Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 255/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 4 marca 2020 r.,
sygn. akt VIII Ko 90/19

Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońcy oskarżonych

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu.

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu.

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzuty

Apelacja prokuratora

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść, polegający na niezasadnym przyjęciu iż kwota 210 tysięcy zł tytułem zadośćuczynienia za 7 miesięczny okres internowania (30.000 zł za każdy miesiąc internowania) jest adekwatna do rozmiaru krzywdy jakiej doznał W. N., podczas gdy prawidłowa analiza materiału dowodowego prowadzi do wniosku że sąd meriti ustalił nadmiernie wygórowaną kwotę rekompensacyjną,

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść, polegający na niezasadnym przyjęciu iż rekompensacie z tytułu odszkodowania podlega okres od sierpnia 1982 r. do 15 lipca 1986 r. w którym to W. N. poniósł stratę w majątku, bowiem wskutek następczych represji został przeniesiony na inne stanowisko niż dotychczas przez niego zajmowane, wymagające niższych kompetencji, uporczywego pomijania go przy podwyżkach, premiach uznaniowych i awansach, wskutek czego zakład pracy nie utrzymał jego wynagrodzenia w proporcji do średniej krajowej, jaką uzyskiwał w dacie wykonania decyzji o interweniowaniu,

- obraza prawa procesowego mająca istotny wpływ na treść orzeczenia tj. art. 7 kpk, 410 kpk i 366 kpk poprzez dowolną ocenę materiału dowodowego i oparcie orzeczenia na niepełnym i wybiórczo potraktowanym materiale dowodowym.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadne

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutów za zasadne lub niezasadne.

W części zasadne okazały się zarzuty błędu w ustaleniach faktycznych zawarte w apelacji prokuratora.

Odnośnie zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia dotyczącego zasądzonej tytułem zadośćuczynienia kwoty 210.000 zł to Sąd odwoławczy podzielił stanowisko prokuratora, że kwota 30.000 zł za każdy miesiąc internowania W. N. jest nadmiernie wygórowaną w odniesieniu do rozmiaru krzywd jakich doznał internowany.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego bez wątpienia brak jest obiektywnego przelicznika krzywdy doznanej przez osobę niesłusznie internowaną ale funkcja kompensacyjna zadośćuczynienia sprawia, że z jednej strony - nie może mieć ono jedynie charakteru symbolicznego, zaś z drugiej – nie może być nadmiernym ekwiwalentem pieniężnym w stosunku do doznanej krzywdy i być źródłem nieuzasadnionej korzyści majątkowej. Sąd odwoławczy podzielając w zasadniczym zakresie argumenty prokuratora zawarte na str. 3 – 6 uzasadnienia omawianej apelacji uznał, że w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego nie sposób jest uznać, że zasądzona tytułem zadośćuczynienia kwota 210.000 zł czyli 30.000 zł, za każdy miesiąc internowania, jest adekwatną do rozmiaru doznanej przez W. N. krzywdy w postaci cierpień fizycznych i psychicznych związanych z niesłusznym zastosowaniem wobec niego środka o charakterze izolacyjnym.

Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie wynika, żeby w okresie internowania W. N. zaistniały jakieś szczególne, wyjątkowo uciążliwe i negatywne okoliczności uzasadniające zasądzenie tytułem zadośćuczynienia kwoty 210.000 zł. Te zaś, które Sąd Okręgowy wymierzył w pkt a-f na stronach 24 – 25 pisemnych motywów wyroku w ocenie Sądu odwoławczego nie mogą być uznane za wyjątkowe i szczególnie uciążliwe dla internowanego i uzasadniające ustalenie wysokości zadośćuczynienia na łączną kwotę 210.000 zł. Dlatego też w omawianym zakresie zmieniono zaskarżony wyrok poprzez zasądzenie na rzecz wnioskodawców łącznie kwoty 140.000 zł pomniejszoną o kwotę 25.000 zł. Tak zasądzona tytułem zadośćuczynienia kwota zdaniem Sądu Apelacyjnego uwzględnia w sposób właściwy i należyty wszystkie zindywidualizowane kryteria wynikające z materiału dowodowego zgromadzonego w przedmiotowej sprawie. Jednocześnie uznano, że proponowana przez prokuratora kwota 100.000 zł jest zbyt niska i nie jest adekwatna do całości krzywd doznanych przez osobę internowaną. Dlatego też omawiany zarzut i wniosek końcowy zawarty w apelacji prokuratora został uwzględniony jedynie w części.

Na uwzględnienie w zasadniczej części zasługiwał również zarzut błędu w ustaleniach faktycznych zawarty w omawianej apelacji dotyczący okresu od sierpnia 1982 r. do 15 lipca 1986 r., w którym W. N. poniósł stratę w majątku.

Z tej części uzasadnienia wyroku, która odnosi się do kwestii odszkodowania wynika, że Sąd Okręgowy przyjął za prawdziwe twierdzenia wnioskodawców, oraz wspierające je zeznania E. S. (1) odnośnie tego, że w ramach następczych represji W. N. został przeniesiony na inne stanowisko niż dotychczas przez niego zajmowane, wymagające niższych kompetencji, a także, że uporczywie pomijano go przy podwyżkach, premiach uznaniowych i awansach. W związku z tym kwotę zasądzonego odszkodowania przez Sąd meriti obliczono w sposób wskazany na str. 21 – 24 uzasadnienia wyroku.

Podkreślić jednak należy, że zgodnie z poglądami prezentowanymi w orzecznictwie sądowym, dla uwzględnienia roszczenia o odszkodowanie, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego konieczne jest wykazanie także normalnego związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem rodzącym odpowiedzialność odszkodowawczą a szkodą, która powstała na skutek tego zdarzenia. Co więcej to na wnioskodawcy ciąży zarówno obowiązek wykazania zarówno szkody, jak też związku przyczynowego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 24 czerwca 2010 r., II AKa 173/10 Legalis nr 735599).

Zdaniem Sądu Apelacyjnego za trafny i zasadny uznać należy pogląd ugruntowany w orzecznictwie sądowym, że art. 8 ust. 1 wymienionej wyżej ustawy nie stanowi podstawy do żądania rekompensaty za wszelkie przejawy represji, za działalność niepodległościową, ale ogranicza się do tych szkód i krzywd, które wynikają z wykonania określonego orzeczenia lub decyzji o internowaniu. Tymczasem zdaniem Sądu odwoławczego z zebranych w niniejszej sprawie dowodów w tym z zeznań świadka E. S. (1) w żaden sposób nie wynika, że internowanie W. N. miało bezpośrednio wpływ na wysokość jego wynagrodzenia w kolejnych kilku latach aż do 1986 r.

Świadek E. S. (2) zeznała bowiem, że na mniej więcej 220 pracowników C. E. tylko 3 osoby nie dostały tych podwyżek. To był W. N., były naczelnik J. T. oraz ona. Podkreślić zaś należy, że z trójki wymienionych osób tylko W. N. był internowany a zatem nie można uznać, że jego przeniesienie na inne stanowisko niż dotychczas zajmowane, uporczywe pomijanie przy podwyżkach i premiach uznaniowych i awansach w kolejnych latach aż do 1986 r. wynikało z wykonania decyzji o internowaniu.

Sąd odwoławczy uznał w zakresie odszkodowania, że zasadne jest jego zasądzenie za 1982 r. Jak bowiem wynika z zeznań świadka E. S. (2) przez okres 6 miesięcy 1982 r. W. N. nie pracował ponieważ był internowany i z tego względu nie dostał podwyżki. W wyniku tego powstała szkoda w wysokości 8.143,50 zł, którą zaokrąglono w górę do kwoty 8.200 zł i następnie podzielono na troje wnioskodawców, co stanowiło kwotę zasądzonego dla każdego z nich odszkodowania po 2.800 zł zaokrąglonego na ich korzyść. Ze wskazanych wyżej powodów uznano zaś, że za powstały okres objęty zaskarżonym wyrokiem brak jest związku przyczynowego pomiędzy internowaniem a szkodą powstałą w latach 1983 – 1986 na skutek pomijania W. N. przy podwyżkach wynagrodzeń, premiach uznaniowych i awansach oraz przeniesienia go na inne stanowisko niż dotychczas zajmował.

Wnioski

Apelacja prokuratora

- o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na rzecz wnioskodawców zadośćuczynienia w kwocie 100.000 zł z uwzględnieniem kwoty już wypłaconej i oddalenie wniosku w zakresie odszkodowania.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny lub niezasadny.

Uwzględnienie w zasadniczej części zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych dotyczącego okresu, w którym W. N. poniósł stratę w majątku na skutek decyzji o jego internowaniu oraz w części zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych odnośnie wysokości zadośćuczynienia skutkowało zmianą zaskarżonego wyroku w zakresie pkt 1 i 2 odnośnie wysokości kwot zasądzonych tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Wskazać wszystkie okoliczności, które sąd uwzględnił z urzędu, niezależnie od granic zaskarżenia
i podniesionych zarzutów (art. 439 k.p.k., art. 440 k.p.k.).

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1

Przedmiot utrzymania w mocy

Wyrok utrzymano w mocy odnośnie określonej w pkt I kwoty 140.000 zł zadośćuczynienia oraz wymierzonej w pkt II kwoty odszkodowania.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy.

Z uwagi na częściowe uwzględnienie zarzutów podniesionych przez prokuratora dotyczących wysokości zadośćuczynienia i okresu za który należało przyznać odszkodowanie w pozostałym zakresie wyrok utrzymano w mocy.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zmieniono wyrok w zakresie pkt 1 odnośnie wysokości zasądzonego zadośćuczynienia oraz pkt 2 odnośnie wysokości odszkodowania.

Zwięźle o powodach zmiany.

Częściowe uwzględnienie zarzutów błędu w ustaleniach faktycznych podniesionych przez prokuratora skutkowało zmianą zaskarżonego wyroku w zakresie wysokości kwoty zadośćuczynienia poprzez zasądzenie w miejsce kwoty 210.000 zł kwotę 140.000 zł pomniejszonej o kwotę 25.000 zł oraz w zakresie wysokości zasądzonego odszkodowania poprzez zasądzenie na rzecz każdego z wnioskodawców kwoty po 28.000 zł w miejsce kwoty po 24.545 zł

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia.

4.

Konieczność warunkowego umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i warunkowego umorzenia ze wskazaniem podstawy prawnej warunkowego umorzenia postępowania.

5.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia z wyroku

Lp.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

6.  Koszty Procesu

Wskazać oskarżonego.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

Wnioskodawcy

pkt IV

Z uwagi na treść art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. wydatkami poniesionymi w postępowaniu odwoławczym obciążono Skarb Państwa.

7.  PODPIS

Katarzyna Capałowska

Zbigniew Kapiński Izabela Szumniak

1.3 Granice zaskarżenia

Wpisać kolejny numer załącznika 1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Ustalenie wysokości odszkodowania i zadośćuczynienia

1.3.1 Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2 Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana