Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 marca 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Mariola Mastalerz

Protokolant st. sekr. sądowy Ilona Królikiewicz

po rozpoznaniu w dniu 20 marca 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku K. S. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania K. S. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 12 lipca 2013r. sygn. (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje K. S. (1) prawo do emerytury od dnia 1 lipca 2013r.

Sygn. akt VU 1149/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 lipca 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy K. S. (1) prawa do emerytury z uwagi na brak wymaganego stażu pracy w warunkach szczególnych.

Odwołanie od powyższej decyzji w dniu 18 sierpnia 2013 roku złożył pełnomocnik wnioskodawcy, wnosząc o zaliczenie do pracy w warunkach szczególnych okresów pracy od dnia 28 lutego 1972 roku do 26 października 1973 roku w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) (...) (...), od dnia 13 listopada 1973 roku do 31 stycznia 1978 roku w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ł. i od 8 lutego 1978 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku w Przedsiębiorstwie (...) SA w B..

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wniósł o oddalenie odwołania. Podniósł, iż wnioskodawca w dniu 2 lipca 2013 roku złożył kolejny wniosek o emeryturę, nie przekładając żadnych nowych dowodów. Do pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie uwzględnił okresu zatrudnienia od 8 lutego 1978 roku do 31 grudnia 1998 roku w Przedsiębiorstwie (...)" w B. na stanowisku cieśla, bowiem z przedłożonych dokumentów nie można stwierdzić, czy praca cieśli była wykonywana na wysokości lub w głębokich wykopach a ponadto przedsiębiorstwo (...) w świadectwie pracy z dnia 30 kwietnia 2004 roku podało, że wnioskodawca nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych.

Na rozprawie w dniu 6 grudnia 2013 roku pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o zaliczenie do okresu pracy w warunkach szczególnych jedynie okresu zatrudnienia od 8 lutego 1978 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku w Przedsiębiorstwie (...) SA w B..

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca K. S. (2), urodzony w dniu (...), pierwszy wniosek o emeryturę złożył w dniu 20 września 2012 roku. Decyzją z dnia 16 października 2012 roku organ rentowy odmówił mu przyznania emerytury, bowiem wnioskodawca nie udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych a także nie rozwiązał stosunku pracy.

(dowód: wniosek k. 1-6 akt emerytalnych plik I, decyzja z dnia 16 października 2012 roku k. 53 akt emerytalnych plik I)

W dniu 2 lipca 2013 roku K. S. (2) złożył kolejny wniosek o przyznanie emerytury. Wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego oraz miał rozwiązany stosunek pracy.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-3 akt emerytalnych plik II)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący 27 lat 10 miesięcy i 24 dni.

(dowód: decyzja z dnia 16 października 2012 roku k. 53 akt emerytalnych plik I)

Do stażu pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy żadnego okresu zatrudnienia.

(dowód: decyzja z dnia 16 października 2012 roku k. 53 akt emerytalnych plik I, decyzja z dnia 12 lipca 2013 roku k. 10 akt emerytalnych plik II)

K. S. (1) w okresie od 8 lutego 1978 roku do 30 kwietnia 2004 roku był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w Przedsiębiorstwie (...) S.A. w B. (poprzednio w Kombinacie (...)) na stanowisku cieśla w pełnym wymiarze czasu pracy.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 30 kwietnia 2004 roku k. 10 akt sprawy)

Powyższe przedsiębiorstwo budowało od podstaw elektrownię w B.. Było to duże przedsiębiorstwo budowlane, które zatrudniało około 3 tysięcy pracowników. Praca cieśli na budowie przemysłowej charakteryzuje się pracą w głębokich wykopach oraz na wysokości.

Wnioskodawca jako cieśla wykonywał szalunki zarówno w głębokich wykopach jak i szalunki na wysokości, przy czym w zdecydowanej większości przeważały prace na wysokości. Wnioskodawca w wykopach o głębokości do 8,5 metra metrów robił podstawy (stopy) do konstrukcji żelbetonowych i betonowych. Następnie szalunki wykonywał w górę, na wysokość nawet 100 metrów, tak aby powstała ściana budynku elektrowni lub komin elektrowni. W wykonane przez wnioskodawcę szalunki zbrojarz wstawiał metal, następnie ściana była zamykana, wiązana i zalewane betonem.

