Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

14 października 2021 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w następującym składzie:

Przewodniczący SSO Małgorzata Kosicka

po rozpoznaniu 14 października 2021 r. na posiedzeniu niejawnym

odwołania A. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W.

z 11 czerwca 2021 r., znak (...)

o świadczenie postojowe

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

A. J., działająca przez profesjonalnego pełnomocnika, 9 lipca 2021 r. wniosła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 11 czerwca 2021 r., znak: (...), na podstawie której odmówiono jej prawa do świadczenia postojowego. Odwołująca wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez ustalenie prawa do świadczenia postojowego począwszy od daty wskazanej we wniosku oraz o zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Odwołująca zarzuciła organowi rentowemu błędną interpretację art. 15zv, art. 15zt ust. 1 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem C.-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych ( dalej: ustawa covidowa), § 4 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów
z 26 lutego 2021r. w sprawie wsparcia uczestników obrotu gospodarczego poszkodowanych wskutek pandemii C.-19 ( dalej: rozporządzenie) i art. 83 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( dalej: u.s.u.s.), polegającą na przyjęciu, że świadczenie postojowe przysługuje wyłącznie osobom prowadzącym działalność gospodarczą w rozumieniu Prawa przedsiębiorców lub na podstawie innych przepisów szczególnych, co doprowadziło do stwierdzenia, że A. J. jako wspólnikowi spółki jawnej świadczenie postojowe nie przysługuje. Odwołująca wskazała, że art. 15zq ust. 1 pkt 1 ustawy covidowej przyznaje prawo do świadczenia postojowego osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych. Według skarżącej, powyższa definicja ma taki sam walor prawny, jak definicja wynikająca z ustawy Prawo przedsiębiorców, czyli obejmuje również wspólnika spółki jawnej jako osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą. Podobny wniosek odwołująca wyprowadziła na podstawie art. 8 ust. 6 pkt 4 u.s.u.s., art. 2 ust. 1 ustawy z 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, art. 4 pkt 1 ustawy z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, art. 3 pkt 9 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, art. 2 pkt 6 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych i art. 2 ustawy z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Skarżąca wskazała, że w świetle powyższego, za przepisy szczególne, do których odsyła art. 15zq ustawy covidowej należy rozumieć m.in. Kodeks spółek handlowych, w związku z czym nieuzasadnione jest odmienne traktowanie wspólników spółki jawnej niż wspólników spółki cywilnej (odwołanie k. 4-6 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych
(...) Oddział w W. wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Uzasadniając swoje stanowisko w sprawie organ rentowy przytoczył treść art. 15zq ust 4 pkt 1 ustawy covidowej, wskazując, że wspólnicy spółki jawnej nie są osobami prowadzącymi działalność gospodarczą, o której mowa w ustawie covidowej, o czym świadczy bogate orzecznictwo (odpowiedź na odwołanie k.8 a.s).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołująca A. J. jest wspólnikiem spółki jawnej ( bezsporne).

Skarżąca 27 maja 2021 r. złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział
w W. wniosek o świadczenie postojowe w związku z przeciwdziałaniem skutkom wywołanym (...)19 dla osób prowadzących działalność gospodarczą. Po rozpoznaniu wniosku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. decyzją z 11 czerwca 2021 r. znak: (...) odmówił A. J. prawa do świadczenia postojowego, powołując się na art. 15zv ustawy covidowej, w zw. z art. 15zt ust. 1 ww. ustawy, § 4 ust. 1 Rozporządzenia, § 3 Rozporządzenia Rady Ministrów z 16 kwietnia 2021 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wsparcia uczestników obrotu gospodarczego poszkodowanych wskutek pandemii Covid-19 oraz w związku z art. 83 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266, ze zm.) (wniosek o świadczenie postojowe z 27.05.2021 r., decyzja ZUS z 11.06.2021 r. – nienumerowane karty a.r.)

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zawartych
w aktach sprawy i aktach rentowych odwołującej. Zdaniem sądu powołane wyżej dokumenty,
w zakresie w jakim sąd oparł na nich swoje ustalenia są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają
i tworzą spójny stan faktyczny. Nie były one przez strony kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z treści tych dokumentów należało uznać za bezsporne.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie było niezasadne.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył kwestii prawa odwołującej A. J.
do świadczenia postojowego. Prawo do ww. świadczenia zostało przewidziane w ustawie
z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Zgodnie z treścią art. 15zq ust. 1 ww. ustawy świadczenie postojowe przysługuje osobie: prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, zwanej dalej „osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą”, wykonującej umowę agencyjną, umowę zlecenia, inną umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z ustawą z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowę o dzieło, zwane dalej „umową cywilnoprawną”, jeżeli nie podlega ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu.

