Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 kwietnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach

Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku

Wydział IX Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący : SSO Mariola Łącka /spr/

Sędziowie: SSO Maria Konieczna

SSO Barbara Kużdrzał- Kiermaszek

Protokolant: st. sekretarz sądowy Dagmara Mazurkiewicz

przy udziale ./.

po rozpoznaniu w dniu 17 kwietnia 2014r. w Rybniku

sprawy z powództwa J. M.

przeciwko Izbie Celnej w K.

o przywrócenie do pełnienia służby i wynagrodzenie

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Rejonowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rybniku Wydział V

z dnia 5 listopada 2013 r. sygn. akt V P 327/13

1.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt 2 i 3 w ten sposób, że zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 27.139,06 zł ( dwadzieścia siedem tysięcy sto trzydzieści dziewięć złotych 06/100) z odsetkami ustawowymi od dnia 13 kwietnia 2011r. do 16 września 2013r.,

2.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt. 5 w ten sposób, że zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 4.290,00 zł ( cztery tysiące dwieście dziewięćdziesiąt złotych 00/100 ) tytułem kosztów postępowania,

3.  oddala apelację pozwanej w pozostałym zakresie,

4.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 960,00 zł ( dziewięćset sześćdziesiąt złotych) tytułem kosztów postępowania za II instancję i odstępuje od obciążania powoda kosztami postępowania apelacyjnego.

Sędzia: Przewodniczący: Sędzia:

SSO Maria Konieczna SSO Mariola Łącka SSO Barbara Kużdrzał- Kiermaszek

Sygn. akt IX Pa 18/14

UZASADNIENIE

Powód J. M.pozwem z dnia 15.04.2011r. wniósł o przywrócenie go do służby na poprzednich warunkach oraz zasądzenie od pozwanego Dyrektora Izby Celnej w K. kwoty 59.031,00 zł tytułem zaległego uposażenia za okres zawieszenia go w obowiązkach funkcjonariusza i za okres pozostawania bez pracy.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w związku z prowadzonym przeciwko niemu postępowaniem karnym, w okresie od dnia 30 czerwca 2009 roku do dnia 11 sierpnia 2010 roku został zawieszony w pełnieniu swoich obowiązków służbowych i w tym okresie otrzymywał 50% uposażenia. W dniu 12 sierpnia 2010 roku został zwolniony ze służby i jednocześnie pozbawiony całkowicie uposażenia. Po umorzeniu wszczętego przeciwko niemu postępowania karnego, zgłosił swoją gotowość do podjęcia służby i zwrócił się o wypłatę wstrzymanej części uposażenia. Pozwany odmówił jednak wypłaty zaległych świadczeń oraz odmówił przywrócenia do służby, uzasadniając że nie został zachowany termin zgłoszenia gotowości do podjęcia służby i nie zaistniały przesłanki wynikające z ustawy o Służbie Celnej umożliwiające powrót powoda do służby.

W odpowiedzi na pozew pozwany Dyrektor Izby Celnej w K. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda kosztów postępowania. Uzasadniając pozwany wskazał, że na skutek powziętej informacji o wszczętym przeciwko powodowi postępowaniu karnym zawiesił go w pełnieniu obowiązków służbowych a po upływie 12 miesięcznego okresu zawieszenia istnienie przyczyny zawieszenie nie ustępowało i wobec powoda zostało z urzędu wszczęte postępowanie w sprawie zwolnienia funkcjonariusza ze służby. Decyzja o zwolnieniu ze służby została przez powoda zaskarżona, a Szef Służby Celnej jako organ odwoławczy decyzję tą uchylił i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania. Powód jednak nie zachował 7 – dniowego terminu od dnia doręczenia decyzji, w którym to terminie zobowiązany był do zgłoszenia gotowości do pełnienia służby i wobec tego został poinformowany o wygaśnięciu stosunku służbowego. Odnosząc się do żądań powoda w zakresie wypłaty zaległego uposażenia w okresie zawieszenia oraz w okresie pozostawania bez pracy, pozwany uznał je za całkowicie bezzasadne. Wskazał, że zgodnie z ustawą o Służbie Celnej, co do zasady, uposażenie oraz inne świadczenia należne funkcjonariuszowi przysługują osobie posiadającej status funkcjonariusza celnego i pełniącej służbę. Przesłanka posiadania statusu funkcjonariusza celnego i przesłanka pełnienia służby muszą zostać spełnione łącznie. Powód zarówno w okresie zawieszenia go w obowiązkach służbowych jak i w okresie toczącego się z urzędu postępowania o zwolnieniu go ze służby nie pełnił obowiązków służbowych, nie został także przywrócony do służby, zatem w ocenie pozwanego brak podstaw do wypłaty zaległego uposażenia.

