Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 września 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny i Własności Intelektualnej

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia: Małgorzata Kaźmierczak

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Sylwia Woźniak

po rozpoznaniu w dniu 26 sierpnia 2021 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P. ( poprzednio (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w T. P.)

przeciwko M. N.

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 4 lutego 2020 r. sygn. akt IX GC 84/13

oraz zażalenia powoda

na postanowienie o kosztach zawarte w pkt 2) wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 4 lutego 2020r. sygn. akt IX GC 84/13

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1a w ten sposób, że zasądza dodatkowo od

pozwanego na rzecz powoda kwotę 4.226 zł (cztery tysiące dwieście dwadzieścia

sześć złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 4 stycznia 2013 roku, a w

pozostałym zakresie powództwo oddala;

II.  oddala apelację powoda w pozostałej części;

III.  oddala apelację pozwanego;

IV.  koszty postępowania apelacyjnego stosunkowo rozdziela i po wzajemnym

rozliczeniu zasądza od powoda na rzecz pozwanego 3.868 zł;

V.  odrzuca zażalenie.

Sędzia Małgorzata Kaźmierczak

I AGa 201/20

I AGz 191/20

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 2 stycznia 2013r. powód - (...) spółka z o.o. w T. P. , obecnie (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp.zo.o. w P., domagał się wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym i zasądzenia w nim na swoją rzecz od pozwanego – M. N. kwoty 183.923,33zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na jego rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztu zastępstwa procesowego i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 04.02.2020r , sprostowanym postanowieniami z 26.08.2020r i 12.10.2020r Sąd Okręgowy w Poznaniu zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 36.845,54 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 4 stycznia 2013r. do dnia 31 grudnia 2015r., ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016r. do dnia zapłaty, w pozostałym zakresie powództwo oddalił, kosztami procesu obciążył powoda w 8/10 części, a pozwanego w 2/10 części i szczegółowe rozliczenie kosztów procesu pozostawiał referendarzowi sądowemu.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu Okręgowego.

Strony prowadzą działalność gospodarczą. Przedmiotem działalności gospodarczej powoda jest m. in. wykonywanie robót budowlanych i instalacji elektrycznych.

W dniu 11 marca 2011r. strony zawarły umowę nr (...), na podstawie której pozwany zlecił powodowi wykonanie prac budowlanych związanych z realizacją etapu I (stan surowy zamknięty bez instalacji) inwestycji: budowa hali produkcyjno-biurowej, położonej przy ul. (...) w Komornikach (§ 1 pkt 1).

Inwestycja ta realizowana była w oparciu o projekt budowalny wykonany przez generalnego projektanta: (...) T. S. we wrześniu 2009r. Ponadto inwestycję tę pozwany finansował m. in. ze środków otrzymanych w ramach dofinansowania z (...) Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013.

Strony ustaliły, że szczegółowy zakres rzeczowo-ilościowy przedmiotu umowy wynikał z oferty powoda z dnia 28 lutego 2011r., z uwzględnieniem wszelkich optymalizacji w niej określonych. Oferta ta stanowiła załącznik nr 1 do umowy (§ 1 pkt 2).

Jednocześnie pozwany zaakceptował wszelkie optymalizacje określone w załączniku nr 1 do umowy i zobowiązał się do uzyskania zgody projektanta na ich wprowadzenie (§ 1 pkt 3).

Strony uzgodniły następujące terminy realizacji przedmiotu umowy:

a)  przekazanie placu budowy – 7 dni po podpisaniu umowy, przekazaniu kompletnej dokumentacji budowlanej i wykonawczej oraz zawiadomieniu przez inwestora właściwego miejscowo organu nadzoru budowlanego o zamierzonym terminie rozpoczęcia robót;

b)  rozpoczęcie robót budowlanych – 7 dni po przekazaniu placu budowy,

c)  wykonanie prac budowlanych – do 31 sierpnia 2011r., pod warunkiem dotrzymania ww. terminów (§ 2 pkt 3).

W § 3 pkt 8 umowy strony uzgodniły, że jeżeli w toku realizacji robót wystąpi konieczność wykonania robót dodatkowych, pisemne zgłoszenie inwestorowi takiej konieczności przez wykonawcę nastąpi przed rozpoczęciem wykonywania tych prac. Wykonawca miał wykonać te prace po uzgodnieniu ich zakresu, sposobu wykonania i wynagrodzenia z inwestorem na podstawie odrębnej umowy. Zawarcie takiej umowy poprzedzić miał protokół konieczności podpisany przez inspektora nadzoru oraz osoby reprezentujące strony, który powinien określać szczegółowy zakres robót dodatkowych oraz ich wartość brutto ustaloną na podstawie wyceny robót dodatkowych, sporządzonej przez wykonawcę, zaakceptowanej przez inwestora przy zachowaniu tych samych cen jednostkowych, składników cenotwórczych, norm, standardów i parametrów co w kosztorysie ofertowym. Termin wykonania przedmiotu omawianej umowy miał się przedłużyć o okres liczony od dnia zgłoszenia konieczności wykonania robót dodatkowych do dnia ich wykonania.

Za wykonanie robót stanowiących przedmiot umowy strony ustaliły wynagrodzenie ryczałtowe w kwocie 1.581.746,69zł netto (§ 7 pkt 1 i 2). Powód i pozwany zastrzegli, że wynagrodzenie będzie mogło podlegać zmianie w przypadku przedstawienia przez inwestora pisemnej prośby wykonania oraz zatwierdzenia robót dodatkowych, których cena oraz termin wykonania (po ustaleniu ich zakresu) zostaną włączone do niniejszej umowy w postaci aneksu (§ 7 pkt 5).

Zapłata wynagrodzenia miała następować etapami:

- za wykonane roboty budowlane – fakturami częściowymi wystawianymi w oparciu o harmonogram realizacji i płatności przedmiotu umowy będący załącznikiem nr 2 do umowy,

- poprzez fakturę końcową wystawioną po zakończeniu całości robót objętych niniejszą umową w oparciu o protokół odbioru końcowego, podpisany przez upoważnionych przedstawicieli inwestora i wykonawcy (§ 8 pkt 1 i 2). Podstawę do wystawienia przez wykonawcę faktur częściowych stanowić miał protokół rzeczowo-ilościowy zgodnie z harmonogramem realizacji i płatności sporządzony przez wykonawcę i podpisany przez przedstawicieli: inwestora – M. N. i wykonawcy – M. K. (1) (§ 8 pkt 3). Strony zaznaczyły, że bezpodstawna odmowa podpisania przez inwestora protokołu zaawansowania robót nie będzie stanowić przeszkody do wystawienia przez wykonawcę faktury częściowej (§ 8 pkt 5).

Ponadto strony ustaliły, że przedmiotem odbioru końcowego będzie wykonanie całego zakresu przedmiotu umowy (§ 9 pkt 1). Wykonawca zgłosić miał inwestorowi wpisem do dziennika budowy gotowość do końcowego odbioru robót najpóźniej na 7 dni przed datą określoną w § 2 pkt 3 (§ 9 pkt 2). Ponadto inwestor wyznaczyć miał termin odbioru końcowego najpóźniej na 7 dzień roboczy licząc od dnia następnego po pisemnym zgłoszeniu w dzienniku (§ 9 pkt 3).

