Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 czerwca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Ewa Milczarek

Protokolant – starszy sekretarz sądowy Sylwia Sawicka

po rozpoznaniu w dniu 29 czerwca 2021 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołania: M. Ś. (1) i M. Ś. (2) wspólników (...) (...) s.c. M. Ś. (1) i M. Ś. (2) w K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 12 marca 2020 r., numer (...)

w sprawie: M. Ś. (1) i M. Ś. (2) wspólników (...) (...) s.c. M. Ś. (1) i M. Ś. (2) w K.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

z udziałem J. R.

o składki

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia J. R. w okresach wskazanych w zaskarżonej decyzji są kwoty zadeklarowane przez płatnika składek.

Na oryginale właściwy podpis.

Sygn. akt VI U 1719/20

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 marca 2020 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. stwierdził, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia J. R. podlegającego ubezpieczeniom jako pracownik u płatnika składek P.H.U. (...) s.c. wynosi określone kwoty wskazane w decyzji za: styczeń 2019 r., marzec 2019 r. i kwiecień
2019 r.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał między innymi, że J. R. był zatrudniony w spółce na stanowisku kierowcy i spółka zlecała mu odbywanie podróży służbowych – zarówno krajowych, jak
i zagranicznych. Płatnik składek nie uwzględnił w podstawie wymiaru składek – kwot widniejących na rachunkach bankowych, zatytułowanych zwrot kosztów, które należało uznać za przychód z umowy o pracę.

Odwołanie od powyższej decyzji wnieśli wspólnicy spółki cywilnej (...) domagając się zmiany decyzji i uchylenia obowiązku zapłaty wskazanych kwot.

Zaskarżonej decyzji zarzucono błędną wykładnię
i niewłaściwe zastosowanie przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz o podatku dochodowym od osób fizycznych, na które organ powołał się w swojej decyzji, a także naruszenie § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe poprzez brak jego zastosowania w sprawie, w której według odwołujących znajduje zastosowanie. W uzasadnieniu odwołania wskazano między innymi, że wszystkie osoby w toku kontroli potwierdziły, iż przelewy wysyłane pracownikom na rachunek bankowy zatytułowane zwrot kosztów dotyczyły zwrotu poniesionych przez pracownika wydatków, np. bilet za pociąg itp. a nie były częścią wynagrodzenia. W czasie wyznaczonym przez organ rentowy udało się zebrać dokumenty (rachunki, faktury, paragony, bilety itp.) i posegregować je miesiącami (cały rok 2018 i połowa 2019) oraz stworzyć dla organu rentowego kopię, która została doręczona w dniu 10 lutego 2020 roku.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie
i podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje.

J. R. był zatrudniony w spółce (...) na podstawie umowy o pracę na stanowisku kierowcy autobusu turystycznego, na czas nieokreślony. Wynagrodzenie za pracę zostało ustalone na poziomie minimalnego wynagrodzenia. Ponadto, za dni w których J. R. był w trasie miał dostawać dodatkowe kwoty w wysokości 100-130 złotych.

W dniach 11 stycznia 2019 roku, 18 lutego 2019 roku, 15 marca 2019 roku, 11 kwietnia 2019 roku z konta (...) spółki (...) wykonano przelewy do J. R. na kwoty odpowiednio 1200 zł (wynagrodzenie + zwrot kosztów + diety), 1000 zł (pensja podstawowa), 1000 zł (wynagrodzenie), łącznie 1700 zł (przelew 400 zł tytułem zwrot kosztów, przelew 1300 zł tytułem (...) Przelew). Za styczeń 2019 r. J. R. od spółki (...) dostał tylko 1200 zł, czyli to co jest na przelewie bankowym. Za luty i marzec 2019 r. J. R. dostał tylko po 1000 zł. Za kwiecień 2019 r. J. R. dostał łączną kwotę 1700 zł, bo domagał się telefonicznie wypłaty zaległego wynagrodzenia. Poza powyższymi kwotami J. R. nie otrzymał więcej pieniędzy w związku z zatrudnieniem w(...) (...). J. R. nie podpisywał pasków wypłat. Na tych paskach była wyższa kwota od faktycznie otrzymanej.