(dowód: zeznania świadka K. P. protokół rozprawy z dnia 15 stycznia 2014 roku od minuty 4.52 do minuty 16.05 k. 26, zeznania świadka S. W. protokół rozprawy z dnia 15 stycznia roku od minuty 16.21 do minuty 23.33 k. 26, zeznania świadka K. K. protokół rozprawy z dnia 20 marca 2014 roku nagranie od minuty 2.49 do minuty 8.53 k. 39, zeznania świadka K. W. protokół rozprawy z dnia 20 marca 2014 roku nagranie od minuty 9.04 do minuty 13.54 k. 39, zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 20 marca 2014 roku nagranie od minuty 14.44 do minuty 15.55 k. 39 w związku z protokołem rozprawy z dnia 6 grudnia 2013 roku od minuty 1.01. do minuty 14.01 k. 21, angaże k. 20-36 akt emerytalnych, umowa o prace k. 19 kat emerytalnych)

Wnioskodawca w okresie zatrudnienia w wyżej wymienionym przedsiębiorstwie pracował na budowach eksportowych jako cieśla w okresach od dnia:

- 14 czerwca 1982 roku do 13 czerwca 1983 roku,

- 25 września 1989 roku do 31 grudnia 1989 roku,

- od 28 maja 1990 roku do 30 listopada 1990 roku,

- od 15 maja 1996 roku do 15 września 1996 roku.

Natomiast w okresie od 1 lipca 1990 roku 31 lipca 1990 roku przebywał na urlopie bezpłatnym celem świadczenia pracy na budowie eksportowej u innego pracodawcy.

(dowód: umowy o pracę na budowie eksportowej k. 38-47 akt emerytalnych plik I)

Wnioskodawcy nie zostało wystawione żadne świadectwo wykonywania pracy
w warunkach szczególnych.

(okoliczność bezsporna)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013 poz. 1440 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

W myśl natomiast ust. 2 art. 184 w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2012 roku emerytura przysługiwała pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem. Od 1 stycznia 2013 roku nastąpiła zmiana wskazanego przepisu, w ten sposób, że został wyeliminowany wymóg rozwiązania stosunku pracy.

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem.

Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat,
a w dniu (...) roku ukończył 60 lat oraz nie jest członkiem OFE.

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272). Ponadto jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 1 czerwca 20210 roku (sygn. akt II UK 21/10, Lex nr 619638) dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy.

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy w Przedsiębiorstwie (...) S.A. w B. (poprzednio w Kombinacie (...)) był niesporny w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach rentowych zawierających również dokumenty osobowe.

W będącej przedmiotem osądu sprawie wnioskodawca nie dysponował świadectwem pracy w szczególnych warunkach za sporny okres. Okoliczność ta, nie przesądza jednak, jak chce organ rentowy, że wnioskodawca takiej pracy nie wykonywał. Skarżący w postępowaniu sądowym może bowiem dowodzić wykonywanie pracy w szczególnych warunkach wszelkimi dostępnymi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) a obecnie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011, Nr 237, poz. 1412) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami (tak por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239).

W sprawie sporny pozostawał jedynie charakter wykonywanej przez wnioskodawcę pracy tj. czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie. Stało się tak dlatego, że z dokumentów w postaci świadectwa pracy, umowy o pracę potwierdzających zatrudnienie a także licznych angaży oraz umów o pracę na budowach eksportowych wnioskodawcy w spornym okresie czasu wynika jedynie, że wnioskodawca był zatrudniony na stanowiskach cieśli.

