Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 sierpnia 2021 roku.

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący Sędzia Katarzyna Powalska

po rozpoznaniu w dniu 5 sierpnia 2021 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa B. P. i J. P.

przeciwko Skarbowi Państwa – (...) Zarządowi (...) w B.

o ochronę naturalnego środowiska człowieka

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 21 maja 2021 roku, sygn. akt I C 1156/17

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach 1,2,3 w ten sposób, że

A.  zasądzoną w punkcie 1 kwotę podwyższa z 15 225,86 złotych do wysokości 20 850,03 ( dwadzieścia tysięcy osiemset pięćdziesiąt 03/100 ) złotych,

B.  zasądzone w punkcie 3 od pozwanego na rzecz powodów koszty procesu podwyższa z kwoty 281,05 złotych do wysokości 698,96 ( sześćset dziewięćdziesiąt osiem 96/100 ) złotych,

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – (...) Zarządu (...) w B. solidarnie na rzecz powodów B. P. i J. P. 306 ( trzysta sześć ) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I Ca 376/21

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sądu Rejonowego w Łasku wydanym w sprawie I C 1156/17 zasądzono od pozwanego Skarbu Państwa – (...) Zarządu (...) w B. solidarnie na rzecz powodów B. P. i J. P. kwotę 15.225,86 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 lipca 2017 roku do dnia zapłaty (pkt 1.) oraz oddalono powództwo w pozostałej części (pkt 2.). Ponadto, Sąd zasądził od pozwanego solidarnie na rzecz powodów 281,05 zł tytułem stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu (pkt 3.) i zasądził od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku kwotę 2700,11 zł tytułem zwrotu części wydatków poniesionych tymczasowo z sum budżetowych Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku (pkt 4.). Sąd nie obciążył powodów wydatkami poniesionymi z sum budżetowych Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i wnioski, których istotne elementy przedstawiają się następująco:

Powodowie są współwłaścicielami na prawach wspólności majątkowej małżeńskiej w 1/2 części zabudowanej działki nr (...) położonej w W. gmina B..

Nieruchomość strony powodowej jest położona w obszarze oddziaływania hałasu z lotniska wojskowego w Ł.. Hałas emitowany przez lotnisko przekracza dopuszczalny poziom hałasu w porze dziennej i nocnej. Z tego względu w dniu 25 października 2016 roku Sejmik Województwa (...) podjął uchwałę (...) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł. (Dz. U. Woj. (...) nr (...) z 22 listopada 2016 roku). Przedmiotowa uchwała weszła w życie 07 grudnia 2016 roku. Nieruchomość strony powodowej jest położona w podobszarze A obszaru ograniczonego użytkowania utworzonego w/w uchwałą. Wymieniona uchwała ogranicza właścicieli nieruchomości położonych w obszarze ograniczonego użytkowania w ten sposób, że nie mogą oni skutecznie dochodzić zaniechania emisji hałasu przez lotnisko. Ponadto w podobszarze A wymieniona uchwała wprowadziła zakaz:

- przeznaczania terenu pod zabudowę mieszkaniową jedno- i wielorodzinną, zagrodową i zamieszkania zbiorowego oraz mieszkaniowo-usługową,

- tworzenia terenów rekreacyjno-wypoczynkowych,

- tworzenia stref ochronnych A uzdrowisk,

- przeznaczania terenu pod budowę: szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

- budowy budynków jedno- i wielorodzinnych oraz zamieszkania zbiorowego, zagrodowych, mieszkaniowo-usługowych, szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

- zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych w całości lub części na budynki mieszkalne jedno- i wielorodzinne oraz zamieszkania zbiorowego, mieszkaniowo-usługowego oraz na zabudowę zagrodową i na szpitale, domy opieki społecznej oraz obiekty związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży.

W podobszarze A dopuszcza się zmianę sposobu użytkowania budynków w całości lub w części na cele mieszkaniowe oraz budowę nowych budynków mieszkalnych jednorodzinnych jako towarzyszących innym funkcjom, na warunkach określonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku planu miejscowego, na warunkach określonych w decyzji o warunkach zabudowy.

W podobszarze B wymieniona uchwała wprowadziła zakaz:

- tworzenia stref ochronnych A uzdrowisk,

- przeznaczania terenu pod budowę: szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy,

- budowy szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy,

- zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych w całości lub części na szpitale, domy opieki społecznej oraz obiekty związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy.

Wymieniona uchwała wprowadziła także następujące wymagania techniczne dotyczące budynków:

- w podobszarze A w budynkach istniejących oraz nowoprojektowanych należy zapewnić właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej, zgodnie z obowiązującymi przepisami, poprzez zastosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej,

- w podobszarze B w budynkach szpitali, domów opieki społecznej i budynkach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży należy zapewnić właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej, zgodnie z obowiązującymi przepisami, poprzez zastosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej.