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Rybniku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rybniku z dnia 9 września 2011 r. oddalono powództwo i nakazano pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa kwotę 4.165 zł tytułem opłaty.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku wyrokiem z dnia 22 grudnia 2011 r. oddalił apelację powoda od wyroku z dnia 9 września 2011 r. i odstąpił od obciążania go kosztami postępowania z a II instancję.

Na skutek skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 22 listopada 2012 r. uchylił zaskarżony wyrok oraz poprzedzający go wyrok Sądu Rejonowego w Rybniku – Sądu pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 9 września 2011 r., sygn. akt V P 164/11, w części dotyczącej żądania przywrócenia do służby na poprzednich warunkach, żądania zasądzenia wstrzymanej części uposażenia za okres zawieszenia oraz rozstrzygającej o kosztach sądowych i kosztach procesu i w tym zakresie przekazał sprawę Sądowy Rejonowemu w Rybniku do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego i kasacyjnego.

Sąd Najwyższy wskazał nieważność postępowania przed Sądami obu instancji ze względu na przesłankę z art. 379 pkt 2 k.p.c. w postaci braku zdolności sądowej i procesowej strony pozwanej. Jako pozwany w sprawie występował Dyrektor Izby Celnej w K.. Tymczasem dyrektor izby celnej nie ma zdolności sądowej i procesowej przed sądem powszechnym, chociaż w sprawach służbowych funkcjonariuszy celnych jest organem administracji publicznej wydającym decyzje administracyjne i może być stroną postępowania administracyjnego, a w razie wniesienia skargi do sądu administracyjnego nawet stroną postępowania sądowo-administracyjnego. Nie może natomiast być stroną postępowania cywilnego przed sądem pracy , ponieważ żaden przepis nie przyznaje mu zdolności sądowej i procesowej przed sądem powszechnym w postępowaniu prowadzonym według Kodeksu postępowania cywilnego. Funkcjonariusz celny pełni służbę w jednostce organizacyjnej Służby Celnej, która nie ma osobowości prawnej, ponieważ stanowi statio fisci Skarbu Państwa. Jednak ta jednostka organizacyjna, a nie jej kierownik ma zdolność sądową przed sądem pracy. Jednostką organizacyjną Służby Celnej, w której pełnił służbę powód jako funkcjonariusz celny były albo Izba Celna w K. albo Urząd Celny w R. i jedna z tych jednostek organizacyjnych powinna być stroną pozwaną w sprawie przed sądem powszechnym. Od decyzji powoda będzie zależało , która jednostka organizacyjna powinna być stroną pozwaną w niniejszej sprawie cywilnej. Sąd Najwyższy wskazał, że skarga kasacyjna jest uzasadniona także ze względu na naruszenie przepisów prawa materialnego. Przepis art. 109 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009r. o Służbie Celnej dotyczy przywrócenia do służby na poprzednich warunkach w określonym w nim sytuacjach związanych z zakończeniem, w sposób korzystny dla funkcjonariusza celnego, prowadzonego przeciwko niemu jako oskarżonemu postępowania karnego. Nie ma przeszkód by instytucja ta obejmowała sytuacje, w których wcześniej doszło do ustania lub wygaśnięcia stosunku służbowego funkcjonariusza w związku z prowadzonym przeciwko niemu postępowaniem karnym. Przywrócenie do służby na poprzednich warunkach następuje w okolicznościach określonych w tym przepisie wówczas, gdy prowadzenie przeciwko funkcjonariuszowi postępowania karnego było bezpośrednią przyczyną ustania stosunku służbowego funkcjonariusza celnego jeżeli tylko miało ono związek z prowadzeniem przeciwko niemu postępowania karnego, zakończonego wydaniem jednego z orzeczeń sądu karnego szczegółowo opisanych w tym przepisie. Przywrócenie do służby na podstawie art. 109 ustawy o Służbie Celnej jest niezależne od tego, czy wcześniej stosunek służbowy funkcjonariusza celnego ustał ze względu na zwolnienie ze służby na podstawie art. 105 pkt 10, czy wygasł na podstawie art. 106 pkt 2 powołanej ustawy. Art. 109 ust. 1 pkt 1 ustawy o Służbie Celnej znajduje zastosowanie także do sytuacji , gdy stosunek służbowy wygasł na podstawie art. 106 pkt 2a tej ustawy. Sąd Najwyższy stwierdził, że art. 161 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009r. o Służbie Celnej znajduje zastosowanie w przypadku, gdy stosunek służbowy funkcjonariusza celnego ustał i nie został ponownie nawiązany w drodze przywrócenia do służby. Brak jednocześnie podstaw do twierdzenia, że warunkiem przyznania prawa do wstrzymania wstrzymanej części uposażenia jest wcześniejsze przywrócenie funkcjonariusza celnego do służby. Roszczenie o wypłatę wstrzymanej części uposażenia jest niezależne od roszczenia o przywrócenie do służby. Przesłanką do wypłaty wstrzymanej części uposażenia za okres zawieszenia jest samo zakończenie postępowania karnego będącego przyczyną zawieszenia w czynnościach służbowych z przyczyn przewidzianych w tym przepisie.

