Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 czerwca 2021 roku.

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący Sędzia Katarzyna Powalska

po rozpoznaniu w dniu 17 czerwca 2021 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa A. P.

przeciwko Skarbowi Państwa – (...) Zarządowi (...) w B.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli

z dnia 18 lutego 2021 roku, sygn. akt I C 1330/18

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda A. P. na rzecz pozwanego Skarbu Państwa - (...) Zarządu (...) w B. 1800 ( jeden tysiąc osiemset ) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I Ca 229/21

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli w sprawie I C 1330/18 z powództwa A. P. przeciwko Skarbowi Państwa – (...) Zarządowi (...) w B. o zapłatę Sąd oddalił powództwo (pkt 1.), zasądził od powoda na rzecz pozwanego 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty (pkt 2.) jak również obciążył i nakazał pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli kwotę 1.052,17 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych w postaci wydatków (pkt 3.).

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i wnioski:

Powód wraz z małżonką L. P. są na prawach wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej współużytkownikami wieczystymi nieruchomości gruntowej położonej w Z. przy ul. (...) oznaczonej jako działka nr (...) o pow. 0,1516 ha, dla której prowadzona jest księga wieczysta (...). Zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego miasta Z. z 28 października 2010 r. uchwalonego dla tego obszaru, przedmiotowa nieruchomość położona jest na terenie oznaczonym 1 - (...), teren zabudowy mieszkaniowo-usługowej. Na nieruchomości znajduje się budynek handlowo-usługowy zajmujący południową, elewacyjną część działki, od strony linii rozgraniczającej ul. (...). Jest elementem zwartej zabudowy pierzejowej, sąsiadując bezpośrednio z dwukondygnacyjnym budynkiem o dwuspadowym dachu przy ul. (...), i jednokondygnacyjnym, zagłębionym w stosunku do linii rozgraniczającej drogi obiektem usługowo-handlowym na działce nr (...). W rzucie poziomym ma kształt regularny, zbliżony do prostokąta. Powierzchnia zabudowy budynku to 778 m.kw. Obiekt nie jest podpiwniczony, w większości o dwóch kondygnacjach nadziemnych od strony ul. (...) i trzech od strony północno-zachodniej (przy części niezabudowanej działki, służącej jako miejsce postojowe dla pojazdów mechanicznych). W południowo- zachodniej części budynku zlokalizowany jest przejazd bramowy dla pojazdów mechanicznych. Obiekt w dacie oględzin przez biegłego wykorzystywany był zgodnie z jego usługowym przeznaczeniem, a ponadto brak w nim pomieszczeń mieszkalnych, a także dokumentacji wskazującej na zmianę sposobu użytkowania obiektu na mieszkalny. Wskazane przez powoda w trakcie oględzin jedno pomieszczenie, które – jego zdaniem – może pełnić funkcje mieszkaniowe ma charakter usługowy i nie spełnia kryteriów wymaganych dla stałego zamieszkiwania w nim ludzi. Brak dokumentacji, aby na dzień 7 grudnia 2016 r. w budynku były lokale przeznaczone na stały pobyt ludzi. W wypisie z rejestru gruntów obiekt figuruje jako budynek handlowo-usługowy. Brak jest informacji o lokalach mieszkalnych.

Przedmiotowa nieruchomość położona jest w sąsiedztwie lotniska wojskowego w Ł.. W związku z jego rozwojem, uchwałą Sejmiku Województwa (...) z 25 października 2016 r. nr (...) wprowadzono obszar ograniczonego użytkowania. Na terenie podobszaru A strefy ograniczonego użytkowania tym samym istotne ograniczenia w przeznaczeniu oraz sposobie korzystania z nieruchomości. Między innymi zakazano budowy budynków jedno i wielorodzinnych oraz zamieszkania zbiorowego, zagrodowego, mieszkaniowo – usługowego, szpitali, domów opieki społecznej, a także obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży. Zakazano również zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych na budynki o wskazanym wyżej przeznaczeniu. Na terenie podobszaru B dopuszczono budownictwo na cele mieszkaniowe i przeznaczenie terenów na inwestycje tego typu, lecz z wprowadzeniem innych ograniczeń, w szczególności koniecznością znoszenia immisji generowanych przez lotnisko wojskowe w Ł.. Nieruchomość, której użytkownikiem wieczystym jest powód jest położona w całości w strefie B obszaru ograniczonego użytkowania wynikającego z ww. uchwały.

