Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 kwietnia 2021 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Stachurska

Protokolant: sekretarz sądowy Anna Bańcerowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 1 kwietnia 2021 r. w Warszawie

sprawy K. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...)w W.

o przeliczenie emerytury

na skutek odwołania K. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) w W.

z dnia 20 marca 2020 r., znak (...)

oddala odwołanie.

sędzia Agnieszka Stachurska

UZASADNIENIE

W dniu 21 lipca 2020r. K. B. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. z dnia 20 marca 2020r., znak: (...) przeliczającej wysokość emerytury.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczona wskazała, że w dniu 5 marca 2020r. złożyła wniosek o przeliczenie emerytury z uwzględnieniem urlopu wychowawczego jako okresu składkowego. W dniu 20 marca 2020r. otrzymała decyzję, z którą się nie zgadza, ponieważ zawiera błędy (odwołanie z dnia 15 lipca 2020r., k. 3 a.s.).

Precyzując swe stanowisko na rozprawie w dniu 1 kwietnia 2021r., ubezpieczona wskazała na zastrzeżenia dotyczące uwzględnienia urlopu wychowawczego, podkreślając że emerytury nie można było wyliczyć z uwzględnieniem urlopów wychowawczych na 2012r. Zakwestionowała również średnie dalsze trwanie życia przyjęte w decyzji, wskazując dodatkowo, że organ rentowy zastosował różne wskaźniki przy wyliczaniu kapitału początkowego i emerytury. Ponadto ubezpieczona wskazała, że nie wie, w jaki sposób organ rentowy ustalił w decyzji kapitałowej współczynnik proporcjonalny, który wyniósł 86,05%. Mając na względzie podniesione zarzuty, K. B. wniosła więc o zweryfikowanie przez Sąd poprawności wyliczenia przez organ rentowy świadczenia emerytalnego w decyzji z dnia 20 marca 2020r. Wyjaśniła także, że już w dniu 15 kwietnia 2020r. sporządziła odwołanie od decyzji, jednak nie zdecydowała się wówczas skierować sprawy do Sądu, ponieważ myślała, że wszelkie wątpliwości zostaną rozwiane w korespondencji prowadzonej z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych korespondencji. Z uwagi jednak na brak wyjaśnienia ze strony organu rentowego wszystkich zaistniałych wątpliwości związanych z ustaleniem wysokości emerytury, w lipcu 2020r. zdecydowała się wnieść odwołanie do Sądu (protokół rozprawy z dnia 1 kwietnia 2021r., k. 61 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. wniósł o odrzucenie odwołania na podstawie art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c., ewentualnie na podstawie art. 477 ⁹ § 3 k.p.c., zaś w przypadku nieuwzględnienia powyższego wniosku, o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oraz o zasądzenie od strony odwołującej się kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wskazał, że ubezpieczona, nie zgadzając się z decyzją z dnia 20 marca 2020r., wniosła odwołanie od tej decyzji dopiero w dniu 21 lipca 2020r., a więc z przekroczeniem miesięcznego terminu. Ponadto, nie jest możliwe ustalenie, od której decyzji organu rentowego, ubezpieczona się odwołuje i w jakim zakresie ją kwestionuje. Tymczasem zaskarżona decyzja musi zostać zidentyfikowana, gdyż dopiero wówczas otwarta zostaje droga sądowa. W dalszej części Zakład powołał się na treść art. 174 ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS (tekst jedn. Dz. U. z 2021r. poz. 291 ze zm.), zgodnie z którym przy ustalaniu kapitału początkowego do okresów, o których mowa w art. 7 pkt 5, tj. do okresów urlopu wychowawczego, stosuje się art. 53 ust. 1 pkt. 2. Nadmienił, że realizując wniosek ubezpieczanej z dnia 5 marca 2020r., decyzją z dnia 19 marca 2020r. ponownie ustalił wysokość kapitału początkowego poprzez przeliczenie okresu opieki nad dziećmi przy zastosowaniu wskaźnika 1,3% za każdy rok kalendarzowy. W związku z tym wartość kapitału początkowego ustalona przedmiotową decyzją na dzień 1 stycznia 1999r. wyniosła 149.445,45 zł. Następnie, z uwagi na wydaną decyzję o ponownym ustalaniu wartości kapitału początkowego, organ rentowy w dniu 20 marca 2020r. wydał decyzję, w której ponownie ustalił wysokość emerytury odwołującej. Wypłata świadczenia została jednak zawieszona, ponieważ nadal była świadczeniem mniej korzystnym niż emerytura wcześniejsza obliczona zgodnie z treścią art. 53 ustawy emerytalnej.

