Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją 13 maja 2020r. znak (...), nr sprawy (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił K. J. prawa do zasiłku opiekuńczego za okresy: 16 – 20 marca 2020r., 23 – 27 marca 2020r. wskazując, iż adresat decyzji podlegał ubezpieczeniu chorobowemu do 31 stycznia 2020r., zatem w datach zaistnienia okoliczności warunkujących prawo do świadczenia (zamknięcia placówki, do której uczęszczało dziecko z powodu (...) 19) nie był objęty wskazanym ubezpieczeniem. Ustanie ubezpieczenia warunkowane było, wedle organu, zapłaceniem w zaniżonej wysokości składki za luty 2020r.

K. J. wniósł odwołanie od tej decyzji podnosząc, iż zapłacił składkę na ubezpieczenie społeczne za luty 2020r. we właściwej wysokości, a jedynie, wskutek omyłki biura rachunkowego, podał niższą od uiszczonej kwotę w dokumentacji rozliczeniowej za wskazany miesiąc. Błąd ten został jednak później skorygowany.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie od odwołującego się kosztów procesu według norm przepisanych wywodząc jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji i nie odnosząc do kwestii podniesionych w odwołaniu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

K. J. przystąpił do ubezpieczeń społecznych, w tym chorobowego z tytułu prowadzonej działalności pozarolniczej i podlegał mu w sposób nieprzerwany jeszcze w styczniu 2020r.

Niesporne

Za luty 2020r. ubezpieczony opłacił składkę na ubezpieczenie społeczne, w tym chorobowe, składkę na ubezpieczenie zdrowotne oraz składkę na Fundusz Pracy w dniu 9 marca 2020r. w kwocie 1431, 48 zł.

Niesporne, nadto dowód: potwierdzenie przelewu – k. 16

Kwota ta odpowiadała sumie składek należnych za ten miesiąc z uwzględnieniem ubezpieczenia chorobowego.

Niesporne

Nie była jednak zgodna ze wskazaną w złożonej za ubezpieczonego deklaracji (...) za luty 2020r.

Tam łączna kwota składek została określona została na 1316, 97 zł (składki na ubezpieczenie społeczne na 904, 60 zł, składka na ubezpieczenie zdrowotne na 342, 32 zł, składka na FP na 70, 05 zł)

Niesporne, nadto dowód: (...) P (...) k. 14, informacja o wysyłce i potwierdzeniu – k. 15

W dniu 15 maja 2020r. została złożona w ZUS drogą elektroniczną korekta deklaracji, o jakiej mowa. W skorygowanym dokumencie łączna kwota składek określona została na 1431, 48 zł, z czego składka na ubezpieczenia społeczne, w tym chorobowe na 992, 30 zł, składka na ubezpieczenia zdrowotne na 362, 34 zł i składka na FP na 76, 84 zł.

Dowód: (...) P (...) korekta – k. 12, informacja o wysyłce i potwierdzeniu – k. 13

W dniu 6 kwietnia 2020r. K. J. wystąpił o zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad dzieckiem do lat 8 w związku z zamknięciem placówki opiekuńczo – wychowawczej z powodu (...) 19 składając stosowane oświadczenie co do sprawowania opieki.

Niesporne, nadto oświadczenia – k. 3 akt zasiłkowych

Sąd zważył, co następuje.

Odwołanie podlegało uwzględnieniu.

Kwestię świadczeń z ubezpieczenia chorobowego, do których należy zasiłek opiekuńczy, regulują przepisy ustawy z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (obecnie t.j. Dz.U.2021.1133 ze zm.), zwanej dalej ustawą zasiłkową.

Ustawa ta wymienia w art. 32 ust. 1 sytuacje, w których ubezpieczony zwolniony od wykonywania pracy z powodu sprawowania opieki nad inną osobą, ma prawo do zasiłku opiekuńczego. Obok choroby dziecka, choroby domownika, porodu oraz choroby lub hospitalizacji stałego opiekuna dziecka lub niani wymienione jest wśród nich nieprzewidywane zamknięcie żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko do lat 8 uczęszcza (art. 32 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy zasiłkowej). Maksymalny okres pobierania zasiłku wynosi w tej sytuacji 60 dni w roku kalendarzowym (art. 33 ust. 1 pkt 1 ustawy).

W 2020r. prawo do zasiłku opiekuńczego dla osób objętych ubezpieczeniem chorobowym przewidywał inny jeszcze akt prawny - ustawa z dnia 2 marca 2020r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (wówczas Dz. U. 2020. 374 ze zm.). Wprowadziła ona w art. 4 ust. 1 prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego m.in. w przypadku zamknięcia z powodu (...) 19 żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły, do których uczęszcza dziecko, początkowo na 14 dni (potem termin ten był przedłużony), a po zmianie regulacji do 28 czerwca 2020r. pozostawiając możliwość przedłużenia tego okresu w drodze rozporządzenia Rady Ministrów (takowe były zresztą wydawane) Dodatkowy zasiłek opiekuńczy przewidziany w tej ustawie przyznawany był w trybie i na zasadach określonych w ustawie zasiłkowej (art. 4 ust. 2 w zw. z art. 4 ust. 1 c ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych).

W niniejszej sprawie bezspornym pozostawało istnienie po stronie wnoszącego odwołanie przewidzianej w art. 4 ust. 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych przesłanki prawa do zasiłku opiekuńczego w postaci konieczności zapewnienia opieki dziecku w związku z zamknięciem placówki oświatowej (w okresach objętych sporem działalność takich placówek była odgórnie ograniczona rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 marca 2020r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...) 19 / Dz.U.2020.410 ze zm./) Organ rentowy wskazywał wyłącznie na niemożność przyznania świadczenia wskutek niepodlegania przez adresata decyzji ubezpieczeniu chorobowemu.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym, w tym ubezpieczeniu chorobowemu unormowane są w ustawie z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (obecnie t.j. Dz. U.2021.423 ze zm.), zwanej dalej ustawą systemową. Osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają obowiązkowo jedynie ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu (art. 6 ust. 1 pkt 5 oraz art. 12 ust. 1 ustawy systemowej), nie podlegają natomiast obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu. Zgodnie bowiem z art. 11 ust. 1 ustawy systemowej ubezpieczeniu chorobowemu podlegają obowiązkowo ubezpieczeni wymienieni w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 12 tej ustawy tj. pracownicy z wyłączeniem prokuratorów, członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, osoby odbywające służbę zastępczą. Art. 11 ust. 2 ustawy systemowej przewiduje natomiast możliwość podlegania prowadzących działalność pozarolniczą ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie.

K. J. prowadzi indywidualną działalność pozarolniczą, w jego przypadku zatem ubezpieczenie chorobowe ma charakter dobrowolny.

W sprawie bezspornym było, iż adresat zaskarżonej decyzji był objęty wskazanym rodzajem ubezpieczenia jeszcze w dniu 31 stycznia 2020r., spór stron dotyczył natomiast okresu po tej dacie. Organ wskazywał bowiem, że ubezpieczenie chorobowe wnoszącego odwołanie ustało od 1 lutego 2020r. w związku z opłaceniem za luty 2020r. składki w zaniżonej wysokości.

Zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustaje w przypadku niektórych grup ubezpieczonych, w tym osób prowadzących działalność pozarolniczą, od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie; w uzasadnionych przypadkach Zakład, na wniosek ubezpieczonego, może jednak wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie (art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej).

Gdyby zatem w istocie K. J. opłacił niższą niż należna składkę za luty 2020r., to nie podlegałby ubezpieczeniu chorobowemu w dacie powstania zdarzeń warunkujących prawo do zasiłku opiekuńczego. W świetle jednak przedstawionych przez ubezpieczonego dokumentów, stanowisko organu o opłaceniu składki w zaniżonej wysokości jest niezrozumiałe. K. J. zapłacił bowiem w ustawowym terminie określonym w art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy systemowej składkę w wysokości, która, jak wskazał na pytanie sądu organ, odpowiadała należnej za ten miesiąc. Taka wysokość składki (łącznie 1431, 48 zł na wszystkie fundusze) odpowiada zresztą minimalnej wynikającej z obowiązujących przepisów.

Prowadzący działalność pozarolniczą nie odprowadzają składki na ubezpieczenie społeczne liczonej od przychodu, a od podstawy zadeklarowanej, nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek ogłoszonego na dany rok kalendarzowy w trybie art. 9 ust. 10 ustawy systemowej (art. 18 ust. 7 ustawy systemowej). Taka najniższa podstawa w 2020r. odpowiadała kwocie 3136, 20 zł (60% z kwoty 5227 zł wskazanej w obwieszczeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 listopada 2019r. w sprawie kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe w roku 2020 oraz przyjętej do jej ustalenia kwoty prognozowanego rocznego wynagrodzenia /MP.2019. (...))

Łączna składka na wszystkie rodzaje ubezpieczeń społecznych stanowi w przypadku indywidualnego przedsiębiorcy 31, 64% podstawy (19, 52 % podstawy składka na ubezpieczenie emerytalne, 8% podstawy składka na ubezpieczenia rentowe, 2, 45% składka na ubezpieczenie chorobowe i 1, 67 % składka na ubezpieczenie wypadkowe), co wynika z art. 22 ust. 1 ustawy systemowej i art. 28 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U 2019.1205 ze zm.) W 2020r. składka na wszystkie rodzaje ubezpieczeń społecznych odpowiadała więc dla podstawy minimalnej kwocie 992, 30 zł.

Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% kwoty zadeklarowanej nie niższej niż 75% przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego ogłoszonego przez GUS (art. 79 ust. 1 i art. 81 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych /obecnie t.j. Dz.U 2021.1285/). Przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale 2019r. wynosiło zgodnie z obwieszczeniem Prezesa GUS z dnia 21 stycznia 2020r. 5368, 01 zł, zatem podstawa składki na ubezpieczenie zdrowotne odpowiadała dla przedsiębiorcy kwocie 4026, 01 zł, a sama składka kwocie 362, 34 zł.

Składka na Fundusz Pracy to w przypadku przedsiębiorcy opłacającego składki wyłącznie za siebie 2, 45% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe czyli w tym wypadku 76, 84 zł

Suma należnych składek za luty 2020r. odpowiadała więc uiszczonej przez ubezpieczonego za wskazany miesiąc w ustawowym terminie.

Organ nie negował kwoty wynikającej z przedstawionego przez wnoszącego odwołanie potwierdzenia przelewu przeciwnie przyznał, iż składka wypłacona została w tej właśnie wysokości. Nie zaistniała więc określona w art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej przesłanka warunkująca ustanie ubezpieczenia chorobowego. Samo złożenie dokumentu rozliczeniowego obejmującego nieprawidłowe dane nie powoduje ustania ubezpieczenia, bo taka przesłanka nie jest określona w ustawie. Oczywiście niezgodność rzutować może na rozliczenie składki i tak zapewne było i w tym wypadku, ale niezgodność ta została usunięta w maju 2020r.

Wprawdzie korekty dokonano już po dacie wydania decyzji, ale przed wniesieniem od niej odwołania. Organ zatem miał możliwość modyfikacji zajętego stanowiska, czego jednak nie uczynił.

Od 1 stycznia 2018r. rozliczenie składek z działalności pozarolniczej następuje na innych niż wcześniej zasadach. Ubezpieczony wpłaca jedną kwotę na indywidualny, przypisany do jego osoby, numer rachunku (nie rozbijając jej na poszczególne rodzaje funduszy) i z niej rozliczane są składki na poszczególne fundusze, przy czym wpłaty pokrywają w pierwszej kolejności zobowiązania o najwcześniejszym terminie płatności (zaległości). Kwestie te reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 września 2017r w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru zobowiązany jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2018.1831). Zważywszy na wskazane zasady sąd zwrócił się do organu o podanie sposobu rozliczenia kwoty uiszczonej przez ubezpieczonego za luty 2020r. Jak wynika z odpowiedzi (k.27), organ nie zaliczył różnicy pomiędzy wpłatą, a kwotą wynikającą z deklaracji na zaległości składkowe (o braku takowych świadczy zresztą wskazywanie, że ubezpieczenie trwało do końca stycznia 2020r.) a na składkę za czerwiec 2020r. Zważywszy na ustawowy termin do zapłacenia składki za czerwiec 2020r. (10 lipca 2020r.) działanie takie jest niezrozumiałe po dokonanej w maju 2020r. korekcie dokumentacji rozliczeniowej.

Brak sporu co do okoliczności wynikających ze złożonych przez ubezpieczonego dokumentów czynił zbytecznym prowadzenie dowodów ze źródeł osobowych, o co zresztą strony nie wnosiły, a co rozważał sąd jeszcze przed uzyskaniem ostatecznego stanowiska organu. Dokumenty, o jakich mowa, nie budziły żadnych wątpliwości co do autentyczności i rzetelności i pozwoliły na dokonanie wystarczających dla rozstrzygnięcia sporu ustaleń w sprawie.

W tych warunkach na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. sąd zmienił decyzję organu przyznając wnoszącemu odwołanie prawo do zasiłku opiekuńczego.

Sygn. akt IX U 382/20

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)