Sąd Rejonowy ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o niekwestionowane dokumenty urzędowe, jak również pisemną opinię powołanego do sprawy biegłego sądowego. Znaczna część okoliczności w niniejszej sprawie pozostawała niesporna. Powyższe ustalenia dokonane w toku postępowania pierwszoinstancyjnego Sąd Okręgowy aprobuje i uznaje za własne. Sąd Rejonowy wskazał, że nieruchomość strony powodowej nie może być kwalifikowana jako nieruchomość o charakterze mieszkalnym, co zgodnie z przepisami stanowi warunek konieczny do rozważania wpływu strefy ograniczonego użytkowania na spadek wartość nieruchomości i w konsekwencji zasadność odszkodowania.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł pełnomocnik powoda, zaskarżając je w całości. Zaskarżonemu orzeczeniu w zakresie pkt. 1 zarzucił:

a. naruszenie norm prawa procesowego:

1. art. 216 k.p.c. w zw. z art. 299 k.p.c. poprzez zaniechanie wezwania stron z ograniczeniem do strony powodowej z obowiązkiem stawiennictwa na rozprawie w celu ujawnienia okoliczności związanych mających znaczenie dla zapadłego rozstrzygnięcia tj. mieszanego sposobu wykorzystania nieruchomości, usytuowania nieruchomości w określonym miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, potencjału nieruchomości w aspekcie sąsiadujących zabudowań;

2. art. 224 § 1 k.p.c. w zw. z art.. (...) § 1 i 2 k.p.c. poprzez zamknięcie rozprawy, bez wydania rozstrzygnięcia co do zgłoszonego wniosku dowodowego o przeprowadzenie dowodu z zeznań stron w sytuacji gdy powód wniosku tego nie cofnął;

3. art. 235 ² § 1 pkt. 2 k.p.c. poprzez niedopuszczenie postanowieniem z dnia 18 lutego 2021 roku do wydania przez biegłego opinii uzupełniającej w sytuacji gdy (co wynika z doświadczenia zawodowego pełnomocnika powoda) opinia uzupełniająca mogła zmienić losy postępowania, szczególnie że powód podał w zarzutach do opinii szereg istotnych zarzutów;

4. art. 227 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku dowodowego o przeprowadzenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego, gdy treść tego dowodu mogła mieć znaczenie dla wyniku postępowania w sytuacji gdy powód w piśmie z dnia 28 grudnia 2020 roku zgłosił szereg zarzutów do opinii pierwotnej oraz załączył dodatkowy materiał dowodowy na poparcie stanowiska;

5. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez budowanie ustaleń faktycznych w sprawie na podstawie opinii, która mogła zostać uzupełniona opinią dodatkową, szczególnie że Sąd w piśmie z dnia 03 grudnia 2020 roku zakreślił termin 14 dni na zgłoszenie ewentualnych zarzutów do opinii wraz z uiszczeniem zaliczki w kwocie 300,00 złotych a powód w w/w terminie podjął czynność zastrzeżoną przez Sąd - wniósł zarzuty w terminie oraz opłacił zaliczkę w kwocie 300,00 złotych, choć opinia dowodowa była niepełna, niespójna i przeczyła opiniom wydawanym w sprawach podobnych;

b. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia sprowadzający się m.in.

1. poprzez uznanie, że nieruchomość, powoda wskutek wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego w Ł. nie doznała utraty wartości choć w rzeczywistości dowodowa opinia wydana przez biegłego nie zawiera żadnego merytorycznego i metodologicznego uzasadnienia chociaż biegły w innych operatach szacowała spadek wartości nieruchomości co w niniejszej sprawie mogła zrobić choćby dla samego gruntu albowiem grunt w centrum miasta stanowi przedmiot użytkowania wieczystego a więc odrębny od budynku przedmiot prawa a użytkownik wieczysty posiada legitymację czynną aby pozywać w niniejszych sprawach;

2. błędne przyjęcie że opinia wydana w sprawie niniejszej I C 1330/18 jest wartościowym materiałem dowodowych podczas gdy w rzeczywistości co sygnalizowała strona powodowa opinia ta jest sprzeczna z opinią wydaną w sprawie I C 1327/18 Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli przez tego samego biegłego a także z dwoma opiniami wydanymi w sprawie I C 1326/18 Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli przez biegłego Sądowego B. K.. Zgodnie z którymi to opiniami nieruchomości gruntowe wskutek wprowadzenia (...) uległy spadkowi wartości.

Zaskarżonemu orzeczeniu w zakresie pkt. 2 i 3 skarżący zarzucił

1. nieprawidłowe rozstrzygnięcie poprzez obciążenie powoda kosztami procesu w sytuacji kiedy powód nie miał danej szansy wykazać za pośrednictwem opinii uzupełniającej swoich racji a tym samym przedwczesne obciążenie powoda kosztami procesu w tym kosztami zastępstwa procesowego. W sytuacji gdy Sąd ograniczył powodowi możliwość dowodzenia swoich racji za pośrednictwem opinii uzupełniającej Sąd mógł skorzystać z art. 102 k.p.c. i nie obciążać powoda kosztami procesu, szczególnie że w 2018 roku kiedy to powód inicjował postępowanie nie było znane orzecznictwo sądowe dotyczące spraw podobnych.