Powołując się na wskazaną argumentację, organ rentowy podkreślił, że decyzja wydana w dniu 20 marca 2020r. jest prawnie oraz faktycznie uzasadniona (odpowiedź na odwołanie z dnia 4 sierpnia 2020r. k. 5-6 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

K. B., urodzona w dniu (...), była zatrudniona:

⚫

od dnia 19 września 1969r. do dnia 29 lutego 1980r. w Przedsiębiorstwie (...) Oddziale Stołecznym w W. na stanowisku księgowej z wynagrodzeniem w wysokości 1.700 zł plus premia zgodnie z obowiązującymi przepisami;

⚫

od dnia 1 kwietnia 1980r. do dnia 30 listopada 1990r. u M. B. prowadzącego działalność rzemieślniczą „Modelarstwo - Wyroby z drewna” z siedzibą w W., gdzie była osobą współpracującą;

⚫

od dnia 21 stycznia 1991r. do dnia 28 listopada 2008r. w (...) S.A. w W. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach księgowej i specjalisty (stosunek pracy ustał na mocy porozumienia stron, tj. na podstawie art. 30 § 1 pkt 1 k.p., w związku z przejściem ubezpieczonej na emeryturę);

⚫

od dnia 2 lutego 2009r. do dnia 31 marca 2009r. oraz od dnia 16 czerwca 2009r. do dnia 30 czerwca 2009r. w (...) S.A. w W. na podstawie umów zlecenia (świadectwo pracy z dnia 11 marca 1980r., k. 3 tom II a.r.; zaświadczenia, k. 6-7 tom II a.r.; potwierdzenie okresu ubezpieczenia, k. 8 tom II a.r.; zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, k. 9-10, k. 17, k. 110 tom II a.r.; świadectwo pracy z dnia 28 listopada 2008r., k. 50 tom II a.r.; zaświadczenia, k. 108 tom II a.r.).

K. B. w okresie od dnia 26 czerwca 1974r. do dnia 29 lutego 1980r. korzystała z urlopu wychowawczego w związku z opieką nad dziećmi R. B. i S. B., do ukończenia przez nie 4 roku życia (odpis skrócony aktu urodzenia, k. 4 tom II a.r.; wyciąg z aktu urodzenia, k. 5 tom II a.r.).

Decyzją z dnia 20 kwietnia 2005r., znak: (...)-2003, Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)w W. ustalił kapitał początkowy ubezpieczonej na dzień 1 stycznia 1999r., przyjmując jako podstawę wymiaru kapitału początkowego przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od dnia 1 stycznia 1989r. do dnia 31 grudnia 1998r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 101,16%. Podstawa wymiaru kapitału początkowego została ustalona w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru, wynoszącego 101,16%, przez kwotę bazową 1.220,89 zł, określoną w ustawie z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2021r. poz. 291 ze zm.). Tak ustalona wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999r. wyniosła 140.769,86 zł. Przy ustalaniu wartości kapitału początkowego, Zakład uwzględnił okresy składkowe w wymiarze 23 lat, 4 miesięcy i 12 dni, okresy nieskładkowe w wymiarze 7 dni oraz okres z tytułu sprawowania opieki nad dziećmi w wymiarze 5 lat, 5 miesięcy i 15 dni, a także współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wynoszący 86,05% i średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat, tj. 209 miesięcy. Do ustalenia wartości kapitału początkowego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uwzględnił okresu od dnia 12 grudnia 1979r. do dnia 29 lutego 1980r. z tytułu sprawowania opieki nad dziećmi, przekraczającego długość przewidzianą w art. 7 ust. 5 ustawy powołanej w części I decyzji (decyzja o ustaleniu kapitału początkowego z dnia 20 kwietnia 2005r., znak: (...)-2003, k. 31-32 tom I a.r.).

