Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 maja 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku V Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Leszek Jantowski

Sędziowie: Wiesław Łukaszewski

Rafał Terlecki (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 27 maja 2021 roku w Gdańsku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa J. L.

przeciwko M. A.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku

z dnia 26 listopada 2020 r. sygn. akt IX GC 465/20

oddala apelację:

SSA Rafał Terlecki SSA Wiesław Łukaszewski SSA Leszek Jantowski

Na oryginale właściwe podpisy.

Sygn. akt V AGa 4/21

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym przeciwko M. A., powód J. L. domagał się zasądzenia od pozwanej na swoją rzecz kwoty 118.216,66 zł wraz
z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 marca 2020 r. do dnia zapłaty, a także kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa
w całości oraz zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów postępowania,
w tym kosztów zastępstwa procesowego i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 26 listopada 2020 r., wydanym w sprawie IX GC 465/20, Sąd Okręgowy w Gdańsku:

I.  zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 103.216,05 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 27 marca 2020 r. do dnia zapłaty,

II.  w pozostałym zakresie powództwo oddalił,

III.  zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 5.142,57 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych i kwotę 3.996,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Na mocy umów zawartych w formie ustnej, w okresie od 2016 r. do 2019 r. powód J. L., w ramach prowadzonej przez siebie działalności pod firmą (...), wykonywał na rzecz pozwanej – M. A., prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą (...)roboty remontowe polegające głównie na wykonywaniu elewacji, docieplaniu budynków, wykonaniu i montażu obróbek blacharskich na dachu oraz montażu płyt warstwowych na dachu, a także wykonaniu ogrodzenia, a także remoncie oddziału szpitalnego.

Z tytułu wykonanych prac powód wystawił pozwanej następujące faktury:

-

fakturę nr (...) z dnia 08 lutego 2017 r. na kwotę 40.000,00 zł,

-

fakturę nr (...) z dnia 08 marca 2017 r. na kwotę 40.000,00 zł,

-

fakturę nr (...) z dnia 10 kwietnia 2017 r. na kwotę 50.000,00 zł,

-

fakturę nr (...) z dnia 12 czerwca 2017 r. na kwotę 50.000,00 zł,

-

fakturę nr (...) z dnia 12 lipca 2017 r. na kwotę 65.500,00 zł,

-

fakturę nr (...) z dnia 30 sierpnia 2017 r. na kwotę 50.000,00 zł,

-

fakturę nr (...) z dnia 02 listopada 2017 r. na kwotę 28.610,00 zł,

-

fakturę nr (...) z dnia 10 listopada 2017 r. na kwotę 27.930,00 zł,

-

fakturę nr (...) z dnia 30 grudnia 2017 r. na kwotę 12.300,00 zł,

-

fakturę nr (...) z dnia 30 stycznia 2018 r. na kwotę 25.000,00 zł,

-

fakturę nr (...) z dnia 27 lutego 2018 r. na kwotę 18.300,00 zł,

-

fakturę nr (...) z dnia 30 marca 2018 r. na kwotę 14.090,00 zł,

-

fakturę nr (...) z dnia 27 kwietnia 2018 r. na kwotę 37.500,00 zł,

-

fakturę nr (...) z dnia 04 lipca 2018 r. na kwotę 38.350,00 zł,

-

fakturę nr (...) z dnia 20 lipca 2018 r., na kwotę 21.150,00 zł,

-

fakturę nr (...) z dnia 09 października 2018 r. na kwotę 37.800,00 zł,

-

fakturę nr (...) z dnia 03 grudnia 2018 r. na kwotę 29.507,70 zł,

-

fakturę nr (...) z dnia 10 grudnia 2018 r. na kwotę 24.796,80 zł.

Na dzień 18 grudnia 2018 r. zaległość pozwanej z tytułu ww. umów wynosiła 148.034,00 zł. Po tej dacie pozwana dokonała na rzecz powoda wpłat w łącznej wysokości 88.034,00 zł. Wobec tego zadłużenie po stronie pozwanej wynosiło 60.000,00 zł.

W międzyczasie powód wystawił na rzecz pozwanej fakturę nr (...) z dnia 11 lutego 2019 r. opiewającą na kwotę 27.896,40 zł, a także fakturę nr (...) z dnia 12 lutego 2019 r. na kwotę 21.223,65 zł.

W dniu 04 marca 2020 r. pełnomocnik powoda wezwał pozwaną do uregulowania należności wynikającej z faktur nr (...) i częściowo z faktury nr (...), wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia płatności wyszczególnionego na fakturach do dnia zapłaty, w terminie 14 dni od otrzymania wezwania.

W dniu 11 marca 2020 r. pozwana sprzedała powodowi drzwi wewnętrzne „barański” wraz z ościeżnicami i klamkami, za łączną kwotę 5.904,00 zł brutto. Powód dokonał kompensaty tejże kwoty z zaległościami powstałymi po stronie pozwanej z tytułu wykonanych ww. prac.

W trakcie wykonywania przedmiotowych prac powód korzystał
z rusztowań budowlanych należących do pozwanej, które to rusztowania nadal pozostają w posiadaniu powoda.

Na kanwie powyższych ustaleń faktycznych Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że powództwo zasługuje na uwzględnienie w przeważającej części.

W ocenie Sądu Okręgowego, okolicznością bezsporną było to, że strony łączyła współpraca gospodarcza. Powód wykonywał bowiem na rzecz pozwanej zróżnicowane prace remontowe polegające na wykonywaniu elewacji, docieplaniu budynków, wykonaniu i montażu obróbek blacharskich na dachu oraz montażu płyt warstwowych na dachu, jak również wykonaniu ogrodzenia, a także remoncie oddziału szpitalnego. Obie strony nie kwestionowały również tego, że na dzień 18 grudnia 2018 r. zaległość powstała po stronie pozwanej z tytułu zapłaty za wykonanie ww. prac wynosiła 148.034,00 zł.

Jedyną sporną kwestią pozostawały wzajemne rozliczenia stron. Strony przedstawiały bowiem w tym zakresie zgoła odmienne stanowiska procesowe. Powód wskazywał, że łączna kwota zaległości wynosi 124.120,55 zł, przy czym po uwzględnieniu dokonanej przez niego kompensaty z tytułu sprzedaży drzwi, w kwocie 5.904,00 zł, należność ta wynosi 118.216,66 zł. Z kolei, zdaniem pozwanej rzeczywista wartość zadłużenia powstałego po jej stronie nie przekracza kwoty 54.096,00 zł.

Łączący strony stosunek obligacyjny Sąd Okręgowy zakwalifikował jako umowę o dzieło, uregulowaną w art. 627 k.c., zgodnie z którym przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Stronami umowy o dzieło są zamawiający, czyli podmiot, który w zamian za wynagrodzenie oczekuje uzyskania określonego w umowie dzieła, oraz przyjmujący zamówienie, czyli podmiot, który dzieło ma wykonać.

Kluczowym, zdaniem Sądu Okręgowego, pozostawało, iż Kodeks cywilny nie wprowadza jakichkolwiek wymogów odnośnie formy, w jakiej umowa o dzieło powinna zostać zawarta. Z tego też powodu dla skutecznego zawarcia umowy wystarczający jest konsensus stron w zakresie elementów przedmiotowo istotnych, wyrażony w dowolny sposób, np. ustny, jak również poprzez facta concludentia.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy wskazał, że na gruncie procesu cywilnego to strony mają obowiązek wskazywania dowodów dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne, co z kolei jest potwierdzeniem reguły wynikającej z przepisu art. 6 k.c. Jednocześnie Sąd miał na względzie, że nie spoczywał na nim obowiązek dążenia do wszechstronnego zbadania wszystkich okoliczności sprawy. Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa bowiem na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z tych faktów wywodzi skutki prawne.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy zważył, że powód obowiązany był wykazać, że istnieje roszczenie w wysokości przez niego dochodzonej, z kolei na stronie pozwanej spoczywał ciężar wykazania, że roszczenie to nie istnieje, czy też istnieje, lecz w innej wysokości.

