Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 października 2021 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Jarząbek

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 5 października 2021 r.

w Warszawie

sprawy W. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania W. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 12 stycznia 2021 r. znak (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VII U 637/21

UZASADNIENIE

W dniu 3 marca 2021 r. W. P. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 12 stycznia 2021 r. znak (...). Odwołująca wskazała, że nie zgadza się z obliczoną przez organ rentowy wysokością jej emerytury powszechnej, wysokości wyrównania emerytury oraz podstawy jej obliczenia. Wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji, wydanie nowej prawidłowej decyzji z właściwie obliczoną podstawą emerytury, przeliczenie świadczenia w systemie zdefiniowanej składki z aktualnymi najkorzystniejszymi dla niej wskaźnikami z uwzględnieniem zwaloryzowanych składek i kapitału na dzień 11 stycznia 2021 r., uchylenie decyzji z dnia 23 października 2013 r. wydanej z naruszeniem prawa w sposób niezgodny z ustawą emerytalną i Konstytucją RP, wniosła także o wycofanie wniosku o jej przyznanie emerytury powszechnej.

W uzasadnieniu swojego stanowiska podniosła, że zaskarżona decyzja ZUS opiera się na zastosowaniu podstawy obliczenia emerytury z 2013 r., środki zgromadzone na subkoncie, kapitał i składki zwaloryzowane tylko do 2013 r. i wskaźnika tablic dalszego średniego życia w 2013 r. Decyzja z 2013 r. zdaniem odwołującej została wydana z naruszeniem przepisów, ponieważ wówczas gdy odwołująca po osiągnięciu wieku emerytalnego złożyła wniosek o emeryturę, organ rentowy powinien dokonać ponownego obliczenia emerytury w systemie zdefiniowanej składki, a nie wydać decyzję niezgodną z ustawa emerytalną. W związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019 r. odwołująca twierdzi, że została potraktowana w sposób niekorzystny i niekonstytucyjny. Odwołująca podkreśliła, że pismo z dnia 12 stycznia 2021 r., które otrzymała z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest niezrozumiałe z uwagi na niedomówienia, suche kwoty bez wyliczeń brak podanych miesięcy prognozowanych lat życia powodują utrudnienia w sprawdzeniu prawidłowości wyliczeń (odwołanie, k. 3-9 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 26 kwietnia 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Uzasadniając swoje stanowisko w sprawie organ rentowy podniósł, że w dniu 7 sierpnia 2008 r. odwołująca złożyła wniosek o emeryturę wcześniejszą, świadczenie zostało jej przyznane decyzją z 10 września 2008 r. Następnie w dniu 23 października 2013 r. złożyła wniosek o emeryturę powszechną, która została przyznana w dniu 27 listopada 2013 r. Organ rentowy podkreślił, że odwołująca nie złożyła odwołania od ww. decyzji z 27 listopada 2013r., wobec tego na podstawie art. 116 ust. 2 ustawy emerytalnej nie jest możliwe wycofanie wniosku o przyznanie emerytury powszechnej, gdyż decyzja ta uprawomocniła się. Organ rentowy wskazał, że zaskarżoną decyzją z dnia 12 stycznia 2021 r. ponownie ustalił odwołującej wysokość emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ustawy emerytalnej od dnia 22 listopada 2013 r., do podstawy obliczenia niepomniejszonej o kwoty pobranych wcześniejszych emerytur i wypłacił wyrównanie za okres od 22 listopada 2013 r. do 24 marca 2019 r. tj. do dnia podjęcia wypłaty świadczenia zgodnie z wyrokiem Sądu (odpowiedź na odwołanie, k. 11-11v.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołująca W. P. urodzona (...) ma przyznane prawo do wcześniejszej emerytury od dnia 22 sierpnia 2008 r. na podstawie decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 10 września 2008 r., znak: (...) (decyzja ZUS z 10 września 2008 r., k. 47 tom II a.r.).