W dniu 9 grudnia 2005r. ubezpieczona złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (...)w W. wniosek o emeryturę w związku z ukończeniem 55 roku życia. Po rozpoznaniu powyższego wniosku, organ rentowy decyzją z dnia 20 grudnia 2005r., znak: E (...), przyznał ubezpieczonej emeryturę od dnia 1 grudnia 2005r. na podstawie art. 29 w związku z art. 46 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS . Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury organ rentowy przyjął wynagrodzenie, które stanowiło podstawę wymiaru składek z 10 lat kalendarzowych, tj. od stycznia 1992r. do grudnia 2001r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 128,96%. Podstawa wymiaru obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 128,96% przez kwotę bazową, tj. kwotę 1.903,03 zł, wyniosła natomiast 2.454,15 zł. Do ustalenia wysokości emerytury Zakład uwzględnił 30 lat i 2 miesiące okresów składkowych oraz 5 lat i 6 miesięcy okresów nieskładkowych. Świadczenie do wypłaty wyniosło 1.513,73 zł. Organ rentowy zawiesił jednak wypłatę świadczenia z uwagi na fakt kontynuowania zatrudnienia oraz pouczył ubezpieczoną, że wysokość emerytury zostanie ustalona w ostatecznej kwocie z chwilą podjęcia wypłaty świadczenia, tj. po rozwiązaniu stosunku pracy i zgłoszeniu wniosku o podjęcie wypłaty emerytury (decyzja ZUS z 9 grudnia 2005r., znak: E (...), k. 15 tom II a.r.). W kolejnych latach świadczenie było przeliczane w oparciu dodatkowe dokumenty dotyczące poszczególnych okresów zatrudnienia oraz waloryzowane. Od dnia 1 marca 2011r. wysokość świadczenia do wypłaty wyniosła 2.401,48 zł. Dodatkowo, z uwagi na rozwiązanie stosunku pracy, wypłata świadczenia została podjęta (decyzje ZUS: z dnia 8 maja 2006r., k. 28-29 tom II a.r.; z dnia 14 lutego 2007r., k. 38-39 tom II a.r.; z dnia 28 grudnia 2007r., k. 48-49 tom II a.r.; z dnia 4 grudnia 2008r., k. 58 – 59 tom II a.r.; z dnia 20 marca 2009r., k. 72-73 tom II a.r.; z dnia 29 maja 2009r., k. 78-79 tom II a.r.; z dnia 1 marca 2009r., k. 86 -87 tom II a.r.; z dnia 8 października 2010r., k. 126-127 tom II a.r.; z dnia 1 marca 2011r., k. 142-143 tom II a.r.).

W dniu 17 listopada 2011r. K. B. złożyła w organie rentowym wniosek o emeryturę w związku z ukończeniem powszechnego wieku emerytalnego, domagając się wyliczenia podstawy wymiary świadczenia według najkorzystniejszego wariantu (wniosek z dnia 17 listopada 2011r., k. 1-4 tom II a.r.). Po rozpoznaniu wniosku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. decyzją z 14 lutego 2012r., znak: (...) przyznał K. B. prawo do emerytury od dnia 1 listopada 2011r., tj. od miesiąca, w którym został złożony wniosek. Organ rentowy wskazał, że podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne i kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty, będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Do obliczenia wysokości emerytury Zakład uwzględnił kwotę składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji – 124.582,85 zł, kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego – 387.220,75 zł oraz średnie dalsze trwanie życia - 239,80 miesięcy. Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej: (124.582,85 zł + 387.220,75 zł)/239,80 = 2.134,29 zł. Organ rentowy wskazał, że jest ona niższa od dotychczas wypłaconej emerytury i wobec tego od dnia 1 marca 2012r. nadal wypłacana będzie emerytura ustalona na podstawie art. 29 ustawy emerytalnej (decyzja z dnia 14 lutego 2012r., znak: (...), k. 19-21 tom II a.r.).

W dniu 8 maja 2015r. ubezpieczona złożyła w organie rentowym wniosek o ponowne ustalenie wysokości świadczenia emerytalnego. W treści wniosku wskazała, że domaga się przeliczenia kapitału początkowego i emerytury w związku z nowelizacją ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS w zakresie przeliczenia okresu urlopu wychowawczego, który powinien być potraktowany jako okres składkowy, do którego wyliczenia powinien być przyjęty wskaźnik 1,3 %, a nie 0,7 % jak dotychczas. Ponadto ubezpieczona zażądała przyjęcia korzystniejszego wariantu w zakresie średniego dalszego trwania życia, przyjętego do wyliczenia emerytury. W dniu 11 maja 2015r. wycofała jednak ww. wniosek, wyjaśniając że nie otrzymała dostatecznych informacji w siedzibie organu rentowego i musi dokładniej zapoznać się z nowelizacją ustawy. W związku z powyższym, decyzją z dnia 20 maja 2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)w W. umorzył postępowanie w sprawie wniosku z 8 maja 2015r. o ponowne przeliczenie emerytury (wniosek z dnia 8 maja 2015r.;, k. 134-135 tom II a.r.; pismo z dnia 11 maja 2015r., k. 138 tom II a.r. decyzja ZUS z dnia 20 maja 2015r., k. 140 tom II a.r.).

