraz pismo zawierające wniosek o wskazanie, jakie okresy zostały jej zaliczone do pracy w szczególnych warunkach.

Po ponownej analizie złożonej przez nią dokumentacji organ rentowy uznając, iż we wcześniejszej decyzji z dnia 05.07.2013r., odmawiającej jej prawa do emerytury, błędnie określił staż pracy w szczególnych warunkach, w dniu 30.01.2014r. wydał zaskarżoną decyzję, w której ponownie odmówił T. B. prawa do emerytury. W decyzji tej staż pracy w szczególnych warunkach określono na 14 lat 2 miesiące i 23 dni (wcześniej w decyzji z dnia 05.07.2013r. na 14 lat 6 miesięcy i 29 dni).

Odwołanie T. B. od decyzji ZUS z dnia 30.01.2014r. jest zdaniem Sądu zasadne.

Ponieważ odwołująca urodziła się w dniu (...), może uzyskać emeryturę przewidzianą w art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym urodzonym po dniu 31.12.1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1.01.1999r.) osiągnęli:

1. okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2. okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy (25 lat dla mężczyzn i 20 lat dla kobiet).

Emerytura ta przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (art. 184 ust. 2 w/w ustawy).

Zgodnie z art. 32 ust. 1 powołanej ustawy ubezpieczonym, będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 2 i 3, przy czym wiek ten, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których przysługuje prawo do emerytury, stosownie do art. 32 ust. 4 ustawy, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, tj. przepisów Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Zgodnie z § 4 powołanego Rozporządzenia pracownik (kobieta), który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A stanowiącym załącznik do Rozporządzenia, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet,

2)  ma wymagany 20-letni okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z treścią § 2 ust. 1 w/w Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w Rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

T. B. urodziła się w dniu (...) wymagany wiek 55 lat osiągnęła więc w 2013r. Odwołująca jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego, lecz złożyła wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Na dzień 1.01.1999r. zgromadziła wymagany 20-letni okres składkowy i nieskładkowy, bowiem ZUS uwzględnił jej ogólny staż pracy w takim wymiarze.

Jedyną sporną kwestią pozostawało to, czy na dzień 01.01.1999r. odwołująca posiada wymagany 15-letni staż pracy w szczególnych warunkach.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydając zaskarżoną decyzję uznał, że T. B. zgromadziła jedynie 14 lat 2 miesiące i 23 dni okresu pracy w warunkach szczególnych.

W zaskarżonej decyzji (ani we wcześniejszych decyzjach) organ rentowy nie wskazał, jakich okresów nie zaliczył odwołującej do stażu pracy w szczególnych warunkach (chociaż miał taki obowiązek), czym znacznie utrudnił możliwość samodzielnego ustalenia przez nią, jakie okresy mieszczą się w ujętym obecnie okresie 14 lat 2 miesięcy i 23 dni. Dopiero na pisemne żądanie odwołującej, w piśmie z dnia 30.01.2013r. podano dodatkowe informacje co do okresów zaliczonych do pracy w szczególnych warunkach, przy czym są one częściowo sprzeczne ze sobą, bowiem w ostatnim zdaniu tego pisma wskazano, iż nie zaliczono okresów urlopów wychowawczych, zwolnień lekarskich i okresu zasiłku macierzyńskiego, podczas gdy w pierwszej części pisma, gdzie wskazano okresy uwzględnione posługując się datami, ujęto również okresy zwolnień lekarskich i okres urlopu macierzyńskiego.

Również w odpowiedzi na odwołanie nie wskazano, jakie dokładnie okresy zostały odwołującej zaliczone do pracy w szczególnych warunkach.

T. B. w toku postępowania wywodziła, że pracę w szczególnych warunkach świadczyła w okresie zatrudnienia w (...) Zespole Publicznych ZOZ w O., gdzie była zatrudniona od 01.09.1979r. do 31.08.2005r.

Z akt ZUS wynika, iż T. B. na okoliczność zatrudnienia w w/w zakładzie pracy złożyła do ZUS świadectwa pracy: z dnia 31.08.2005r. (k. 11a.e.) i z dnia 05.04.2013r. (k. 29a.e.).

W każdym z tych świadectw wskazano, iż w okresie od 02.01.1987r. do 01.01.1990r. i od 16.07.1993r. do 31.08.1994r. korzystała z urlopu wychowawczego a w okresie od 01.09.1979r. do 31.08.2005r. wykonywała prace w szczególnych warunkach jako pielęgniarka. W świadectwie pracy z dnia 05.04.2013r. wskazano dokładnie, iż była to praca pielęgniarki na bloku operacyjnym, wymieniona w Wykazie A Dział XII poz. 2, stanowiącego załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze oraz w Wykazie A Dział XII poz. 2 pkt 2a, stanowiącym załącznik do Zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12.07.1983r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu zdrowia i opieki społecznej.

W świadectwach tych wskazano nadto okresy nieobecności T. B., po 01.11.1991r., spowodowane urlopem macierzyńskim, urlopem wychowawczym i okresami zwolnień lekarskich z uwagi na chorobę własną lub dziecka. W czasookresie od 14.11.1991r. do 31.12.1998r. są to okresy:

- od 02.12.1991r. do 06.12.1991r. – okres opieki nad chorym dzieckiem (5 dni),

- od 05.03.1992r. do 13.03.1992r. - okres opieki nad chorym dzieckiem (9 dni),

- od 06.04.1992r. do 10.04.1992r. – choroba pracownika (5 dni),

- od 04.05.1992r. do 08.05.1992r. - okres opieki nad chorym dzieckiem (5 dni),

- od 11.05.1992r. do 13.05.1992r. - okres opieki nad chorym dzieckiem (3 dni),

- od 29.06.1992r. do 05.07.1992r. – choroba pracownika (7 dni),

- od 17.08.1992r. do 30.01.1993r. – choroba pracownika – ciąża (5 miesięcy 14 dni),

- od 06.02.1993r. do 11.06.1993r. – urlop macierzyński (3 miesiące 14 dni),

- od 04.01.1995r. do 07.01.1995r. - okres opieki nad chorym dzieckiem (4 dni),

- od 24.03.1995r. do 25.03.1995r. - okres opieki nad chorym dzieckiem (2 dni),

- od 20.07.1995r. do 21.07.1995r. – choroba pracownika (2 dni),

- od 27.09.1995r. do 29.09.1995r. - okres opieki nad chorym dzieckiem (3dni),

- od 08.01.1997r. do 09.01.1997r. – choroba pracownika (2 dni),

- od 06.05.1997r. do 08.05.1997r. - okres opieki nad chorym dzieckiem (3 dni),

- od 09.07.1997r. do 17.07.1997r. - okres opieki nad chorym dzieckiem (9 dni),

- od 24.12.1997r. do 30.12.1997r. – choroba pracownika (7 dni),

- od 28.08.1998r. do 06.09.1998r. – choroba pracownika (10 dni).

Łącznie okresy choroby pracownika stanowią 6 miesięcy i 17 dni, okresy opieki nad chorym dzieckiem stanowią 1 miesiąc i 13 dni a okres urlopu macierzyńskiego stanowi 3 miesiące i 14 dni.

Wszystkie te okresy zdaniem Sądu podlegają zaliczeniu do pracy w szczególnych warunkach. Zaliczeniu nie podlega natomiast okres urlopu wychowawczego.

Organ rentowy wydając zaskarżoną decyzję nie uwzględnił w/w okresów niezdolności do pracy z powodu choroby odwołującej i choroby jej dzieci oraz okresu urlopu macierzyńskiego. Pełnomocnik ZUS powoływał się w tym zakresie na treść przepisu art. 32 ust. 1 a pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przepis ten stanowi, że przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. W ocenie Sądu przepis ten nie będzie miał zastosowania w stosunku do T. B..

Wskazać trzeba, iż osiągnięcie do dnia 1 stycznia 1999r. okresu pracy w szczególnych warunkach, o którym mowa w art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1 tej ustawy, obowiązujących od dnia 1 lipca 2004r.