W piśmie procesowym z dnia 16 września 2013 r. powód precyzując powództwo wniósł o przywrócenie go do służby na poprzednich warunkach oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 27.139,06 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia powództwa wraz z kosztami postępowania w tym kosztami zastępstwa adwokackiego. Ponadto wniósł o wezwanie do udziału w sprawie w charakterze pozwanego Izbę Celną w K.. W uzasadnieniu podtrzymał wcześniejszą argumentację.

Na podstawie art. 194 § 1 k.p.c. Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze pozwanej Izbę Celną w K.. Za zgodą obu stron Izba Celna w K. wstąpiła do postępowania w miejsce pozwanego Dyrektora Izby Celnej w K. (art. 194 § 2 k.p.c.)

W piśmie procesowym z dnia 9 października pozwana Izba Celne w K. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów postępowania. Wskazała, że na skutek powziętej informacji o wszczętym przeciwko powodowi postępowaniu karnym zawiesiła go w pełnieniu obowiązków służbowych. Ponieważ przyczyna zawieszenia nie ustępowała, decyzja o zawieszenie była cyklicznie przedłużana na kolejne miesiące. Po upływie 12- miesięcznego okresu zawieszenia istnienie przyczyny zawieszenie nie ustępowało i wobec powoda zostało z urzędu wszczęte postępowanie w sprawie zwolnienia funkcjonariusza ze służby. Decyzja o zwolnieniu ze służby została przez powoda zaskarżona, a Szef Służby Celnej jako organ odwoławczy decyzję tą uchylił i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania. Powód jednak nie zachował 7 – dniowego terminu od dnia doręczenia decyzji, zgłoszenia gotowości do pełnienia służby. Wobec tego powód został poinformowany o wygaśnięciu stosunku służbowego, a wszczęte ponownie na skutek odwołania powoda postępowanie o zwolnieniu ze służby zostało umorzone. Również ponowny wniosek powoda o przywrócenie do służby uznano za bezzasadny wobec uzasadnienia wyroku Sądu Rejonowego w Raciborzu z dnia 7 lutego 2011r., w którym co prawda Sąd nie przypisał powodowi winy w zakresie przestępstwa z art. 271 § 1 k.k. w zw. z art. 271 § 2 k.k. ale zebrany materiał dowodowy niezbicie potwierdził poświadczenie nieprawdy w deklaracji tranzytowej i protokole oględzin w trakcie pełnienia przez powoda obowiązków służbowych. Nie ma więc mowy o bezzasadności oskarżenia. Taka postawa etyczna wyklucza możliwość pełnienia służby na stanowisku funkcjonariusza celnego. Odnosząc się do żądań powoda w zakresie wypłaty zaległego uposażenia w okresie zawieszenia pozwana wskazała, że zgodnie z ustawą o Służbie Celnej, co do zasady, uposażenie oraz inne świadczenia należne funkcjonariuszowi przysługują osobie posiadającej status funkcjonariusza celnego i pełniącej służbę i przesłanki te muszą zostać spełnione łącznie. Powód zarówno w okresie zawieszenia go w obowiązkach służbowych jak i w okresie toczącego się z urzędu postępowania o zwolnieniu go ze służby nie pełnił obowiązków służbowych, nie został także przywrócony do służby a więc brak podstaw do wypłaty zaległego uposażenia.

Sąd Rejonowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rybniku Wydział V wyrokiem z dnia 05.11.2013r.sygn.akt V P 327/13 przywrócił powoda do służby na poprzednich warunkach, zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 27 788,24 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 17.09.2013 roku do dnia zapłaty , w pozostałej części powództwo oddalił . Wyrokowi w pkt. 1 co do kwoty 4 065,31 zł nadał rygor natychmiastowej wykonalności oraz zniósł wzajemnie koszty procesu między stronami.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód J. M. ma wykształcenie inżyniera górnika, ukończył uzupełniające studia magisterskie na kierunku zarządzanie i marketing. Odbył także specjalistyczne kursy języka angielskiego oraz szkolenia zawodowe, w zakresie ochrony informacji niejawnych.

