Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 listopada 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie V Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Robert Obrębski

Protokolant: Katarzyna Iwanicka

po rozpoznaniu w dniu 4 listopada 2021 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa syndyka (...)

przeciwko W. S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie z dnia 11 maja 2021 r., sygn. I C 1182/20

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od W. S. na rzecz syndyka (...) kwotę 4050 (cztery tysiące pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Robert Obrębski

Sygn. akt VA Ca 615/21

UZASADNIENIE

Pozwem z 8 kwietnia 2019 r. Syndyk (...) wniósł o wydanie w stosunku do W. S. elektronicznego nakazu zapłaty w na kwotę 139711,08 zł z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP w stosunku rocznym za okres od 8 kwietnia 2019 r. do dnia zapłaty tytułem spłaty kredytu zaciągniętego przez pozwanego umową z 29 lipca 2014r., w związku z niewykonywaniem tej umowy przez pozwanego, jej wypowiedzenia i postawieniem w stan wymagalności całej należności głównej wynoszącej 977530,90 zł, powiększonej o odsetki umowne w kwocie 14772,92 zł, odsetki na należności przeterminowanych w wysokości 27180,26 oraz koszty windykacji w kwocie 27 zł.

W sprzeciwie od wydanego w tej sprawie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym pozwany zaskarżył ten nakaz w całości i wskazywał, że powód nie udowodnił co do zasady, ani w odniesieniu do wysokości należności, jak też że roszczenie nie było wymagalne, a w umowie zostały zastrzeżone opłaty w wysokości niedopuszczalnej z racji ich rażącego wygórowania.

Wyrokiem z 11 maja 202 r. Sąd Okręgowy zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 139711,08 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP w stosunku rocznym, nie wyższymi niż odsetki maksymalne za opóźnienie, za okres od 8 kwietnia 2019 r. do dnia zapłaty, oraz kwotę 7164 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Ponadto Sąd Okręgowy od pozwanego zasądził też kwotę 5239 zł na rzecz Skarbu Państwa tytułem opłaty od pozwu, od uiszczenia której powód został w tej sprawie zwolniony.

Na podstawie zebranych dowodów z dokumentów, Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 29 lipca 2014 r. pomiędzy (...), postawioną następnie w stan upadłości likwidacyjnej, w związku z którą L. K. została powierzona funkcja syndyka jej masy upadłościowej, a została zawarta umowa kredytu w walucie polskiej na kwotę 100000 zł na okres 7 lat ze zmiennym oprocentowaniem, które na moment zawarcia umowy wynosiło 12 %. Kredyt miał być spłacany w ratach przez 84 miesiące. Umowa została oznaczona numerem (...)r. Umowa określała też umowne odsetki i inne opłaty. W okresie realizacji tej umowy, jak ustalił Sąd Okręgowy, pozwany dokonał wpłat na łączną kwotę 7579,70 zł. W pozostałym zaś zakresie nie wywiązywał się ze swoich obowiązków związanych ze spłatą kredytu wraz z oprocentowaniem, mimo że był przez kredytodawcę wzywany do jej realizacji pismami z 3 listopada i 3 grudnia 2014 r., w których był informowany o możliwości wystąpienia o restrukturyzację zadłużenia, o którą wystąpił pismem z 14 marca 2015 r. W związku z postawieniem kredytodawcy w stan upadłości, pismem z 27 marca 2015 r., pozwany był informowany, że z tego powodu nie jest możliwe rozłożenie zaległości na raty lub wprowadzenie zmian do umowy.

Pismem z 14 marca 2016 r., jak podał Sąd Okręgowy, pozwany wzywany był po raz kolejny do uregulowania zaległości wyliczonej na 27273,58 zł. Pismem zaś z 25 kwietnia 2016 r. powód wzywał pozwanego do zapłaty kwoty 31021,34 zł, W tych pismach pozwany był informowany o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzacje zadłużenia. Brak reakcji ze strony pozwanego, jak ustalił Sąd Okręgowy, był przyczyną złożenia przez powoda, pismem z 6 czerwca 2016 r., oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytu. Sąd Okręgowy też ustalił, że na 27 marca 2019 r. zadłużenia pozwanego z tego tytułu zostało wyliczone na kwotę należności głównej objętej pozwem. Nie zostało jednak dotąd uregulowane.