W myśl art. 15zq ust. 2 ww. ustawy świadczenie postojowe przysługuje osobom zamieszkującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli są: obywatelami Rzeczypospolitej Polskiej lub posiadającymi prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, lub są cudzoziemcami legalnie przebywającymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zgodnie zaś z art. 15zq ust. 3 ustawy świadczenie postojowe przysługuje, gdy w następstwie wystąpienia (...)19 doszło do przestoju w prowadzeniu działalności, odpowiednio przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą albo przez zleceniodawcę lub zamawiającego, z którymi została zawarta umowa cywilnoprawna.

W myśl art. 15zq ust. 4 ustawy, osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą świadczenie postojowe przysługuje, jeżeli rozpoczęła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej przed 1 kwietnia 2020 r. i nie zawiesiła prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej oraz jeżeli przychód z prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku o świadczenie postojowe był o co najmniej 15% niższy od przychodu uzyskanego w miesiącu poprzedzającym ten miesiąc; bądź zawiesiła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej po 31 stycznia 2020 r. i nie podlega ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu, chyba że podlega ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Wymogów, o których mowa w ust. 4, nie stosuje się do osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą, do której mają zastosowanie przepisy dotyczące zryczałtowanego podatku dochodowego w formie karty podatkowej i która korzystała ze zwolnienia sprzedaży od podatku od towarów i usług na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2020 r. poz. 106; art. 15zq ust. 6 ustawy).

Świadczenie postojowe przysługuje zatem między innymi osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, o ile osoba taka łącznie spełnia pozostałe przesłanki określone w art. 15zq ust. 2-4 ustawy covidowej, z zastrzeżeniem art. 15zq ust. 6 ustawy covidowej.

Z cytowanych przepisów wynika jednoznacznie, że określenie „osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą” stanowi nawiązanie przez ustawodawcę do przepisów ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2020 r, poz. 266 ze zm.), w której wskazane określenie występuje. Natomiast ustawa z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2019, poz. 1292 ze zm.) posługuje się określeniem „przedsiębiorca”. Zgodnie z art. 4 ust. 1 Prawa przedsiębiorców przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą. Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej (art. 4 ust. 2 Prawa przedsiębiorców). Przy czym nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę 560 , i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej (zob. art. 5 ust. 1–6 Prawa przedsiębiorców).

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych, wprowadzając w art. 6 ust. 1 pkt 5 obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu i rentowym) dla osób prowadzących pozarolniczą działalność precyzuje w art. 8 ust. 6 pkt 1 i 4, że za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się m. in.: osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, z wyjątkiem ust. 6a (art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy), wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej (art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy).

W niniejszej sprawie jest bezspornym, że odwołująca podlega ubezpieczeniu społecznemu jako wspólnik spółki jawnej. Powyższa okoliczność nie była kwestionowana przez organ rentowy. Wymaga jednak zaznaczenia, że na tle cytowanych wyżej przepisów należy stwierdzić, że wspólnicy spółek jawnych (jak również i innych spółek osobowych) nie są osobami prowadzącymi działalność gospodarczą na podstawie ustawy Prawo przedsiębiorców. Przedsiębiorcami są spółki, w których są wspólnikami, albowiem z wyżej wymienionego przepisu wynika, że o ile wspólnik spółki jawnej jest osobą prowadzącą pozarolniczą działalność w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych to nie jest osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą, o której mowa
w art. 8 ust. 6 pkt 1 tej ustawy, gdyż został wymieniony w oddzielnym punkcie art. 8 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Przepis art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej nie jest „innym przepisem szczególnym” w rozumieniu art. 15zq ustawy covidowej. Przepis ten definiuje jedynie kogo, na potrzeby (tylko) tej ustawy, uznaje się za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność. Wskazane w nim osoby jedynie w zakresie ubezpieczenia społecznego należy traktować tak, jak osobę prowadzącą pozarolniczą działalność. Inaczej mówiąc, reguluje jedynie „rodzaje osób ubezpieczonych”, ograniczając swój zakres do kwestii podlegania ubezpieczeniom społecznym. Wskazane osoby, w tym wymienione w pkt 4, dla celów ubezpieczeń społecznych traktowane są jako osoby prowadzące pozarolniczą działalność. Przepis ten nie ustanawia natomiast, kto jest prowadzącym działalność gospodarczą, albowiem o tym przesądza Prawo przedsiębiorców
lub inne przepisy szczególne ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 29.04.2021 r., III AUa 260/21). Pojęcie osoby prowadzącej pozarolniczą działalność jest pojęciem sformułowanym dla potrzeb ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i dotyczy osób, które wykonują różnego rodzaju działalność na własny rachunek (zob. P. Kostrzewa, Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz, LEX/el. 2014). Tej interpretacji nie można w sposób dowolny przekładać na regulacje ustawy covidowej.

