Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 listopada 2020 r.

Sąd Rejonowy w Rybniku I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 25 listopada 2020 r. w Rybniku

sprawy z powództwa (...) Sp. z o.o. z siedzibą w R.

przeciwko Bankowi (...) Spółce Akcyjnej w B.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda 1.045,81 (tysiąc czterdzieści pięć złotych osiemdziesiąt jeden groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 27 sierpnia 2019r.

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda 387 zł (trzysta osiemdziesiąt siedem złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia prawomocności wyroku tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 1757/20

UZASADNIENIE

Pozwem z 20 lipca 2020 roku powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w R. domagał się zasądzenia od pozwanego Banku (...) Spółka Akcyjna w B. kwoty 1.045,81 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie
od dnia 27 sierpnia 2019 roku, a także zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami
za opóźnienie od dnia prawomocności orzeczenia.

W uzasadnieniu powód wskazał, że w dniu 16 maja 2018 roku wierzyciel pierwotny A. K. zawarła z pozwanym umowę kredytu konsumenckiego w wysokości 19.969,83 zł na okres od 16 maja 2018r. do 15 lutego 2028r., tj. 3562 dni. Prowizja za udzielenie kredytu wynosiła 1.198,19 zł. Wierzyciel pierwotny spłacił kredyt przed terminem w dniu 12 sierpnia 2019r. – po 453 dniach, wobec czego pozwany winien zwrócić wierzycielowi proporcjonalny zwrot prowizji przypadający
za okres, o który skrócono czas obowiązywania umowy w kwocie 1.045,81 zł. W dniu 4 lutego 2020 roku (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nabyła
na podstawie umowy przelewu wierzytelności wskazaną wierzytelność od wierzyciela pierwotnego.
W dniu 7 lutego 2020r. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zbyła wierzytelność
na rzecz powoda. Obie cesje wierzytelności czyniły zadość art. 509 k.p.c.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym w dniu 17 sierpnia 2020r.
w sprawie I Nc 2135/20 referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Rybniku uwzględnił powództwo w całości zasądzając od pozwanego koszty postępowania w kwocie 197 zł.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany żądał oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenie zwrotu kosztów procesu. Przyznał, że zawarł umowę kredytu z wierzycielem pierwotnym, który spłacił wszelkie zobowiązania w dnia 9 sierpnia. Wskazał jednak, iż wierzyciel pierwotny skorzystał z promocyjnych warunków cenowych – oprocentowania kredytu 7%, prowizja 6%
i dodatkowo wskazał, że wysokość prowizji uzależniona była od kwoty udzielonego kredytu, a nie okresu kredytowania. Podkreślił, że przepis art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim nie dotyczy kosztów pobieranych jednorazowo, w tym prowizji, która była pobierana przy zawarciu umowy. Zdaniem pozwanego wspomniana norma prawna nie nakłada na kredytodawcę obowiązku pełnej, proporcjonalnej redukcji całkowitego kosztu kredytu, w stosunku czasu trwania umowy
w związku z jej szybszą spłatą do pierwotnie ustalonego okresu kredytowania.

Pismem z 29 października 2020r. powód podtrzymał swoje stanowisko wyrażone w pozwie oraz zanegował wyłączną zależność prowizji od wysokości kredytu i jednorazowy charakter prowizji.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 16 maja 2018 roku A. K. zawarła z Bankiem (...) S.A.
w B. umowę kredytu konsumenckiego gotówkowego nr (...)- (...), na podstawie której Bank udzielił kredytu w wysokości 19.969,83 zł, koszt prowizji za udzielenie kredytu wyniósł 1.198,19 zł. Okres obowiązywania umowy został określony od dnia 16 maja 2018r. do 15 lutego 2028r. tj. 3562 dni.

(umowa kredytu k. 15-19 verte, okoliczność bezsporna)

W pkt 5.5. i 5.6. umowy strony postanowiły, że kredytobiorca może dokonać przedterminowej spłaty części lub całości kwoty kredytu. W przypadku spłaty kredytu przed terminem bank zobowiązał się w 14-dniowym terminie od dnia spłaty obniżyć całkowity koszt kredytu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociaż kredytobiorca poniósł je przed spłatą.

(umowa kredytu, k.16, okoliczność bezsporna)

A. K. w dniu 12 sierpnia 2019r. dokonała całkowitej spłaty kredytu udzielonej jej przez Bank.

(informacja z BIK k.20-21 verte)

Umową z dnia 4 lutego 2020r. A. K. dokonała cesji wierzytelności z tytułu umowy kredytu nr (...)- (...) na rzecz (...) Sp. z o.o. Pismem z 4 lutego 2019r. A. K. powiadomiła pozwanego o cesji wierzytelności.

(umowa przelewu wierzytelności k.22, wezwanie k.23)

Umową z dnia 7 lutego 2020r. (...) Sp. z o.o. dokonała cesji wierzytelności z tytułu umowy kredytu nr (...)- (...) na rzecz (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w R.. Pismem z 7 lutego 2020r. (...) Sp. z o.o. powiadomiła pozwanego o cesji wierzytelności.

(umowa przelewu wierzytelności k.24-26, wezwanie k.27)

Wezwaniem z dnia 30 kwietnia 2020r., nadanym 18 maja 2020r. powód wezwał pozwanego do spłaty zaległości. Pozwany nie udzielił odpowiedzi.

(wezwanie k.28-30)

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd ustalił na podstawie oświadczeń stron w zakresie,
w jakim nie były one kwestionowane przez stronę przeciwną. Sąd uwzględnił także dowody
z dokumentów przedłożonych przez strony w toku postępowania, które nie budziły wątpliwości Sądu, co do swej wiarygodności, a zatem brak było podstaw do odmowy dania im wiary. Rozbieżność stanowisk co do daty spłacenia całości kredytu - 9 czy 12 sierpnia 2018r. Sąd za prawdziwą uznał termin 12 sierpnia 2018r., ponieważ data ta udokumentowana jest wydrukiem informacji BIK. Natomiast pozwany nie przedstawił dowodów przemawiających za 9 sierpnia 2018r.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

W niniejszej sprawie kwestią wymagającą rozstrzygnięcia było ustalenie, czy powodowi przysługuje zwrot proporcjonalnej (do okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy) części prowizji w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu.

Zgodnie z art. 5 pkt 6 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (tekst jednolity: Dz. U. z 2018 roku, poz. 993), całkowity koszt kredytu konsumenckiego obejmuje wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych w przypadku, gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu – z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta.

W pkt. 5.5. i 5.6. zawartej umowy strony postanowiły, że kredytobiorca może dokonać przedterminowej spłaty całości lub części kwoty kredytu.

Roszczenie powoda znajdowało swoją podstawę w treści art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (tekst jednolity: Dz. U. z 2018 roku, poz. 993), zgodnie
z którym, w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą. Powołany przepis stanowi implementację prawa unijnego, tj. art. 16 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady numer (...)
z dnia 23 kwietnia 2008 roku w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady numer 87/102/EWG, wedle którego konsument ma prawo w każdym czasie spłacić w całości
lub w części swoje zobowiązania wynikające z umowy o kredyt. W takich przypadkach jest
on uprawniony do uzyskania obniżki całkowitego kosztu kredytu, na którą składają się odsetki
i koszty przypadające na pozostały okres obowiązywania umowy.

W doktrynie i orzecznictwie art. 49 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (tekst jednolity: Dz. U. z 2018 roku, poz. 993) jest przedmiotem rozbieżnych poglądów. Część komentatorów i judykatury stoi na stanowisku, iż powołany przepis nie obejmuje prowizji przygotowawczej, która stanowi wynagrodzenie kredytodawcy za czynności związane
z zawarciem umowy o kredyt konsumencki. Przepis ten dotyczy, bowiem jedynie takich świadczeń kredytobiorcy, których wysokość lub powstanie zależy od okresu kredytowania, czyli okresu, na jaki udzielono kredytobiorcy kredytu. Dlatego też redukcja kosztów określonych w art. 49 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (tekst jednolity: Dz. U. z 2018 roku, poz. 993) powinna dotyczyć należności naliczanych okresowo. Obowiązek obniżenia całkowitego kosztu kredytu odnosi się, bowiem wyłącznie do kosztów rozłożonych w czasie. O tym, czy dany koszt jest rozłożony
w czasie, nie decyduje termin jego wymagalności ani też fakt, kiedy konsument go faktycznie poniósł, ale okres, do którego odnosi się ten koszt. Przeciwnicy powołanego stanowiska opowiadają
się za prokonsumencką wykładnią art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (tekst jednolity: Dz. U. z 2018 roku, poz. 993) podnosząc, że w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu konsumenckiego przez kredytobiorcę przysługuje mu roszczenie
o obniżenie wszystkich możliwych kosztów takiego kredytu (w tym prowizji przygotowawczej) proporcjonalnie do skrócenia okresu kredytowania.

Nie można również pominąć faktu, iż w związku z rozbieżnościami w orzecznictwie sądów powszechnych w dniu 11 czerwca 2018 roku Sąd Rejonowy Lublin-Wschód w Lublinie zadał pytanie prejudycjalnego Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej ( (...)). Skład orzekający zapytał (...), czy konsument, w przypadku dokonania wcześniejszej spłaty swoich zobowiązań wynikających z umowy o kredyt, uprawniony jest do uzyskania obniżki całkowitego kosztu kredytu, w tym również o koszty, których wysokość nie jest zależna od długości trwania tej umowy o kredyt. Rzecznik Generalny (...) w dniu 23 maja 2019 roku wskazał na cztery możliwe interpretacje art. 16 ust. 1 Dyrektywy traktującego o rozliczaniu się z konsumentem z kosztów w przypadku przedterminowej spłaty kredytu. Pierwsza interpretacja opiera się na założeniu, że koszty, które podlegają obniżeniu, to innymi słowy wydatki poniesione przez instytucję kredytową w związku
z udzielonym kredytem. Zasadniczo zatem art. 16 ust. 1 zwalniałby konsumentów z obowiązku uiszczania, w odniesieniu do „kosztów”, wydatków związanych z pozostałym okresem obowiązywania umowy. Druga interpretacja (analogiczna do tej, której zwolennikami są Prezes UOKiK oraz Rzecznik (...)) oznaczałaby konieczność zmniejszenia całkowitego kosztu kredytu proporcjonalnie do pozostałego okresu obowiązywania umowy. Interpretacja trzecia uznaje, że koszty, które można odliczyć od całkowitego kosztu kredytu, to jedynie te koszty, które zostały formalnie przedstawione w umowie o kredyt jako zależne od czasu trwania samej umowy o kredyt. Natomiast,
z uwagi na fakt, że świadczona usługa, polegająca na udzieleniu kredytu, jest w całości wykonana
z chwilą udostępnienia pieniędzy konsumentowi, marża zysku instytucji kredytowej powinna pozostać nienaruszona. Zgodnie z czwartą i ostatnią interpretacją wysokość obniżki, do której konsument miałby prawo, odpowiada płatności jednorazowej lub płatnościom powtarzającym się, które nie były jeszcze należne z chwilą dokonania przedterminowej spłaty. Z czterech przedstawionych interpretacji bezwarunkowo odrzucone zostały interpretacja pierwsza oraz interpretacja trzecia. Co do dwóch pozostałych, Rzecznik Generalny wskazał, że są zgodne z prawem unijnym. Zauważył wprawdzie,
że obie mogą prowadzić do braku równowagi w relacji pomiędzy kredytodawcą a kredytobiorcą.
W przypadku drugiej interpretacji, jeżeli spłata nastąpi na bardzo wczesnym etapie, stałe koszty ponoszone przez instytucję kredytową mogą nie być w pełni zamortyzowane przez opłaty i odsetki zapłacone przez konsumenta, a zatem instytucja kredytowa może ponieść stratę. Co do czwartej interpretacji – otwiera ona instytucjom kredytowym (w ocenie Rzecznika) możliwość obejścia skutków obniżki kosztów w przypadku przedterminowej spłaty poprzez przeniesienie wszystkich kosztów stałych na konsumentów na początku umowy. Jednak obie te interpretacje mają tę wyraźną korzyść, że konsument w wyniku przedterminowej spłaty uzyska obniżkę zarówno odsetek, jak
i kosztów, w sposób, który jest (względnie) proporcjonalny w stosunku do zakresu, w jakim umowa
o kredyt została spłacona wcześniej.

Ww. poglądy są jedynie opinią prejudycjalną, a przepisy nie zostały zmienione, ale wskazują niewątpliwie pewien kierunek interpretacyjny, również dla tutejszego Sądu, który podziela powyższe stanowisko w sprawie.