Spadek wartość prawa własności do przedmiotowej nieruchomości, w związku z jej położeniem na obszarze ograniczonego użytkowania lotniska wojskowego, wynosi łącznie 21.200 zł.

Na nieruchomości strony powodowej dochodzi do przekroczeń dopuszczalnego poziomu hałasu lotniczego. Przed utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł. budynek mieszkalny strony powodowej był dostatecznie wyciszony zgodnie z normami prawa budowlanego. Sąd I instancji przyjął, że po utworzeniu (...) w celu zapewnienia odpowiedniego klimatu akustycznego w części budynku mieszkalnego zajmowanej przez stronę powodową (parter budynku) należy wymienić dwa okna na okna o zwiększonej izolacyjności akustycznej. W celu skompensowania braku możliwości otwierania okien podczas występowania hałasu lotniczego należy zainstalować 3 wentylatory sufitowe, zaś koszt zakupu i montażu okien i wentylatorów sufitowych wynosi 4.625 zł 86 gr.

Współwłaścicielem w ½ części przedmiotowej nieruchomości jest L. D., który zajmuje piętro budynku mieszkalnego. Po utworzeniu (...) w celu zapewnienia odpowiedniego klimatu akustycznego w części budynku mieszkalnego zajmowanej przez L. D. (piętro budynku) należy wymienić dwoje drzwi balkonowych na drzwi balkonowe o zwiększonej izolacyjności akustycznej oraz trzy okna na okna o zwiększonej izolacyjności akustycznej. W celu skompensowania braku możliwości otwierania okien podczas występowania hałasu lotniczego należy zainstalować 4 wentylatory sufitowe.

Koszt zakupu i montażu drzwi balkonowych, okien i wentylatorów sufitowych wynosi 15.874 zł 20 gr dla części domu zajmowanej przez L. D..

Sąd Rejonowy w całości uznał zasadność dochodzonego roszczenia w zakresie kwoty 10.600,00 zł odszkodowania tytułem spadku wartości nieruchomości (1/2 kwoty z 21.200,00 zł) oraz przyjął za zasadne roszczenie powodów o odszkodowanie – koszty zakupu i montażu okien i wentylatorów - jedynie w zakresie odnoszącym się do tych pomieszczeń, które są przez nich zajmowane (parter), zasądzając kwotę 4.625,86 zł.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł pełnomocnik powodów, zaskarżając je w części oddalającej powództwo (pkt. 2 wyroku). Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1.  Naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, tj.

a)  art. 196 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że udział powodów w wielkości ½ w prawie własności nieruchomości w zakresie roszczenia o tzw. koszty związane z rewitalizacją akustyczną nieruchomości, sprowadza się do części fizycznej nieruchomości, tj. parteru a nie stanowi udziału (1/2) w całości nieruchomości, co doprowadziło do zasądzenia odszkodowania w tym zakresie wyłącznie co do kwoty odpowiadającej kosztom rewitalizacji akustycznej parteru budynku, a nie ½ całości kosztów związanych z rewitalizacją akustyczną budynku,

b)  art. 361 w zw. art. 363 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i zasądzenie odszkodowania w zaniżonej wysokości na skutek przyjęcia, że udział powodów w prawie własności nieruchomości odnośnie roszczenia w zakresie kosztów rewitalizacji akustycznej obejmuje parter budynku, a nie ½ w całości nieruchomości oraz na skutek oparcia się w tym zakresie przez Sąd na opiniach biegłych z zakresu budownictwa, które w dacie orzekania były nieaktualne.

2.  Naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy tj.:

a)  art. 235 ² w zw. z art. 286 k.p.c. poprzez pominięcie wniosku o wydanie opinii uzupełniających przez biegłych z zakresu budownictwa celem zastosowania aktualnych w roku 2021 stawek roboczogodziny, cen sprzętu i robocizny, uwagi za zastosowanie w opiniach stawek i cen z lat 2018 i 2019, co doprowadziło do zaniżenia odszkodowania dotyczącego rewitalizacji akustycznej budynku powodów, a w konsekwencji do zaniżenia odszkodowania

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez:

a)  zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwoty 23600 zł w miejsce zasądzonej kwoty 15225,86 zł, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 27 maja 2017 r. do dnia zapłaty, tj. zasądzenie dodatkowej kwoty 8374,14 zł,

b)  zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów solidarnie zwrotu kosztów postępowania za I instancję stosownie do wyniku sprawy.

Skarżący wniósł również o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów solidarnie zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. Wniósł nadto o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłych z zakresu budownictwa J. O. oraz C. D. w celu wykazania faktu aktualnej wysokości kosztów prac wskazanych w opiniach biegłych akustyków według stawek oraz cen obowiązujących na dzień wydania opinii uzupełniającej, każdy biegły w zakresie dotychczas wydanej opinii lub jeden biegły z zakresu budownictwa w odniesieniu do łącznych kosztów rewitalizacji wskazanych w opiniach biegłych akustyków.

W odpowiedzi na apelację, pozwany wniósł o jej oddalenie w całości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie w części objętej zarzutem odnoszącym się do niewłaściwego przyjęcia, że prawo powodów do uzyskania odszkodowania z tytułu kosztów rewitalizacji akustycznej budynku nie jest adekwatne do ich udziału ½ w prawie własności nieruchomości ale dotyczy wyłącznie zajmowanej przez nich części fizycznej nieruchomości (parteru).

Z opinii sporządzonej do niniejszej sprawy przez biegłego J. O. wynika, że koszty rewitalizacji akustycznej parteru budynku, który mają zajmować powodowie, wynoszą 4.625,86 zł. Na koszty te składa się zakup i montaż dwóch sztuk okien o zwiększonej izolacyjności akustycznej zgodnie z pkt. 6.4.1. tabela 15 opinii Politechniki (...) oraz trzech sztuk wentylatorów sufitowych zgodnie z pkt. 6.4.2. tabela 16 opinii Politechniki (...). Z kolei zaś z opinii sporządzonej do sprawy I C 593/17 Sądu Rejonowego w Łasku (dotyczącej tej samej nieruchomości) wynika, że koszty rewitalizacji akustycznej piętra budynku zajmowanego przez L. D. – współwłaściciela ½ części przedmiotowej nieruchomości (powoda w sprawie I C 593/17) wynoszą 15.874,20 zł. Na koszty te składa się wymiana dwóch drzwi balkonowych na drzwi o zwiększonej izolacyjności akustycznej, wymiana trzech okien na okna o zwiększonej izolacyjności akustycznej, zainstalowanie 4 sztuk wentylatorów sufitowych, dokonanie uzupełnień tynków (glifów) wokół okien, wykucie bruzd w ścianach i sufitach celem przeprowadzenia przewodów elektrycznych do zasilenia wentylatorów sufitowych oraz dokonanie naprawczych prac malarskich ścian i sufitów.

Posiłkując się zatem opiniami biegłych powołanych w sprawie I C 593/17 Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, iż zupełnie niezrozumiałym byłoby ograniczenie zakresu koniecznych do rewitalizacji akustycznej prac na nieruchomości powodów jedynie do części nieruchomości przez nich zajmowanej (parter). Prawo dochodzenia odszkodowania zasadza się bowiem na przysługującym stronie prawie własności nieruchomości, której szkoda dotyczy, a nie zakresie faktycznego korzystania z niej. Nawet jeśli pomiędzy uprawnionymi współwłaścicielami nieruchomości dochodzi do porozumienia w zakresie podziału w aspekcie fizycznego korzystania z przedmiotu współwłasności, to jest to uzgodnienie nie odnoszące się do przysługującego zakresu prawa własności, na kanwie którego następuje rozstrzygnięcie należnego odszkodowania. Współwłasność powodów w części nieruchomości nie ogranicza się bowiem do ściśle określonych części budynku, nawet jeśli właśnie te części powodowie zajmują. Jest to współwłasność ułamkowa, rozciągająca się na całą nieruchomość. Innymi słowy, zarówno parter budynku jak i jego piętro zajmowane przez L. D., jak i inne jego części wchodzą w skład nieruchomości, co do której powodowie mają udział w prawie własności wynoszący ½. Na gruncie bowiem treści art. 207 k.c. wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną współwłaściciele ponoszą w stosunku do wielkości udziałów. O ile więc przedmiotowe roszczenie wynika z konieczności dostosowania akustycznego przedmiotowej nieruchomości do warunków zaistniałych wprowadzeniem strefy ograniczonego użytkowania, to są to wydatki obciążające każdego współwłaściciela stosownie do wielkości przysługującego mu udziału we współwłasności, a podlegające ewentualnemu rozliczeniu pomiędzy nimi. Skoro więc w ramach przedmiotowego odszkodowania podlegają one zwrotowi, to również proporcjonalnie do tej zasady.