Oceniając znaczenie prawne podanych okoliczności, Sąd Okręgowy uznał zarzuty pozwanego w zakresie należności merytorycznych za bezpodstawne i wskazał, że zachodziły podstawy do wypowiedzenia umowy kredytu z dnia 29 lipca 2014 r. ze względu na jej niewykonywanie przez pozwanego, i wyliczenia należności powoda z tego tytułu na kwotę objętą żądaniem pozwu opartym na przepisach ustawy z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Wbrew zarzutom pozwanego, za wiarygodne i zgodne ze stanem rzeczywistym Sąd Okręgowy też uznał wyliczenia tych należności zawarte w raporcie zadłużenia przedstawionym przez powoda, pisemne pokwitowanie wypłacenia pozwanemu kapitału, wykaz wpłat i zestawienie operacji związanych z umową oraz wyciąg z ksiąg bankowych sporządzony przez powoda. Wskazane dowody, w ocenie Sądu Okręgowego, nie budziły wątpliwości. Za ich pomocą powód wywiązał się też z ciężaru wykazania zasadności roszczenia i jego wysokości, tak w odniesieniu do należności głównej, jak też naliczonych odsetek umownych oraz opłat, które nie zostały ustalone na poziomie niedopuszczalnym. Pozwany został poprawnie pouczony o prawie do wystąpienia z wnioskiem o restrukturyzację zadłużenia, z którym wystąpił do powoda. Wniosek ten nie został uwzględniony z uzasadnionej przyczyny, która była związana z postawieniem kredytodawcy w stan upadłości likwidacyjnej. Sąd Okręgowy za zgodne ze stanem faktycznym uznał twierdzenia i wyliczenia, na których zostało oparte powództwo zasługujące w pełni na uwzględnienie, także z zakresie odsetek umownych, opłat i kosztów windykacji, o których pozwany też był informowany przy zawarciu umowy i w trakcie jej realizacji. Wszelkie więc wymagania określone przepisami powołanej ustawy i art. 75c prawa bankowego ze strony powoda zostały wypełnione. Nie znajdował zaś uzasadnienia wskazany przez pozwanego zarzut nadużycia przez powoda prawa podmiotowego, oparty na art. 5 k.c. O kosztach procesu Okręgowy orzeł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. O obciążeniu pozwanego nieuiszczoną opłatą od pozwu, w związku z tym, że powód został od niej zwolniony, Sąd Okręgowy zaś orzekł na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wniósł pozwany, który zaskarżył ten wyrok w całości i zarzucił Sądowi Okręgowemu naruszenie: art. 61 § 1 k.c. oraz art. 243 w zw. z art. 139 § 1 k.p.c. poprzez uznanie, że powód skutecznie na tle okoliczności sprawy złożył oświadczenie o wypowiedzeniu umowy, wskutek chybione uznanie, że przesyłka dwukrotnie awizowana na zasadach określonych w ostatnim z tych przepisów dotarła do adresata, mimo że nie została odebrana przez pozwanego; art. 75c prawa bankowego poprzez wadliwe uznanie, że jako podstawę nieuwzględnienia wniosku pozwanego o restrukturyzację zadłużenia było można powołać okoliczność postawienia kredytodawcy w stan upadłości; art. 233 § 1 i art. 232 k.p.c. poprzez wadliwą ocenę dowodów, w tym przyjęcie, że roszczenie zostało wykazane co do zasady i wysokości, mimo że podstawą tej oceny były dokumenty wytworzone przez powoda; art. 385 ¹ w zw. z art. 58 § 2 k.c. poprzez niedostrzeżenie niedopuszczalnego charakteru zapisów dotyczących rażąco wygórowanych innych niż odsetki kosztów udzielenia kredytu, w tym też prowizji określonej na 4200 zł oraz opłaty przygotowawczej w wysokości 800 zł.

Na podstawie podanych zarzutów, pozwany wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa i o obciążenie powoda poniesionymi przez pozwanego kosztami procesu za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację powód wnosił o jej oddalenie oraz o obciążenie pozwanego poniesionymi kosztami postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie. Została bowiem oparta na bezpodstawnych oraz częściowo niedoprecyzowanych zarzutach wobec ustaleń Sądu Okręgowego, które były prawidłowe. Oparte zostały na trafnie odczytanych dokumentach załączonych do pozwu. Ustalenia Sądu Okręgowego nie zostały dokonane z naruszeniem zasad swobodnej oceny dowodów z art. 233 § 1 k.p.c. Zostały więc w całości przyjęte przez Sąd Apelacyjny za podstawę orzeczenia o apelacji, wniosek której nie zasługiwał na uwzględnienie.