Termin zapłaty faktur częściowych strony ustaliły na 30 dni od daty jej wystawienia (§ 10 pkt 1). W przypadku opóźnienia inwestora w zapłacie należności z faktury przez czas dłuższy niż 7 dni, powód uprawniony był do przerwania robót. Przerwanie robót powodowało odpowiednie przesunięcie terminu zakończenia prac, o którym mowa w § 2 pkt 3, o liczbę dni w czasie których z uwagi na powyższą przerwę prac nie prowadzono (§ 10 pkt 3).

Strony zastrzegły również, że powód zapłaci pozwanemu karę umowną za opóźnienie w wykonaniu przedmiotu umowy – w wysokości 0,1% wynagrodzenia netto określonego w § 7, za każdy dzień zwłoki, licząc od daty ustalonej w § 2 pkt 3, lecz nie więcej niż łącznie 10% wartości netto wynagrodzenia umownego (§ 11 pkt 2 lit. a).

W § 13 pkt 1 strony ustaliły, że na wykonane przez wykonawcę prace obowiązywać będzie trzyletnia rękojmia, zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego.

Zmiana postanowień zawartej umowy mogła nastąpić wyłącznie za zgodą obu stron, wyrażoną na piśmie pod rygorem nieważności (§ 16).

Ponadto w dniu 18 marca 2011r. strony podpisały aneks nr (...) do powyższej umowy, na podstawie którego ustaliły, że nadzór inwestorski sprawować będzie R. K., zaś funkcję kierownika budowy M. K. (2).

Tytułem wynagrodzenia za wykonane roboty powód wystawił pozwanemu następujące faktury VAT:

- nr 02/04/2011 na kwotę 123.000zł (tj. 100.000zł netto),

- nr 08/05/2011 na kwotę 61.500zł (tj. 50.000zł netto),

- nr 06/06/2011 na kwotę 287.505,03zł (tj. 233.743,93zł netto),

- nr 05/07/2011 na kwotę 491.339,07zł (tj. 399.462,66zł netto),

- nr 01/08/2011 na kwotę 123.000zł (tj. 100.000zł netto),

- nr 04/09/2011 na kwotę 94.915,85zł (tj. 77.167,36zł netto),

- nr 04/10/2011 na kwotę 166.835,65zł (tj. 135.638,74zł netto),

- nr 06/11/2011 na kwotę 215.067,33zł (tj. 174.851,49zł netto),

- nr 09/12/2011 na kwotę 171.677,02zł (tj. 139.574,81zł netto),

- nr 01/02/2012 na kwotę 189.420zł (tj. 154.000zł netto).

Pozwany uiścił na rzecz powoda należności ujęte z wyżej wymienionych fakturach VAT.

Ponadto powód w dniu 31 stycznia 2012r. wystawił pozwanemu fakturę częściową VAT nr 04/01/2012 opiewającą na kwotę 24.600zł, z terminem płatności wskazanym na 1 marca 2012r. Faktura ta według powoda obejmowała wynagrodzenia za prace wykonane do 88% zaawansowania robót. Pozwany nie podpisał protokołu rzeczowo-finansowego zaawansowania robót, który stanowił załącznik do wspomnianej faktury VAT.

W dniu 13 lutego 2012r. M. K. (2) – kierownik budowy dokonał wpisu do dziennika budowy, w którym zgłosił zakończenie prac budowlanych w części produkcyjno-magazynowej.

Następnie, w dniu 29 lutego 2012r. powód wystawił fakturę VAT nr (...) na kwotę 3.432,29zł obejmującą wynagrodzenie za wykonanie pozostałych 12% przedmiotu umowy nr (...). Załącznikiem do tej faktury był protokół rzeczowo-finansowy zaawansowania robót, który został podpisany przez pozwanego.

Wszystkie wyżej wymienione faktury VAT zostały podpisane własnoręcznie przez pozwanego.

Strona powodowa wystawiła również fakturę VAT nr (...) na kwotę 140.000zł netto, obejmującą wynagrodzenie za roboty w wysokości 9% stanu zaawansowania (do stanu 98%), którą następnie skorygowała do 0.

Ponadto w dniu 21 lutego 2012r. powód sporządził protokół końcowego odbioru przedmiotu umowy z dnia 11 marca 2011r. i 15 grudnia 2011r., w którym wskazał, że roboty zostały ukończone w dniu 13 lutego 2012r. Protokół ten w imieniu pozwanego podpisał A. N. – brat pozwanego.

W dniu 5 marca 2012r. Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego dla powiatu (...) wydał decyzję pozwolenia na użytkowanie budynku produkcyjno-magazynowego z częścią biurową w części obejmującej: halę produkcyjno-magazynową, realizowanego przez pozwanego. Jednocześnie w decyzji tej (...) wskazał, że do całkowitego zakończenia inwestycji pozostało wykończenie części biurowej budynku.

Ponadto w dniu 29 sierpnia 2011r. strony zawarły inną umowę dotyczącą inwestycji budowy hali produkcyjno-biurowej – nr 01/08/2011, której przedmiot stanowiło wykonanie instalacji elektrycznych, zgodnie z ofertą powoda, stanowiącą załącznik nr 1 do tej umowy, na inwestycji budowy hali produkcyjno-biurowej przy ul. (...) w Komornikach. Szczegółowy zakres rzeczowo-ilościowy przedmiotu umowy stanowiła oferta wykonawcy z dnia 29 sierpnia 2011r., którą powód sporządził na podstawie przekazanej mu przez inwestora dokumentacji budowlanej (§ 1 pkt 1 i 2).

Przedmiot umowy powód zobowiązał się wykonać w terminie 21 dni od zakończenia prac wykończeniowych budynku (§ 2 pkt 3 lit. c).

W § 3 pkt 8 umowy strony uzgodniły, że jeżeli w toku realizacji robót wystąpi konieczność wykonania robót dodatkowych, pisemne zgłoszenie inwestorowi takiej konieczności przez wykonawcę nastąpi przed rozpoczęciem wykonywania tych prac. Wykonawca miał wykonać te prace po uzgodnieniu ich zakresu, sposobu wykonania i wynagrodzenia z inwestorem na podstawie odrębnej umowy. Zawarcie takiej umowy poprzedzić miał protokół konieczności podpisany przez inspektora nadzoru oraz osoby reprezentujące strony, który winien określać szczegółowy zakres robót dodatkowych oraz ich wartość brutto ustaloną na podstawie wyceny robót dodatkowych, sporządzonej przez wykonawcę, zaakceptowanej przez inwestora przy zachowaniu tych samych cen jednostkowych, składników cenotwórczych, norm, standardów i parametrów co w kosztorysie ofertowym. Termin wykonania przedmiotu omawianej umowy miał się przedłużyć o okres liczony od dnia zgłoszenia konieczności wykonania robót dodatkowych do dnia ich wykonania.

W dniu 10 lutego 2012r. kierownik robót elektrycznych dokonał wpisu w dzienniku budowy, w którym zgłosił zakończenie prac w zakresie instalacji elektrycznych w hali produkcyjno-magazynowej.