Ponadto stanowiący podstawę prawną przedmiotowego roszczenia art. 129 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska – Dz. U. z 2008 r., nr 25, poz. 150 ze zm., także wiąże prawo dochodzenia odszkodowania z prawem własności. Chybione jest zatem ograniczenie się przez Sąd Rejonowy do zasądzenia kwoty 4.625,86 zł wyliczonej przez biegłego, a odnoszącej się jedynie do rewitalizacji akustycznej parteru budynku, podczas gdy rewitalizacja akustyczna budynku obejmuje również jeszcze piętro tegoż budynku. W oparciu o takie przyjęcie za zasadne należy uznać oszacowanie kosztów rewitalizacji akustycznej budynku na poziomie 20.500,06 zł, na którą to kwotę składają się koszty rewitalizacji zarówno parteru (w wysokości 4.625,86 zł) oraz piętra (w wysokości 15.874,20 zł). Zważywszy na wysokość udziału powodów we własności nieruchomości wynoszący ½, powyższe koszty należało podzielić na pół, wskutek czego uzyskano kwotę 10.250,03 zł, którą to Sąd Okręgowy uznaje za odpowiednią w kontekście należnego powodom odszkodowania tytułem koniecznych kosztów rewitalizacji akustycznej.

Kwestia zaś czy prace te rzeczywiście zostaną wykonane i jak będzie wyglądało rozliczenie z tego tytułu pomiędzy współwłaścicielami pozostaje w sprawie bez znaczenia.

W oparciu o tak dokonane wyliczenia, Sąd w punkcie I.A. wyroku zasądzoną kwotę odszkodowania podwyższył z 15.225,86 zł do 20.850,03 zł, na którą to finalnie składa się 10.250,03 zł tytułem koniecznych kosztów rewitalizacji akustycznej oraz 10.600,00 zł tytułem zmniejszenia wartości nieruchomości powodów, zmieniając w ten sposób zaskarżone orzeczenie na gruncie art. 386 § 1 k.p.c.

Za niezasadny uznać należy z kolei zarzut skarżącego odnoszący się do pominięcia przez Sąd Rejonowy wniosku o wydanie opinii uzupełniających przez biegłych celem zastosowania aktualnych w roku 2021 stawek roboczogodziny, cen sprzętu i robocizny, z uwagi na zastosowanie w opiniach stawek i cen z lat 2018 i 2019, co miało doprowadzić do zaniżenia odszkodowania dotyczącego rewitalizacji akustycznej budynku powodów, a w konsekwencji do zaniżenia odszkodowania. Chociaż Sąd w sposób oczywisty posiłkuje się szacunkami dokonanymi przez biegłych, tak jednak ustalenie odpowiedniej wysokości zasądzanego odszkodowania należy do wyłącznej kompetencji sądu, korzystającego z przymiotu samodzielności jurysdykcyjnej. Sąd może więc samodzielnie badać kwestię wpływu upływu czasu na „odpowiedniość” odszkodowania. Słusznie wreszcie wskazuje pozwany w odpowiedzi na pozew, że gdyby przyjąć założenie, że ze względu na postępujące zjawiska inflacyjne każdorazowo należy aktualizować opinię biegłych wyliczających koszt prac koniecznych do wykonania, to w praktyce każdą tego typu opinię można by uznawać za nieaktualną już po kilku miesiącach. Z powyższych względów zarzut skarżącego w tym zakresie należy uznać za chybiony. W tych warunkach, także w postępowaniu apelacyjnym, nie było potrzeby uzupełnienia postępowania dowodowego w zakresie, w jakim zgłoszono żądanie w apelacji.

Sąd Okręgowy nie znajdując żadnych podstaw do podwyższenia zasądzonej kwoty ponad wysokość ustaloną w punkcie I.A. orzeczenia, oddalił apelację w pozostałej części, o czym orzeczono w pkt. II. wyroku na podstawie art. 385 k.p.c.

Z uwagi na zmianę wysokości zasądzonego na rzecz powodów odszkodowania należało dokonać na podstawie art. 100 k.p.c. korekty rozstrzygnięcia o kosztach procesu. Ostatecznie bowiem strona powodowa wygrała sprawę w około 88%. Przy łącznych kosztach postępowania pierwszoinstancyjnego opiewających na 1.817 zł, część obciążająca pozwanego to 1.598,96 zł, pomniejszona o poniesione przez pozwanego koszty zastępstwa prawnego w kwocie 900 zł. W konsekwencji w pkt I.B. zasądzone na rzecz powodów koszty procesu podwyższono do wysokości 698,96 zł.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł w pkt. III. na podstawie art. 100 k.p.c. w związku z art. 391§ 1 k.p.c., przyjmując, że przy wartości przedmiotu zaskarżenia opiewającej na kwotę 8.357 zł strona powodowa wygrała apelację w 67%. Przy łącznych kosztach postępowania apelacyjnego w wysokości 1800 zł, część obciążająca pozwanego to 1206 zł, pomniejszona o poniesione przez pozwanego koszty zastępstwa prawnego w kwocie 900 zł. Biorąc powyższe pod uwagę, zasądzono od pozwanego solidarnie na rzecz powodów 306 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.