Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 października 2021 r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 października 2021 r. w Suwałkach

sprawy M. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o wysokość świadczenia

w związku z odwołaniem M. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 24 lipca 2020 r. znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala, że wysokość emerytury M. M. wynosi (...) złotych, przy ustaleniu, że kwota składek zewidencjonowanych na jego koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi (...)złote.

UZASADNIENIE

Decyzją z 24.11.2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w B., powołując się na przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U. z 2020 r. poz. 53 ze zm.) przyznał M. M. prawo do emerytury na podstawie art. 24 tej ustawy, poczynając od 11.07.2020 r., to jest od następnego dnia po rozwiązaniu stosunku pracy.

W odwołaniu od tej decyzji M. M. wniósł o jej zmianę. Wskazał, że wysokość emerytury została błędnie naliczona, ponieważ wyliczone kwoty kapitału początkowego oraz składek zewidencjonowanych na jego koncie w ZUS na dzień wydania decyzji są zaniżone. Udowadniał to, przeprowadzając stosowne operacje rachunkowe.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Podtrzymał podstawy skarżonej decyzji, wskazując na przepisy i sposób waloryzowania, z uwzględnieniem, że wnioskodawca pobierał emeryturę częściową.

Sąd ustalił, co następuje:

M. M. (ur. (...)) wystąpił z wnioskiem o emeryturę 10.07.2020 r. Decyzją z 24.07.2020 r. przyznano mu prawo do emerytury na podstawie art. 24 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U. z 2020 r. poz. 53 ze zm.) począwszy od 11.07.2020 r.

Wcześniej M. M. wnioskował o przyznanie emerytury częściowej i decyzją z 18.04.2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w B., powołując się na przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U. z 2016 r. poz. 963 ze zm.) przyznał odwołującemu się prawo do emerytury częściowej, poczynając od 1.02.2017 r., to jest od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. W decyzji tej wskazano, że podstawę obliczenia kwoty emerytury, przyjętej do ustalenia wysokości emerytury częściowej, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne z uwzględnieniem ich waloryzacji, zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury częściowej – (...)zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego – (...)zł, kwota środków przeniesionych z otwartego funduszu oraz kwota środków zewidencjonowanych na subkoncie z uwzględnieniem ich waloryzacji – (...)zł. Kwota emerytury przyjęta do obliczenia wysokości emerytury częściowej została obliczona zgodnie z zasadami przyjętymi w art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Decyzję tę poprzedziła decyzja z 20.03.2017 r. o ponownym ustaleniu M. M. kapitału początkowego, zmieniona następnie decyzją z 11.12.2017 r. Kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01.1999 r. wynosił (...) złotych.

W celu ustalenia zasadności zarzutów M. M., co do prawidłowości obliczenia przez organ rentowy wysokości jego emerytury, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłej sądowej z zakresu rachunkowości H. G.. W sporządzonej opinii (k.146-182 i opinii uzupełniającej k.214-219), biegła, po przeprowadzeniu stosownych wyliczeń i wskazaniu ich podstawy prawnej, wyliczyła wysokość świadczenia przy przyjęciu wysokości składek zwaloryzowanych przez ZUS, jak i wysokość świadczenia po waloryzacji składek zgodnie z założeniami przedstawionymi w treści opinii.

Opierając się o informacje organu rentowego, dotyczące wysokości składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do 31.01.2017 r., to jest do miesiąca poprzedzającego miesiąc przyznania emerytury częściowej, obliczyła wysokość tych składek po ich corocznej waloryzacji (tabela k.154-155). Kwota składek ustalonych w decyzji przyznającej emeryturę częściową ((...)zł) nie różniła się w zasadzie od kwoty wyliczonej w opinii ((...)zł - różnica 0,01 zł wynikała prawdopodobnie z zaokrągleń).

W decyzji przyznającej emeryturę organ rentowy uwzględnił również kwotę środków przeniesionych z otwartego funduszu emerytalnego i środków zewidencjonowanych na subkoncie z uwzględnieniem ich waloryzacji. Kwota ta według ustaleń ZUS wynosiła (...)zł i jej wysokość po sprawdzeniu przez biegłą nie budziła jej zastrzeżeń (tabele k. 156-159).