2. nieuwzględnienie w dokonanym przez Sąd Rejonowy rozliczeniu kosztów wpłaconej przez powoda zaliczki na poczet opinii uzupełniającej w kwocie 300,00 złotych która to zaliczka ostatecznie nie została wykorzystana a w konsekwencji zasądzenie w pkt. 3 wyroku od powoda kwoty 1.052,17 złotych w miejsce ewentualnej kwoty 752,17 złotych.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty apelujący wniósł o:

1. Dopuszczenie dowodu z opinii biegłego innego niż biegła wydająca opinię w ramach postępowania I instancyjnego który to biegły na podstawie akt sprawy, ponownych oględzin nieruchomości, udzieli odpowiedzi na zagadnienia zawarte szczegółowo w treści apelacji.

2. o zmianę pkt. 1 orzeczenia poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda odszkodowania w kwocie 10.100,00 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 04 grudnia 2018 roku. względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji

3. o zmianę pkt. 2 orzeczenia poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów zastępstwa prawnego względnie poprzez nie obciążanie powoda tymi kosztami;

4. o zmianę pkt. 3 orzeczenia poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania względnie poprzez nie obciążanie powoda tymi kosztami;

5. o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów zastępstwa procesowego udzielonego powodowi w postępowaniu II instancyjnym oraz zwrotu kosztów postępowania II instancyjnego.

W odpowiedzi na apelację pozwany wnosił o jej oddalenie, oponował wnioskom dowodowym zawartym w apelacji i wnosił o przyznanie kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Argumentacja podnoszona przez skarżącego w apelacji od wyroku Sądu Rejonowego w istocie sprowadza się do kwestionowania dokonanej przez Sąd I instancji oceny, dotyczącej statusu nieruchomości powoda. Skarżący bowiem opiera swoje twierdzenie na argumentacji, jakoby nieruchomość należąca do powoda miała cechy nieruchomości o przeznaczeniu mieszkalnym. Formułowane przez skarżącego w tym zakresie zarzuty zawarte w apelacji w istocie kwestionują zatem sposób oceny przez Sąd Rejonowy zebranego materiału dowodowego oraz zarzucają jego niepełność. Nie jest to jednakże argumentacja prawidłowa. Sąd Rejonowy dysponował materiałem dowodowym dającym – w ocenie Sądu Okręgowego – dostateczne rozeznanie co do charakteru rzeczonej nieruchomości. Oprócz dokumentów urzędowych oraz miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla tego obszaru, Sąd a quo dysponował również opinią biegłego sądowego. Dowody te dawały wystarczający materiał do oceny charakteru nieruchomości powodów, również załączona dokumentacja fotograficzna wskazuje, że mieszkalny charakter wskazywanych przez powodów pomieszczeń jest więcej niż wątpliwy. W ocenie Sądu Okręgowego, mieszkaniowy charakter nieruchomości (będący warunkiem sine qua non w kontekście zasądzenia odszkodowania za spadek wartości nieruchomości) musi mieć charakter rzeczywisty, a nie jedynie hipotetyczny, jak w niniejszej sprawie. Jak słusznie wskazuje Sąd I instancji w pisemnym uzasadnieniu wyroku – niedopuszczalna jest próba dowodzenia, że gdyby działka nr (...)//1 nie została w ogóle zabudowana, to powodowi przysługiwałoby odszkodowanie z uwagi na mieszkalny charakter przeznaczenia tego obszaru w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego (co w niniejszej sprawie ma miejsce). Nieruchomość strony powodowej usytuowana jest w centrum Z. i w sposób oczywisty przeznaczona jest na cele usługowe. Sam fakt, że na danej nieruchomości zgodnie z obowiązującym w tym zakresie prawem możliwe jest powstanie budynków na cele mieszkaniowe nie prowadzi automatycznie do przyjęcia, że dana nieruchomość taki status posiada. W przekonaniu tym utwierdza Sąd Okręgowy dokumentacja fotograficzna, w żaden sposób nie wskazująca na „mieszkaniowy” charakter wskazywanych pomieszczeń. Oprócz oczywistości powyższych wniosków zbudowanych w oparciu o zebrany materiał dowodowy oceniony zgodnie ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, warto zwrócić uwagę również na materialnoprawny charakter przedmiotowych pomieszczeń opisanych w opinii biegłego sądowego. Pomieszczenia te niewątpliwie nie posiadają statusu prawnego oddzielnej własności lokalowej i nie stanowią samodzielnego lokalu mieszkalnego w rozumieniu ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokalu. Jak już wskazywał Sąd Okręgowy w Sieradzu m. in. w sprawie o sygn. akt I Ca 190/20 – i pogląd ten słusznie przywołał Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli - jeśli założyć, że ocena utraty wartości może dotyczyć nieruchomości czy lokalu mogącego stanowić przedmiot obrotu na rynku nieruchomości, to nie sposób odejść od oceny statusu prawnego lokalu. Przepis art. 129 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska – daje podstawę do uznania szkody w postaci zmniejszenia wartości nieruchomości. Tymczasem art. 2 ust. 2 ustawy o własności lokali stanowi, że samodzielnym lokalem mieszkalnym, który można traktować równoważnie do nieruchomości, bo podlega takim samym rygorom co do jego obrotu, w rozumieniu ustawy, jest wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych. Przepis ten stosuje się odpowiednio również do samodzielnych lokali wykorzystywanych zgodnie z przeznaczeniem na cele inne niż mieszkalne. Definicję tę należy odnieść do definicji mieszkania zawartej w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Zgodnie z przywołaną treścią przez mieszkanie rozumie się zespół pomieszczeń mieszkalnych i pomocniczych mający odrębne wejście, wydzielony stałymi przegrodami budowlanymi umożliwiający stały pobyt ludzi i prowadzenie samodzielnego gospodarstwa domowego. Odnosząc powyższe do niniejszej sprawy stwierdzić należy, że nie jest w rozumieniu ustawy lokalem pomieszczenie, które hipotetycznie mogłoby służyć na potrzeby stałego pobytu osób, a to chociażby przez wzgląd na brak odpowiednich sanitariatów.