Za wykonanie prac stanowiących przedmiot umowy strony ustaliły wynagrodzenie ryczałtowe w kwocie 233.000zł netto (§ 7 pkt 1 i 2). Strony zastrzegły, że ustalone wynagrodzenie będzie podlegać zmianie w przypadku przedstawienia przez inwestora pisemnej prośby wykonania oraz zatwierdzenia robót dodatkowych, których cena oraz termin wykonania zostaną włączone do niniejszej umowy w postaci aneksu (§ 7 pkt 5).

Zapłata wynagrodzenia miała następować etapami:

- za wykonane roboty budowlane – fakturami częściowymi wystawionymi w oparciu o protokół zdawczo odbiorczy podpisany przez upoważnionych przedstawicieli inwestora i wykonawcy,

- poprzez fakturę końcową wystawioną po zakończeniu całości robót objętych niniejszą umową w oparciu o protokół odbioru końcowego, podpisany przez upoważnionych przedstawicieli inwestora i wykonawcy (§ 8 pkt 1 i 2). Podstawę do wystawienia przez wykonawcę faktur częściowych stanowić miał protokół rzeczowo-ilościowy zgodnie z harmonogramem realizacji i płatności sporządzony przez wykonawcę i podpisany przez przedstawicieli: inwestora – M. N., wykonawcy – M. K. (1) (§ 8 pkt 3). Strony zaznaczyły, że bezpodstawna odmowa podpisania przez inwestora protokołu zaawansowania robót nie będzie stanowić przeszkody do wystawienia przez wykonawcę faktury częściowej (§ 8 pkt 5).

Ponadto strony ustaliły, że przedmiotem odbioru końcowego będzie wykonanie całego zakresu przedmiotu umowy (§ 9 pkt 1). Wykonawca zgłosić miał inwestorowi wpisem do dziennika budowy gotowość do końcowego odbioru robót najpóźniej na 7 dni przed datą określoną w § 2 pkt 3 (§ 9 pkt 2). Ponadto inwestor wyznaczyć miał termin odbioru końcowego najpóźniej na 7 dzień roboczy licząc od dnia następnego po pisemnym zgłoszeniu w dzienniku (§ 9 pkt 3).

Termin zapłaty faktur częściowych strony ustaliły na 30 dni od daty jej wystawienia (§ 10 pkt 1). W przypadku opóźnienia inwestora w zapłacie należności z faktury przez czas dłuższy niż 7 dni, powód uprawniony był do przerwania robót. Przerwanie robót powodowało odpowiednie przesunięcie terminu zakończenia prac, o którym mowa w § 2 pkt 3, o liczbę dni w czasie których z uwagi na powyższą przerwę prac nie prowadzono (§ 10 pkt 3).

Zmiana postanowień omawianej umowy mogła nastąpić wyłącznie za zgodą obu stron wyrażoną na piśmie pod rygorem nieważności (§ 16).

W dniu 10 lutego 2012r. powód, wpisem do dziennika budowy zgłosił zakończenie prac w zakresie instalacji elektrycznej w hali. Powód nie ukończył prac dotyczących instalacji elektrycznej w budynku biurowca.

Tytułem wynagrodzenia za wykonanie robót objętych umową nr (...) powód wystawił pozwanemu następujące faktury VAT:

- nr 07/11/2012 na kwotę 79.950zł,

- nr 01/02/2012 na kwotę 123.000zł,

-nr 02/02/2012 na kwotę 48.500zł netto, tj. 59.655zł brutto.

Pozwany uregulował na rzecz powoda należności ujęte w fakturach VAT nr 07/11/2012 i 01/02/2012.

Należności wskazane w fakturze VAT nr (...) według powoda obejmowały wynagrodzenie za prace wykonane w przedziale 71%-92% zaawansowania. Załącznik do faktury VAT nr (...) stanowił protokół rzeczowo-finansowy zaawansowania robót z dnia 29 lutego 2012r., który nie został podpisany przez pozwanego.

Z uwagi na brak zapłaty należności z wynikającej z faktury VAT nr (...) powód przerwał wykonywanie dalszych prac.

Początkowo powód złożył pozwanemu ofertę z dnia 17 czerwca 2011r., w której wykonanie instalacji elektrycznych wewnętrznych i zewnętrznych wycenił na 191.100zł.

W dniu 15 grudnia 2011r. strony zawarły umowę nr (...), na podstawie które pozwany zlecił powodowi wykonanie instalacji elektrycznej. W § 2 pkt 1 tej umowy strony zaznaczyły, że wspólnie ustalają, że termin ukończenia przedmiotu umowy nr (...) ulega przesunięciu do 29 lutego 2012r.

Projekt powyższej umowy M. K. (1) przesłał do pozwanego w dniu 15 grudnia 2011r. o godz. 11:50. Jednocześnie na budowie zwrócił się do pozwanego o jego podpisanie, co pozwany uczynił.

Pismem z dnia 23 stycznia 2012r. pozwany złożył wobec powoda oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia złożonego w umowie z dnia 15 grudnia 2011r. w zakresie przedłużenia terminu wykonania robót budowlanych opisanych w umowie z dnia 11 marca 2011r. Pozwany wskazał, że oświadczenie to złożył pod wpływem istotnego błędu wywołanego działaniem powoda. Strona pozwana wyjaśniła, że postanowienie to nie było między stronami omawiane i zostało wprowadzone do umowy bez jego wiedzy i zgody.

W odpowiedzi powód, w piśmie z dnia 30 stycznia 2012r. zaprzeczył, aby zapis ten nie był przedmiotem ustaleń między stronami. Dodatkowo wskazał, że projekt umowy został pozwanemu przesłany w formie korespondencji e-mail i mógł się on z nim swobodnie zapoznać.

W drodze korespondencji mailowej z dnia 31 stycznia 2011r. M. K. (1) poinformował pozwanego, że koszt wykonania jednego komina wentylacyjnego wraz z wykonaniem otworu w płycie filigran oraz uszczelnieniem przejścia przez połać dachu wynosi 8.200zł netto. W odpowiedzi pozwany poinformował, że akceptuje przedstawiony mu koszt i wnosi o niezwłoczne wykonanie komina.

Ponadto w dniu 1 lutego 2012r. pozwany zwrócił się do powoda o przygotowanie umowy dotyczącej wykonania komina, dodatkowej ścianki oraz podmurowania przejść instalacji.

W wiadomości mailowej z dnia 16 lutego 2012r. M. K. (1) poinformował pozwanego, że powód może wykonać świadectwo charakterystyki energetycznej za wynagrodzeniem w kwocie 2.000zł netto oraz inwentaryzację geodezyjną podwykonawczą za wynagrodzeniem w wysokości 1.900zł netto.

W wiadomości z dnia 23 lutego 2012r. pozwany zlecił powodowi wykonanie inwentaryzacji geodezyjnej i świadectwa energetycznego budynku. Ponadto pozwany poinformował powoda, że w zakresie zlecenia pozostałych wskazywanych przez niego prac czeka na propozycję, która powód miał przedstawić, a dotyczącą rekompensaty za opóźnienie prac. Ponadto pozwany zaznaczył, że zlecenie kolejnych prac uzależnia od stanowiska powoda dotyczącego wspomnianej rekompensaty.