Takie stanowisko wyraził min. Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 10.09.2013r. (III AUa 248/13, LEX nr 1366045) oraz Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23.04.2010r. (II UK 313/09, OSNP 2011/19-20/260).

W uzasadnieniach tych wyroków wyrażono pogląd, iż w przepisie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ustawodawca utrwalił sytuację osób, które w dniu wejścia w życie ustawy wypełniły warunki stażu szczególnego i ogólnego i zadeklarował ich przyszłe prawo do emerytury w wieku wcześniejszym; przez wydanie tego przepisu nastąpił stan związania, tj. zobowiązania się przez państwo do powstrzymania się od jakiejkolwiek ingerencji w istniejące prawo tymczasowe. Wobec tego przewidziana w ustawie ekspektatywa prawa do emerytury nie mogła wygasnąć na skutek nowej regulacji ustalania stażu zatrudnienia. Gwarancji przyszłego prawa do emerytury złożonej wobec osób, o których mowa w art. 184 ustawy, ustawodawca nie mógł już naruszyć przez ustalenie innego sposobu wyliczenia ich stażu ubezpieczenia. Stąd ocena, że wykazanie w dniu 1 stycznia 1999r. określonego w art. 184 ustawy okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego, według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1 obowiązujących po dniu 1 lipca 2004r.

Sąd Okręgowy podziela w/w stanowisko, co oznacza, iż należało oceniać okresy pracy T. B. na dzień 31.12.1998r. z przyjęciem wówczas obowiązującego stanu prawnego i w sprawie należało zbadać, czy na dzień 01.01.1999r. odwołująca posiadała wymagany w tych przepisach 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach.

Obowiązujący na dzień 31.12.1998r. art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie zawierał ust. 1 a, bowiem został on dodany dopiero z dniem 01.07.2004r.

Poza sporem jest, że w okresach niezdolności do pracy z powodu choroby odwołującej i choroby jej dzieci oraz w okresie urlopu macierzyńskiego T. B. otrzymywała świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Okresy te – w świetle art. 32 ust. 1, 2 i 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, podlegają zaliczeniu do pracy w szczególnych warunkach.

Okresy choroby odwołującej stanowią 6 miesięcy i 17 dni, okresy opieki nad chorym dzieckiem stanowią 1 miesiąc i 13 dni a okres urlopu macierzyńskiego stanowi 3 miesiące i 14 dni. Łącznie okresy te stanowią 11 miesięcy i 14 dni. Okres pracy w szczególnych warunkach, uwzględniony przez ZUS wynosi 14 lat 2 miesiące i 23 dni. Po dodaniu do nich okresów niezdolności do pracy, okresów opieki i urlopu macierzyńskiego odwołująca wykaże łącznie 15 lat 2 miesiące i 7 dni okresów pracy w szczególnych warunkach. Na marginesie należy wskazać, iż dla wykazania 15-letniego stażu pracy w szczególnych warunkach wystarczyłoby zaliczenie już samych tylko okresów niezdolności do pracy odwołującej.

Reasumując powyższe rozważania należy uznać, że odwołująca na dzień 1.01.1999r. wykazała 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach.

Sąd mając na względzie powyższe ustalenia na mocy art. 477 ¹⁴§2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję ZUS z dnia 30.01.2014r. i przyznał T. B.prawo do emerytury od (...)tj. od osiągniecia wieku 55 lat.

W pkt 2 wyroku Sąd stwierdził, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Zgodnie z art. 118 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, z uwzględnieniem ust. 2 i 3 oraz art. 120.

Przepis art. 118 ust. 1a stanowi zaś, że w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego.

W niniejszej sprawie ostatnią okolicznością niezbędną do wydania decyzji było ustalenie okresu pracy w szczególnych warunkach. Ponieważ zaliczeniu do pracy w szczególnych warunkach podlegała tylko część spornych okresów, tj. bez urlopu wychowawczego, ZUS nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie okresu pracy w szczególnych warunkach w toku postępowania przed tym organem.

Z tych względów orzeczono jak w sentencji.