W dniu 5 marca 2020r. ubezpieczona ponownie wystąpiła do organu rentowego z wnioskiem o przeliczenie emerytury z uwzględnieniem okresu urlopu wychowawczego jako okresu składkowego. W związku z tym wnioskiem organ rentowy wydał w dniu 19 marca 2020r. decyzję znak: (...)-2003, w której ponownie ustalił wysokość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999r. na kwotę 149.445,45 zł. Jako podstawę wymiaru kapitału początkowego Zakład przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od dnia 1 stycznia 1989r. do dnia 31 grudnia 1998r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 101,46%. Podstawa wymiaru kapitału początkowego została ustalona w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru, wynoszącego 101,46% przez kwotę bazową 1.220,89 zł. Przy ustalaniu wartości kapitału początkowego Zakład uwzględnił okresy składkowe w wymiarze 23 lat, 4 miesięcy i 12 dni, okresy nieskładkowe w wymiarze 7 dni oraz okres sprawowania opieki nad dziećmi w wymiarze 5 lat, 5 miesięcy i 15 dni, a także współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wynoszący 86,05% i średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat, tj. 209 miesięcy. Do ustalenia wartości kapitału początkowego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uwzględnił okresu od dnia 12 grudnia 1979r. do dnia 29 lutego 1980r. z tytułu sprawowania opieki nad dziećmi, przekraczającego długość przewidzianą w art. 7 ust. 5 ustawy powołanej w części I decyzji. Sposób obliczenia wartości kapitału początkowego był następujący: 293,01 zł x 86,05% = 252,14 zł, (280 miesięcy składkowych x 1,3%)/12 x 1.238,71 zł = 375,70 zł, (65 miesięcy nieskładkowych x 1,3%)/12 x 1.238,71 zł = 87,21 zł, 715,05 zł x 209 miesięcy = 149.445,45 zł (wniosek z dnia 5 marca 2020r.; decyzja ZUS z dnia 19 marca 2020r., znak: (...)-2003 – nienumerowane karty tomu I a.r.).

Następnie decyzją z dnia 20 marca 2020r., znak:(...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) przeliczył świadczenie emerytalne K. B. od dnia 1 marca 2020r., tj. od miesiąca, w którym został złożony wniosek. Organ rentowy wskazał, że podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty, będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Do obliczenia wysokości emerytury Zakład uwzględnił kwotę składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji – 124.582,85 zł, kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego – 411.085,06 zł oraz średnie dalsze trwanie życia - 239,80 miesięcy. Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej: (124.582,85 zł + 411.085,06 zł)/239,80 = 2.233,81 zł. Jednak z uwagi na to, że jest niższa od dotychczas wypłaconej emerytury, to organ rentowy wskazał, że w dalszym ciągu będzie wypłacana emerytura ustalona na podstawie art. 29 ustawy emerytalnej w kwocie 2.925,11 zł (decyzja ZUS z dnia 20 marca 2020r., znak: (...) – nienumerowana karta tomu I akt rentowych).

W dniu 22 kwietnia 2020r. K. B. skierowała do organu rentowego pismo z dnia 15 kwietnia 2020r., w którym wskazała, że kwestionuje sposób obliczenia wysokości świadczenia emerytalnego, przyjęty w decyzji z dnia 20 marca 2020r. i wnosi o ponowne przeliczenie emerytury z uwzględnieniem okresu urlopu wychowawczego jako okresu składkowego. W piśmie z dnia 5 maja 2020r. organ rentowy wyjaśnił ubezpieczonej, że zgodnie z art. 53 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS, przy obliczaniu wysokości emerytury okresy nieskładkowe uwzględnia się, przyjmując po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok tych okresów. Z kolei wynikająca z art. 174a ust. 2a ustawy możliwość uwzględnienia tych okresów ze wskaźnikiem 1,3% podstawy wymiaru, dotyczy wyłącznie kapitału początkowego uwzględnianego przy ustalaniu wysokości emerytury obliczonej według nowych zasad, tj. z zastosowaniem art. 26 ustawy emerytalnej (pismo z dnia 15 kwietnia 2020r., pismo ZUS z dnia 5 maja 2020r. – nienumerowane karty tomu II a.r.).

W dniu 25 maja 2020r. ubezpieczona skierowała do organu rentowego kolejne pismo z prośbą o wyjaśnienie wszelkich wątpliwości związanych z ustaleniem w decyzjach z dnia 19 marca 2020r. i z dnia 20 marca 2020r. wysokości kapitału początkowego i emerytury, a dotyczących obliczenia współczynnika proporcjonalnego do wieku i stażu ubezpieczonego, przyjęcia różnych tablic średniego dalszego trwania życia, zastosowania art. 174 ust. 2a ustawy emerytalnej w stosunku do okresu urlopu wychowawczego oraz kwestii związanych z waloryzacją świadczenia emerytalnego za poszczególne lata. Ponadto wskazała, że domaga się skorygowania nieprawidłowości i ponownego przeliczenia emerytury. Organ rentowy w odpowiedzi na powyższe pismo, w dniu 7 lipca 2020r. przedstawił ubezpieczonej na piśmie sposób ustalenia kapitału początkowego z wyjaśnieniem poszczególnych wartości oraz wskazał na sposób obliczenia wysokości świadczenia emerytalnego (pismo z dnia 25 maja 2020r., pismo ZUS z dnia 7 lipca 2020r. – nienumerowane karty tomu II a.r.).

W związku z dalszymi wątpliwościami odnośnie prawidłowości obliczenia przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych wysokości świadczenia emerytalnego w decyzji z dnia 20 marca 2020r., w dniu 21 lipca 2020r. K. B. zdecydowała się złożyć odwołanie do Sądu (odwołanie z dnia 15 lipca 2020r. k. 3-4 a.s.; protokół rozprawy z dnia 1 kwietnia 2021r., k. 61 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie powołanych dokumentów, których wiarygodność nie budziła wątpliwości. Strony procesu na wskazane dokumenty powoływały się w toku procesu, nie kwestionując ich. Wobec tego Sąd nie mając podstaw, aby ocenić dokumenty jako niewiarygodne, na ich podstawie dokonał ustaleń w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie K. B. od decyzji z 20 marca 2020r. podlegało oddaleniu.

W pierwszej kolejności, z uwagi na sformułowany w odpowiedzi na odwołanie wniosek o odrzucenie odwołania, wskazać należy, że odwołanie nie mogło podlegać odrzuceniu. Po wydaniu przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzji z dnia 20 marca 2020r., ubezpieczona mieszcząc się w terminie przewidzianym do złożenia odwołania, skierowała do organu rentowego pismo z dnia 15 kwietnia 2020r., w którym nawiązując do ww. decyzji, zakwestionowała sposób ponownego ustalenia wysokości świadczenia emerytalnego. W piśmie tym podniosła szereg zarzutów. Wprawdzie wskazanego pisma nie zaadresowała do Sądu ani nie nazwała odwołaniem, ta okoliczność pozostaje jednak bez znaczenia. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 stycznia 2013r. (III UK 26/12) „pogląd, że odwołanie musi być adresowane do sądu lub zawierać stwierdzenie, aby w razie nieuwzględnienia żądania zostało ono przekazane do rozpoznania sądowi", jest nietrafny. Według art. 477 ⁹ § 1 i § 2 zdanie pierwsze k.p.c., odwołania od decyzji organów rentowych wnosi się na piśmie do organu, który wydał decyzję, lub do protokołu sporządzonego przez ten organ, w terminie miesiąca od doręczenia odpisu decyzji, a organ rentowy przekazuje niezwłocznie odwołanie wraz z aktami sprawy do sądu z zachowaniem przepisów odrębnych. Jeżeli więc odwołanie spełnia wymagania art. 477 ¹⁰ § 1 k.p.c. oraz zostało złożone w sposób i w terminie określonym w art. 477 ⁹ § 1 k.p.c., to organ rentowy przekazuje je niezwłocznie właściwemu sądowi. Jedynie, gdy organ rentowy uznaje odwołanie w całości za słuszne, to może zmienić lub uchylić zaskarżoną decyzję i w tym wypadku odwołaniu nie nadaje się dalszego biegu (art. 477 ⁹ § 2 zdanie drugiej i trzecie)”. Z powyższego wynika więc, że czynność podjęta przez ubezpieczonego na piśmie lub do protokołu w terminie do złożenia odwołania, z której wynika, że nie zgadza się z konkretną decyzją organu rentowego, należy zakwalifikować jako odwołanie od decyzji (art. 477 ⁹ § 1 k.p.c.). W rozpatrywanej sprawie taka sytuacja miała miejsce. We wspomnianym piśmie z dnia 15 kwietnia 2020r. K. B. nawiązała do decyzji z 20 marca 2020r. i wyraziła dezaprobatę dla sposobu przeliczenia jej świadczenia emerytalnego. Wobec tego to pismo stanowiło odwołanie od powyższej decyzji, któremu organ rentowy nie nadał biegu poprzez przekazanie do Sądu, tylko prowadził korespondencję z ubezpieczoną. Ostatecznie w piśmie z dnia 7 lipca 2020r. powiadomił K. B., że świadczenie emerytalne zostało wyliczone prawidłowo, nie uwzględnił więc odwołania we własnym zakresie ani nie przekazał sprawy Sądowi. Ubezpieczona, po zakończeniu korespondencji z organem rentowym, ponownie złożyła pismo, które tym razem zaadresowała do Sądu Okręgowego, składając je za pośrednictwem organu rentowego. To, że pismo to zostało złożone dopiero 21 lipca 2020r. nie oznacza, że odwołanie od decyzji z 20 marca 2020r. należy potraktować jako złożone z przekroczeniem terminu. Poza tym w piśmie tym K. B., opisała te elementy postępowania ZUS, z którymi się nie zgadza, a które wyraźnie odnoszą się do kwestii przeliczenia emerytury, o czym Zakład zdecydował w decyzji wydanej w dniu 20 marca 2020r. Wobec tego, ani z uwagi na brak oznaczenia decyzji, od której zostało złożone odwołanie, ani ze względu na przekroczenie terminu do złożenia odwołania, Sąd nie znalazł podstaw do jego odrzucenia.