W dniu 24 lutego 2012r. M. K. (1) przesłał do pozwanego zlecenie nr (...), w którym umieścił następujące prace dodatkowe:

- wykonanie świadectwa energetyki energetycznej – 2.000zł netto,

- wykonanie inwentaryzacji geodezyjnej powykonawczej – 1.900zł netto,

- wykonanie fundamentu pod pompę ciepła – 6.000zł netto,

- wykonanie ścianki o gr. 12 cm z pustaków silikatowych – 2.600zł netto,

- podmurowanie przejść instalacyjnych – 1.900zł netto,

- wykonanie jednego komina wentylacyjnego z kotłowni ponad połać dachu wraz z uszczelnieniem – 8.200zł netto,

- uzupełnienie przyłącza wodociągowego (konsola zawór odcinający, zawór antyskażeniowy, kształtki, montaż docelowego licznika) – 2.300zł netto.

Powód wykonał i w dniu 29 lutego 2012r. przekazał pozwanemu świadectwo charakterystyki energetycznej i inwentaryzację geodezyjną powykonawczą.

W dniu 29 lutego 2012r. powód wystawił fakturę VAT nr (...), na kwotę 24.900zł netto tj. 30.627zł brutto, obejmującą wynagrodzenie za wykonanie prac wskazanych w zleceniu nr (...).

Pismem z dnia 4 kwietnia 2012r. powód – poprzez swojego pełnomocnika, wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 534.191,80zł w terminie 7 dni od otrzymania wezwania. W kwocie tej powód ujął m. in. należności ujęte w fakturach VAT nr (...).

W odpowiedzi na powyższe, pozwany poinformował pełnomocnika powoda, że odmawia zapłaty tych należności, albowiem uważa je za niewymagalne z uwagi na brak odbioru robót, za wykonanie których wynagrodzenie ujęto w tych fakturach. Ponadto, z ostrożności pozwany podniósł zarzut potrącenia należności z tych faktury z przysługującą mu wobec powoda wierzytelnością z tytułu kary umownej za opóźnienie w wykonaniu umowy nr (...) w kwocie 158.174,66zł. Pismo to pozwany skierował także do wiadomości powoda. Ponadto do pisma pozwany załączył zestawienie robót, których w jego ocenie powód nie wykonał.

W wiadomości mailowej z dnia 10 kwietnia 2012r. pozwany poinformował M. K. (1), że nie posiada wobec powoda żadnych zaległości z tytułu umowy nr (...). Jednocześnie zwrócił się o wskazanie terminu, w którym powód zakończy wykonanie przedmiotu tej umowy. Ponadto pozwany wskazał, że do końca miesiąca powinien otrzymać zwroty podatku vat, co umożliwi mu uregulowanie bezspornych faktur dot. wynagrodzenia za wykonanie prac dodatkowych.

W dniu 12 czerwca 2012r. powód zawarł z K. Ż. – swoim podwykonawcą ugodę, w której uregulowali wzajemne zobowiązania. K. Ż. w imieniu powoda wykonywał na budowie instalacje elektryczne. Ponadto wykonanie tych robót K. Ż. zlecił P. P. (2).

Po zejściu powoda z budowy pozwany bezpośrednio zlecił P. P. (2) ukończenie robót związanych z instalacją elektryczną, zaś H. C. dotyczące uruchomieniem sieci komputerowej.

Pismem datowanym na dzień 19 czerwca 2012r. pozwany zgłosił powodowej spółce reklamację dotyczącą wykonanych przez powoda prac w zakresie umowy nr (...) związanych z wykonaniem: bramy przeciwpożarowej, drogi wewnętrznej wraz z placem manewrowym, posadzki przemysłowej w hali magazynowej, ścian wewnętrznych, stolarki okiennej i drzwiowej, klatki schodowej, fasady w części biurowo-socjalnej, drabiny stalowej i bramy przemysłowej.

Dodatkowo pozwany wezwał powoda do określenia, które z zafakturowanych przez powoda faktur związanych z wykonaniem umowy nr (...) dotyczą robót rzeczywiście przez powoda wykonanych.

W dniu 26 czerwca 2012r. pozwany zwrócił się do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego dla powiatu (...) o udostępnienie kopii dziennika budowy celem wykonania kserokopii. Wskazał, że przyczyną wniosku jest zgubienie oryginału dziennika budowy oraz kontynuacja prac budowlanych w zakresie biurowca.

Pismem z dnia 27 czerwca 2012r. pozwany poinformował pełnomocnika powoda, że tytułem wynagrodzenia za prace objęte umową nr (...) powód wystawił faktury na łączną sumę przekraczającą umowne wynagrodzenie. Ponadto pozwany zaznaczył, że powód nie wykonał części prac wynikających z umowy tj. drzwi wewnętrznych, ścianek sanitarnych, zadaszenia przeszklonego w konstrukcji aluminiowej i zagospodarowania terenów zielonych.

W dniu 16 sierpnia 2012r. w centrali (...) Banku Spółdzielczego odbyło się spotkanie, w którym uczestniczyli m. in. przedstawiciele tego banku oraz pozwany i prezes zarządu powodowej spółki – (...).

Na spotkaniu tym M. S. poinformował o możliwości dokończenia budowy przez reprezentowaną spółkę zgodnie z podpisanymi umowami w terminie miesiąca od podpisania z pozwanym ostatecznego porozumienia.

W celu ukończenia inwestycji powód zwrócił się do wyżej wskazanego banku o zwiększenie finansowania i w związku z tym bank zlecił B. Z. dokonanie inwentaryzacji stanu budowy. Z czynności tej B. Z. sporządził notatki. Celem działań B. Z. było ustalenie wysokości kosztów ukończenia inwestycji, umożliwiających uzyskanie pozwolenia na użytkowanie. Ponadto w dniu 25 października 2012r. powód wystawił pozwanemu fakturę VAT nr (...) na kwotę 65.609,04zł tytułem wynagrodzenia za prace wskazane w zestawieniu „roboty dodatkowe – instalacje elektryczne wewnętrzne i zewnętrzne.

Pozwolenie na użytkowanie części biurowej budynku produkcyjno-magazynowego z częścią biurową pozwany uzyskał w dniu 8 listopada 2012r. Ponadto w decyzji ten zaznaczono, że do zakończenia wszystkich robót pozostało wykończenie robót w zakresie sufitów podwieszanych, osadzenie poszczególnych drzwi wewnętrznych, rozłożenie wykładzin oraz biały montaż.

Ukończenie inwestycji w zakresie części biurowej pozwany zlecił J. S., który z tego tytułu wystawił pozwanemu faktury VAT o łącznej wartości 172.200zł.

Tytułem zakupu i montażu dwóch bram rolowanych z silnikiem pozwany poniósł koszty w kwocie 14.686,20zł. Ponadto tytułem zakupu drzwi i uszczelek pozwany zapłacił 3.778,56zł.

