Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 kwietnia 2021 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Małgorzata Jarząbek

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 21 kwietnia 2021 r.

w W.

sprawy M. S. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

o świadczenie postojowe

na skutek odwołania M. S. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

z dnia 20 maja 2020r. znak: (...)     

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

W dniu 9 czerwca 2020 r. M. S. (1) wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z 20 maja 2020 r. znak: (...) na podstawie której odmówiono mu prawa do świadczenia postojowego. Odwołujący zarzucił organowi rentowemu błędne ustalenie, że w kwietniu
2020 r. nie podlegał ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, wskazując przy tym, że z tego tytułu podlegał ubezpieczeniom zarówno
w okresie poprzedzającym, jak i późniejszym. Powołał się na wydruk informacji odpowiadającej odpisowi aktualnemu z rejestru przedsiębiorców, wskazując, że jest wspólnikiem w spółce jawnej pod firmą (...) Spółka Jawna,
a tym samym jest osobą prowadzącą działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy (odwołanie k. 3-4 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z 18 sierpnia 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych
II Oddział w W. wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Uzasadniając swoje stanowisko w sprawie organ rentowy przytoczył treść art. 15zq ust 4 pkt 1 oraz art. 15zw pkt 1 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, wskazując, że wspólnicy spółki komandytowej, spółki jawnej, spółki partnerskiej i jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością są na gruncie ubezpieczeń społecznych wykazani jako odrębna grupa w art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, którym świadczenie postojowe nie przysługuje. Zgodnie ze stanowiskiem organu prawo do świadczenia mają wyłącznie osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą oraz wspólnicy spółek cywilnych, gdyż świadczenie postojowe jest pomocą kierowaną do osób fizycznych będących przedsiębiorcami, a nie spółek (odpowiedź na odwołanie k. 12-13 a.s).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołujący M. S. (1) jest wspólnikiem spółki jawnej prowadzonej pod firmą (...) Spółka Jawna. Drugim ze wspólników ww. spółki jawnej jest M. S. (2). Z tego tytułu od 1 maja 2019 r. podlega ubezpieczeniom społecznym (odpis z KRS k. 5-7 a.s., wydruk z platformy usług elektronicznych dla klientów ZUS k. 8-9
i 11 a.s., deklaracja rozliczeniowa ZUS P DRA k. 10 a.s.).

Odwołujący został zwolniony z opłacania należności z tytułu składek za okres marzec
– maj 2020 roku w kwotach po 1.354,64 zł w każdym miesiącu (informacja o zwolnieniu
z opłacania należności k. 22-27 a.s.).

W dniu 3 kwietnia 2020 r. odwołujący złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych
II Oddział w W. wniosek o świadczenie postojowe w związku z przeciwdziałaniem skutkom wywołanym COVID-19 dla osób prowadzących działalność gospodarczą.
We wniosku ubezpieczony wskazał wysokość przychodów w ostatnich dwóch miesiącach poprzedzających miesiąc złożenia wniosku, tj.

‒

luty 2020 r. – 2.613,34,

‒

marzec 202 r. – 1.130,00 zł.

Po rozpoznaniu wniosku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. decyzją z dnia 20 maja 2020 r. znak: (...) odmówił M. S. (1) prawa do świadczenia postojowego, powołując się na art. ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem
i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374, ze zm.) w związku z art. 83 ust. 1 i 2 ustawy z dnia
13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266,
ze zm.) oraz wskazując, że w kwietniu 2020 r. nie podlegał ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności (wniosek świadczenie postojowe z 03.04.2020 r., decyzja ZUS z 20.05.2020 r. – nienumerowane karty a.r.)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zawartych
w aktach sprawy i aktach rentowych odwołującej. Zdaniem Sądu powołane wyżej dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Nie były one przez strony kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z treści tych dokumentów należało uznać za bezsporne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie było niezasadne.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył kwestii prawa odwołującego M. S. (1) do świadczenia postojowego. Prawo do ww. świadczenia zostało przewidziane w ustawie
z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r., poz. 1842 – dalej jako „ustawa COVID-19”). Zgodnie z treścią art. 15zq ust. 1 ww. ustawy świadczenie postojowe przysługuje osobie: prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawyz dnia
6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, zwanej dalej „osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą”, wykonującej umowę agencyjną, umowę zlecenia, inną umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z ustawą z dnia
23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowę
o dzieło, zwane dalej „umową cywilnoprawną”, jeżeli nie podlega ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu.

Po myśli art. 15zq ust. 2 ww. ustawy świadczenie postojowe przysługuje osobom zamieszkującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli są: obywatelami Rzeczypospolitej Polskiej lub posiadającymi prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, lub są cudzoziemcami legalnie przebywającymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zgodnie zaś z art. 15zq ust. 3 ustawy świadczenie postojowe przysługuje, gdy w następstwie wystąpienia COVID-19 doszło do przestoju w prowadzeniu działalności, odpowiednio przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą albo przez zleceniodawcę lub zamawiającego, z którymi została zawarta umowa cywilnoprawna.

W myśl art. 15zq ust. 4 ustawy osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą świadczenie postojowe przysługuje, jeżeli rozpoczęła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej przed dniem 1 kwietnia 2020 r. i nie zawiesiła prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej oraz jeżeli przychód z prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku o świadczenie postojowe był o co najmniej 15% niższy od przychodu uzyskanego w miesiącu poprzedzającym ten miesiąc; bądź zawiesiła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej po dniu 31 stycznia 2020 r. i nie podlega ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu, chyba że podlega ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Wymogów, o których mowa w ust. 4, nie stosuje się do osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą, do której mają zastosowanie przepisy dotyczące zryczałtowanego podatku dochodowego w formie karty podatkowej i która korzystała ze zwolnienia sprzedaży od podatku od towarów i usług na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2020 r. poz. 106; art. 15zq ust. 6 ustawy).

Świadczenie postojowe przysługuje zatem między innymi osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, o ile osoba taka łącznie spełnia pozostałe przesłanki określone w art. 15zq ust. 2–4 ustawy COVID-19, z zastrzeżeniem
art. 15zq ust. 6 ustawy COVID-19.

Z cytowanych przepisów wynika jednoznacznie, że określenie „osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą” stanowi nawiązanie przez ustawodawcę do przepisów ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2020 r, poz. 266 ze zm.), w której wskazane określenie występuje. Natomiast ustawa z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2019, poz. 1292 ze zm.) posługuje się określeniem „przedsiębiorca”. Zgodnie z art. 4 ust. 1 Prawa przedsiębiorców przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą. Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej (art. 4 ust. 2 Prawa przedsiębiorców). Przy czym nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę 560 , i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej (zob. art. 5 ust. 1–6 Prawa przedsiębiorców).

Natomiast ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych, wprowadzając w art. 6 ust. 1 pkt 5 obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu i rentowym) dla osób prowadzących pozarolniczą działalność precyzuje w art. 8 ust. 6 pkt 1 i 4, że za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się m. in.: osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, z wyjątkiem ust. 6a (art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy), wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej (art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy).

W niniejszej sprawie jest bezspornym, że odwołujący od 1 maja 2019 r. podlegał ubezpieczeniu społecznemu jako wspólnik spółki jawnej. Powyższa okoliczność jednoznacznie wynika z przedłożonych przez odwołującego dokumentów. Wymaga jednak zaznaczenia, że na tle cytowanych wyżej przepisów należy stwierdzić, że wspólnicy spółek jawnych (jak również i innych spółek osobowych) nie są osobami prowadzącymi działalność gospodarczą na podstawie ustawy Prawo przedsiębiorców. Przedsiębiorcami są spółki, których są wspólnikami, albowiem z wyżej wymienionego przepisu wynika, że o ile wspólnik spółki jawnej jest osobą prowadzącą pozarolniczą działalność w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych to nie jest osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 tej ustawy, gdyż został wymieniony w oddzielnym punkcie art. 8 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Przepis art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej nie jest „innym przepisem szczególnym”
w rozumieniu art. 15zq ustawy COVID-19. Przepis ten definiuje jedynie kogo, na potrzeby (tylko) tej ustawy, uznaje się za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność. Wskazane w nim osoby jedynie w zakresie ubezpieczenia społecznego należy traktować tak, jak osobę prowadzącą pozarolniczą działalność. Inaczej mówiąc, reguluje jedynie „rodzaje osób ubezpieczonych”, ograniczając swój zakres do kwestii podlegania ubezpieczeniom społecznym. Wskazane osoby, w tym wymienione w pkt 4, dla celów ubezpieczeń społecznych traktowane są jako osoby prowadzące pozarolniczą działalność. Przepis ten nie ustanawia natomiast, kto jest prowadzącym działalność gospodarczą, albowiem o tym przesądza Prawo przedsiębiorców lub inne przepisy szczególne. Pojęcie osoby prowadzącej pozarolniczą działalność jest pojęciem sformułowanym dla potrzeb ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i dotyczy osób, które wykonują różnego rodzaju działalność na własny rachunek (zob. P. Kostrzewa, Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz, LEX/el. 2014). Tej interpretacji nie można w sposób dowolny przekładać na regulacje ustawy COVID-19.

Wspólnicy spółki jawnej, jako osoby prowadzące pozarolniczą działalność
w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podobnie jak wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólnicy spółki komandytowej lub partnerskiej, nie mogą być traktowani jako osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, ponieważ zostali wyłączeni z tego kręgu w wyniku wyraźnego uznania ich za osoby prowadzące pozarolniczą działalność (na podstawie
art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o s.u.s.) niebędące osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą (stosowanie do art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy o s.u.s.), natomiast o podleganiu przez nich ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej decyduje samo posiadanie statusu wspólnika spółki jawnej (zob. M. Barański [w:] Komentarz do niektórych przepisów ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych [w:] Tarcza antykryzysowa 1.0 - 4.0, ustawa o dodatku solidarnościowym i inne regulacje, jako szczególne rozwiązania w prawie pracy, prawie urzędniczym i prawie ubezpieczeń społecznych związane z COVID-19. Komentarz, red. K. W. Baran, Warszawa 2020, art. 15zq).

Sąd Okręgowy podziela również stanowisko wyrażone w wyroku Sądu Apelacyjnego
w Katowicach z 12 marca 2019 r., w sprawie o sygn. akt III AUa 2348/18, w którym wskazano wprost, iż wspólnik spółki jawnej jest uznawany za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność na mocy art. 8 ust. 6 pkt 4 cytowanej ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jednak nie jest osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej, gdyż taką osobą (prawną) jest spółka jawna, a nie jej wspólnik (osoba fizyczna). W cytowanym orzeczeniu Sąd Apelacyjny wskazywał, że konstrukcja prawna spółki jawnej wyklucza z kręgu osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej wspólnika spółki jawnej, ponieważ to nie on, lecz spółka jawna, której jest wspólnikiem, prowadzi zawodowo we własnym imieniu działalność gospodarczą. W konsekwencji, wspólnicy spółki jawnej, jako osoby prowadzące pozarolniczą działalność w rozumieniu art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podobnie jak wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólnicy spółki komandytowej lub partnerskiej nie mogą być traktowani jako osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą w rozumieniu pkt 1 cytowanego przepisu, ponieważ zostali wyłączeni z tego kręgu w wyniku wyraźnego uznania ich za osoby prowadzące pozarolniczą działalność – art. 8 ust. 6 pkt 4, niebędące osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą – art. 8 ust. 6 pkt 1 (ujęcie węższe), natomiast o podleganiu przez nich ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej decyduje samo posiadanie statusu wspólnika spółki jawnej. Ze statusem tym nie musi być powiązane faktyczne prowadzenie tej działalności. Jest to istotna różnica w zasadach podlegania ubezpieczeniom społecznym, z jednej strony, osób fizycznych prowadzących pozarolniczą działalność, a z drugiej – wspólników spółek prawa handlowego.

Mając na uwadze powyższe rozważania oraz okoliczność, iż ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczeń społecznych jako wspólnik w spółce jawnej, Sąd Okręgowy zważył, że świadczenie postojowe mu nie przysługuje. Skarżona decyzja jest zasadna.

W związku z powyższym Sąd oddalił odwołanie od skarżonej decyzji na podstawie
art. 477 ¹⁴§ 1 k.p.c.