Dokonując merytorycznej oceny odwołania, Sąd miał na uwadze, że istota sporu dotyczyła sposobu ponownego ustalenia wysokości kapitału początkowego i emerytury, a także zastosowania art. 174 ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2021r., poz. 291 ze zm.), zwanej ustawą emerytalną i związanej z tym zmiany wysokości świadczenia.

Na wstępie należy przypomnieć, że K. B. jest uprawniona do dwóch emerytur, których zasady przyznawania, jak i obliczania podstaw ich wymiaru oraz wysokości świadczenia są odmienne. Emerytura dotąd najkorzystniejsza i jako taka pobierana przez ubezpieczoną, jest tzw. emeryturą wcześniejszą, ustaloną w oparciu o art. 29 w związku z art. 46 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Wysokość jej ustala się zgodnie z art. 53 wskazanej ustawy. Przepis ten stanowi, że emerytura wynosi:

1)  24% kwoty bazowej, o której mowa w art. 19, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4, oraz

2)  po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych,

3)  po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych.

W myśl art. 15 powyższej ustawy podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 tego samego przepisu przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym złożono wniosek o emeryturę lub rentę. Stosownie do ust. 2a jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Z kolei ust. 3 tego samego przepisu stanowi, że na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu. W celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury:

1) oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2) oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3) oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty oraz

4) mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19.

Z kolei prawo do emerytury powszechnej, wobec tego, że ubezpieczona urodziła się po dniu 31 grudnia 1948r., przysługuje na zasadach określonych w art. 24 ustawy emerytalnej. Przesłanką do nabycia tego świadczenia jest osiągniecie wieku emerytalnego, który w przypadku kobiety wynosi obecnie co najmniej 60 lat (art. 24 ust. 1). Zasady obliczenia wysokości tej emerytury określa art. 26 ustawy emerytalnej. Według tego przepisu emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183. W myśl art. 25 ust. 1 podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24 ustawy emerytalnej, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zaewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Ze wskazanych przepisów wynika, że aby wyliczyć emeryturę, o której mowa w art. 24 ustawy emerytalnej – inaczej niż w przypadku emerytury wcześniejszej - konieczne jest ustalenie wysokości kapitału początkowego. Zgodnie z treścią art. 173 ust. 1 i 3 ustawy emerytalnej, dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Dokonuje się tego na dzień wejścia w życie ustawy, tj. na 1 stycznia 1999r. Zgodnie z art. 174 ust. 2 i 3, przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy okresy składkowe (art. 6) i nieskładkowe (art. 7) w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2, zaś podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16 i 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym, że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999r. Zasady ustalania podstawy wymiaru kapitału początkowego uregulowane są w art. 15 ust. 1, zgodnie z którym podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę. Przy czym przy ustalaniu kapitału początkowego, choć zainteresowanemu pozostawiony jest wybór okresu, z którego podstawa wymiaru składek przyjmowana jest do podstawy wymiaru kapitału początkowego, to następuje to tylko w granicach określonych powołanymi wyżej przepisami. Wyjątkiem jest art. 174 ust. 3b ustawy emerytalnej. Stanowi on, że jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu. Poza tym od dnia 1 maja 2015r. dodano do art. 174 ust. 2a stanowiący, że przy ustalaniu kapitału początkowego do okresów, o których mowa w art. 7 pkt 5 (m.in. okresy urlopu wychowawczego) stosuje się art. 53 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej, przewidujący przelicznik 1,3%.

Uwzględniając powyższe regulacje prawne, które mają charakter bezwzględnie obowiązujący, twierdzenia ubezpieczonej okazały się niezasadne. Po pierwsze, nie było wątpliwości, że K. B. w dniu 17 listopada 2011r. domagała się przyznania emerytury powszechnej, a z uwagi na datę jej urodzenia, prawidłową podstawą do przyznania świadczenia był art. 24 ustawy emerytalnej. Wysokość tej emerytury mogła natomiast być ustalona jedynie w oparciu o art. 26 ww. ustawy, a w tym przypadku konieczne było ustalenie kapitału początkowego. Jakkolwiek przyznanie emerytury wcześniejszej z art. 29 w związku z art. 46 łączyło się z ustaleniem wysokości tej emerytury na podstawie art. 53, który nie wymagał uwzględnienia kapitału początkowego, to osiągnięcie powszechnego wieku emerytalnego (60 lat) nie daje już podstaw do zastosowania tego przepisu jako samodzielnej podstawy przy obliczeniu emerytury przysługującej w związku z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego, określonego w art. 24 ustawy emerytalnej.