Kwota zwaloryzowanych składek na subkoncie, ustalonych przy wyliczaniu emerytury częściowej powinna zostać zewidencjonowana na koncie ubezpieczonego 31 stycznia 2017 roku. Według art. 25 ust. 4 ustawy emerytalnej waloryzacji podlega kwota składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na dzień 31 stycznia roku, za który jest przeprowadzana waloryzacja, powiększona o kwoty z tytułu przeprowadzonych waloryzacji. Wobec tego należy przyjąć, że kwota ta podlega waloryzacji za rok 2017 (łącznie ze zwaloryzowanymi składkami wcześniej zewidencjonowanymi na koncie) dokonywanej 30 czerwca 2018 roku i kolejnym waloryzacjom.

Kwota nominalna składek na koncie z uwzględnieniem zewidencjonowania na konto w dacie 31 stycznia 2017 roku składek uprzednio zewidencjonowanych na subkoncie i zwróconych z OFE w związku z przyznaniem prawa do emerytury częściowej, na dzień 30 czerwca 2020 roku wynosiłaby: składki (...)Filar I do 30.06.2020 roku – (...)zł, składki subkonto 31.01.2017 r. po waloryzacji zewidencjonowane na koncie – (...)zł, to jest razem (...)zł.

W dniu 10 lipca 2020 roku odwołujący się złożył wniosek o przyznanie emerytury. Decyzją z dnia 24 lipca 2020 roku ZUS przyznał odwołującemu się emeryturę od dnia 11 lipca 2020 roku. Kwota kapitału po waloryzacji jest zgodna z kwotą wskazaną w zaskarżonej decyzji. Natomiast waloryzacja składek dokonana przez biegłą w opinii (z uwzględnieniem składek zewidencjonowanych na koncie podlegających waloryzacji za rok 2017 (kwota (...)złotych) powiększonych o wartość zwaloryzowanych składek na subkoncie podlegających zewidencjonowaniu na koncie ubezpieczonego na 31 stycznia 2017 roku zgodnie z art. 22a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznym w brzmieniu obowiązującym w dacie nabycia prawa do emerytury częściowej w lutym 2017 roku (kwota (...)złotych – łącznie (...)złotych) daje kwotę składek po waloryzacji – (...)zł i powoduje niezgodność z wyliczeniem składek po waloryzacji ustalonych przez ZUS –(...)zł (tabela k. 167).

W oparciu o przekazane przez ZUS dokumenty i wyjaśnienia, w opinii biegłej nie było możliwości ustalenia, w jaki faktycznie sposób ZUS dokonał waloryzacji składek wykazanych w decyzji przyznającej emeryturę i jakie były tego podstawy. Biegła wskazała, że prawdopodobnie ZUS dokonał waloryzacji środków zgromadzonych na koncie ubezpieczonego określonych w wydrukach stanu konta ubezpieczonego (...)- FILAR I i dodał do tego składki zewidencjonowane na subkoncie zwaloryzowane według stanu na dzień przyznania emerytury częściowej tj. 1 lutego 2017 roku bez dalszych waloryzacji tych składek. Różnica w wysokości składek zewidencjonowanych na koncie określonym w wydrukach ZUS (...)FILAR I po waloryzacji na dzień przyznania emerytury (kwota ewidencjonowanych składek (...)złotych po waloryzacji (...)złotych) i wysokości składek wykazanych w decyzji przyznającej emeryturę od 11 lipca 2020 roku (kwota (...)złotych) wynosi (...)zł, a stan subkonta po waloryzacji uwzględniony w decyzji ZUS z dnia 18 kwietnia 2017 roku przyznającej emeryturę częściową wynosił (...)złotych.

Biegła nie ustaliła uzasadnienia dla uwzględnienia zwaloryzowanych środków zewidencjonowanych na subkoncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc przyznania prawa do emerytury częściowej, w kwocie ustalonej na dzień nabycia prawa do tej emerytury (tj. 1 luty 2017 roku), przy wyliczaniu emerytury po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego, bez dalszej ich waloryzacji. Kwota składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na dzień 31 stycznia roku, za który jest przeprowadzana waloryzacja, powiększona o kwoty z tytułu przeprowadzonych waloryzacji, zgodnie z art. 25 ust . 4 ustawy emerytalnej corocznie dnia 1 czerwca każdego roku podlega waloryzacji.

Zgodnie z art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej, jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę częściową, podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ustaloną zgodnie z ust. 1, pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne. W decyzji z 18 kwietnia 2017 roku wysokość świadczenia odwołującego od 1 lutego 2017 roku wynosiła (...)złotych brutto. Z akt ZUS nie wynika, aby świadczenie było przeliczane. Różnica w wysokości emerytury bierze się z niezgodności wartości zwaloryzowanych składek podanych przez ZUS i składek wyliczonych przez biegłą w opinii.