Powód jako funkcjonariusz Służby Celnej pełnił służbę w pozwanej na podstawie aktu mianowania do Służby Celnej w Urzędzie Celnym w C. od dnia 1 lipca 2000 roku na stanowisku kontrolera celnego w stopniu młodszego dyspozytora celnego. Z dniem 1 grudnia 2000 roku awansował na stanowisko kierownika posterunku celnego w G. a od 1 maja 2002 roku zajmował stanowisko kierownika zmiany w Urzędzie Celnym w Z.. Z dniem 1 listopada 2003 roku powód został funkcjonariuszem celnym pełniącym służbę w pozwanej i od dnia 2 listopada 2006 roku pełnił służbę w Wydziale Zwalczania Przestępczości w Izbie Celnej w K. jako Inspektor Celny. Decyzją Dyrektora pozwanej z dnia 29 czerwca 2009 roku powód z dniem 30 czerwca 2009 roku został przeniesiony z wydziału Zwalczania Przestępczości w Izbie Celnej w K. do Urzędu Celnego w R. . Pełniąc służbę powód uzyskiwał uposażenie zasadnicze oraz dodatek za stopień służbowy oraz dodatek za wysługę lat. Otrzymał także nagrodę jubileuszową za 20 lat służby.

Średnie miesięczne uposażenie powoda z tytułu pełnienia służby w pełnym wymiarze czasu pracy wynosiło 4.065,31 złotych. Za okres zawieszenia w wykonywaniu obowiązków służbowych od 30 czerwca 2009 roku do 12 sierpnia 2010 roku powód otrzymywał 50% uposażenia tj. łącznie kwotę 26.847,86 zł. Powodowi wypłacono także połowę ekwiwalentu za urlop w wysokości 474,91 zł.

Pismem datowanym na dzień 29 czerwca 2009 roku a doręczonym dyrektorowi pozwanej w dniu 30 czerwca 2009 roku Prokuratura Rejonowa w Raciborzu poinformowała, że przeciwko J. M. prowadzone jest postępowanie przygotowawcze i że w dniu 2 czerwca 2009 roku zostało wydane postanowienie o przedstawieniu funkcjonariuszowiJ. M. zarzutów popełnienia przestępstwa z art. 231§2 k.k i art. 271 § 3 k.k. w zw. z art. 271 § 1 k.k. przy zastosowaniu art. 11 §2 k.k.

W związku z powzięta informacją dyrektor pozwanej decyzją z dnia 30 czerwca 2009 roku postanowił zawiesić J. M. w pełnieniu obowiązków służbowych od dnia doręczenia decyzji i zwolnić od wykonywania czynności służbowych na okres 1 miesiąca. W okresie zawieszenia dyrektor ustalił J. M. uposażenie w wysokości 50 % uposażenia dotychczasowego. Następnie kolejnymi decyzjami z dnia 20 lipca 2009 roku, 21 sierpnia 2009 roku, 23 września 2009 roku, 22 października 2009 roku, 23 listopada 2009 roku, 23 grudnia 2009 roku, 20 stycznia 2010 roku, 15 lutego 2010 roku, 17 marca 2010 roku, 15 kwietnia 2010 roku, 17 maja 2010 roku, 28 czerwca 2010 roku oraz 23 lipca 2010 roku pozwany, w związku z nieustąpieniem przesłanki zawieszenia tj. niezakończenia prawomocnym orzeczeniem wszczętego postępowania karnego, przedłużał zawieszenie w pełnieniu obowiązków służbowych i zwalniał od wykonywania czynności służbowych J. M. i analogicznie ustalał wysokość uposażenia na kolejne miesiące zawieszenia.

Wszystkie decyzje zawierały pouczenie o sposobie i terminie wniesienia odwołania. Powód nie wniósł od nich odwołania.

W dniu 1 lipca 2010r. zostało wszczęte postępowanie w sprawie zwolnienia powoda ze służby , w związku z upływem dwunastomiesięcznego okresu zawieszenia w pełnieniu obowiązków służbowych, gdyż nie ustąpiły przyczyny będące podstawą zawieszenia.

Decyzją z dnia 9 sierpnia 2010 roku dyrektor pozwanej na podstawie art. 105 pkt 10, art. 107 ust.1 oraz art. 188 ust. 2, 4 i 5 ustawy o Służbie Celnej postanowił zwolnić J. M. ze służby stałej w Izbie Celnej w K. z dniem doręczenia decyzji ze względu na upływ dwunastomiesięcznego okresu zawieszenia powoda w pełnieniu obowiązków służbowych jak i na nie ustąpienie przyczyny zawieszenia i ciężar gatunkowy skierowanego przeciwko powodowi oskarżenia.

Na skutek odwołania powoda Szef Służby Celnej jako organ odwoławczy decyzją z dnia 26 listopada 2010 roku uchylił zaskarżoną decyzję w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji.

Wyrokiem z dnia 7 stycznia 2011 roku Sąd Rejonowy w Raciborzu umorzył postępowanie m.in. przeciwko J. M. na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. tj. ze względu na przedawnienie karalności. Wyrok ten uprawomocnił się z dniem 18 lutego 2011 roku.

W dniu 21 lutego 2011 roku do pozwanej wpłynęło pismo powoda, w którym zgłosił on gotowość do podjęcia służby w związku ustąpieniem przyczyny zawieszenia w pełnieniu obowiązków służbowych.