(...) spółki (...) zalegają J. R.
z częścią wynagrodzenia za pracę. Powyższe przelewy stanowiły jedynie część należnego wynagrodzenia za pracę. J. R. nie ponosił w podróży żadnych kosztów, które podlegałyby zwrotowi. W przypadku wylotu do innego kraju, J. R. dostawał od pracodawcy bilet, miał zapewnione noclegi i wyżywienie razem z całą grupą turystyczną. W sytuacji, w której J. R. nie poruszał się razem z grupą turystyczną, od pilota wycieczki otrzymywał 10 euro za wyżywienie. Bilety na pociąg z Ł. do W. również kupował pracodawca. J. R. nigdy nie płacił nic z własnych pieniędzy ani za hotel ani za parking, pieniądze dostawał na kartę firmową, z której korzystał.

dowód: zeznania J. R. zapis AV na płycie CD k. 195 , zeznania M. Ś. (3) na rozprawie w dniu 1 grudnia 2020 r. zapis AV na płycie CD k. 195.

Za okres od 15 stycznia 2019 roku do 29 stycznia 2019 roku wystawiono J. R. delegację. Z tej delegacji wynika, że J. R. wyjechał z Ł., następnie rozpoczął podróż do N. stamtąd wyjechał do B. 16 stycznia 2019 roku wyruszył w kierunku F., skąd ruszył 17 stycznia 2019 roku do S., a stamtąd do W. i następnie 21 stycznia 2019 roku do N., a następnie 23 stycznia 2019 roku do S. i 24 stycznia 2019 roku do F.. Następnie J. R. wyjechał 28 stycznia 2019 roku do N. w dniu 29 stycznia 2019 roku wrócił do Polski. Czas delegacji w Polce wyniósł łącznie 8 godzin, a czas delegacji za granicą 2 tygodnie 3 godziny. Za czas delegacji za granicą przyznano kwotę 1433,33 zł.

Za okres od 22 marca 2019 roku do 3 kwietnia 2019 roku wystawiono J. R. delegację. Z tej delegacji wynika, że J. R. wyjechał z Ł., następnie rozpoczął podróż doN., stamtąd wyjechał 24 marca 2019 roku do S., 25 marca roku wyruszył w kierunku W., skąd ruszył 28 marca 2019 roku doS. a stamtąd 29 marca 2019 roku do F.i następnie 31 marca 2019 roku do B., a następnie 2 kwietnia 2019 roku do N.i 3 kwietnia 2019 roku do Ł.. Czas delegacji w Polce wyniósł łącznie 11 godzin 30 minut, a czas delegacji za granicą 1 tydzień 4 dni 14 godzin. Za czas delegacji za granicą przyznano kwotę 1200 zł.

Za okres od 18 kwietnia 2019 roku do 29 kwietnia 2019 roku wystawiono J. R. delegację. Z tej delegacji wynika, że J. R. wyjechał z Ł., następnie rozpoczął podróż do W., stamtąd wyjechał 21 kwietnia 2019 roku do S. 22 kwietnia 2019 roku wyruszył w kierunku N., skąd ruszył 24 kwietnia 2019 roku do H. a stamtąd 25 kwietnia 2019 roku do B. i następnie 26 kwietnia 2019 roku do F.. W dniu 29 kwietnia 2019 roku J. R. powrócił do Ł.. Czas delegacji w Polce wyniósł łącznie 5 godzin 20 minut, a czas delegacji za granicą 1 tydzień 4 dni 4 godziny 40 minut. Za czas delegacji za granicą przyznano kwotę 1133,33 zł.

dowód: delegacje k. 129-131.

W spółce (...) przeprowadzono kontrolę, której przedmiotem było rzetelność obliczania składek na ubezpieczenie. Inspektor kontroli kontrolował dokumenty stanowiące podstawę działalności, listy płac, PITy, umowy zlecenia, książkę rozchodów i ewidencję czasu pracy oraz bilety PKP, bilety za autostradę, parkingowe. W związku z tym, iż w trakcie kontroli płatnik nie okazał dowodów na potwierdzenie poniesionych kosztów w trakcie podróży służbowej do podstawy wymiaru składek wskazanej przez pracodawcę doliczono kwoty z rachunków bankowych zatytułowane jako wynagrodzenie zwrot kosztów diet. W toku kontroli nie przesłuchano J. R..