Nie sposób było podzielić dwa pierwsze zarzuty podniesionych w apelacji pozwanego, dotyczące skuteczności doręczenia skarżącemu pisemnej treści oświadczenia powoda o wypowiedzeniu łączącej strony umowy kredytu, a więc oświadczenia z 6 czerwca 2016 r. Nieodebranie przez pozwanego datowanej na ten dzień korespondencji, nie mogło uzasadniać twierdzenia, że oświadczenie to nie dotarło do skarżącego, ani też zarzutu naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 61 § 1 k.c., ani też art. 243 w zw. z art. 139 § 1 k.p.c. Na gruncie pierwszego z tych przepisów przyjęta została teoria tzw. kwalifikowanego doręczenia, oparta na założeniu, że oświadczenie woli zostaje złożone w momencie jego dotarcia do adresata w sposób pozwalający na zapoznanie się z jego treścią przez osobę, do której zostało skierowane. Nie wynika z tego, aby koniecznym warunkiem było jej odebranie przez adresata. Wystarczające jest więc wysłanie przesyłki tej treści oświadczenie zawierające na prawidłowy adres, czyli w miejsce przeznaczona do odbierania poprawnie nadanej korespondencji. Wówczas bowiem adresat może i powinien zapoznać się z jej treścią. Ani przed Sądem Okręgowy, ani tym bardziej w apelacji pozwany natomiast nawet nie podnosił, aby przesyłka zawierająca tego rodzaju oświadczenie nie została wysłana i dostarczona na prawidłowy adres dla pozwanego, który też nie wskazywał, aby uległ on zmianie po zawarciu umowy z 29 lipca 2014 r., a przed jej wypowiedzeniem we wskazany sposób. Odwołanie się do określonych w prawie procesowym reguł awizowania nieodebranej jednak przesyłki, poprzez jej dwukrotne awizowanie, czyli do art. 139 § 1 w zw. z art. 243 k.p.c., było zaś uzasadnione tym, że przesyłka nadana przez powoda po prostu była dwukrotnie awizowana pod prawidłowym adresem przed jej zwróceniem do nadawcy. Zastosowane więc zostały analogiczne reguł w porównaniu do zasad awizowania i uznawania za doręczoną korespondencję wysyłaną przez sądy w trakcie postępowań sądowych. Tak jak w powołanych przepisach proceduralnych, tak też na gruncie zasad składania oświadczeń o skutkach regulowanych prawem materialnym, do uznania skuteczności złożenia oświadczenia zawartego w piśmie wysłanym na właściwy adres nie jest niezbędne jego odebranie przez adresata. W tym zakresie reguły prawa materialnego i procesowego są po prostu zbliżone. Sąd Okręgowy w gruncie rzeczy nie musiał odwoływać się w do podanych przepisów prawa procesowego, aby uznać skuteczność złożenia przez powoda oświadczenia o wypowiedzeniu spornej umowy kredytu z 29 lipca 2014 r.