W świetle powyższego zważył Sąd, że pozwana nie kwestionowała istnienia roszczenia po stronie powoda co do zasady, lecz kwestionowała jedynie jego wysokość. Niemniej Sąd Okręgowy uznał argumentację pozwanej za niewystarczającą. Zdaniem Sądu, w toku niniejszego postępowania pozwana nie wykazała, aby dokonywała wpłat gotówkowych na rzecz pozwanej. Nie przedłożyła żadnych dokumentów, które pozwalałyby na takie stwierdzenie.

Odnosząc się zaś do kwestii rusztowań – zauważył Sąd, że zarówno w odpowiedzi na pozew, jak i w całym niniejszym postępowaniu pozwana nie zgłosiła żadnego zarzutu w tej kwestii. Wprawdzie pozwana wskazywała na odpłatne wynajęcie rusztowań budowlanych powodowi, jednakże nie sformułowana ona zarzutu potrącenia w znaczeniu procesowym ani nie odwołała się do faktu potrącenia wskutek wyłącznie czynności prawa materialnego, mającej miejsce przed procesem lub w jego toku. Wobec powyższego, w ocenie Sądu argumentacja pozwanej pozostawała gołosłowna, a tym samym nie zasługiwała na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego bezsporne w okolicznościach niniejszej sprawy pozostawało to, że zaległość powstała po stronie pozwanej wynosiła 60.000,00 zł. Strony nie kwestionowały również należności przysługującej pozwanej z tytułu dokonanej sprzedaży w kwocie 5.904,00 zł. Z kolei z dokumentacji przedłożonej przez powoda w toku niniejszego postępowania jasno wynikało, że w rozliczeniach stron, których podstawą były między innymi wyliczenia sporządzone przez nich własnoręcznie (k. 13, 45), nie zostały uwzględnione kwoty wynikające z faktur wystawionych przez powoda po dacie 18 grudnia 2018 r., to jest faktury nr (...) z dnia 11 lutego 2019 r. oraz faktury nr (...) z dnia 12 lutego 2019 r. W świetle powyższego, po uwzględnieniu kwot wynikających z ww. faktur, jak również dokonanej przez powoda kompensaty z tytułu zakupionych drzwi, Sąd Okręgowy uznał, że kwota zadłużenia powstałego po stronie pozwanej wynosi 103.216,05 zł.

W świetle przedstawionych ustaleń i rozważań Sąd Okręgowy uznał powództwo za zasadne w przeważającej części, wobec czego orzekł jak w punkcie pierwszym zaskarżonego wyroku, przy zastosowaniu art. 627 k.c. w zw. z art. 6 k.c., oddalając jednocześnie w punkcie drugim wyroku powództwo w pozostałym zakresie. O odsetkach Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c..

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł w punkcie trzecim zaskarżonego wyroku, na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 100 k.p.c., zgodnie z zasadą stosunkowego rozdziału kosztów. Powód wygrał niniejszy spór w około 87 %, zaś pozwana w około 13 %. Na koszty sądowe strony powodowej składała się kwota 5.911,00 zł tytułem opłaty od pozwu oraz kwota 5.400,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, określona na podstawie § 2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r.
w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 265). Na koszty poniesione przez stronę pozwaną składała się natomiast kwota 5.400,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, określona na podstawie § 2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 265). Wobec tego, dokonując kompensaty, Sąd Okręgowy zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 5.142,57 zł tytułem opłaty od pozwu (5.911,00 zł x 87 %) oraz kwotę 3.996,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (5.400,00 zł x 87 % = 4.698,00 zł; 5.400,00 zł x 13 % = 702,00 zł; 4.698 zł – 702,00 zł = 3.996,00 zł).

Apelację (k. 122 – 123v) od powyższego wyroku wywiodła pozwana i zaskarżając orzeczenie w części, tj. w zakresie pkt. I i III., orzeczeniu zarzuciła:

1.  naruszenie art. 451 § 1 k.c. przez jego niezastosowanie w stanie faktycznym sprawy i bezzasadne przyjęcie, że pomimo jednoznacznego wskazania przez pozwaną w treści polecenia przelewu z dnia 09 maja 2019 r., że wpłata sumy 20.000,00 zł jest dokonywana na rzecz powoda tytułem wystawionej przez powoda faktury w 2019 r., wpłata ta nie wywołała wygaśnięcia wierzytelności powoda powstałych w 2019 r. w części dotyczącej kwoty 20.000,00 zł, pomimo, iż w 2019 r. powód wystawił dla pozwanej wyłącznie dwie faktury, tj. fakturę nr (...) z dnia 11 lutego 2019 r. na kwotę 27.896,40 zł i fakturę nr (...) z dnia 12 lutego 2019 r. na kwotę 21.223,65,

2.  brak uwzględnienia faktu, że z tytułu wynajmu rusztowania elewacyjnego typu pletak o powierzchni 200 m ² powód jest pozwanej winien z tytułu czynszu najmu łącznie kwotę 101.745,60 zł za okres od 01 sierpnia 2019 r. do 31 grudnia 2020 r., tj. sumę wyższą od niezaspokojonej w rzeczywistości kwoty objętej żądaniem pozwu opiewającej w części niezapłaconej na 83.216,06 zł.

Wskazując na powyższe zarzuty, skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa również w części dotyczącej kwoty 103.216,05 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 marca 2020 r. do dnia zapłaty a ponadto o zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa prawnego, według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Wyniki kontroli instancyjnej wskazują, że Sąd Okręgowy przeprowadził postępowanie dowodowe w wymaganym zakresie, a poczynione ustalenia faktyczne, zawarte w wyodrębnionej redakcyjnie części uzasadnienia zaskarżonego wyroku, znajdują odzwierciedlenie w treści przedstawionych w sprawie dowodów. Ustalenia te i ich prawną ocenę Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne, nie znajdując potrzeby dla ponownego przytaczania ich w motywacyjnej części niniejszego orzeczenia.

W pierwszym rzędzie za bezzasadny uznać należało podniesiony przez stronę pozwaną zarzut naruszenia art. 455 § 1 k.c.

Jak słusznie wywiódł Sąd Okręgowy, poza sporem pozostawało zadłużenie pozwanej w wysokości 60.000,00 zł, pomniejszone odpowiednio o wartość sprzedanych powodowi drzwi, tj. 5.904,00 zł. Treść zaskarżenia wymaga natomiast wyjaśnienia, że ustaleń odnośnie do okoliczności spornych, Sąd Okręgowy dokonał w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy o charakterze dokumentarnym (w tym w szczególności dokumenty księgowe, bankowe oraz odręczne notatki stron) a także stanowiska procesowe samych stron.

W treści wywiedzionej skargi pozwana zarzuca Sądowi Okręgowemu niezaliczenie wpłaty dokonanej przelewem z dnia 09 maja 2019 r. na kwotę 20.000,00 zł. W ocenie Sądu Apelacyjnego, argumentacja przedstawiona na jego poparcie została skonstruowana niejako w oderwaniu od prawnie relewantnych rozważań instancji a quo, co skłania do wniosku, że podniesione w tym zakresie zarzuty wynikają jedynie z nieuważnej lektury pisemnych motywów wyroku, nie zaś – jak wywodzi skarżąca – z wadliwego zastosowania przez Sąd norm prawa materialnego.

Na podstawie wymienionych powyżej źródeł dowodowych, Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił, że na dzień 18 grudnia 2018 r. przysługujące powodowi wobec pozwanej wierzytelności opiewały na kwotę 148.034,00 zł. W oparciu o przedłożone przez powoda zestawienie (k. 7), kwota ta została następnie pomniejszona o wpłaty dokonane przez pozwaną po ww. dacie, to jest: 18.034,00 zł dokonaną przelewem z dnia 14 stycznia 2019 r., tytułem (...); 20.000,00 zł dokonaną przelewem z dnia 08 lutego 2019 r., tytułem (...); 30.000,00 zł dokonaną przelewem z dnia 06 marca 2019 r., tytułem (...) oraz stanowiącą podstawę argumentacji pozwanej kwotę 20.000,00 zł dokonaną przelewem z dnia 09 maja 2019 r., tytułem (...). Różnica kwoty zadłużenia pozwanej na dzień 18 grudnia 2018 r. oraz dokonanych następnie wpłat wynosiła więc 60.000,00 zł.

Rzecz jednak w tym – na co słusznie zwrócił uwagę Sąd Okręgowy – że własnoręcznie sporządzone przez powoda zestawienie nie obejmowało Faktury nr (...) z dnia 11 lutego 2019 r. na kwotę 27.896,40 zł oraz Faktury nr (...) r. z dnia 12 lutego 2019 r. na kwotę 21.223,65 zł, o które to kwoty należało powiększyć dług M. A.. W tym stanie rzeczy konkluzja Sądu Okręgowego co do wysokości zadłużenia pozwanej w kwocie 103.216,05 zł (60.000,00 zł + 27.896,40 zł + 21.223,65 zł – 5.904,00 zł) jawi się jako prawidłowa, zaś podniesione przez stronę pozwaną argumenty nie mogły odnieść oczekiwanego rezultatu.

W tożsamym tonie należy odnieść się do zarzutów dotyczących rzekomego nieuwzględnienia przez Sąd faktu wynajmu przez powoda rusztowania elewacyjnego i przysługującego pozwanej z tego tytułu wynagrodzenia.

Pozostawiając na boku kwestię tego, że twierdzenia pozwanej w tym zakresie stanowią niejako powtórzenie dotychczasowego stanowiska w sprawie, w uzasadnieniu wyroku Sądu odwoławczego wybrzmieć musi w sposób jednoznaczny, że pozwana nie udowodniła bynajmniej, by strony zawarły umowę najmu przedmiotowego rusztowania. Przyjmując – jedynie na potrzeby niniejszych rozważań – że do zawarcia takiej umowy doszło, nie można jednak w sposób uprawniony twierdzić, by pozwana – po pierwsze – udowodniła swoje roszczenie do co wysokości, po wtóre zaś – by roszczenie zostało postawione w stan wymagalności. W aktach sprawy próżno szukać chociażby wezwania powoda do zapłaty wynagrodzenia tytułem najmu rusztowania. Wreszcie, pomimo profesjonalnej reprezentacji, pozwana nie wytoczyła powództwa wzajemnego. Nie skorzystała także ze swojego materialnoprawnego uprawnienia do złożenia oświadczenia o potrąceniu, by następnie wprowadzić ten fakt do procesu w formie zarzutu potrącenia. Całokształt poczynionych wyżej rozważań wespół z wnioskami poczynionymi przez Sąd pierwszej instancji dezawuuje trafność stanowiska pozwanej w zakresie drugiego zarzutu apelacyjnego.

W powyższych okolicznościach, w pełni podzielając wyrażone w zaskarżonym orzeczeniu stanowisko Sądu Okręgowego, Sąd Apelacyjny oddalił apelację w całości jako bezzasadną, o czym orzekł w wyroku na podstawie art. 385 k.p.c.

Na oryginale właściwe podpisy.