Pozwany zlecił Przedsiębiorstwu (...) s.c. wykonanie prac elektrycznych w biurowcu i z tego tytułu poniósł koszty w wysokości 4.610,04zł.

Ponadto T. U. pozwany zlecił wykonanie instalacji wentylacji, klimatyzacji i centralnego ogrzewania na spornej inwestycji.

W dniu 11 lutego 2013r. pozwany wystawił powodowi notę obciążeniową nr (...) na kwotę 158.175zł tytułem kary umownej za nieterminowe wykonanie umowy nr (...).

W dniu 4 września 2013r. pozwany, R. K. – pełniący funkcję inspektora nadzoru inwestorskiego na spornej umowie i A. K. – autor projektu budowlanego inwestycji dokonali oględzin spornej budowy i z czynności tej sporządzili protokół.

A. K. nie posiadał wiedzy na temat treści zawartych przez strony umów.

Pismem z dnia 9 kwietnia 2014r. pozwany zgłosił wobec powoda reklamację dotyczącą nieszczelności fasady aluminiowej zamontowanej przez powoda.

A. N. nie posiadał upoważnienia do odbioru końcowego inwestycji w imieniu pozwanego. A. N. podpisał protokół odbioru przedmiotu umowy nr (...), albowiem przedstawiciele powoda poinformowali go, że bez tej czynności niemożliwym będzie uzyskanie pozwolenia na użytkowanie obiektu, co było istotne dla prowadzonej przez pozwanego działalności gospodarczej. Pozwany bowiem przenosił już część swoich zapasów do nowo wybudowanego magazynu. Powód nie wykonał całości prac objętych przedmiotem umowy nr (...), w zakresie tej umowy powód nie wykonał prac o wartości 39.233,73zł. Z prac wynikających z umowy nr (...) powód nie wykonał: bramy segmentowej, drzwi wewnętrznych, zadaszenia przeszklonego w technologii aluminiowej, ścianki sanitarnej w toaletach, zagospodarowania terenu, obróbki blacharskiej bram, wykończenia cokołu przy wejściu głównym do budynku, wykończenia ścian przy klatce schodowej i narożników przy ścianach.

Na podstawie umowy nr (...) powód wykonał prace o wartości 134.072zł netto.

Wartość praz związanych z wykonaniem fundamentu pod pompę ciepła wynosi 1.864,45zł brutto. Do dnia wydania wyroku należności objęte pozwem nie zostały przez pozwanego na rzecz powoda uiszczone.

Powyższy stan faktyczny Sąd I instancji ustalił na podstawie dokumentów zebranych w aktach sprawy, zeznań świadków i stron postępowania, a także opinii biegłych z zakresu budownictwa M. C. i instalacji elektrycznych G. J..

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy zważył, że powód dochodził wynagrodzenia za prace wykonane na rzecz pozwanego na podstawie łączących strony umów oraz za zrealizowane roboty dodatkowe.

Na kwotę stanowiącą przedmiot sprawy składały się m. in. należności objęte fakturami VAT nr (...) w kwocie 24.600 zł i (...) w kwocie 3.432,29 zł, stanowiące wynagrodzenie za prace wynikające z umowy nr (...). Według twierdzeń powoda wykonał on całość zleconych mu w oparciu o tę umowę robót. W celu poparcia swoich twierdzeń powód wskazywał, że wystawione faktury zostały podpisane przez pozwanego, a ponadto przedłożył protokół odbioru końcowego, który został podpisany przez brata pozwanego.

Odnosząc się do dokumentu w postaci protokołu odbioru Sąd I instancji uznał, że przy stanowczym kwestionowaniu przez stronę przeciwną okoliczności wykonania całości robót nie mógł on stanowić wiarygodnego dowodu na tę okoliczność. Z przeprowadzonego postępowania bowiem postępowania dowodowego wynika, że A. N. nie posiadał umocowania do dokonania odbioru, a co za tym idzie nie doszło do skutecznego odbioru. W ocenie tego Sądu, również sam fakt podpisania faktur przez pozwanego nie stanowił wystarczającego dowodu do uznania za udowodnione, że roboty za które wynagrodzenie w fakturach tych ujęto zostały wykonane. Pozwany nie zaprzeczył okoliczności podpisania tych faktur, jednakże wskazał, że jego podpis stanowił jedynie pokwitowanie odbioru tego dokumentu oraz, że działał w zaufaniu do przedstawicieli powodowej spółki. W ocenie Sądu I instancji, przy tak zaprezentowanym stanowisku pozwanego, na powodzie spoczywał obowiązek udowodnienia, że prace za które domagał się zapłaty zostały przez niego wykonane. Wynikające bowiem z dokumentu prywatnego, jakim jest faktura VAT domniemanie obejmuje jedynie okoliczność wystawienia tego dokumentu i złożenia pod nim podpisów osób na nim wskazanych (art. 245 k.p.c.).

Wobec powyższego, w celu ustalenia zasadności żądań powoda w tym zakresie koniecznym stało się ustalenie zakresu i wartości prac wykonanych przez powoda, a objętych umową nr (...). Stosownie bowiem do treści art. 647 k.c., przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia. Umowa o roboty budowlane należy do umów wzajemnych, o których stanowi art. 488 § 1 k.c., zgodnie z którym świadczenia z umów wzajemnych (świadczenia wzajemne) powinny być spełnione jednocześnie, chyba że z umowy, z ustawy albo z orzeczenia sądu lub decyzji innego właściwego organu wynika, iż jedna ze stron obowiązana jest do wcześniejszego świadczenia. Przenosząc powyższe rozważania na grunt analizowanej sprawy wskazać trzeba, że po stronie pozwanego powstawał obowiązek zapłaty za wykonane roboty, o ile powód w rzeczywistości je wykonał. Porównanie wystawionych przez powoda faktur VAT tytułem wynagrodzenia za wykonane w oparciu o umowę nr (...) prace i wskazanego w tej umowie wynagrodzenia ryczałtowego doprowadza do uznania za zasadny zarzut pozwanego dotyczącego wystawienia przez powoda faktur opiewających na wartość wynagrodzenia wyższą od wskazanej w umowie stron. Stosowanie do § 7 pkt 1 i 2 tej umowy, strony ustaliły wynagrodzenie w wysokości 1.581.746,69zł netto. Powód zaś wystawił faktury VAT na łączną sumę w kwocie 1.587.229,47zł netto. W ustnych zeznaniach M. K. (1) podał, że różnica ta wynika w uwzględnieniu w fakturach kwot związanych z dłuższym wykonywaniem robót. Powyższych twierdzeń jednak w żaden sposób nie wykazał, nie przedstawił wysokości tych kosztów, ani też dowodów na ich poniesienie. W konsekwencji, przy ewentualnym uwzględnieniu roszczeń powoda należałoby dochodzoną przez powoda kwotę umniejszyć o różnicę między sumą kwot z wystawionych przez powoda faktur i wysokością umownego wynagrodzenia.

Zakres oraz wartość wykonanych przez powoda w oparciu o umowę nr (...) prac Sąd Okręgowy ustalił na podstawie opinii biegłego sądowego z dziedziny budownictwa M. C.. Biegły ten stwierdził, że wartość robót objętych umową, których powód nie wykonał wynosiła 39.233,73zł netto. Powód zatem winien otrzymać od pozwanego wynagrodzenie o wartości 1.542.512,96zł netto (1.581.746,69zł netto – 39.233,73zł netto). Bezspornym zaś pozostawało, że tytułem wynagrodzenia z tej umowy pozwany dotychczas przekazał powodowi kwotę 1.564.438,99zł. Powyższe oznacza, że powód otrzymał już wynagrodzenie za wszystkie wykonane roboty i z tytułu tej umowy roszczenia strony powodowej pozostawały bezzasadne.

Następnie powód dochodził kwoty 59.655zł, ujętej w fakturze VAT nr (...) tytułem wynagrodzenia za prace wynikające z umowy nr (...). W odniesieniu do tego roszczenia pozwany również podniósł zarzut niewykonania robót przez powoda.

Zaznaczyć wypada, że pozwany nie podpisał zarówno faktury VAT nr (...) jak i odnoszącego się do niej protokołu przerobowego. Wartość tych robót Sąd I instancji przyjął za biegłym G. J. na kwotę 134.072zł netto. Biegły na skutek zastrzeżeń powoda dokonał dodatkowych wyliczeń opinii, jednakże stanowczo wskazał, że wyłącznie w pierwotnej treści opinii wskazał prace, co do których posiadał pewność, że zostały przez powoda w całości wykonane. Sąd I instancji zatem w oparciu o tę pierwotną opinię dokonał ustaleń faktycznych. Powód bowiem nie zadbał o zabezpieczenie materiału dowodowego, na podstawie którego mógłby wykazać sporne między stronami kwestie.

Tytułem wynagrodzenia z tej umowy pozwany przekazał już na rzecz powoda kwotę 202.950zł, a zatem kwotę przewyższającą wartość prac wykonanych przez powoda. Roszczenie w tym zakresie określić należało zatem za bezzasadne.

Ponadto powód domagał się zasądzenia kwoty 65.609,04zł tytułem należności z faktury VAT nr (...). W fakturze tej ujął wynagrodzenie za wykonanie robót dodatkowych, których jak twierdził nie obejmował zakres umowy nr (...).

W odniesieniu do tego roszczenia pozwany twierdził, że strony ustaliły, że wszelkie roboty dodatkowe ujęte były w ustalonym w umowie wynagrodzeniu ryczałtowym. Twierdził, że strony ustaliły, że umowne wynagrodzenie będzie wyższe od wskazanej w ofercie powoda kwoty, ale w ramach tego wynagrodzenia ujęte będą wszystkie roboty dodatkowe konieczne do wykonania przedmiotu umowy. Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw by podzielić powyższy pogląd pozwanego. Pozwany okoliczności tych w żaden sposób nie wykazał. Brak jest bowiem korespondencji mailowej, która by o tym by stanowiła, również w treści umowy z dnia 29 sierpnia 2011r. zapis taki się nie znalazł. Co więcej, z treści umowy wynikają okoliczności przeciwne. W § 7 pkt 5 strony zastrzegły bowiem, że pozwany wynagrodzenie umowne miało ulec podwyższeniu w sytuacji zlecenia robót dodatkowych.

Dodatkowo wskazać należy, że biegły sądowy G. J. wskazał, iż wymienione na k. 75 akt roboty dodatkowe nie były przewidziane w dokumentacji budowlanej. Wobec tego nie sposób robót tych uznać za uwzględnionych w ustalonym przez strony ryczałcie. Ten bowiem odnosił się wyłącznie do załącznika nr 1 do umowy tj. oferty powoda, która została wykonana na podstawie dokumentacji projektowej.

Jak wskazał sam powód, strony nie umówiły się co do wysokości wynagrodzenia należnego za wykonanie tych robót. Wobec powyższego za ich wykonanie należało się wynagrodzenie średnie rynkowe, które biegły określił na kwotę 11.139,91zł netto tj. 13.702,09zł brutto.

Co do kwoty 13.702,09zł roszczenia powoda okazały się zatem zasadne.

Ponadto strona powodowa dochodziła kwoty 30.627zł, wskazanej w fakturze VAT nr (...) tytułem robót dodatkowych wykonanych na zlecenie pozwanego. Powód podnosił, że w toku realizacji inwestycji pozwany zlecił mu w drodze korespondencji mailowej wykonanie następujących prac: wykonanie świadectwa charakterystyki energetycznej, wykonanie inwentaryzacji geodezyjnej powykonawczej, wykonanie fundamentu pod pompę, wykonanie ścianki gr 12 cm z pustaków, podmurowanie przejść instalacyjnych, wykonanie komina wentylacyjnego, wykonanie przyłącza wodociągowego.

W powyższym zakresie Sąd I instancji uwzględnił roszczenia powoda co do kwoty 17.820,46zł. Sąd uznał, że na podstawie dowodu w postaci korespondencji e-mail powód wykazał, że pozwany zlecił mu wykonanie następujących prac:

- wykonanie komina wentylacyjnego na kwotę 8.200zł netto (tj. 10.086zł brutto) – świadczy o tym wiadomość e-mail z dnia 31 stycznia 2012r. (k. 76 akt) i z dnia 23 lutego 2012r. ,

- wykonanie świadectwa energetycznego na kwotę 2.000zł netto (tj. 2.460zł brutto) – świadczy o tym wiadomość e-mail z dnia 23 lutego 2012r. (k. 87-89 akt) i z dnia 23 lutego 2012r. ,

- wykonanie inwentaryzacji powykonawczej na kwotę 1.900zł netto (tj. 2.337zł brutto) – świadczy o tym wiadomość e-mail z dnia 23 lutego 2012r. ,

- wykonanie dodatkowej ścianki na kwotę 2.600zł netto (tj. 3.198zł brutto) – świadczy o tym wiadomość e-mail z dnia 1 lutego 2012r. ,

- wykonanie podmurowania przejść instalacyjnych na kwotę 1.900zł netto (tj. 2.337zł brutto) – świadczy o tym wiadomość e-mail z dnia 1 lutego 2012r. ,

- uzupełnienie stropu wylewką żelbetową na kwotę 700zł netto (tj. 861zł brutto) – świadczy o tym wiadomość e-mail z dnia 1 lutego 2012r. p

W zakresie przyłącza wodociągowego i wykonania fundamentu pod pompę ciepła zauważyć należało, że w wiadomości e-mail z dnia 23 lutego 2012r. pozwany nie udzielił na te prace zlecenia, a jedynie wskazał, że udzielenie takiego uzależnia od stanowiska powoda w sprawie opóźnienia. Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało jednak, że taki fundament pod pompę ciepła został przez powoda wykonany i nie obejmował on przedmiotu umowy stron. Skoro strony nie ustaliły wysokości wynagrodzenia w tym zakresie to uznać należało wartość wynagrodzenia ustaloną przez biegłego, który ją określił na kwotę 1.864,45zł brutto.

W konsekwencji z tytułu faktury VAT nr (...) Sąd I instancji uwzględnił żądanie pozwu co do kwoty 17.820,46zł netto tj. 23.143,45zł brutto.

Resumując Sąd ten przyjął, że tytułem prac dodatkowych powodowi przysługuje wobec pozwanego roszczenie o zapłatę kwoty 36.845,53zł (13.702,09zł + 23.143,45zł).

W ocenie Sądu Okręgowego za niezasadny ocenić należało podniesiony przez pozwanego zarzut potrącenia wzajemnych roszczeń.

Mając powyższe na uwadze, Sąd I instancji zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 36.845,54zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 4 stycznia 2013r. do dnia 31 grudnia 2015r. i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016r. do dnia zapłaty.

O odsetkach Sąd ten orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c.

Na skutek omyłki pisarskiej Sąd w wydanym wyroku nie wpisał punktu 2 o oddaleniu powództwa w całości, jednakże postanowieniem omyłka ta została sprostowana.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., stosunkowo je rozdzielając pomiędzy strony.

Apelacje od powyższego rozstrzygnięcia wniosły obie strony.

Powód zaskarżył wyrok w zakresie oddalającym powództwo.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1) błąd w ustaleniach faktycznych, mający istotny wpływ na wynik sprawy, polegający na ustaleniu, że: pozwany przekazał na rzecz powoda kwotę przewyższającą przysługującą mu należność z tytułu prac wykonanych na podstawie umowy nr (...), podczas gdy ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że powód otrzymał umówione wynagrodzenie wyłącznie za 71% wykonanych prac, pomimo że - zgodnie z opinią biegłego z 9 marca 2019 r. - wykonał 77,57% robót; wartość robót dodatkowych elektrycznych, objętych fakturą VAT nr (...), wynosi 13.702,09 zł brutto;

2) naruszenie prawa procesowego, mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 233 § 1 w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez: nieprawidłową ocenę dowodu z opinii biegłego G. J. i uzupełnień tejże opinii wyrażające się w przyjęciu, że z opinii tej wynika, że wartość robót dodatkowych elektrycznych, objętych fakturą VAT nr (...) to 13.702,09 zł brutto, podczas gdy ze sporządzonych przez biegłego kosztorysów oraz w świetle treści ustnej opinii uzupełniającej wynika, że wartość tych robót to 53.953,55 zł brutto, naruszenie przepisu art. 327(1) §1 k.p.c., wyrażające się w braku wyjaśnienia na jakiej podstawie Sąd I instancji ustalił wartość robót dodatkowych elektrycznych na kwotę 13.702,09 zł brutto;

3) naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 354 §1 wyrażające się w jego niezastosowaniu, tj. w rozstrzygnięciu roszczenia w zakresie żądania zapłaty należności z umowy nr (...) z pominięciem postanowień umowy dotyczących zasad płatności;

W konkluzji apelujący wniósł o: zmianę wyroku w całości poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda dodatkowej kwoty 55.987,91 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 4 stycznia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016r. do dnia zapłaty, zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania przed Sądem I i il instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Pozwany domagał się oddalenia apelacji powoda i zasądzenia na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Pozwany zaskarżył apelacją wyrok w części tj. w zakresie pkt 1 uwzględniającego powództwo co do kwoty 13 702,09 zł wraz z odsetkami liczonymi od dnia 04 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty oraz

pkt 2 tj. rozstrzygnięcia o kosztach postępowania. 

Zaskarżonemu wyrokowi apelujący zarzucił:

1. naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 § 1 k. p. c. poprzez przeprowadzenie nie swobodnej, lecz dowolnej oceny dowodów i uznanie, że powód wykazał fakt realizacji tzw. robót elektrycznych „dodatkowych”, pomimo, że żaden dowód potwierdzający fakt realizacji przedmiotowych prac nie został przeprowadzony, a w konsekwencji całkowicie bezpodstawne ustalenie, iż powód wykazał fakt realizacji przedmiotowych prac i zasądzenie z tego tytułu kwoty 13 702,09 zł,

2. naruszenie prawa procesowego tj. art. 278 § 1 k. p. c. poprzez dokonanie na podstawie opinii biegłego ustaleń faktycznych w sprawie, mimo, iż celem sporządzenia opinii biegłego jest zapewnienie sądowi wiadomości specjalnych, a nie dowodzenie za stronę okoliczności faktycznych, a w konsekwencji całkowicie bezpodstawne ustalenie, iż powód wykazał fakt realizacji robót elektrycznych „dodatkowych” i zasądzenie z tego tytułu kwoty 13 702,09 zł.

W konkluzji apelujący wniósł o zmianę wyroku Sądu I instancji poprzez oddalenie powództwa również co do kwoty 13 702,09 zł wraz z odsetkami liczonymi od dnia 04 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty, obciążenie strony powodowej całością kosztów postępowania przed Sądem I instancji zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania przed Sądem odwoławczym, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego.

Powód domagał się oddalenia apelacji pozwanego i zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kosztów postepowania wg. norm przepisanych.

Powód nadto wniósł zażalenie na zawarte w wyroku postanowienie o zasadach ponoszenia przez strony kosztów procesu domagając się jego zmiany poprzez obciążenie kosztami procesu w całości pozwanego.

Skarżonemu postanowieniu zarzucił naruszenie przepisów:

a) art. 98 k.p.c. wyrażające się w jego niezastosowaniu i rozdzieleniu między strony obowiązku ponoszenia kosztów procesu pomimo faktu, że strona powodowa wygrała sprawę w całości. 

b) art. 100 k.p.c. w jego bezpodstawnym zastosowaniu mimo, że powoda należało uznać za wygrywającego sprawę w całości.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda okazała się w nieznacznym zakresie uzasadniona, natomiast apelacja pozwanego była bezzasadna.

Co do apelacji powoda

Odnosząc się do żądania powoda co do należności określonych fakturą VAT (...)r za podstawowe prace elektryczne wynikające z umowy nr (...) stwierdzić należy, że rację ma apelujący ,że określony przez biegłego sądowego G. J. procent zrealizowanych przez powoda prac z tej umowy winien być odniesiony do określonej przez strony w umowie wartości tych prac wyrażających się wynagrodzeniem ryczałtowym w kwocie 233.000zł netto ( §7 pkt.1i2 umowy z 01/08/2011.), co czyni zarzut naruszenia art. 354§1k.c.zasadnym.

Myli się natomiast apelujący wskazując ,że biegły sądowy określił , iż strona powodowa wykonała 77,75% prac objętych umową z 01/08/2011. Z opinii biegłego sądowego G. J. z marca 2019r , w oparciu o którą Sąd Okręgowy czynił ustalenia i do której nawiązuje apelujący wynika wprost, że biegły określił procentowe zaawansowanie wykonania prac przez powoda na 72,29%( k 1920-1921) , a nie jak wskazuje apelujący na 77,57%.

Przenosząc zatem powyższą proporcję na wynagrodzenie umowne należność powoda z tytułu wykonania tej umowy wynosi 168.435,70zł netto. ( 72,29% x 233.000zł). Powód z tytułu prac objętych tą umową otrzymał łącznie 165.000zł netto ( 202.950zł brutto). Do zapłaty na rzecz powoda pozostaje zatem kwota 3435,70zł netto ( 168.435,70 – 165.000) tj. 4226zł brutto.

Z tych względów na podstawie art. 386§1k.p.c. w zw. z §7pkt.1i2 umowy (...), przy uwzględnieniu 72,29% zakresu wykonanych prac wynikających z tej umowy, Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok i zasądził dodatkowo od pozwanego na rzecz powoda kwotę 4.226zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 04.01.2013r. O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481§1k.c, ustalając początkowy termin płatności odsetek zgodnie z żądaniem pozwu.( art. 321§1k.p.c.- termin płatności określony fakturą VAT nr.(...) w zw. z § 10 umowy nr.(...) upływał z dniem 30.03.2012r).

W pozostałym zakresie zarzuty powoda okazały się bezzasadne.

Odnośnie do robót dodatkowych objętych fakturą VAT (...), to apelujący niezasadnie kwestionuje ich wartość ustaloną przez Sąd Okręgowy na kwotę 13.702,09 zł brutto odwołując się do uzupełniającej opinii biegłego sądowego G. J..

Biegły sądowy G. J. zeznając na rozprawie w dniu 17.10.2019r wskazał bowiem jednoznacznie, że wyłącznie w opinii z marca 2019r ujął i wycenił te prace elektryczne dodatkowe ,co do których miał pewność ,że zostały wykonane przez powoda. Zeznania biegłego na rozprawie z 10.01.2020r , na które powołuje się apelujący, odnosiły się wyłącznie do weryfikacji kosztorysu przedstawionego przez powoda na karcie 75 akt, w którym to kosztorysie ujęto także prace nie wykonane przez powoda- co zresztą wskazał sam powód w apelacji. Oczywistym zatem jest, że wartość prac dodatkowych , trafnie została ustalona przez Sąd Okręgowy w oparciu o opinię biegłego sądowego G. J. z marca 2019r, co czyni zarzuty powoda w tym zakresie pozbawionymi uzasadnionych podstaw.

Bezzasadny okazał się także zarzut naruszenia art. 327 ¹ §1k.p.c. Motywy rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji, zarówno w warstwie faktycznej, dowodowej, jak i prawnej zostały wyrażone w uzasadnieniu w sposób jasny i kompleksowy, umożliwiając pełną kontrolę instancyjną orzeczenia, stąd nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut naruszenia art. 327 ¹ §1k.p.c. , regulujący wymogi konstrukcyjne uzasadnienia. Ewentualnie nieprzekonujący charakter wywodów Sądu pierwszej instancji, może być podstawą wytykania błędów proceduralnych, czy kwestionowania zasadności orzeczenia, a nie podważania formalnej zawartości uzasadnienia.

Z przedstawionych względów apelacja powoda w pozostałym zakresie jako bezzasadna podlegała z mocy art. 385k.p.c. oddaleniu.

Nie zachodziły warunki do uwzględnienia wniosku powoda o zmianę rozstrzygnięcia o kosztach procesu, jako, że zakresem zaskarżenia w apelacji nie objęto orzeczenia o kosztach procesu.

Zażalenie powoda na rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego o kosztach procesu podlegało natomiast odrzuceniu jako spóźnione. ( art. 373§1k.p.c. w zw. z art.397§3k.p.c.) Tygodniowy termin do wniesienia zażalenia określony przepisem art. 394§2k.p.c. upłynął bowiem powodowi 22.05.2020r., zaś zażalenie wniesiono 29.05.2020r ( k 2367, k 2394).

Co do apelacji pozwanego

Nie ma racji apelujący zarzucając naruszenie art.233§1k.p.c. oraz art., 278§1k.p.c. Zebrany w sprawie materiał dowodowy w postaci: protokołu oględzin z 09.05.2014 r sporządzonego przez biegłego sądowego Z. M. w oparciu o oględziny odbyte dnia 29.04.2014r przy udziale obu stron, w toku których strony zgodnie wskazywały jakie prace elektryczne zostały wykonane przez powoda, częściowo dokumentów dołączonych do ugody z 12,06.2012r zawartej pomiędzy powodem a podwykonawcą K. Ż., dawały podstawy do ustalenia jakie prace elektryczne zostały przez powoda wykonane. Opinia biegłego sądowego G. J. z marca 2019r pozwalała natomiast na określenie wartości tych prac, przy czym opinia ta obejmowała wyłącznie prace wykazane przez powoda jako zrealizowane.

Wbrew twierdzeniom apelującego , pierwsza opinia biegłego G. J. z marca 2019r nie stanowiła zatem jedynie weryfikacji kosztorysu przedstawionego przez powoda, ale wycenę prac dodatkowych ,co do których biegły miał pewność ,że zostały przez powoda wykonane , co wynika z całej wypowiedzi biegłego w trakcie składania zeznań na rozprawie w dniu 17.10.2019r. W apelacji pozwany przytoczył jedynie fragment zeznań biegłego pomijając tę część , w której biegły jednoznacznie wskazał, że w opinii z marca 2019r wycenił tylko te prace , które znajdowały potwierdzenie w zgromadzonym materiale dowodowym. W tych warunkach fragmentaryczne przytoczenie wypowiedzi biegłego nie mogło odnieść zamierzonego skutku.

Z tych względów apelacja pozwanego jako bezzasadna podlegała z mocy art. 385k.p.c. oddaleniu.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art.100k.p.c dokonując ich stosunkowego rozdzielenia. Na wstępie wskazać należy, że w przypadku gdy apelację wniosły obie strony , to wówczas wynik postepowania apelacyjnego na potrzeby rozstrzygnięcia o kosztach należy ustalać łącznie, a nie dla każdej z apelacji z osobna. Postępowanie apelacyjne jest tylko jedno, niezależnie od tego, czy wyrok sądu I instancji zaskarżyły obie strony, czy tylko jedna z nich .Wartość przedmiotu zaskarżenia z obu apelacji wynosi 69.691zł ( 13.703 + (...)), zatem wysokość kosztów zastępstwa procesowego wynosi 4050zł zgodnie z §10 ust.1 pkt.2 w zw. z §2 pkt.6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015r w sprawie opłat za czynności adwokackie( Dz.U. 2015.1800ze zm). Koszty powoda wyniosły 6.850zł ( 2800zł – opłata od apelacji, 4050zł- wynagrodzenie pełnomocnika, koszty pozwanego wyniosły 4.800zł ( 750zł- oplata od apelacji, 4050zł -wynagrodzenie pełnomocnika). Powód wygrał w postępowaniu apelacyjnym w 8% zatem winien otrzymać 548zł ( 6850 x8%) , zaś pozwany wygrał w 92% zatem winien otrzymać 4.416zł ( 4800zł x 92%). Po wzajemnym rozliczeniu ( (...)-548= (...)) powód winien zapłacić pozwanemu 3868zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Małgorzata Kaźmierczak

"Niniejsze pismo nie wymaga podpisu własnoręcznego na podstawie § 21 ust. 4 zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 czerwca 2019 r. w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej jako właściwie zatwierdzone w sądowym systemie teleinformatycznym".

Sekretarz sądowy

Patrycja Amiławska