Wobec treści wniosku K. B. z dnia 5 marca 2020r., Sąd nie miał też wątpliwości, że przeliczenie przez organ rentowy emerytury powszechnej i związane z tym przeliczenie kapitału początkowego, było prawidłowe. Organ rentowy prawidłowo zastosował w tej sytuacji art. 174 ust. 2a ustawy emerytalnej stanowiący, że przy ustalaniu kapitału początkowego do okresów, o których mowa w art. 7 pkt 5 stosuje się art. 53 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej. Wniosek taki nie mógł natomiast skutkować przeliczeniem emerytury wcześniejszej, skoro wysokość tamtego świadczenia jest niezależna od kapitału początkowego.

W decyzji z dnia 19 marca 2020r. o ponownym ustaleniu kapitału początkowego, Zakład prawidłowo przeliczył okres urlopu wychowawczego w wymiarze 65 miesięcy z zastosowaniem przelicznika 1,3%. Zaakcentować przy tym należy, że wysokość emerytury z art. 24 ustawy emerytalnej zależy od wielu czynników, o których mowa w tym przepisie i z tego względu nie zawsze przeliczenie urlopów wychowawczych według art. 174 ust. 2a powołanej ustawy, będzie skutkować automatycznie zwiększeniem ostatecznej wysokości świadczenia emerytalnego. W przypadku K. B., przeliczenie to spowodowało zwiększenie wysokości emerytury powszechnej, jednak pomimo tego, emerytura ta w dalszym ciągu jest mniej korzystna aniżeli emerytura wcześniejsza, ustalona w oparciu o art. 53 ustawy emerytalnej i z tego względu organ rentowy w decyzji z dnia 20 marca 2020r. nie podjął wypłaty emerytury powszechnej wskazując, że w dalszym ciągu będzie wypłacana emerytura ustalona na podstawie art. 29 ustawy emerytalnej w kwocie 2.925,11 zł, jako świadczenie korzystniejsze.

Kolejną kwestią sporną pomiędzy ubezpieczoną a ZUS było zastosowanie w decyzji z dnia 20 marca 2020r. innego średniego dalszego trwania życia (239,80 miesięcy) od tego przyjętego w decyzji z dnia 19 marca 2020r. (209 miesięcy) o ustaleniu kapitału początkowego.

Średnie dalsze trwanie życia to wielkość statyczna, która określa przeciętny okres, jaki zazwyczaj, statystycznie upływa od ustalenia prawa do emerytury do dnia śmierci ubezpieczonego. W gruncie rzeczy chodzi zatem o ustalenie przewidywanego okresu pobierania przez daną osobę emerytury i tym samym równomiernego rozłożenia zgromadzonych składek i ewentualnie kapitału początkowego w ramach tego okresu. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone jest w miesiącach i ustalane wspólnie dla kobiet i mężczyzn. Wynika ono z komunikatu prezesa GUS w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn, ogłaszanego corocznie w terminie do 31 marca. Ogłoszone w ten sposób tablice średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn mają zastosowanie do emerytur na przyszłość (przyznawanych od 1 kwietnia do 31 marca następnego roku). Im wskazany tam okres średniego dalszego trwania życia dla osoby w wieku ubezpieczonego przechodzącego na emeryturę jest dłuższy, tym emerytura jest niższa. Oznacza to, że im później nastąpi przejście na emeryturę, tym większa będzie jej wysokość. Średnie dalsze trwanie życia ustala się na dzień osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli wniosek o emeryturę został złożony w miesiącu osiągnięcia tego wieku lub przed miesiącem, w którym został osiągnięty wiek emerytalny bądź na dzień złożenia wniosku o emeryturę, jeżeli wniosek złożono w miesiącach następujących po miesiącu, w którym został osiągnięty wiek emerytalny.

W związku z tym, że w przedmiotowej sprawie ubezpieczona przeszłą na emeryturę począwszy od listopada 2011r., będąc w wieku 61 lat i 4 miesięcy, w jej przypadku, jeśli chodzi o średnie dalsze trwania życia, miała zastosowanie wielkość wynikająca z tabeli ogłoszonej w Komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 24 marca 2011r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn (M. P. z 2011r. poz. 272). Zgodnie z tym Komunikatem średnie dalsze trwanie życia kobiet i mężczyzn dla osób w wieku emerytalnym 61 lat i 4 miesięcy wynosi 239,80 miesięcy. Taką też wartość przyjął organ rentowy wyliczając ubezpieczonej wysokość emerytury decyzją z dnia 14 lutego 2012r. oraz w decyzji z dnia 20 marca 2020r.

Ustalając wartość kapitału początkowego, organ rentowy przyjął zaś, zgodnie z art. 173 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, średnie dalsze trwanie życia (209 miesięcy) dla osób w wieku 62 lat - jako wielkość stałą, taką samą dla wszystkich ubezpieczonych (kobiet i mężczyzn) ubiegających się o przyznanie emerytury, wyliczonej na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej, tj. z uwzględnieniem kapitału początkowego. Wartość tego kapitału ustala się na dzień 1 stycznia 1999r., a do jego wyliczenia przyjmuje średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku 62 lat, zgodnie z tablicą średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn, stanowiącą załącznik do Komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 25 marca 1999r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn (M. P. z 1999r., Nr 12, poz. 173), tj. 209 miesięcy.

Podsumowując, zarzuty ubezpieczonej we wskazanym zakresie okazały się nieuzasadnione. Organ rentowy w decyzjach z dnia 19 marca 2020r. i z dnia 20 marca 2020r. w sposób prawidłowy zastosował obowiązujące przepisy, w tym art. 173 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS.

Co do samego matematycznego wyliczenia wysokości wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego ubezpieczonej oraz przyjętego współczynnika proporcjonalnego do wieku oraz stażu, tj. przebytych okresów składkowych i nieskładkowych, Sąd oparł się na wyliczeniach organu rentowego, które nie budzą wątpliwości, co do ich prawidłowości merytorycznej i matematycznej. Do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998r. (art. 174 ust. 7). Przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24% tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998r. Współczynnik ten oblicza się według ustalonego w ustawie wzoru (art. 174 ust. 8). Wzór ten przewiduje uwzględnienie m.in. wieku ubezpieczonego oraz osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998r. stażu ubezpieczeniowego, który oznacza udowodniony okres składkowy i nieskładkowy. Zgodnie z art. 174 ust. 9a ustawy emerytalnej, staż ubezpieczeniowy i wymagany staż, o których mowa w ust. 8, określa się w dniach, jeśli jest to dla ubezpieczonego korzystniejsze. W rozpoznawanej sprawie organ rentowy przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego, prawidłowo wyliczył okresy składkowe i nieskładkowe, współczynnik proporcjonalny do osiągniętego wieku do 31 grudnia 1998r. (86,05%) oraz średnie dalsze trwanie życia (209 miesięcy). Szczegóły w tym zakresie organ rentowy przedstawił K. B. w piśmie z dnia 7 lipca 2020r., wyjaśniając przy tym, w jaki sposób został ustalony współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonej i okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998r. Odwołująca zarówno na etapie postępowania wyjaśniającego przed organem rentowym, jak i w toku postępowania sądowego nie sprecyzowała natomiast, gdzie konkretnie organ rentowy popełnił błąd w obliczeniach. Wyraziła jedynie przypuszczenie, że organ rentowy źle wyliczył jej emeryturę.

Odwołująca wyrażała również wątpliwości dotyczące waloryzacji emerytury. Podkreślić należy, że w decyzji z dnia 20 marca 2020r. organ rentowy przeliczył emeryturę od 1 marca 2020r., a więc od miesiąca, w którym K. B. zgłosiła wniosek. Jeśli chodzi zaś o kwoty świadczenia po waloryzacji, począwszy od 1 marca 2012r., to zostały one wskazane w decyzji celem zaprezentowania, jak w minionych latach wyglądałby wartość emerytury po corocznej waloryzacji. Nie wpływa to jednak na to, że decyzję z uwagi na takie wsteczne dokonanie waloryzacji należy ocenić jako nieprawidłową. Ubezpieczona przecież tego świadczenia, wyliczonego według art. 24 ustawy emerytalnej, nie pobierała, bo korzystniejsza była i jest emerytura wcześniejsza, zatem Zakład tego świadczenia nie waloryzował. Sposób waloryzacji zaprezentował w zaskarżonej decyzji, wskazując że to świadczenie, które podlegało przeliczeniu ani w przeszłości, ani obecnie nie jest wyższe niż emerytura wcześniejsza i stąd pozostawało, i pozostaje zawieszone.

Mając na uwadze powyższe, Sąd oddalił odwołanie K. B. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 20 marca 2020r., znak: (...) orzekając na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć odwołującej.