Przede wszystkim podnieść należy, że zgodnie literalnym brzmieniem art. 49 ust. 1 ustawy, przepis ten obejmuje swoim zakresem całkowity koszt kredytu. Definicja całkowitego kosztu kredytu zawarta została z kolei w art. 5 pkt 6 tej ustawy, obejmując wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy (ppkt a) oraz koszty usług dodatkowych w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu (ppkt b), z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta. Tym samym art. 49 ust. 1 ustawy nie wyłącza przedmiotowo możliwości obniżenia żadnego z rodzajów kosztów określonych w art. 5 pkt 6 ustawy. Jedyny wyjątek polega na tym, że obniżenie kosztów ma charakter proporcjonalny w tym sensie,
że ograniczone jest do okresu od dnia faktycznej spłaty do dnia ostatecznej spłaty określonej
w umowie. Do tego właśnie sprowadza się sens tegoż ograniczenia, a taką interpretację potwierdza ostatnia część zdania w art. 49 ust. 1 ustawy, zgodnie z którą obniżeniu podlegają nawet te koszty, które konsument poniósł przed spłatą kredytu. Oznacza to, że intencją ustawodawcy było, aby nie różnicować możliwości obniżenia kosztu kredytu w zależności od tego jaki charakter ma ten koszt
i w jakim czasie został poniesiony. Istotą i celem tego rozwiązania jest zatem ustanowienie proporcjonalnej redukcji całkowitego kosztu kredytu – niezależnie od tego, kiedy ten koszt został poniesiony przez kredytobiorcę.

Jednocześnie, niezależnie od powyższego, wskazać należy, że pozwany nie zdołał wykazać, ażeby żądane prowizje były kosztem pozwanego niezależnym od czasu trwania umowy. Elementami przedmiotowo istotnymi umowy pożyczki są kwota pożyczki oraz okres, na jaki ta pożyczka jest udzielana. Skoro okres, na jaki udziela się pożyczki jest istotnym składnikiem umowy, w materiale sprawy brak podstaw do uznania, że prowizja z tytułu udzielenia pożyczki przewidziana w umowie stron nie podlega zmniejszeniu na podstawie art. 49 ust.1 ustawy w przypadku wcześniejszej spłaty (podobnie SO w Gliwicach wyrok z 18 stycznia 2018 r., sygn. akt III Ca 1653/17). W konsekwencji skoro pozwany nie zawarł definicji prowizji z tytułu udzielenia pożyczki, ani zapisu, że stanowi ona koszt jednorazowy i prowizja taka nie podlega proporcjonalnemu zmniejszeniu na podstawie art. 49 ust.1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (tekst jednolity: Dz. U. z 2018 roku, poz. 993) w przypadku wcześniejszej spłaty, brak jest również w umowie wskazania, co składa się na ową prowizję, w tym w szczególności, że znaczną jej część stanowią koszty bezpośrednie związane
z udzielonym kredytem, np. prowizja dla pośrednika. Zgodnie zaś z treścią art. 385 § 2 k.c. wzorzec umowy powinien być sformułowany jednoznacznie i w sposób zrozumiały, a postanowienia niejednoznaczne tłumaczy się na korzyść konsumenta.

Jednocześnie należało zauważyć, że brak podstaw do stwierdzenia, iż powód nie może opierać swojego roszczenia na wykładni tzw. „pro konsumenckiej”. Zgodnie z wyrokiem (...) z dnia 11 września 2019 r., okoliczność iż spory w postępowaniu głównym dotyczą wyłącznie przedsiębiorców, nie stanowi przeszkody dla stosowanie dyrektywy (...), której zakres stosowania nie zależy
od tożsamości stron sporu, lecz od statusu stron umowy kredytu. Tym samym doszło do skutecznego przelewu wierzytelności. Brak jest wyłączenia ustawowego, które uniemożliwiałoby dokonanie cesji tego rodzaju wierzytelności na przedsiębiorców.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 49 ust. 1 w zw. z art. 5 pkt 6 w zw. z art. 52 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (tekst jednolity: Dz. U. z 2018 roku, poz. 993) w zw. z art. 481 § 1 k.c. Sąd w punkcie pierwszym wyroku zasądził od pozwanego 1.045,81 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 sierpnia 2019r.

O kosztach procesu Sąd orzekł na zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu, tj.
na podstawie art. 98 k.p.c., zasądzając od pozwanej na rzecz powódki kwotę 387 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 100 złotych tytułem opłaty sądowej od pozwu, kwotę 17 złotych tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz kwotę 270 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami a opóźnienie od dnia prawomocności wyroku.

Sędzia