Wspólnicy spółki jawnej, jako osoby prowadzące pozarolniczą działalność
w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podobnie jak wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólnicy spółki komandytowej lub partnerskiej, nie mogą być traktowani jako osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, ponieważ zostali wyłączeni z tego kręgu w wyniku wyraźnego uznania ich za osoby prowadzące pozarolniczą działalność (na podstawie art. 8 ust. 6 pkt 4 u.s.u.s.) niebędące osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą (stosowanie do art. 8 ust. 6 pkt 1 u.s.u.s.), natomiast o podleganiu przez nich ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej decyduje samo posiadanie statusu wspólnika spółki jawnej (zob. M. Barański [w:] Komentarz do niektórych przepisów ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych [w:] Tarcza antykryzysowa 1.0 - 4.0, ustawa o dodatku solidarnościowym i inne regulacje, jako szczególne rozwiązania w prawie pracy, prawie urzędniczym i prawie ubezpieczeń społecznych związane z COVID-19. Komentarz, red. K. W. Baran, Warszawa 2020, art. 15zq).

Sąd podziela również stanowisko wyrażone w wyroku Sądu Apelacyjnego
w Katowicach z 12 marca 2019 r., w sprawie o sygn. akt III AUa 2348/18, w którym wskazano wprost, iż wspólnik spółki jawnej jest uznawany za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność
na mocy art. 8 ust. 6 pkt 4 u.s.u.s., jednak nie jest osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej, gdyż taką osobą (prawną) jest spółka jawna, a nie jej wspólnik (osoba fizyczna). W cytowanym orzeczeniu Sąd Apelacyjny wskazywał, że konstrukcja prawna spółki jawnej wyklucza z kręgu osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej wspólnika spółki jawnej, ponieważ to nie on, lecz spółka jawna, której jest wspólnikiem, prowadzi zawodowo we własnym imieniu działalność gospodarczą. W konsekwencji, wspólnicy spółki jawnej, jako osoby prowadzące pozarolniczą działalność w rozumieniu art. 8 ust. 6 pkt 4 u.s.u.s., podobnie jak wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólnicy spółki komandytowej lub partnerskiej nie mogą być traktowani jako osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą w rozumieniu pkt 1 cytowanego przepisu, ponieważ zostali wyłączeni z tego kręgu w wyniku wyraźnego uznania ich za osoby prowadzące pozarolniczą działalność – art. 8 ust. 6 pkt 4, niebędące osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą – art. 8 ust. 6 pkt 1 (ujęcie węższe), natomiast o podleganiu przez nich ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej decyduje samo posiadanie statusu wspólnika spółki jawnej. Ze statusem tym nie musi być powiązane faktyczne prowadzenie
tej działalności. Jest to istotna różnica w zasadach podlegania ubezpieczeniom społecznym, z jednej strony, osób fizycznych prowadzących pozarolniczą działalność, a z drugiej – wspólników spółek prawa handlowego.

Mając na uwadze powyższe rozważania oraz okoliczność, że ubezpieczona została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych jako wspólnik w spółce jawnej, sąd uznał, że świadczenie postojowe jej nie przysługuje. Zaskarżona decyzja była prawidłowa.

W związku z powyższym sąd oddalił odwołanie od zaskarżonej decyzji na podstawie
art. 477 ¹⁴§ 1 k.p.c.