Na podstawie przesłanych przez organ rentowy wyjaśnień oraz dostępnych dokumentów biegła nie ustaliła jednoznacznie w jaki faktycznie sposób ZUS ustalił kwotę składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na dzień przyznania prawa do emerytury w lipcu 2020 roku. Według informacji ZUS waloryzacja składek i środków zewidencjonowanych na subkoncie jest dokonywana przy pomocy automatycznych aplikacji, przy czym nie wskazano szczegółów tych wyliczeń.

W ocenie biegłej, ZUS dokonał waloryzacji środków zgromadzonych na koncie ubezpieczonego określonych w wydrukach stanu konta ubezpieczonego(...)FILAR I na dzień przyznania prawa do emerytury w lipcu 2020 roku i dodał do tego składki zewidencjonowane na subkoncie ((...)- FILAR II oraz składki zwrócone z OFE na subkonto w ZUS wg pisma z 19 maja 2021 roku), zwaloryzowane według stanu na dzień przyznania emerytury częściowej tj. 1 lutego 2017 roku bez dalszych waloryzacji tych składek.

Z ustaleń przeprowadzonych przez biegłą w opinii wynika, iż emerytura brutto odwołującego, przy uwzględnieniu danych wynikających z dokumentów dołączonych do akt sprawy i akt ZUS, wyliczone w najkorzystniejszym wariancie na dzień wydania zaskarżonej decyzji tj. 24 lipca 2020 roku wynoszą:

⚫

przy przyjęciu zwaloryzowanych składek wyliczonych według założeń opinii – (...)zł – wysokość emerytury – (...)zł;

⚫

przy przyjęciu zwaloryzowanych składek w kwocie wykazanej przez ZUS w decyzji –(...)zł – wysokość emerytury – (...)zł.

W ocenie Sądu, wyliczenia zawarte w opinii dają podstawę do przyjęcia, że sposób dokonania waloryzacji składek dokonany przez biegłą jest prawidłowy, a przyznana przez organ rentowy w zaskarżonej decyzji emerytura jest zaniżona.

Sąd zważył, co następuje:

Artykuł 25 ustawy z dnia 17.12.1998 roku o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U. z 2020 r. poz. 53 ze zm.) przewiduje, że podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury (w przypadku odwołującego się do końca czerwca 2020 roku), zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 cytowanej ustawy emeryturach i rentach z FUS oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13.10.1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. w brzmieniu na dzień wydania decyzji - Dz.U. z 2020 r. poz. 266 ze zm.), z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Zgodnie z art. 22a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w brzmieniu obowiązującym w dacie przyznania prawa do emerytury częściowej – obowiązującym do 30.09.2017 roku (tj. Dz.U. z 2016 r. poz. 963 ze zm.):

1.  W przypadku złożenia przez członka otwartego funduszu emerytalnego wniosku o przyznanie emerytury częściowej, o której mowa w art. 26b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, po ustaleniu, że ubezpieczony spełnia warunki do przyznania tej emerytury, Zakład zawiadamia otwarty fundusz emerytalny o złożeniu wniosku i o obowiązku przekazania całości środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym na fundusz emerytalny FUS.

2.  Kwotę środków, o której mowa w ust. 1, oraz kwotę zewidencjonowaną na subkoncie, o którym mowa w art. 40a, ewidencjonuje się na koncie ubezpieczonego na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego zostanie przyznana emerytura częściowa.

3. Kwota środków, o której mowa w ust. 2, zwiększa kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne stanowiących podstawę obliczenia kwoty emerytury ustalanej zgodnie z art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, po jej zewidencjonowaniu na koncie ubezpieczonego.

Zgodnie z art. 25 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS waloryzację składek przeprowadza się corocznie, od dnia 1 czerwca każdego roku, poczynając od waloryzacji za rok 2000, z uwzględnieniem art. 25a. W wyniku przeprowadzonej waloryzacji stan konta nie może ulec obniżeniu. Ustęp 4 stanowi, że waloryzacji podlega kwota składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na dzień 31 stycznia roku, za który jest przeprowadzana waloryzacja, powiększona o kwoty z tytułu przeprowadzonych waloryzacji.

W ocenie Sądu prawidłowe jest stanowisko biegłej, że kwota zwaloryzowanych składek na subkoncie, ustalonych przy wyliczaniu emerytury częściowej powinna zostać zewidencjonowana na koncie ubezpieczonego 31 stycznia 2017 roku. Zgodnie z art. 25 ustawy emerytalnej podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Wobec powyższego środki zewidencjonowane na koncie powinny podlegać waloryzacji zgodnie z art. 25 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który stanowi, że waloryzacji podlega kwota składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na dzień 31 stycznia roku, za który jest przeprowadzana waloryzacja, powiększona o kwoty z tytułu przeprowadzonych waloryzacji. Wobec tego należy przyjąć, że kwota ta podlega waloryzacji za rok 2017, łącznie ze zwaloryzowanymi składkami wcześniej zewidencjonowanymi na koncie, dokonywanej 30 czerwca 2018 roku i kolejnym waloryzacjom.

W ocenie Sądu, nie do przyjęcia jest stanowisko organu rentowego, że kwota składek zewidencjonowanych na subkoncie według stanu na datę przyznania emerytury częściowej po kilku latach, w dacie przyznania emerytury po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego jest dodawana do kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego i zwaloryzowanych zewidencjonowanych składek na koncie bez uwzględnienia dalszej waloryzacji tej kwoty.

Konsekwencją pobrania emerytury częściowej jest pomniejszenie podstawy wymiaru emerytury przyznanej po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne (art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach z FUS).

Ponadto według art. 25 ust. 1a przy ustalaniu podstawy obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, dla osoby, która miała ustalone prawo do emerytury częściowej, nie uwzględnia się kwot zwiększeń składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego określonego w art. 173-175, uzyskanych w wyniku waloryzacji kwartalnej, o której mowa w art. 25a, przeprowadzonej w celu obliczenia emerytury częściowej. Art. 25a mówi o waloryzacji kwartalnej składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego. Zgodnie z treścią tego artykułu w opinii nie uwzględniano waloryzacji kwartalnej składek zewidencjonowanych na koncie na co wskazują wyliczenia (k. 155 i 167 - ostatnia waloryzacja roczna za rok 2014 – kwota składek po waloryzacji (...)złotych). ZUS nie dokonał żadnej waloryzacji składek zewidencjonowanych na subkoncie ubezpieczonego po dniu przyznania prawa do emerytury częściowej. Różnica w wysokości ustalonej w opinii emerytury w wariancie I (wersja według założeń biegłej) i II (wersja przy uwzględnieniu poglądu ZUS) bierze się z niezgodności wartości zwaloryzowanych składek na subkoncie przyjętych przez ZUS, bez uwzględnienia jakiejkolwiek dalszej waloryzacji dla środków zewidencjonowanych na dzień przyznania emerytury częściowej.

W ocenie Sądu, w opinii prawidłowo przyjęto, że zwaloryzowane środki zewidencjonowane na subkoncie na dzień przyznania emerytury częściowej według powołanych przepisów powinny zostać zewidencjonowane na koncie ubezpieczonego w dacie przyznania emerytury częściowej. Po zewidencjonowaniu na koncie środki te powinny podlegać dalszej waloryzacji właściwej dla środków zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego. Z chwilą zamknięcia subkonta i przekazania zgromadzonych tam środków na konto ubezpieczonego w ZUS, środki te dzielą los prawny składek zewidencjonowanych w ZUS. Brak ich waloryzacji znaczyłby, że przekazane zostały na jakieś inne specjalnie utworzone konto i zostały „zamrożone” do czasu przyznania emerytury po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. Przepisy nie przewidują jednak takiej regulacji. Art. 22a ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w brzmieniu obowiązującym w dacie przyznania prawa do emerytury częściowej – obowiązującym do 30.09.2017 roku (tj. Dz.U. z 2016 r. poz. 963 ze zm.) wyraźnie stanowi, że kwotę środków, o której mowa w ust. 1, oraz kwotę zewidencjonowaną na subkoncie, o którym mowa w art. 40a, ewidencjonuje się na koncie ubezpieczonego na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego zostanie przyznana emerytura częściowa.

Z tych względów Sąd uważa za nieuzasadnione uwzględnienie zwaloryzowanych środków zewidencjonowanych na subkoncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc przyznania prawa do emerytury częściowej, w kwocie po waloryzacji ustalonej na dzień nabycia prawa do tej emerytury (tj. 1 luty 2017 roku), przy wyliczaniu emerytury po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego w lipcu 2020 roku, bez dalszej ich waloryzacji po 31 stycznia 2017 roku.

W związku z powyższym, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzeczono, jak
w sentencji.