Na uwzględnienie nie zasługiwał zarzut naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 233 § 1 w zw. z art. 232 k.p.c. poprzez uznanie, że powód wywiązał się w tej sprawie z ciężaru wykazania roszczenia co do jego zasady i wysokości. Nie było w szczególności można w tej sprawie wymagać od powoda, aby przedłożone w tym celu zostały inne dokumenty niż pochodzące od stron, w tym od powoda, a więc inne dokumenty niż prywatne, w tym zwłaszcza urzędowe. Roszczenie było bowiem wywodzone tylko z czynności dokonanej w formie pisma stanowiącego dokument prywatny, a wykonywanie umowy nie było związane z działalnością żadnego organu administracyjnego, lecz z działaniem podmiotów prywatnego prawa, czyli obu stron umowy z 29 lipca 2014 r. Okoliczność zawarcia tej umowy nie mogła być skutecznie podważana. Pozwany nie kwestionował bowiem, że tej treści czynność została pomiędzy stronami zawarta oraz że jej treść wynikała z tej kategorii dokumentu prywatnego. Nie było też w zasadzie sporne, że ponad kwotę wskazaną przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, pozwany tej umowy nie wykonywał i dlatego własnym pismem z 14 marca 2015 r. złożył wniosek o restrukturyzację powstałego zadłużenia. W sytuacji, gdy w zakresie swojej działalności wykonywanie umowy było obsługiwane przez kredytodawcę, oczywiście prawidłowe było przedłożenie przez powoda wytworzonych w swoim zakresie dokumentów oddających stan zadłużenia, w tym jego wysokość co do należności głównej, odsetek umownych i pozostałych opłat i kosztów windykacji. Żadnymi innymi dokumentami powód nie mógł się posłużyć. Pozwany zaś nie podnosił, aby dokonał więcej wpłat, by należność główna była mniejsza albo by odsetki za poszczególne okresy zostały naliczone nieprawidłowo albo niezgodnie z ich wysokością określoną w umowie i wyliczaną na jej podstawie. Wskazany w apelacji zarzut nie został więc nawet wystarczająco skonkretyzowany własnymi wyliczeniami pozwanego. Został sformułowany ogólnie i bez jego odniesienia do konkretnych kwot, pozycji czy też wyliczeń. Nie mógł więc został uwzględniony przez Sąd Apelacyjny, podobnie jak zarzut naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 75c prawa bankowego w zakresie nieuwzględnienia powołanego wniosku z 14 marca 2015 r. o restrukturyzację ówczesnego zadłużenia pozwanego, na który powód odpowiedział pismem z 27 marca 2015 r., czyli oświadczeniem złożonym przed wejściem w życie regulacji wprowadzonej tym przepisem. Instytucje udzielające pożyczek i kredytów zgodnie z przepisami prawa bankowego, miały dostosować swoją działalność w sposób odpowiadający wymaganiom w tym przepisie określonym, do 25 grudnia 2015 r. Pierwsze wezwania pozwanego do zapłaty pochodziły zaś, jak ustalił Sąd Okręgowy, z 3 listopada i 3 grudnia 2014 r. Nie musiały więc zawierać informacji o możliwości złożenia przez pozwanego wniosku o restrukturyzację zadłużenia powstałego znaczenie wcześniej z umowy, którą strona powodowa mogła wypowiedzieć dużo wcześniej. Nie sposób było więc uznać, aby Sąd Okręgowy naruszył art. 75c prawa bankowego poprzez przyjęcie, że pismem z 27 marca 2015 r. powód w uzasadniony sposób odmówił uwzględnienia wniosku pozwanego z 14 marca 2015 r. Dodać tylko należy, że nie można też był zgodzić się z twierdzeniem, że ogłoszenie upadłości likwidacyjnej kredytodawcy nie było wystarczającą przyczyną do tego, aby tego wniosku nie uwzględniać. W trakcie upadłości obowiązują bowiem szczególne zasady, które obowiązany jest przestrzegać syndyk masy upadłości w celu zapewnienia ochrony przede wszystkim praw wierzycieli upadłego, w mniejszym natomiast stopniu jego dłużników. Właściwe standardy ochrony ich interesów wyznaczają normy prawa upadłościowego dotyczące skutków upadłości w odniesieniu do czynności dokonanych wcześniej przez upadłego.

Bezzasadny był również zarzut dotyczący naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 385 ¹ w zw. z art. 58 § 2 k.c. poprzez niedostrzeżenie rzekomej abuzywności postanowień umowy kredytu, dotyczących prowizji w kwocie 4200 zł oraz opłaty przygotowawczej w wysokości 800 zł. Łączne koszty tego rodzaju, od początku zresztą znane pozwanemu, nie przekraczały 5 % wartości udzielonego kredytu. Nie sposób było tym samym uznać, aby zostało ustalone na poziomie rażąco wygórowanym. Odmienne twierdzenie skarżącego nie było uzasadnione.

Apelacja pozwanego podlegała więc oddaleniu. Na podstawie art. 98 §1 i 3 w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, Sąd Apelacyjny zasądził też od pozwanego na rzecz powoda kwotę 4050 zł, obejmującą wynagrodzenie za udział przed Sądem Apelacyjnym zawodowego pełnomocnika, właściwe dla rodzaju sprawy i podanej w apelacji wartość przedmiotu zaskarżenia.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów i art. 385 k.p.c., Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.

Robert Obrębski