Pismem z dnia 9 marca 2011 roku pozwana poinformowała powoda, że z dniem 11 grudnia 2010 roku nastąpiło wygaśnięcie stosunku służbowego, w związku z niezgłoszeniem się do służby w terminie 7 dni od dnia doręczenia decyzji Szefa Służby Celnej uchylającej w całości decyzję Dyrektora Izby Celnej w K. dotyczącą zwolnienia ze służby i przekazującej sprawę do ponownego rozpatrzenia. Decyzją z dnia 25 marca 2011 roku dyrektor pozwanej umorzył wszczęte z urzędu postępowanie w sprawie o zwolnienie powoda ze służby stałej, uznając je za bezprzedmiotowe z uwagi na wygaśniecie stosunku służbowego. Ta decyzja została zaskarżona przez powoda. Organ odwoławczy tj. Szef Służby Celnej rozpatrując odwołanie powoda decyzją z 30 czerwca 2011 roku utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy.

Pismami, które wpłynęły do pozwanej w dniu 4 kwietnia 2011 roku, powód ponownie wnioskował o udzielenie informacji dotyczącej terminu podjęcia służby i wypłatę zaległego uposażenia.

Pozwana pismem z 8 kwietnia 2011 roku odmówiła przywrócenia go do służby z uwagi na wygaśniecie stosunku służbowego oraz utratę zaufania.

Sąd I instancji dokonując ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie oparł się na dowodach o charakterze rzeczowym w postaci dokumentów złożonych przez strony do akt sprawy jak również akt osobowych powoda, a także na wyliczeniach pozwanej dotyczących wysokości wstrzymanego wynagrodzenia oraz ekwiwalentu za urlop, których powód nie kwestionował.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał roszczenie powoda za zasadne.

Podniósł, że zgodnie z art. 398 ²⁰ k.p.c. Sąd, któremu sprawa została przekazana, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Sąd Najwyższy.

Sąd I instancji podkreślił, że bezspornym było, że powód J. M. jako funkcjonariusz Służby Celnej pozostawał w stosunku służbowym z pozwanym od dnia 1 lipca 2000 roku do dnia 11 sierpnia 2010 roku a w okresie od dnia 30 czerwca 2009 roku do dnia 11 sierpnia 2010 roku powód był zawieszony w pełnieniu obowiązków służbowych i zwolniony od wykonywania czynności służbowych , otrzymywał 50% należnego mu uposażenia. Przesłanką zawieszenia powoda w pełnieniu obowiązków służbowych było toczące się przeciwko niemu postępowania karnego. Ostateczną przyczyną ustania stosunku służbowego łączącego strony nie było jego rozwiązanie a wygaśnięcie z mocy samego prawa. Powód zachował 7-dniowy termin zgłoszenia swojej gotowości do podjęcia służby po uprawomocnieniu się orzeczenia Sąd Rejonowy w Raciborzu z dnia 7 stycznia 2011 roku.

Sąd Rejonowy przytoczył treść art.105,106 i 161 ust. 1 ustawy z 27.08.2009r o Służbie Cywilnej oraz stanowisko wyrażone w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2012 r. , iż przepis art. 109 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009r. o Służbie Celnej dotyczy przywrócenia do służby na poprzednich warunkach w określonym w nim sytuacjach związanych z zakończeniem, w sposób korzystny dla funkcjonariusza celnego, prowadzonego przeciwko niemu jako oskarżonemu postępowania karnego i jego stosowanie jest niezależne od tego, czy wcześniej stosunek służbowy funkcjonariusza celnego ustał ze względu na zwolnienie ze służby na podstawie art. 105 pkt 10, czy wygasł na podstawie art. 106 pkt 2 powołanej ustawy, jeżeli 1) istnieje związek między ustaniem stosunku służbowego i wszczęciem wobec funkcjonariusza celnego postępowania karnego lub karnego skarbowego, 2) postępowanie karne lub karne skarbowe nie było jeszcze zakończone w chwili, gdy doszło do ustania stosunku służbowego, 3) postępowanie karne lub karne skarbowe została prawomocnie umorzone ze względu na okoliczności wymienione w art. 17 § 1 pkt 1, 2 i 6 Kodeksu postępowania karnego już po ustaniu stosunku służbowego funkcjonariusza celnego.

W ocenie Sądu I instancji w niniejszej sprawie nastąpiło prawomocne zakończenie sprawy karnej prowadzonej przeciwko powodowi, został także spełniony warunek przywrócenia w postaci zgłoszenia się do służby w terminie 7 dni od uprawomocnienia się wyroku sądu karnego. W związku z tym przywrócił on powoda, na podstawie art. 109 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009r. o Służbie Celnej, do służby na poprzednich warunkach.