Dokonując ustaleń w zakresie rodzaju prac wykonywanych przez wnioskodawcę w okresie od 8 lutego 1978 roku do 30 kwietnia 2004 roku w Przedsiębiorstwie (...) S.A. w B. Sąd oparł na zeznaniach świadków K. P., S. W., K. K. i K. W. oraz zeznaniach wnioskodawcy. Świadek K. P. od 1976r. a świadek S. W. od 1975 roku do 2002 roku pracował jako cieśla w Przedsiębiorstwie (...) w B.. W przedsiębiorstwie tym pracował również K. K. w latach 1974-1991, a K. W. pracował w latach 1976 – 1990 jako kierownik wielkiej budowy oraz zastępca dyrektora ds. technicznych. Posiadają więc oni bezpośrednią wiedzę na temat codziennych obowiązków wnioskodawcy. Widzieli go przy pracy, bowiem pracowali w sąsiednich brygadach, a ponadto wykonywali taką samą pracę jak wnioskodawca. Ponadto świadek K. W. był przełożonym wnioskodawcy. Z wiarygodnych zeznań świadków wynika, że wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował w brygadzie, która wykonywała szalunki zarówno w głębokich wykopach oraz szalunki na wysokości. Z istoty samej budowy elektrowni wynika jednoznacznie, iż praca cieśli zaczynała się od pracy w głębokich wykopach i ostatecznie przechodziła w pracę na wysokości nawet do 100 metrów. W ten sposób budowane były ściany elektrowni oraz kominy elektrowni. Ponadto jak wskazał świadek K. W. praca wnioskodawcy przy budowie rurociągów w głębokich wykopach polegała na wybudowaniu samego kanału, w którym były następnie układane rurociągi na potrzeby elektrowni. Wnioskodawca musiał te kanały o głębokości około 8,5 metra oszalunkować , ułożyć w kanale łożyska i poduszki i dopiero potem do pracy dołączali się monterzy konstrukcji stalowych, którzy układali rurociągi.

W ocenie Sądu praca wnioskodawcy w okresie od dnia 8 lutego 1978 roku do 31 grudnia 1998 roku (w tym w okresach pracy na budowach eksportowych) winna być zakwalifikowana jako praca w warunkach szczególnych. Prace cieśli przy budowie rurociągów w głębokich wykopach oraz prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości zostały wymienione w Wykazie A dział V poz. 1 i 5 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) oraz w stanowiącym załącznik do zarządzenia Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z 1.08.1983r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty (Dz. Urz. MBiPMB Nr 3 z 6.12.1983r., poz. 6) w Wykazie A dział V poz. 1 pkt 4 i poz. 5 pkt 3.

Sąd tym samym nie znalazł podstaw do uznania, że niedokładne nazewnictwo stanowiska pracy może, w przypadku wnioskodawcy, stanowić podstawę do nieuznania spornego okresu, za pracę w szczególnych warunkach tym bardziej, że materiał dowodowy zebrany w sprawie, a w szczególności dokumentacja akt osobowych, zeznania świadków, jak i samego wnioskodawcy oraz analiza charakteru pracy wnioskodawcy pozwala stwierdzić, iż wykonywał on pracę wymienioną w załączniku A do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w dziale V - w budownictwie i przemyśle budowlanym, pod poz. 5 oraz 1.

Sąd podzielił w tym zakresie pogląd Sądu Apelacyjnego w Gdańsku zawarty w uzasadnieniu wyroku z dnia 10 października 2012 roku (sygn. akt III AUa 616/12, lex nr 1236225), iż praca w przedsiębiorstwie budowy elektrowni, podczas której ubezpieczony wykonuje z drewna rusztowania i konstrukcje budowlane jest pracą w warunkach szczególnych, a także podobny pogląd wyrazowy przez Sąd Apelacyjny w Łodzi w uzasadnieniu wyroku z dnia 12 września 2013 roku (sygn. akt III AUa 1718/12, lex nr 1366105).

Reasumując Sąd zaliczył wnioskodawcy do pracy w szczególnych warunkach okresy zatrudnienia we wskazanym przedsiębiorstwie od 8 lutego 1978 roku do 31 grudnia 1998 roku. Wnioskodawca w toku niniejszego postępowania udowodnił zatem, że przez okres przekraczający 15 lat, pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach.

Organ rentowy nie przedstawił w toku postępowania jakiegokolwiek dowodu podważającego dowody zgłoszone przez skarżącego.

Biorąc zatem pod uwagę, iż wnioskodawca spełnił wszystkie wymagane przepisami rozporządzenia warunki do uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury, to jest ukończył 60 lat, jego łączny okres zatrudnienia składkowy i nieskładkowy wyniósł ponad 25 lat, ma ponad 15 letni staż pracy w szczególnych warunkach, a w dniu 2 lipca 2013 roku złożył wniosek o emeryturę, należy uznać, że wydana przez organ rentowy decyzja jest błędna, a żądanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Z uwagi na to, że ostatnim warunkiem, od którego zależało prawo do emerytury było złożenie wniosku, Sąd przyznał skarżącemu emeryturę od dnia 1 lipca 2013 roku tj od pierwszego dnia miesiąca w którym złożył wniosek o emeryturę.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w wyroku.