Nadto stwierdzić należy, iż nawet gdyby faktycznie zdarzało się tak, iż powód okazjonalnie korzysta z przedmiotowych z pomieszczeń to i tak nie spełniają one funkcji umożliwiającej stały pobyt ludzi i prowadzenie samodzielnego gospodarstwa domowego. Z całą pewnością nie są to więc samodzielne lokale służące do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych. Pamiętać również należy, iż wyodrębnienie i samodzielność lokalu ujmować należy zarówno w aspekcie prawnym i technicznym. Odrębność prawna określa, że samodzielny lokal mieszkalny jest przedmiotem prawa własności odrębnym od pozostałych lokali, budynku i gruntu. Odrębność techniczna oznacza, że lokal jest oddzielony od pozostałych lokali i innych części budynku, a korzystanie i używanie lokalu mieszkalnego jest niezależne od korzystania z innych lokali. W przedmiotowej sprawie oczywistym pozostaje, że pomieszczenia wskazane przez powoda z całą pewnością nie spełniają żadnego z przytoczonych kryteriów. Mówiąc zaś o szkodzie w postaci spadku wartości rynkowej, koniecznym wydaje się uprzednie oszacowanie tej wartości i to nie w aspekcie całościowym budynku ale tej jego części, której ma dotyczyć szkoda, co już w tej płaszczyźnie wydaje się niemożliwe. Złożenie zeznań na tę okoliczność przez stronę powodową nie wpłynęłoby na rozstrzygnięcie sprawy, wobec czego nietrafny jest zarzut pełnomocnika skarżącego dotyczący zaniechania wezwania stron.

Sąd Okręgowy nie dostrzegł również powodów, dla których należałoby dopuścić w procesie dowód z opinii uzupełniającej czy opinii innego biegłego. Z punktu widzenia relewantnych dla rozstrzygnięcia sprawy aspektów, opinia biegłej I. R. jest w pełni wartościowa, spójna, logiczna i wyczerpująca, zaś biegła jako osoba obca dla stron procesu nie jest zainteresowania rozstrzygnięciem w sprawie, zatem nie ma powodów do kwestionowania jej obiektywizmu przy wydawaniu opinii. Z tożsamych względów na etapie postępowania apelacyjnego pominięto zgłaszany przez stronę powodową dowód z opinii innego biegłego, zawarty w punkcie IV apelacji, jako zmierzający jedynie do przedłużenia postępowania.

Z przytoczonych względów apelacja podlegała oddaleniu w całości na mocy art. 385 k.p.c. o czym orzeczono jak w punkcie 1 sentencji wyroku. Tym samym, bezprzedmiotowe stały się zarzuty skarżącego odnoszące się do rozstrzygnięć w punkcie 2 i 3 zaskarżonego orzeczenia.

O kosztach postępowania apelacyjnego, należnych od powoda na rzecz pozwanego Sąd Okręgowy orzekł w punkcie 2. wyroku, na podstawie art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c., tj. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, który powód przegrał w instancji odwoławczej w całości. Sąd zasądził więc od powoda na rzecz pozwanego 1800 zł z tytułu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu apelacyjnym. Wysokość kosztów profesjonalnego zastępstwa prawnego po stronie powodowej Sąd ustalił w oparciu o § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych.