Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 stycznia 2021 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Jarząbek

Protokolant: Diana Puczkowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 stycznia 2021 r. w Warszawie

sprawy T. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W.

o wcześniejszą emeryturę

na skutek odwołania T. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W.

z dnia 15 marca 2018 roku znak (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VII U 680/18

UZASADNIENIE

T. W. w dniu 26 kwietnia 2018 r. złożył do Sądu Okręgowego (...) Warszawie odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z dnia 15 marca 2018 r., znak: (...) na mocy której organ rentowy odmówił mu prawa do wcześniejszej emerytury – z warunków szczególnych.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony podkreślił, że legitymuje się wymaganym 15-letnim okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych oraz 25-letnim ogólnym stażem pracy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uwzględnił, jako wykonywanej w warunkach szczególnych pracy: od dnia 21 czerwca 1976 r. do dnia 23 grudnia 1976 r. w Przedsiębiorstwie (...), od dnia 1 lutego 1977 r. do dnia 30 kwietnia 1977 r. w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w W., od dnia 5 maja 1977 r. do dnia 31 października 1986 r. w Przedsiębiorstwie (...) w W. oraz od dnia 3 listopada 1986 r. do dnia 20 grudnia 1991 r. w Przedsiębiorstwie Budowlano -Usługowym (...) w W.. Organ rentowy zakwestionował w/w okresy zatrudnienia z uwagi na brak przedłożenia świadectw pracy w warunkach szczególnych lub świadectw pracy z adnotacją o takiej pracy. Ubezpieczony podkreślił, że zakład pracy, w którym był zatrudniony od dnia 5 maja 1977 r. do dnia 31 października 1986 r. na stanowisku maszynisty – operatora koparki wystawił mu świadectwo pracy, w którym wskazał, że praca ta była wykonywana w warunkach szkodliwych dla zdrowia. Pozostałe zakłady pracy, pomimo zatrudnienia na takim samym stanowisku, tj. maszynisty – operatora koparki, nie wystawiły mu takich dokumentów, a obecnie już nie istnieją i nie ma aktualnie możliwości uzyskania dodatkowej dokumentacji potwierdzającej charakter wykonywanej przez niego pracy. Na okoliczność zatrudnienia w szczególnych warunkach bądź w szczególnym charakterze, ubezpieczony zawnioskował o przeprowadzenie dowodu z zeznań wskazanych przez niego świadków. Dodał też, że w okresie od 1992 r. do 1999 r. prowadził działalność gospodarczą pod nazwą (...) Usługi (...) i w ramach tej działalności wykonywał zawód maszynisty – operatora koparki, co mogą potwierdzić, współpracujące z nim firmy i wskazane przez niego osoby. Stwierdził, że spełnia także pozostałe warunki nabycia prawa do świadczenia, gdyż w dniu 6 marca 2018 r. osiągnął wiek emerytalny 60 lat, posiada łączny staż pracy w wymiarze przekraczającym 25 lat i złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, na dochody budżetu państwa. Ubezpieczony zwrócił się o zmianę skarżonej decyzji (odwołanie z dnia 26 kwietnia 2018 r. k. 3 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 4 czerwca 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Uzasadniając swe stanowisko organ rentowy zacytował art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz odwołał się do przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Następnie wskazał, że T. W. nie udokumentował 15 lat pracy w szczególnych warunkach na dzień 1 stycznia 1999 r. Organ rentowy nie uwzględnił ubezpieczonemu okresów zatrudnienia: od dnia 21 czerwca 1976 r. do dnia 23 grudnia 1976 r. w Przedsiębiorstwie (...), od dnia 1 lutego 1977 r. do dnia 30 kwietnia 1977 r. w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w W., od dnia 5 maja 1977 r. do dnia 31 października 1986 r. w Przedsiębiorstwie (...) w W. oraz od dnia 3 listopada 1986 r. do dnia 20 grudnia 1991 r. w Przedsiębiorstwie Budowlano-Usługowym (...) w W., bo za te okresy ubezpieczony nie przedłożył świadectw pracy w warunkach szczególnych. Ponadto ubezpieczony na dzień wydania ww. decyzji był członkiem OFE i nie złożył wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Organ rentowy nadmienił, że w dniu 25 kwietnia 2018 r. ubezpieczony złożył wniosek o ponowne obliczenie świadczenia emerytalnego, do którego załączył świadectwo pracy w szczególnych warunkach z dnia 28 kwietnia 2003 r., wystawione przez P.P.U.H. (...)-KA” Sp. z o.o. z siedzibą w W. - następcę prawnego Przedsiębiorstwa (...) w W.. Ze świadectwa tego wynika, że ubezpieczony był zatrudniony na stanowisku maszynisty koparki, w okresie od dnia 5 maja 1977 r. do dnia 31 października 1986 r. Do odwołania, ubezpieczony załączył też wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa. Z uwagi jednak na dalsze niespełnienie przez odwołującego warunku posiadania co najmniej 15-letniego stażu pracy w szczególnych warunkach lub wykonywania pracy o szczególnym charakterze, organ rentowy w decyzji z dnia 8 maja 2018 r. ponownie odmówił T. W. prawa do wcześniejszej emerytury z warunków szczególnych. Organ rentowy wskazał, że świadectwo pracy z dnia 28 kwietnia 2003 r. zostało nieprawidłowo wystawione, tj. nie określa charakteru i stanowiska ściśle według wykazu, działu, pozycji i punktu załącznika do zarządzenia ministra, któremu podlegał zakład pracy. Zakład podniósł, że w dniu 27 kwietnia 2018 r. ubezpieczony wycofał wniosek z dnia 25 kwietnia 2018 r., dlatego w dniu 30 maja 2018r. postępowanie zostało umorzone. Mając na uwadze w/w okoliczności, organ rentowy stwierdził, że zaskarżona decyzja jest prawnie oraz faktycznie uzasadniona (odpowiedź na odwołanie z dnia 4 czerwca 2018 r. k. 10 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

T. W., ur. (...), ukończył (...) Szkołę Zawodową dla Pracujących nr 3 Z.B. (...) w W. w zawodzie mechanik maszyn budowlanych. Nauka była podzielona na dwie części – teoretyczną w szkole i praktyczną. Praktyczna nauka zawodu odbywała się w Przedsiębiorstwie (...) na zasadach zatrudnienia. W dniu 26 maja 1976 r. ubezpieczony złożył podanie o zatrudnienie do Dyrekcji w/w zakładu pracy w charakterze pracownika fizycznego – pomocnika operatora. W dniu 18 czerwca 1976 r. został zatrudniony w wymienionym Przedsiębiorstwie na stanowisku pomocnika operatora i rozpoczął świadczenie pracy od dnia 21 czerwca 1976 r. Ubezpieczony obsługiwał koparkę typu KM- (...) klasy III i robił wykopy pod kanalizację na S.. Zadania na stanowisku operatora koparki wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy do dnia 23 grudnia 1976 r. W dniu 15 grudnia 1976 r. Dział Produkcji skierował do Dyrekcji Przedsiębiorstwa wniosek o zwolnienie z pracy ubezpieczonego w trybie natychmiastowym z powodu samowolnego opuszczenia stanowiska pracy w dniu 14 grudnia 1976 r. na drugiej zmianie. W związku z powyższym, w dniu 23 grudnia 1976 r. Przedsiębiorstwo (...) rozwiązało z T. W. umowę o pracę zawartą na czas nieokreślony na podstawie art. 52 § 1 k.p. bez zachowania okresu wypowiedzenia. W dniu 28 grudnia 1976 r. powyższy zakład pracy wystawił ubezpieczonemu świadectwo pracy, w którym wskazał, że T. W. był zatrudniony u w/w pracodawcy w okresie od dnia 1 września 1973 r. do dnia 23 grudnia 1976 r. i zajmował stanowiska: od dnia 1 września 1973 r. do dnia 20 czerwca 1976 r. – uczeń oraz od dnia 21 czerwca 1976 r. do dnia 23 grudnia 1976 r. – pomocnik maszynisty. Wskazano także, że stosunek pracy został rozwiązany przez pracodawcę na podstawie przepisu art. 52 § 1 k.p. Powyższy dokument nie został opatrzony adnotacją na temat wykonywania przez ubezpieczonego w okresie zatrudnienia pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (odpis świadectwa ukończenia szkoły z dnia 20 czerwca 1976 r., pismo z dnia 7 czerwca 1976 r., umowa o pracę z dnia 18 czerwca 1976 r., pismo z dnia 15 grudnia 1976 r., rozwiązanie umowy o pracę z dnia 22 grudnia 1976 r. – nienumerowana dokumentacja zgromadzona w aktach osobowych, świadectwo pracy z dnia 28 grudnia 1976 r. k. 4, zeznania odwołującego k. 109-110, zeznania świadka M. S. k. 104-105 a.s.).

W okresie od dnia 1 lutego 1977 r. do dnia 30 kwietnia 1977 r. T. W. był zatrudniony w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w W. przy ul. (...) na stanowisku maszynisty koparki. Pracę tę wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Ten pracodawca wystawił ubezpieczonemu świadectwo pracy, w którym potwierdził, że w okresie od dnia 1 lutego 1977 r. do dnia 30 kwietnia 1977 r. ubezpieczony był zatrudniony na stanowisku maszynisty koparki, na którym otrzymywał wynagrodzenie zgodnie z III grupą zaszeregowania, tj. ze stawką godzinową w wysokości 8,50 zł plus premia w wysokości 20% i dodatek stażowy. Powyższy dokument nie został opatrzony adnotacją na temat wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (świadectwo pracy z dnia 30 kwietnia 1977 r. k. 5, zeznania odwołującego k. 109-110 a.s.).

W okresie od dnia 5 maja 1977 r. do dnia 31 października 1986 r. T. W. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) z siedzibą w R.. Umowa o pracę została podpisana w dniu 4 maja 1977r. i na jej podstawie ubezpieczonemu powierzono stanowisko operatora koparki w pełnym wymiarze czasu pracy. Umowa została zawarta na okres próbny do dnia 18 maja 1977 r. po czym ubezpieczony od dnia 19 maja 1977 r. został zatrudniony w w/w Przedsiębiorstwie na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku operatora koparki za wynagrodzeniem określonym w Układzie Zbiorowym Pracy. Ubezpieczony pracował jako operator koparki na różnych budowach, świadcząc usługi m.in. dla (...) Przedsiębiorstwa (...). Do jego obowiązków należał załadunek samochodów, robienie wykopów pod budynki lub kanalizację i ładowanie ziemi, która następnie była wykorzystywana do prac budowlanych. Ubezpieczony nie pracował na innym sprzęcie i nie był oddelegowywany do innych prac. Powyższe czynności wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. W okresie od dnia 26 stycznia 1978 r. do dnia 20 grudnia 1979r. ubezpieczony odbywał zasadniczą służbę wojskową. W jej trakcie wykonywał prace operatora koparki typu KM (...). Po powrocie z wojska, w dniu 17 stycznia 1980 r. w/w Przedsiębiorstwo zawarło z ubezpieczonym umowę o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy, na mocy której od tej daty powierzono mu stanowisko maszynisty koparki jednonaczyniowej. Następnie umowa o pracę z dnia 4 maja 1977 r. została aneksowana w ten sposób, że wskazano, iż od 5 maja 1977 r. ubezpieczony był zatrudniony jako maszynista koparki, w pełnym wymiarze czasu pracy i został zaliczony do I kategorii zatrudnienia. W dniu 25 września 1986 r. ubezpieczony złożył podanie o rozwiązanie z nim umowy o pracę z dniem 31 października 1986 r. Zakład pracy wystawił ubezpieczonemu świadectwo pracy, w którym potwierdził, że T. W. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) z siedzibą w R. w okresie od dnia 5 maja 1977 r. do dnia 31 października 1986 r. na stanowisku operatora koparki, a w okresie od dnia 26 stycznia 1978 r. do dnia 16 stycznia 1980 r. odbywał służbę wojskową. Powyższy dokument również nie został opatrzony adnotacją o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (karta obiegowa przyjęcia, umowa o pracę z dnia 4 maja 1977 r., umowa o pracę z dnia 18 maja 1977 r., karta powołania do czynnej służby wojskowej z dnia 20 stycznia 1978 r., karta obiegowa zwolnienia, zaświadczenie z dnia 20 grudnia 1979 r., karta obiegowa przyjęcia z dnia 17 stycznia 1980 r., umowa o pracę z dnia 17 stycznia 1980 r., pismo z dnia 17 września 1980 r., aneks do umowy o pracę z dnia 7 września 1981 r., zaświadczenie z dnia 22 marca 1984 r., pismo z dnia 25 września 1986 r. - nienumerowana dokumentacja zgromadzona w aktach osobowych, świadectwo pracy z dnia 31 października 1986 r. k. 6, zeznania świadka J. T. (1) k. 103-104, zeznania świadka A. W. k. 105-106, zeznania odwołującego k. 109-110 a.s.).

Następnie w dniu 28 kwietnia 2003 r. PPUH (...)-KA” Sp. z o.o. w W., będąca także następcą prawnym Przedsiębiorstwa (...) z siedzibą w R., wystawiła ubezpieczonemu świadectwo pracy, w którym potwierdziła, że w okresie od dnia 5 maja 1977 r. do dnia 31 października 1986 r. T. W. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę maszynisty koparki, która jest wymieniona w Wykazie A, Dziale V pod poz. 3A, pkt 1 wykazu szczegółowego, stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. w sprawie stanowisk w zakładach pracy podległych Ministrowi Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach (świadectwo pracy z dnia 28 kwietnia 2003r. k. 7 a.s.).

W okresie od dnia 3 listopada 1986 r. do dnia 20 grudnia 1991 r. ubezpieczony był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Budowlano-Usługowym (...) Sp. z o.o. w Zakładzie (...) na stanowiskach: mechanika maszyn budowlanych oraz operatora koparki. W tym okresie zatrudnienia, do obowiązków ubezpieczonego należała m.in. obsługa koparek przy budowie domów i osiedli mieszkaniowych. W dniu 20 grudnia 1991 r. zakład pracy wystawił ubezpieczonemu świadectwo pracy, w którym wskazał, że w okresie od dnia 3 listopada 1986r. do dnia 20 grudnia 1991 r. T. W. był zatrudniony na stanowiskach: mechanika maszyn budowlanych oraz operatora koparki, a ostatnio jako operator koparki. Powyższy dokument nie został opatrzony adnotacją na temat wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (świadectwo pracy z dnia 20 grudnia 1991 r. k. 7, zeznania świadka J. T. (2) k. 103, zeznania świadka J. T. (1) k. 104, zeznania odwołującego k. 109-110 a.s.).

W okresie od dnia 1 listopada 1991 r. do dnia 31 lipca 2016 r. T. W. prowadził własną pozarolniczą działalność gospodarczą pod nazwą (...) Usługi (...) i w ramach tej działalności świadczył usługi budowlane jako maszynista – operator koparki. Z tytułu prowadzenia powyższej działalności, odwołujący był objęty ubezpieczeniem społecznym w okresie od dnia 1 listopada 1991 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. (zaświadczenie z dnia 1 września 2017 r. k. 4 tom I a.r.).

W dniu 12 marca 2018 r. ubezpieczony złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (...)w W. wniosek o wcześniejszą emeryturę wraz z informacją dotyczącą okresów składkowych i nieskładkowych (wniosek z dnia 12 marca 2018 r. k. 1-3 a.r.).W rozpoznaniu powyższego wniosku, organ rentowy wydał w dniu 15 marca 2018 r., decyzję, znak: (...), mocą której odmówił T. W. prawa do wcześniejszej emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie udokumentował 15 lat pracy w szczególnych warunkach na dzień 1 stycznia 1999 r. Organ rentowy nie uwzględnił przy ustalaniu okresów pracy w warunkach szczególnych następujących okresów zatrudnienia ubezpieczonego: od dnia 21 czerwca 1976 r. do dnia 23 grudnia 1976 r. w Przedsiębiorstwie (...), od dnia 1 lutego 1977 r. do dnia 30 kwietnia 1977 r. w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w W., od dnia 5 maja 1977 r. do dnia 31 października 1986 r. w Przedsiębiorstwie (...) w W. oraz od dnia 3 listopada 1986 r. do dnia 20 grudnia 1991 r. w Przedsiębiorstwie Budowlano-Usługowym (...) w W., bo za te okresy ubezpieczony nie przedłożył świadectw pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy wskazał także, że na dzień wydania decyzji, ubezpieczony jest członkiem OFE i nie złożył wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, na dochody budżetu państwa. Jednocześnie organ rentowy stwierdził, że ubezpieczony legitymuje się ogólnym stażem pracy w wymiarze 24 lat, 7 miesięcy i 23 dni okresów składkowych oraz 6 miesięcy okresów nieskładkowych, tj. w łącznym wymiarze 25 lat, 1 miesiąca i 23 dni. Z uwagi jednak na niespełnienie warunku posiadania co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych, Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił ubezpieczonemu T. W. prawa do dochodzonego świadczenia (decyzja ZUS z dnia 15 marca 2018r., znak:(...)– nienumerowana karta akt organu rentowego tom I).

W dniu 25 kwietnia 2018 r. ubezpieczony złożył w organie rentowym wniosek o ponowne obliczenie świadczenia emerytalnego, do którego załączył świadectwo pracy w szczególnych warunkach z dnia 28 kwietnia 2003 r., wystawione przez P.P.U.H. (...)-KA” Sp. z o.o. w W. - następcę prawnego Przedsiębiorstwa (...) w W.. Złożył ponadto wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, na dochody budżetu państwa. W związku z powyższym, w dniu 8 maja 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. wydał kolejną decyzję znak: (...), w której odmówił ubezpieczonemu prawa do wcześniejszej emerytury. Zakład nie uwzględnił przy tym okresu zatrudnienia od dnia 5 maja 1977 r. do dnia 31 października 1986 r. w Przedsiębiorstwie (...) z siedzibą w W. wskazując, że świadectwo pracy z dnia 28 kwietnia 2003 r. zostało nieprawidłowo wystawione, tj. nie określa charakteru i stanowiska ściśle według wykazu, działu, pozycji i punktu załącznika do zarządzenia ministra, któremu podlegał zakład pracy. Na tej podstawie, organ rentowy uznał, że ubezpieczony nie wykazał na dzień 1 stycznia 1999 r. żadnego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych i ponownie odmówił mu prawa do w/w świadczenia (wniosek z dnia 25 kwietnia 2018 r., decyzja z dnia 8 maja 2018 r., znak: (...) - nienumerowane karty akt organu rentowego tom I).

Od niekorzystnej dla siebie decyzji organu rentowego z dnia 15 marca 2018 r., znak:(...) T. W. złożył odwołanie do tut. Sądu, inicjując tym samym niniejsze postępowanie (odwołanie z dnia 26 kwietnia 2018 r. k. 3 a.s.).

W toku postępowania sądowego, Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu bhp celem ustalenia, czy praca wykonywana przez odwołującego T. W. w okresach: od dnia 21 czerwca 1976 r. do dnia 23 grudnia 1976 r. w Przedsiębiorstwie (...), od dnia 1 lutego 1977 r. do dnia 30 kwietnia 1977 r. w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w W., od dnia 5 maja 1977 r. do dnia 31 października 1986 r. w Przedsiębiorstwie (...) w W. oraz od dnia 3 listopada 1986 r. do dnia 20 grudnia 1991 r. w Przedsiębiorstwie Budowlano-Usługowym (...) w W., wykonywana była w warunkach szczególnych, uregulowanych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz w innych Rozporządzeniach Rady Ministrów dotyczących I kategorii zatrudnienia i zarządzeniach właściwych Ministrów (postanowienie z dnia 16 czerwca 2020 r. k. 111 a.s.).

W opinii z dnia 24 lipca 2020 r. biegły sądowy ds. bhp A. P. stwierdził, że uznanie prac za wykonywane w szczególnych warunkach jest możliwe, gdy stanowisko lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika ściśle odpowiada odpowiedniemu zapisowi zawartemu w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze i praca ta była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. W treści opinii biegły wskazał, że w okresach, które są przedmiotem niniejszego postępowania obowiązywały cztery akty prawne wydane przez Radę Ministrów, tj. w 1956 r. weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1956 r. w sprawie zaliczania pracowników do kategorii zatrudnienia, z mocą obowiązującą od dnia 1 lipca 1956 r. W załączniku do powyższego rozporządzenia, jakim jest „Wykaz prac wykonywanych w warunkach szkodliwych dla zdrowia, uprawniających do zaliczenia do I kategorii zatrudnienia”, w żadnym z siedemnastu działów gospodarki nie wymieniono prac, na które powołuje się ubezpieczony. Rozporządzenie to utraciło moc z dniem 1 stycznia 1980 r. Następnie z dniem 1 stycznia 1980 r. weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 maja 1979 r. w sprawie I kategorii zatrudnienia. W wykazie prac zaliczonych do I kategorii zatrudnienia, będącym załącznikiem do rozporządzenia, również nie wymieniono prac, na które powołuje się ubezpieczony. Rozporządzenie to obowiązywało w niezmienionym kształcie do dnia 31 grudnia 1981 r. Oznacza to, że praca na którą powołuje się ubezpieczony do dnia 31 grudnia 1981 r. nie była zaliczana do tzw. I kategorii zatrudnienia. Zmiany w wykazie prac zaliczanych do I kategorii zatrudnienia, będącym załącznikiem do rozporządzenia nastąpiły dopiero w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1981 r., zmieniającym rozporządzenie w sprawie I kategorii zatrudnienia. W związku z powyższym biegły uznał, że brak jest podstaw, aby uznać, że w okresie zatrudnienia od dnia 21 czerwca 1976 r. do dnia 30 grudnia 1981 r. T. W. wykonywał prace zaliczane do I kategorii zatrudnienia, gdyż nie było aktu prawnego zaliczającego wówczas prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych do I kategorii zatrudnienia. Jest to okres 5 lat i 6 miesięcy, obejmujący zatrudnienie u trzech pracodawców, którego nie można uznać za I kategorię zatrudnienia.

Biegły stwierdził, że od daty wejścia w życie zmian w wykazie, teoretycznie można by zaliczyć ubezpieczonemu okres zatrudnienia w I kategorii zatrudnienia od dnia 31 grudnia 1981r. do dnia 31 października 1986 r., ale jedynie przy założeniu, że ubezpieczony faktycznie posiadał uprawnienia do obsługi koparki. W aktach sprawy brak jest bowiem podstawowego dokumentu, jakim jest uprawnienie do obsługi ciężkich maszyn budowlanych z jednoczesnym wyszczególnieniem rodzaju sprzętu oraz daty uzyskania uprawnienia. Wprawdzie pracodawca - Przedsiębiorstwo (...) pismem z dnia 7 czerwca 1976 r. skierowało ubezpieczonego na egzamin kwalifikacyjny maszynistów ciężkich maszyn budowlanych, to jednak w aktach sprawy brakuje dokumentu uprawniającego do obsługi ciężkiej koparki gąsienicowej KM (...). Z akt sprawy nie wynika, aby ubezpieczony zdał egzamin i uzyskał uprawnienie klasy II. Pół roku później pracodawca rozwiązał stosunek pracy z ubezpieczonym. Nie wiadomo zatem, czy w dniu rozwiązania umowy o pracę, odwołujący posiadał uprawnienia do obsługi ciężkiej koparki KM (...). Zapewniając Sąd o posiadaniu uprawnień do kierowania koparkami, ubezpieczony zeznał, że „uprawnienia do kierowania koparkami może odebrać tylko inspektor ds. bhp, ale nic takiego się nie stało, mam je do tej pory”. Zdaniem biegłego sądowego, twierdzenie takie jest absurdalne, gdyż służba bhp, której uprawnienia były i są zapisane w: uchwale nr 36 Rady Ministrów z dnia 1 lutego 1974 r., w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (M.P. nr 7 z 1974r. poz. 51), uchwale nr 14 Rady Ministrów z dnia 18 lutego 1992r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (M.P. nr 7 z 1992r. poz. 48), rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 2 września 1997r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U.97.109.704), nie miała i nie ma prawa odbierania komukolwiek, jakichkolwiek nabytych uprawnień. W ocenie biegłego sądowego, wątpliwości budzi także zatrudnienie odwołującego w Przedsiębiorstwie Budowlano-Usługowym (...) Sp. z o.o. Zakład (...). W jedynym dokumencie potwierdzającym zatrudnienie u tego pracodawcy w świadectwie pracy, nieprecyzyjnie określono okresy zatrudnienia na dwóch stanowiskach pracy, mianowicie na stanowisku mechanika maszyn budowlanych oraz na stanowisku operatora koparki. Nie wiadomo zatem, czy odwołujący na stanowisku mechanika maszyn budowlanych zatrudniony był 1, 2, czy może 3 lata lub więcej. Brak umowy o pracę i dokumentów zmieniających warunki pracy w w/w Przedsiębiorstwie Budowlano-Usługowym (...) Sp. z o.o. Zakład (...), uniemożliwiają dokonanie właściwej kwalifikacji wykonywanych prac. Zeznania świadków także nie ułatwiają dokonania rzeczowej analizy, jakie obowiązki odwołujący wykonywał w (...). Żaden ze świadków nie przypomina sobie, aby odwołujący zatrudniony był na stanowisku mechanika sprzętu budowlanego, a przecież w świadectwie pracy taka informacja się znajduje. Jest pewne, że na takim stanowisku w dniu 3 listopada 1986 r. odwołujący został zatrudniony. Natomiast świadek J. T. (1) zeznał: ,,ubezpieczony w (...) pracował na koparce, koparki były dwie na jednej pracował ubezpieczony i jak nią wyjeżdżał to chyba na niej pracował. Widziałem jak wyjeżdżał koparką do pracy, czasami przyjeżdżał po zaliczki na paliwo”. W ocenie biegłego, trudno dać wiarę, że operator koparki wyjeżdżał do miejsca prowadzenia prac koparką, wszak koparka nie jest środkiem transportu, służącym do jazdy po ulicach, lecz ciężką maszyną budowlaną. Dlatego biegły nie uznał tego okresu zatrudnienia jako wykonywania pracy w warunkach szczególnych, w całości (opinia biegłego sądowego z zakresu (...) z dnia 24 lipca 2020 r. k. 113-126 a.s.).

Powyższy stan faktyczny, Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów zawartych w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych i osobowych odwołującego, a także na podstawie zeznań odwołującego T. W. oraz świadków: J. T. (2), J. T. (1), M. S. i A. W.. Zdaniem Sądu dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Dokumenty te nie były przez strony sporu kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem wynikające z nich okoliczności należało uznać za mogące stanowić podstawę ustaleń faktycznych w sprawie. W powyższym zakresie, Sąd nie dał jednak wiary następującym dokumentom: aneksowi do umowy o pracę z dnia 7 września 1981 r., świadectwu pracy z dnia 28 kwietnia 2003 r. oraz świadectwu pracy z dnia 20 grudnia 1991 r. W przypadku aneksu do umowy o pracę z dnia 7 września 1981 r. Sąd miał na uwadze, iż w jego treści zostało wskazane, że od dnia 5 maja 1977 r. ubezpieczony był zatrudniony jako maszynista koparki, w pełnym wymiarze czasu pracy i został zaliczony do I kategorii zatrudnienia. Wskazać jednak należy, że w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 4 maja 1979 r. w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia w Dziale V – W budownictwie i produkcji materiałów budowlanych znajduje się siedem pozycji, jednak żadna z nich nie dotyczy prac maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych. Prace te zostały ujęte w Wykazie dopiero w dniu 30 grudnia 1981 r., a zatem w okresie od dnia 5 maja 1977 r. do dnia 30 grudnia 1981 r. ubezpieczony, będąc zatrudnionym na stanowisku operatora koparki nie mógł wykonywać prac zaliczanych do I kategorii zatrudnienia. Także świadectwo pracy z dnia 28 kwietnia 2003 r. zawiera nieścisłości, albowiem powołano się na Dział V poz. 3A, która nie istnieje w Wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Świadectwo to nie uwzględnia również okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej przez odwołującego. Ponadto podobnie, jak w przypadku poprzedniego dokumentu nie uwzględniono faktu, że do dnia 30 grudnia 1981 r. praca operatorów ciężkich maszyn budowlanych nie była zaliczana do I kategorii zatrudnienia. Z kolei w świadectwie pracy z dnia 20 grudnia 1991 r. wystawionym przez Przedsiębiorstwo Budowlano-Usługowe (...) Sp. z o.o. wskazano, że w okresie od dnia 3 listopada 1986 r. do dnia 20 grudnia 1991 r. T. W. był zatrudniony w w/w zakładzie pracy na stanowiskach: mechanika maszyn budowlanych oraz operatora koparki, a ostatnio jako operator koparki. Nie wyszczególniono jednak w jakich okresach czasu, odwołujący zajmował każde z ww. stanowisk. Dokument ten jest zatem nieprecyzyjny i nie pozwala ustalić, w jakim okresie czasu ubezpieczony wykonywał pracę na stanowisku operatora koparki, gdyż tylko taka praca jest ujęta w Wykazie A, (...), pod poz. 3 pkt 1 załącznika nr 4 do Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r., gdzie pod tą pozycją widnieje stanowisko: maszynista koparek i ładowarek jednonaczyniowych i wielonaczyniowych.

Zeznania świadków J. T. (2), J. T. (1), M. S. i A. W., Sąd Okręgowy ocenił jako wiarygodne wyłącznie w zakresie, w jakim świadkowie ogólnie potwierdzili fakt zatrudnienia ubezpieczonego w poszczególnych zakładach pracy w określonych przedziałach czasowych. J. T. (2) była zatrudniona w Przedsiębiorstwie Budowlano-Usługowym (...) Sp. z o.o. Zakład (...) w latach 1987-1996 w dziale księgowym. Tym samym, nie miała ona codziennej styczności z odwołującym oraz sposobności obserwowania go w pracy, gdyż wykonywała zadania w zupełnie innej komórce organizacyjnej Przedsiębiorstwa. Sama zresztą, składając zeznania na rozprawie w dniu 20 lutego 2020 r. wskazała jedynie, iż wydaje jej się, że ubezpieczony był przypisany do koparki, ale tego nie pamięta. Nie wiedziała również, czy ubezpieczony posługiwał się także innym sprzętem budowlanym, czy pracował tylko i wyłącznie na koparce. Także świadek J. T. (1) nie potwierdził, by ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy realizował czynności jako operator koparki. Świadek wskazał, iż nie pamięta, czy pracował razem z ubezpieczonym w powyższym zakładzie pracy, a informacje na ten temat posiadał wyłącznie od ubezpieczonego z racji zamieszkiwania w sąsiedztwie i prowadzenia wspólnych rozmów, w tym również na temat pracy. Z zeznań powyższych świadków nie wynika zatem, że w okresie 3 listopada 1986 r. do dnia 20 grudnia 1991 r. ubezpieczony pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako operator koparki. Nie zostało to też konkretnie wskazane w świadectwie pracy z dnia 20 grudnia 1991 r., gdyż z treści tego dokumentu nie wynika w jakim okresie czasu ubezpieczony pracował jako mechanik maszyn budowlanych, a w jakim pracował jako operator koparki. Z dużą ostrożnością, Sąd podszedł również do oceny zeznań świadka M. S., który pracował razem z ubezpieczonym w Przedsiębiorstwie (...). Świadek zeznał bowiem, że przed 1977 r. odwołujący nabył uprawnienia do obsługi koparki typu KM 602 i pracował wyłącznie na tego rodzaju sprzęcie. W aktach sprawy brak jest jednak podstawowego dokumentu, jakim jest uprawnienie do obsługi ciężkich maszyn budowlanych z jednoczesnym wyszczególnieniem rodzaju sprzętu i daty uzyskania uprawnienia. Wprawdzie pracodawca pismem z 7 czerwca 1976 r. skierował ubezpieczonego na egzamin kwalifikacyjny maszynistów ciężkich maszyn budowlanych, jednak w aktach sprawy brakuje dokumentu uprawniającego do obsługi ciężkiej koparki gąsienicowej KM (...). Z akt sprawy nie wynika, aby ubezpieczony zdał egzamin i uzyskał uprawnienie klasy II. Tym samym zeznania świadka w tej części nie znalazły potwierdzenia w załączonej do akt sprawy dokumentacji osobowej. To samo dotyczy zeznań świadka A. W., który zeznał, że w latach 1976-1989 ubezpieczony pracował jako operator koparki oraz wymienił czynności, jakie należały do jego obowiązków pomimo tego, że w aktach niniejszej sprawy brak jest dokumentu jednoznacznie potwierdzającego uprawnienia ubezpieczonego do obsługi tego rodzaju sprzętu budowlanego. W ocenie Sądu wiarygodność ww. świadków w zakresie wskazywanych przez nich okoliczności podważa również fakt, iż świadkowie ci – wieloletni znajomi odwołującego z pracy, nadmiernie eksponowali korzystne dla niego okoliczności, wskazując, że T. W. wykonywał prace, odpowiadające rodzajowi prac, określonemu we wskazanym powyżej zarządzeniu resortowym, po to tylko aby odwołujący spełnił wszystkie warunki niezbędne do uzyskania prawa do dochodzonego świadczenia. Podobnie Sąd Okręgowy ocenił zeznania ubezpieczonego, które były zbieżne z zeznaniami świadków, a które nie znalazły potwierdzenia w załączonych dokumentach.

Ponadto Sąd Okręgowy oparł się na opinii biegłego sądowego z zakresu (...) z dnia 24 lipca 2020 r. Odnosząc się do sporządzonej w sprawie opinii biegłego, Sąd uznał ją za przekonującą, rzeczową i merytorycznie uzasadnioną. Sąd wziął pod uwagę fakt, że opinia ta uwzględnia i odnosi się do rzeczywistego charakteru pracy odwołującego w spornych okresach czasu i wykonywanych przez niego obowiązków, co biegły szczegółowo omówił. W przedmiotowej opinii, biegły wskazał także, dlaczego uznał, że pracy odwołującego nie można uznać za pracę wykonywaną w szczególnych warunkach w poszczególnych okresach czasu. Powyższe wnioski są zgodne z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. W ocenie Sądu opinia z dnia 24 lipca 2020 r. została sporządzona fachowo i rzetelnie, przy uwzględnieniu wiadomości specjalnych posiadanych przez biegłego, a zatem brak było podstaw do jej zakwestionowania. Opinia ta jest jasna, pełna i odpowiada na tezę zawartą w postanowieniu dowodowym. Sąd uznał przedstawione przez biegłego argumenty i wnioski za spójne, jednoznaczne oraz odnoszące się w sposób wnikliwy do spornych kwestii niniejszego postępowania. Opinia ta jest również zgodna z pozostałym zgromadzonym materiałem dowodowym, a w szczególności z dokumentacją zgromadzoną w aktach osobowych odwołującego. Mając powyższe na uwadze, w ocenie Sądu okoliczność, że odwołujący w spornych okresach czasu nie wykonywał prac, które spełniają przesłanki do uznania ich za prace wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu w warunkach szczególnych – spowodowała, że okresy te nie mogą zostać zaliczone do okresu pracy w warunkach szczególnych, uprawniającego do emerytury w obniżonym wieku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie T. W. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 15 marca 2018 r., znak: (...) jest niezasadne i jako takie podlega oddaleniu.

Stosownie do treści art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2020 r., poz. 53 ze zm.) zwanej dalej ustawą emerytalną, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27. Z kolei ust. 2 ww. przepisu wskazuje, że emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz (zgodnie ze stanem prawnym obowiązującym do dnia 31 grudnia 2012 r.) rozwiązania stosunku pracy – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Przepis art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej wskazuje, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Wykładni pojęcia przepisy dotychczasowe dokonał Sąd Najwyższy w uchwale siedmiu sędziów z dnia 13 lutego 2002 r. (III ZP 30/01), wskazując na przepisy rozporządzenia, z wyłączeniem tych, które zobowiązywały ministrów, kierowników urzędów centralnych i centralne związki spółdzielcze do ustalenia wykazu stanowisk pracy w podległych im zakładach pracy. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwane dalej rozporządzeniem w sprawie wieku emerytalnego, określa w § 4, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Ten wymagany okres zatrudnienia to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W rozpatrywanej sprawie kwestią sporną pomiędzy stronami było to, czy T. W. posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie innych przesłanek nie było zaś przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budziło żadnych wątpliwości, gdyż ubezpieczony ma wymagany okres zatrudnienia w wymiarze 25 lat, 1 miesiąca i 23 dni, w dniu (...) ukończył 60 lat i złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, na dochody budżetu państwa.

Analizując sporną przesłankę wskazać należy, że za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest jednak możliwe bez wnikliwej analizy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Z zestawienia § 1 i 2 tego Rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2000 r., II UKN 39/00).

Zgodnie z § 2 ust. 2 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego, zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, stwierdza wykonywanie pracy w warunkach szczególnych bądź w szczególnym charakterze w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Należy jednak podkreślić, że z cytowanego przepisu nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak jednak takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Stanowisko takie wielokrotnie prezentował Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 r. (II URN 3/95) wskazał, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami. Analizując stan faktyczny niniejszej sprawy wskazać należy, że sam fakt zatrudnienia odwołującego w poszczególnych zakładach pracy był niesporny pomiędzy stronami. Sporny pozostawał jedynie charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w tych okresach, co miało wpływ na ustalenie, czy praca ta była wykonywana w warunkach szczególnych. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uznał do stażu pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych okresów jego zatrudnienia od dnia 21 czerwca 1976 r. do dnia 23 grudnia 1976 r. w Przedsiębiorstwie (...), od dnia 1 lutego 1977 r. do dnia 30 kwietnia 1977 r. w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w W., od dnia 5 maja 1977 r. do dnia 31 października 1986 r. w Przedsiębiorstwie (...) w W. oraz od dnia 3 listopada 1986 r. do dnia 20 grudnia 1991 r. w Przedsiębiorstwie Budowlano-Usługowym (...) w W. z uwagi na brak przedłożenia świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie T. W. nie spełnił warunków uprawniających do uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury. W okresie, który jest przedmiotem sporu obowiązywały dwa rozporządzenia Rady Ministrów. W 1956 r. w życie weszło rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1956 r. w sprawie zaliczania pracowników do kategorii zatrudnienia, z mocą obowiązującą od 1 lipca 1956 r. W załączniku do tego rozporządzenia, jakim jest „Wykaz prac wykonywanych w warunkach szkodliwych dla zdrowia, uprawniających do zaliczenia do I kategorii zatrudnienia”, w żadnym z siedemnastu działów gospodarki nie wymieniono prac maszynistów ciężkich maszyn budowalnych, w tym operatora koparki. Rozporządzenie to utraciło moc z dniem 1 stycznia 1980 r. Oznacza to, że praca jaką odwołujący wykonywał w okresie od 21 czerwca 1976 r. do 31 grudnia 1979 r. nie była zaliczana do tzw. I kategorii zatrudnienia. Następnie w dniu 1 stycznia 1980 r. w życie weszło rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 maja 1979 w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia. W wykazie prac zaliczonych do pierwszej kategorii zatrudnienia, będącym załącznikiem do rozporządzenia również brak było wskazania w/w prac. Zmiany w wykazie prac zaliczanych do I kategorii zatrudnienia, będącym załącznikiem do rozporządzenia nastąpiły dopiero w rozporządzeniu Rady Ministrów z 30 grudnia 1981 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia. W Wykazie A, stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy podległych Ministrowi Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach, Dziale V pod poz. 3 pkt 1, wymieniona została praca maszynisty – operatora koparki. W związku z tym wyłącznie okres od dnia 31 grudnia 1981 r. do dnia 20 grudnia 1991 r. mógł być rozpatrywany pod kątem wykonywania przez T. W. pracy w warunkach szczególnych, która została ujęta we ww. Wykazie.

Przeprowadzona przez Sąd analiza zgromadzonych w sprawie dowodów nie daje potwierdzenia, że w okresie od dnia 31 grudnia 1981 r. do dnia 31 października 1986 r. ubezpieczony, będąc zatrudnionym wówczas w Przedsiębiorstwie (...) z siedzibą w R., stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał czynności na stanowisku operatora koparki. W aktach sprawy brak jest bowiem podstawowego dokumentu, jakim jest uprawnienie do obsługi ciężkich maszyn budowlanych z jednoczesnym wyszczególnieniem rodzaju sprzętu, jak również daty uzyskania uprawnienia. Wprawdzie pracodawca - Przedsiębiorstwo (...) pismem z 7 czerwca 1976 r. skierował ubezpieczonego na egzamin kwalifikacyjny maszynistów ciężkich maszyn budowlanych, to jednak w aktach sprawy brakuje dokumentu uprawniającego do obsługi ciężkiej koparki gąsienicowej KM (...). Z akt sprawy nie wynika, aby ubezpieczony zdał egzamin i uzyskał uprawnienie klasy II. Pół roku później pracodawca rozwiązał z nim stosunek pracy. Nie wiadomo zatem, czy w dniu rozwiązania umowy o pracę, odwołujący posiadał uprawnienia do obsługi ciężkiej koparki KM (...). Dlatego też, nawet pomimo zeznań świadka A. W., który wskazał, że odwołujący pracował jako operator koparki we w/w okresie, brak jest podstawowego dokumentu, który jednoznacznie potwierdzałby tą okoliczność. Odnosząc się natomiast do okresu zatrudnienia od dnia 3 listopada 1986 r. do dnia 20 grudnia 1991 r. w Przedsiębiorstwie Budowlano -Usługowym (...) w W. to wskazać należy, że w świadectwie pracy wystawionym przez w/w pracodawcę wskazano, że odwołujący zajmował dwa stanowiska pracy, mianowicie mechanika maszyn budowalnych i operatora koparki. Nie wyszczególniono jednak w jakich okresach odwołujący zajmował każde z tych stanowisk. Dokument ten jest zatem nieprecyzyjny i nie pozwala ustalić, w jakim okresie ubezpieczony wykonywał pracę na stanowisku operatora koparki, a tylko taka praca jest ujęta w Wykazie A, Dziale V, pod poz. 3 pkt 1 załącznika nr 4 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r., gdzie pod tą pozycją widnieje stanowisko: maszynista koparek i ładowarek jednonaczyniowych i wielonaczyniowych. Okoliczność ta nie wynika także z zeznań świadków, którzy nie potrafili wskazać w jakich okresach, jakie stanowisko zajmował odwołujący. Nie wiedzieli również, czy odwołujący obsługiwał wyłącznie koparki, czy pracował także na innym sprzęcie budowlanym. Świadek J. T. (1) nie potwierdził, aby ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy realizował czynności jako operator koparki. Świadek ten wskazał, iż nie pamięta, czy pracował razem z ubezpieczonym w powyższym zakładzie pracy, a informacje na ten temat posiadał wyłącznie od ubezpieczonego z racji zamieszkiwania w sąsiedztwie i prowadzenia wspólnych rozmów, w tym również na temat pracy. Z kolei świadek J. T. (2) była zatrudniona w Przedsiębiorstwie Budowlano-Usługowym (...) Sp. z o.o. Zakład (...) w latach 1987-1996 w dziale księgowym. Tym samym, nie miała ona codziennej styczności z odwołującym oraz sposobności obserwowania go w pracy, gdyż wykonywała zadania w zupełnie innej komórce organizacyjnej Przedsiębiorstwa. Sama zresztą, składając zeznania na rozprawie w dniu 20 lutego 2020 r. wskazała jedynie, iż wydaje jej się, że ubezpieczony był przypisany do koparki, ale tego nie pamięta. Nie wiedziała również, czy ubezpieczony pracował także na innym sprzęcie budowlanym, czy tylko i wyłącznie na koparce. Miała ona z nim styczność wyłącznie w momencie, kiedy przychodził rozliczyć się za paliwo bądź pobrać zaliczkę. Tym samym z zeznań świadków nie wynika, czy odwołujący w okresie od dnia 3 listopada 1986 r. do dnia 20 grudnia 1991 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę na stanowisku operatora koparki. W związku z powyższym brak było podstaw do tego, aby okres ten uwzględnić do stażu pracy w warunkach szczególnych. Na marginesie wskazać również trzeba, że nawet gdyby uwzględnić okresy zatrudnienia T. W. od dnia 31 grudnia 1981 r. do dnia 31 października 1986 r. i od dnia 3 listopada 1986 r. do dnia 20 grudnia 1991 r. do stażu pracy w warunkach szczególnych, to i tak nie daje to wymiaru 15 lat pracy w warunkach szczególnych, a więc warunek, którego dotyczył spór nie został spełniony.

Podkreślenia wymaga również, że prawidłowo organ rentowy odmówił zaliczenia ubezpieczonemu do pracy w warunkach szczególnych, okresu prowadzenia przez niego działalności gospodarczej od dnia 1 listopada 1991 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. Oceny pracy pod kątem zaliczenia jej jako wykonywanej w warunkach szczególnych dokonuje się bowiem jak już zostało wskazane w oparciu o rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Jak wynika z samej nazwy ww. aktu prawnego, ma on zastosowanie do osób będących pracownikami. Za pracę w warunkach szczególnych wskazane rozporządzenie uznaje pracę wykonywaną stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Zatem prawo do emerytury w obniżonym wieku przysługuje wyłącznie osobom, które wykonywały pracę „szczególną” w ramach zawartego stosunku pracy, o ile w dniu 1 stycznia 1999 r. udowodniły, co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

W świetle tak poczynionych ustaleń, Sąd Okręgowy wywiódł, że zaskarżona decyzja organu rentowego była trafna i z tych też względów na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie T. W. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z dnia 15 marca 2018 r., o czym orzekł w sentencji wyroku.