Odnosząc się do kwestii żądania zasądzenia wypłaty powodowi wstrzymanej części wynagrodzenia, Sąd Rejonowy stwierdził , że w świetle art. 161 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009r. o Służbie Celnej brak podstaw do twierdzenia, że warunkiem przyznania prawa do wstrzymania wstrzymanej części uposażenia jest wcześniejsze przywrócenie funkcjonariusza celnego do służby. Przesłanką do wypłaty wstrzymanej części uposażenia za okres zawieszenia jest bowiem samo zakończenie postępowania karnego będącego przyczyną zawieszenia w czynnościach służbowych z przyczyn przewidzianych w tym przepisie.

Z niekwestionowanych przez powoda wyliczeń przedstawionych przez pozwaną wynika, że średnie miesięczne uposażenie powoda z tytułu pełnienia służby w pełnym wymiarze czasu pracy wynosiło 4.065,31 złotych. Za okres zawieszenia w wykonywaniu obowiązków służbowych od 30 czerwca 2009 roku do 12 sierpnia 2010 roku powód otrzymywał 50% uposażenia tj. łącznie kwotę 26.847,86 zł. Wstrzymana część wynagrodzenia stanowiła kwotę 27.298,89 zł. Powodowi wypłacono także połowę ekwiwalentu za urlop w wysokości 474,91 zł. Niewypłacona część ekwiwalentu stanowiła kwotę 489,35 zł.

W tej sytuacji Sąd Rejonowy zasądził od pozwanej Izby Celnej w K., na podstawie art. 161 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009r. o Służbie Celnej kwotę 27.788, 24 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 17 września 2013 r. do dnia zapłaty.

Wobec sprecyzowania roszczenia przez powoda w dniu 16 września 2013r., zasadnym było od dnia 17 września 2013 r. zasądzenie ustawowych odsetek za zwłokę, zgodnie z art. 481 § 1 i 2 k.c.

W pozostałej części Sąd I instancji powództwo oddalił.

Na podstawie art. 477 ² §1 k.p.c. Sąd nadał wyrokowi w pkt 1 rygor natychmiastowej wykonalności do wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia powoda tj. kwoty 4.065,31 zł liczonego jak ekwiwalent za urlop i na mocy art. 100 k.p.c., wobec jedynie częściowego uwzględnienia żądań powoda, koszty postępowania między stronami wzajemnie zniósł.

Apelację od powyższego wyroku złożyły obie strony.

Powód zaskarżył wyrok w pkt.3 i 5 i wniósł o jego zmianę poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda dalszych odsetek ustawowych od kwoty określonej w pkt.2 sentencji wyroku za okres od daty wniesienia powództwa do dnia 16.09.2013r., zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania za obie instancje , w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych , względnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Powód w apelacji zarzucił naruszenie prawa materialnego tj. art.165 ust.4 ustawy z dnia 27.08.2009r o Służbie Celnej ( Dz. U z 2009r., nr 168, poz.1323 ze zm) poprzez jego niezastosowanie oraz naruszenie prawa procesowego tj. art.100 kpc poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i wzajemne zniesienie kosztów postępowania w sytuacji, kiedy powództwo zostało oddalone tylko w niewielkim zakresie.

W uzasadnieniu apelacji skarżący podniósł, że skoro zasądzona na rzecz powoda należność stanowi uposażenie wstrzymane w okresie zawieszenia to w takim razie podstawą prawną żądania zapłaty odsetek ustawowych stanowi art.165 ust.4 ustawy o Służbie Celnej a nie przepisy kodeksu cywilnego.

Należało zatem ustalić kiedy roszczenie o wypłatę wstrzymanej części uposażenia staje się wymagalne.

Skoro art.165 ust.2 ww ustawy stanowi, że funkcjonariusz otrzymuje wstrzymaną część uposażenia oraz obligatoryjne podwyżki po zakończeniu postępowania karnego to oznacza, że datą, od której należy naliczać odsetki ustawowe jest dzień następujący po dniu uprawomocnienia się wyroku w postępowaniu karnym, karno-skarbowym lub dyscyplinarnym.

W niniejszej sprawie takim dniem był 18.02.2011r.

Powód natomiast domagał się zasądzenia odsetek od daty wniesienia pozwu czyli od 13.04.2011r a wcześniej wzywał pozwaną do zapłaty wstrzymanej części uposażenia.

W odpowiedzi na apelację powoda, pozwana wniosła o jej oddalenie i zasądzenie na jej rzecz kosztów zastępstwa procesowego. Podniosła, że podstawą zasądzenia odsetek nie może być art.165 ust.4 ustawy o Służbie Celnej, gdyż odnosi się on jedynie do sytuacji , gdy niedochowanie przez izbę celną terminu na wypłatę uposażenia było zawinione a Sąd I instancji nie ustalił takiego zawinienia po stronie pozwanej.

Dopiero w piśmie z dnia 16.09.2013r. powód sprecyzował powództwo domagając się odsetek od wniesienia powództwa i było to pierwsze pismo w sprawie, której stroną była Izba Celna. Nadto w ocenie pozwanej uwzględnienie tego żądania było sprzeczne z art.5 kc.

Pozwana podniosła również, że powód ograniczył swoje powództwo z kwoty 59.031 do kwoty 27.139,06 zł , co jest równoznaczne z przegraniem sprawy w tym zakresie.

Pozwana zaskarżyła wyrok w pkt.1,2,4 i 5 wnosząc o jego zmianę w zaskarżonej części i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania za obie instancje , względnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Zarzuciła naruszenie prawa materialnego tj. przepisu art.5 kc poprzez jego niezastosowanie i uznanie, że uwzględnienie żądań powoda , co do przywrócenia go do służby, zgodnie z art.109 ust.1 pkt.1 ustawy o Służbie Celnej oraz wypłacenie mu wstrzymanej części uposażenia na podstawie art.161 ust.2 ww ustawy nie jest niezgodne z zasadami współżycia społecznego , a w szczególności z powszechnie pojmowanymi zasadami słuszności i uczciwości i nie stanowi nadużycia prawa.

W apelacji strony pozwanej zarzucono również naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 par.1 kpc przez wykroczenie poza granice swobodnej oceny dowodów i zignorowanie ustaleń Sądu Rejonowego dokonanych w toku postępowania prowadzonego pod sygnaturą II K 1095/09, zgodnie z którymi powód działając jako funkcjonariusz publiczny poświadczył nieprawdę w dokumencie urzędowym, co stanowi naruszenie zasad współżycia społecznego.

Skarżąca podniosła, że zasady współżycia społecznego powinny być traktowane jako immanentny czynnik wszelkiego zachowania się i istnienie stanu nadużycia prawa Sąd powinien uwzględnić z urzędu bez względu na to , czy druga strona podnosi taki zarzut.

Pozwana podniosła, że dla sądu karnego fakt odpowiedzialności powoda za popełnienie zarzucanego mu przestępstwa nie budzi wątpliwości, a postępowanie zostało umorzone z powodu przedawnienia karalności.

Z tych samych względów za nadużycie przez powoda prawa należy uznać żądanie wypłacenia wstrzymanego mu w okresie zawieszenia uposażenia.

Z powodu opieszałości organów ścigania powód nie poniósł konsekwencji swojego czynu, a przyznanie mu całego uposażenia w sytuacji, gdy nie pełnił służby byłoby swoistego rodzaju nagrodą dla niego.

W odpowiedzi na apelację pozwanej, powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Podniósł, że jedną z powszechnie uznawanych wartości jest konstytucyjna zasada domniemania niewinności.

Z uregulowań zawartych w ustawie o Służbie Celnej wynika, że uprawnienie funkcjonariusza żądania przywrócenia do służby nie zostało ograniczone jedynie do wyroków uniewinniających. Ponadto kwestia czy powód dopuścił się czynu, o który został oskarżony w sprawie karnej przez Sąd Rejonowy w Raciborzu jest bez znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

W oparciu o powyższe Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda zasługuje na uwzględnienie.

Zgodzić się należy ze skarżącym, że podstawą prawną żądania zapłaty odsetek ustawowych za zwłokę stanowi art.165 ust.4 ustawy z dnia 27.08.2009r. o Służbie Celnej / Dz. U z 2013r.,poz.1404).

Zdaniem Sądu wbrew twierdzeniom zawartym w apelacji powoda w art.161 ust.2 ustawy o Służbie Celnej nie określono terminu w jakim otrzymuje wstrzymaną część uposażenia a jedynie ogólne wskazanie, że po zakończeniu postępowania karnego, skarbowego lub dyscyplinarnego w sposób wskazany w tym przepisie funkcjonariusz otrzymuje wstrzymaną część uposażenia.

Przepisy ustawy o Służbie Celnej nie zawierają definicji wymagalności , a zatem należy stosować reguły obowiązujące w prawie cywilnym.

Stosownie zaś do art.455 kc jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.

Powód wezwał stronę pozwaną do wypłaty części uposażenia za okres zawieszenia pismem, które pozwana otrzymała 4.04.2011r..Zatem roszczenie o wypłatę uposażenia wstrzymanego w związku z zawieszeniem powoda w obowiązkach służbowych stało się wymagalne od 5.04.2011r. i powód może zasadnie domagać się wypłaty odsetek ustawowych od 13.04.11r.

Skoro takie wezwanie zostało przez powoda złożone już w kwietniu 2011r. u pracodawcy, który miał już wówczas informację o zakończeniu postępowania karnego w postaci umorzenia z powodu przedawnienia karalności, to nie wypłacając żądanej należności pozwana znalazła się w zwłoce w wypłacie uposażenia powoda.

Zasadny jest także zarzut zawarty w apelacji powoda naruszenia prawa procesowego tj. art.100 kpc.

Jak słusznie podnosi skarżący powód uległ tylko w nieznacznej części swego żądania tj. w zakresie odsetek ustawowych za okres od wniesienia powództwa do dnia 16.09.2013r.

J. M. w skardze kasacyjnej i w dalszym postępowaniu domagał się przywrócenia do służby i zasądzenia kwoty 27.139,06 zł tytułem uposażenia niewypłaconego w okresie zawieszenia w wykonywaniu obowiązków służbowych wraz z odsetkami od dnia wniesienia powództwa.

Zatem nie zachodziły podstawy do wzajemnego zniesienia kosztów , bo żądanie zostało uwzględnione prawie w całości a nie w około połowie , przy mniej więcej równej wysokości kosztów poniesionych przez każdą ze stron.

Dlatego też Sąd zmienił zaskarżony wyrok w pkt.5 zasądzając od pozwanej na rzecz powoda koszty zastępstwa procesowego w stawkach minimalnych na podstawie przepisów par.12 ust.1 pkt.1 i 2 w związku z par.6 pkt.5 i par.13 ust.1 pkt.1 ust.4 pkt.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz. U z 2013r.,poz.461). za udział pełnomocnika w postępowaniu apelacyjnym, kasacyjnym i po uchyleniu wyroku przez Sąd Najwyższy przed Sądem I instancji przyjmując, że sprawami najbardziej zbliżonymi do tej sprawy są sprawy o przywrócenie do pracy i zasądzenie wynagrodzenia za pracę.

Z tych względów Sąd Okręgowy na mocy art.386 par.1 kpc zmienił częściowo wyrok.

Apelacja strony pozwanej zasługuje na uwzględnienie tylko w niewielkim zakresie i to nie z przyczyn w niej wskazanych.

Uszło uwadze Sądu Rejonowego , że powód domagał się zasądzenia od pozwanej kwoty 27.139,06 zł.

Mimo wyliczenia przez pozwaną wstrzymanego uposażenia powoda na kwotę 27.788,24 zł wliczając w to ekwiwalent za urlop wypoczynkowy , powód reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika mimo wymogu określonego w art.193 par.2 ¹kpc nie rozszerzył na piśmie powództwa.

Sąd Rejonowy natomiast wbrew treści art.321 kpc zasądził ponad żądanie pozwu dlatego też na mocy art.386 par.1 kpc częściowo zmieniono zaskarżony wyrok.

Dalej idąca apelacja strony pozwanej nie zasługuje na uwzględnienie.

Nie zachodzą zarzucane przez pozwaną uchybienia. Sąd Rejonowy w sposób należyty przeprowadził postępowanie dowodowe i prawidłowo ocenił zebrane w sprawie dowody nie przekraczając granic swobodnej oceny zakreślonych w art.233 par.1 kpc.

Ustalenia poczynione przez Sąd I instancji , Sąd Okręgowy przyjmuje za własne.

Sąd Rejonowy właściwie też zastosował przepisy prawa materialnego to jest art.109 ust.1 i 161 ust.2 ustawy o Służbie Celnej zgodnie z ich wykładnią dokonaną w niniejszej sprawie przez Sąd Najwyższy.

Chybiony jest zarzut skarżącej niezastosowania art. 5 kc mimo, że zebrany w postępowaniu karnym materiał dowodowy potwierdził poświadczenie przez J. M. nieprawdy w deklaracji tranzytowej skoro postępowanie karne przeciwko niemu zostało umorzone z powodu przedawnienia karalności.

W powoływanych wyżej przepisach ustawodawca przewidział, że w razie umorzenia postępowania karnego z powodu przedawnienia , funkcjonariusza przywraca się do służby i otrzymuje on wstrzymaną część uposażenia.

Przyjęcie za zasadnej argumentacji pozwanej zawartej w apelacji prowadziłoby do orzekania niezgodnie z wolą ustawodawcy i wbrew brzmieniu tych przepisów.

Zdaniem Sądu strona pozwana nie może kontestować obowiązujących uregulowań prawnych , a zasady współżycia społecznego na które się powołuje, nie mogą być podstawą do obejścia obowiązującego prawa.

Z tych względów na mocy art.385 kpc Sąd w tym zakresie oddalił apelację strony pozwanej.

Ponieważ apelacja strony pozwanej została uwzględniona tylko w bardzo nieznacznym stopniu a apelację powoda uwzględniono w całości , Sąd na mocy art.100 kpc złożył na pozwaną obowiązek zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w całości stosując minimalne stawki wynagrodzenia adwokata przewidziane w przepisie par.13 ust.1 pkt.1 w związku z par.12 ust.1 pkt.1 i 2 i par.6 pkt.5 cytowanego wcześniej rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie…

Sędzia Przewodniczący Sędzia

SSO Maria Konieczna SSO Mariola Łącka SSO Barbara Kużdrzał- Kiermaszek