W lutym 2020 r. wpłynął do organu rentowego materiał dowodowy
w postaci kopii biletu i dlatego skorygowano podstawy wymiaru za okres od kwietnia 2018 r. do listopada 2018 r. Za styczeń 2019 r. płatnik wskazał
z ewidencji czasu pracy należną dniówkę 1.400 zł, ale przelew był na 1.200 zł i taką kwotę dopisano do podstawy wymiaru składek - podobnie za marzec. Za kwiecień 2019 r. dniówka wynosiła 1.200 zł, przelew był na 1.700 zł więc do podstawy przyjęto kwotę dniówki a resztę uznano za poniesione koszty, bo M. Ś. (3) przedłożyła dowody na poniesione koszty.

zeznania świadka S. R. zapis AV na płycie CD k. 139.

Płatnik składek (...) spółki (...) mają zaległości (niedopłatę) z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, Fundusz Emerytur Pomostowych, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Zaległości za okres od sierpnia 2018 roku do kwietnia 2020 roku są objęte układem ratalnym. Zaległości dotyczą też składek w związku z zatrudnieniem J. R. za okres od sierpnia 2018 do lutego 2019 roku oraz od kwietnia do maja 2019.

dowód: pismo organu rentowego z dnia 21.12.2020 r. k. 205

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, zeznań świadka S. R., zeznań J. R. oraz częściowo zeznań M. Ś. (3). Zeznania świadka M. A. okazały się nieprzydatne, bowiem świadek zeznał tylko o swojej sytuacji w spółce (...), co w kontekście istoty sporu i ustalenia sytuacji J. R. nie miało żadnego znaczenia. Zeznania świadka S. R. Sąd uznał za wiarygodne. Podkreślenia wymaga, że Sąd dał wiarę zeznaniom w zakresie w jakim dotyczyły przebiegu kontroli, natomiast odnośnie wniosków kontroli – decyzja podlegała kontroli Sądu w niniejszym postępowaniu. Sąd nie dał wiary zeznaniom odwołującej złożonym na rozprawie w dniu 16 lutego 2021 roku, w których odwołująca twierdziła, że wypłacała J. R. wynagrodzenie za pracę
w pełnej wysokości, przelewami bankowymi oraz wypłatą gotówki do rąk własnych pracownika. Zeznania te są sprzeczne z poprzednimi, spontanicznymi zeznaniami odwołującej, które zostały złożone w dniu
1 grudnia 2020 roku (tuż po zeznaniach J. R.), jak również
z zeznaniami J. R.. Sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego byłoby przyjęcie, że J. R. bez powodu nie podpisywałby list płac. Ponadto, nie byłoby logiki w działaniu pracodawcy, który bez żadnego pokwitowania wypłaca kolejne kwoty do rąk własnych pracownika. W sytuacji, w której nie ma pokwitowania, a nadto pracownik odmawia podpisania list płac, jedynym racjonalnym działaniem byłoby przekazywanie wynagrodzenia na konto pracownika. Ogólne zadłużeniu pracodawcy i trudności z płatnościami potwierdza także zadłużenie wobec ZUS i brak uregulowania należności z tytułu składek na ubezpieczenia (w tym także dotyczących J. R.).

Odwołanie podlegało uwzględnieniu. Kluczowym dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy było ustalenie, że J. R. za miesiące styczeń
2019 r., marzec 2019 r. i kwiecień 2019 r. nie otrzymał w pełnej wysokości wynagrodzenia za pracę. Materiał dowodowy zgromadzony w tej sprawie pozwolił na ustalenie, że J. R. otrzymał od pracodawcy w styczniu 2019 roku - 1200 złotych, w lutym 2019 roku - 1000 zł, w marcu 2019 roku -1000 zł oraz w kwietniu 2019 roku - 1700 zł. Od dnia
1 stycznia 2019 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosiło 2250 zł (rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 września 2018 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2019 r.), czyli netto 1634 zł.

W ocenie Sądu Okręgowego nie jest dopuszczalne uwzględnianie w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników jakichkolwiek wierzytelności, które nie stały się przychodem ze stosunku pracy lub umowy zlecenia (umowy o świadczenie usług), w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychód powstaje bowiem dopiero w momencie jego rzeczywistego otrzymania lub postawienia do dyspozycji (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 8 marca 2018 r., III AUa 2348/17).

Skoro podstawę wymiaru składek stanowi przychód (art. 18 ust. 1
w związku z art. 4 pkt 9 ustawy systemowej), to gdy pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia, albo nie stawia go do dyspozycji pracownika, to nie ma podstawy wymiaru składki. Niewypłacone pracownikowi wynagrodzenie za pracę, nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne (tak uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 10 września 2009 r.,
I UZP 5/09, LEX nr 515914). Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników stanowi bowiem wypłacone im w danym miesiącu kalendarzowym wynagrodzenie wraz z tymi składnikami
i świadczeniami, które - z mocy § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe - nie są wyłączone z podstawy wymiaru składek. Sąd Najwyższy w powołanej wyżej uchwale z dnia 10 września 2009 r. trafnie wskazał, że zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy systemowej, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód (rozumiany według zasad określonych w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych) między innymi z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy i taka jest też podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie (art. 20 ust. 1 ustawy systemowej). Przychodem, w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym, są więc otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń (art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Tak więc, przychodem, od którego wymierzana jest, w oparciu o art. 18 ustawy systemowej składka, są wszystkie otrzymane lub postawione do dyspozycji należności przysługujące pracownikowi lub zleceniobiorcy, czyli wypłacone środki pieniężne, albo też takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik, wykazując określoną aktywność, ma możliwość włączyć do swojego władztwa. W konsekwencji powyższego, nie jest prawnie możliwe uwzględnianie w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników jakichkolwiek należności, które nie stały się przychodem ze stosunku pracy, w rozumieniu przepisów
o podatku dochodowym od osób fizycznych, czyli nie zostały wypłacone pracownikowi lub postawienia go do dyspozycji pracownika. Tak więc, charakteru tego nie mają wierzytelności z tytułu odbywania podróży służbowych, czy też inne kwoty, które nie zostały wypłacone. Nie jest dopuszczalne uwzględnianie w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników jakichkolwiek wierzytelności, które nie stały się przychodem ze stosunku pracy, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychód powstaje bowiem dopiero
w momencie jego rzeczywistego otrzymania lub postawienia do dyspozycji.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy Sąd stwierdził, co następuje.

Organ rentowy w zaskarżonej decyzji do podstawy wymiaru składek J. R., wynikającej z zawartej przez strony umowy, doliczył kwoty figurujące na przelewach bankowych uznając, że były to dodatkowe pieniądze oprócz wynagrodzenia za pracę (tak, jak w przypadku innych pracowników). W postępowaniu dowodowym przed Sądem ustalono jednak, że jedyne pieniądze jakie faktycznie otrzymywał J. R. w okresie objętym zaskarżoną decyzją to wskazane wyżej kwoty na poczet wynagrodzenia za pracę.
Tym samym, sytuacja J. R. w porównaniu do innych pracowników objętych decyzjami ZUS ( w stosunku do których pracodawca dysponował i przedłożył organowi rentowemu w toku kontroli potwierdzenia odbioru wynagrodzenia za pracę lub przelewu na konto pracownika tych kwot wynagrodzenia wynikających z pisemnej umowy o pracę ) była inna, czego nie dostrzegł organ rentowy w postępowaniu administracyjnym.

W konsekwencji, zaistniały podstawy do zmiany zaskarżonej decyzji poprzez stwierdzenie, że podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie J. R. są kwoty zadeklarowane przez płatnika składek.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy na podstawie art.477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku.

SSO Ewa Milczarek