Na wniosek odwołującej z 23 października 2013 r., ZUS (...) Oddział w W. decyzją z dnia 27 listopada 2013 r., znak: (...) przyznał jej prawo do emerytury w związku z osiągnieciem przez nią powszechnego wieku emerytalnego od 22 listopada 2013 r. Wysokość emerytury, obliczonej zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej i wynosząca 2.883,93 zł na dzień wydania ww. decyzji, była niższa niż dotychczas wypłacana odwołującej emerytura wcześniejsza (3.539,15 zł), w związku z czym wypłata emerytury powszechnej została zawieszona (decyzja ZUS z 27 listopada 2013 r., k. 11 tom III a.r.).

W dniu 6 marca 2019 r. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok w sprawie o sygn.
P 20/16, na podstawie którego orzekł o niezgodności z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 39 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017 r., w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w (...) r. kobiet, które przed dniem 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy. Powyższe orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego weszło w życie z dniem 21 marca 2019 r. (okoliczność bezsporna).

W dniu 25 marca 2019 r. W. P. złożyła w ZUS (...) Oddział w W. skargę o wznowienie postępowania w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019 r. (skarga odwołującej k. 45 tom III a.r.). W związku z powyższym ZUS (...) Oddział w W. wydał w dniu 26 kwietnia 2019 r. decyzję, na podstawie której odmówił uchylenia decyzji z 27 listopada 2013 r. i stwierdził jej wydanie z naruszeniem prawa i wznowił postępowanie w sprawie emerytury zakończone decyzją z 27 listopada 2013 r (decyzja i postanowienie ZUS z 26 kwietnia 2019 r., k. 47-49 tom III a.r.).

W. P. złożyła odwołanie od decyzji organu rentowego z 27 listopada 2013r., które wyrokiem Sądu Okręgowego Warszawa -Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16 października 2019 r. sygn. akt VII U 2733/19 zostało oddalone (odpis wyroku, k. 69 tom III a.r.). Wobec złożonej przez W. P. apelacji sprawa została rozpoznana przez Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, a ten wyrokiem z 24 kwietnia 2020 r. zmienił zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 26 kwietnia 2019 r. nr (...) w ten sposób, że ustalił wysokość emerytury W. P. bez pomniejszania podstawy wymiaru świadczenia o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne i przyznał ubezpieczonej prawo do tak obliczonej emerytury od dnia 25 marca 2019 r., stwierdzając odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji i oddalił apelację w pozostałej części (odpis wyroku, k. 87-88 i 93 – 117 tom III a.r.).

Decyzją z dnia 21 lipca 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wykonując wyrok Sądu z dnia 24 kwietnia 2020 r. ustalił wysokość i podjął wypłatę emerytury od 25 marca 2019 r. Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami w art. 26 ustawy emerytalnej: kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji 196.885,65 zł plus kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego 701.259,03 zł podzielone przez średnie dalsze trwanie życia 253,00 miesięcy, bez pomniejszenia o kwotę pobranych emerytur wcześniejszych, tak obliczona emerytura wyniosła 3.884,90 zł (decyzja ZUS z 21 lipca 2020 r., k. 131 tom III a.r.).

W dniu 9 listopada 2020 r. W. P. złożyła w ZUS wniosek o ponowne obliczenie świadczenia emerytalnego (wniosek z 9 listopada 2020 r., k. 143 tom III a.r.).

Decyzją z dnia 12 stycznia 2021 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. ponownie ustalił wysokość emerytury od dnia 22 listopada 2013 r. i wypłacił wyrównanie za okres od dnia 22 listopada 2013 r. do 24 marca 2019r. Podstawa obliczenia emerytury nie podlegała pomniejszeniu o kwotę pobranych emerytur wcześniejszych. Wysokość emerytury została obliczona od podstawy obliczenia niepomniejszonej o kwoty pobranych wcześniejszych emerytur 897.366,09 zł (196.885,65 zł + 700.480,44 zł). Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami w art. 26 ustawy emerytalnej: kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji 196.885,65 zł plus kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego 701.259,03 zł podzielone przez średnie dalsze trwanie życia 253,00 miesięcy, bez pomniejszenia o kwotę pobranych emerytur wcześniejszych, tak obliczona emerytura wyniosła 3.546,90 zł. Emerytura oi waloryzacji przysługuje w kwocie od 1 marca 2014 r. – 3.603,65 zł, od 1 marca 2015 r. – 3.639,65 zł, od 1 marca 2016 r. – 3.651,52 zł, od 1 marca 2017 r. – 3.667.59 zł, od 1 marca 2018 r. – 3.776,88 zł, od 1 marca 2019 r. – 7.769,80 zł, od 1 marca 2020 r. 4.023,20 zł zł (decyzja ZUS z 12 stycznia 2021 r., k. 155 tom III a.r.).

Od powyższej decyzji W. P. złożyła odwołanie do Sądu inicjując tym samym niniejsze postępowanie (odwołanie, k. 3-9 a.s.).

W toku postępowania Sąd zobowiązał organ rentowy do przedstawienia w sposób szczegółowy, zrozumiały dla ubezpieczonej sposobu wyliczenia świadczenia dokonanego w zaskarżonej decyzji (zarządzenie, k. 21 a.s.).

W odpowiedzi na powyższe pismem z dnia 15 lipca 2021 r. organ rentowy przedstawił szczegółowy sposób wyliczenia świadczenia W. P., z którego wynikało, że:

Decyzją z 27 listopada 2013r. przyznano odwołującej od 22 listopada 2013r. prawo do emerytury powszechnej po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego. Wysokość świadczenia ustaliliśmy według nowych zasad, czyli na podstawie kapitału początkowego i składek emerytalnych zewidencjonowanych na koncie osoby ubezpieczonej. Do obliczenia emerytury powszechnej przyjęto kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 196.885,65 zł oraz kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 700.480,44 zł. Podstawę emerytury pomniejszono wówczas o kwotę pobranych emerytur wcześniejszych w wysokości 167.732,88 zł. Wysokość emerytury obliczona, zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej, wynosiła 2883,93 zł [(196.885,65 zł + 700.480,48zł)-167.732,88zł] / 253,00=2883,93 zł. Kwota ta była niższa od emerytury wcześniejszej, zatem kontynuowano wypłatę świadczenia korzystniejszego, czyli wcześniejszej emerytury.

Organ rentowy decyzją z 21 lipca 2020r. wykonał wyrok Sądu Apelacyjnego ponownie ustalając wysokość emerytury od daty wskazanej w wyroku, czyli od 25 marca 2019r. Do obliczenia emerytury powszechnej przyjęto kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 196.885,65zł oraz kwotę przeliczonego od maja 2015r. i zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 701.259,03 zł. bez pomniejszenia o kwotę pobranych emerytur wcześniejszych. Wysokość emerytury obliczona w ten sposób wynosiła 3549,98 zł (196885,65 zł + 701259,03zł) / 253,00 = 3549,98 zł. Po kolejnych waloryzacjach emerytura powszechna wynosiła od 1 marca 2014 r. – 3.606,78 zł, od 1 marca 2015 r. – 3.642,78 zł, od 1 marca 2016 r. – 3.651,52 zł, od 1 marca 2017 r. – 3.667.59 zł, od 1 marca 2018 r. – 3.776,88 zł, od 1 marca 2019 r. – 3.884,90 zł, od 1 marca 2020 r. 4.023,23 zł.

Decyzją z 12 stycznia 2021r. dokonano ponownego przeliczenia świadczenia na dzień zgłoszenia wniosku o emeryturę powszechną, czyli 22 listopada 2013r. Do obliczenia emerytury przyjęto kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 196.885,65 zł oraz kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 700.480,44 zł. Zgodnie ze zmianą przepisów nie pomniejszono podstawy obliczenia emerytury o kwotę pobranych emerytur wcześniejszych. Podstawę obliczenia świadczenia stanowiła kwota 897.366,09 zł. (196.885,65 zł + 700.480,44 zł). W oparciu o tę wartość ustalono emeryturę powszechną w nowej wysokości 3.546,90 zł. (196.885,65 zł + 700.480,44 zł) / 253,50 = 3.546,90 zł. Po kolejnych waloryzacjach emerytura powszechna wynosiła od 1 marca 2014 r. – 3.603,65 zł, od 1 marca 2015 r. – 3.639,65 zł, od 1 maja 2015r. – 3.642,78 zł, od 1 marca 2016 r. – 3.651,52 zł, od 1 marca 2017 r. – 3.667.59 zł, od 1 marca 2018 r. – 3.776,88 zł, od 1 marca 2019 r. – 3.884,90 zł, od 1 marca 2020 r. 4.023,23 zł (pismo ZUS z 15 lipca 2021 r. , k. 24 – 25 a.s.).

Postanowieniem z dnia 15 lipca 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. sprostował oczywistą omyłkę pisarską w decyzji z dnia 12 stycznia 2021 r. w II części decyzji zamiast Emerytura z FUS po waloryzacji przysługuje w kwocie od 1 marca 2019r. – 7.769,80 zł powinno być, że Emerytura z FUS po waloryzacji przysługuje w kwocie od 1 marca 2019 r. – 3.884,90 zł (postanowienie z 15 lipca 2021 r. - tom III a.r.).

Postanowieniem z dnia 15 lipca 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. sprostował oczywistą omyłkę pisarską w decyzji z dnia 21 lipca 2020 r. w II części decyzji wpisano omyłkowo, że wyliczona emerytura wynosi 3.884,90 zł oraz Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami w art. 26 ustawy emerytalnej: 196.885,65 zł + 701.259,03 zł / 253,00 miesięcy = 3.884,90 zł, a powinno być że wyliczona emerytura wynosi 3.549,98 zł, oraz Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami w art. 26 ustawy emerytalnej: 196.885,65 zł + 701.259,03 zł / 253,00 miesięcy = 3.549,98 zł Organ rentowy podkreślił, że w pozostałym zakresie decyzja jest prawidłowa, a błąd ten nie miał wpływu na wyliczenie wysokości świadczenia oraz kwotę wypłaconego wyrównania (postanowienie z 15 lipca 2021 r. - tom III a.r.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny, na podstawie dowodów z dokumentów zawartych oraz aktach rentowych odwołującej. Zdaniem Sądu, powołane wyżej dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Sąd miał na uwadze, że W. P. nie zakwestionowała sposobu wyliczenia jej emerytury przedstawionej w piśmie organu rentowego z 15 lipca 2021r., dlatego też Sąd przyjął te wyliczenia jako podstawę ustaleń faktycznych wobec ich niezakwestionowania w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z treści pisma organu rentowego z 15 lipca 2021 r. należało uznać za bezsporne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie było niezasadne.

Na wstępie należy zważyć, że zgodnie z art. 148 ¹ § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2019 r. poz. 1460) sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, sąd uzna – mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych – że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Analizując treść złożonych przez strony i zgromadzonych w aktach rentowych dokumentów, Sąd uznał, że okoliczności faktyczne nie były w sprawie sporne. Spór nie dotyczył faktów, lecz prawa. Ponadto strony nie wnosiły o przeprowadzenie rozprawy. W tych okolicznościach Sąd na podstawie art. 148 ¹ § 1 k.p.c. uznał, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, co w konsekwencji pozwoliło
na rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym.

Odwołująca domagała się ponownego przeliczenia i wyrównania emerytury powszechnej, która na mocy skarżonej decyzji 12 stycznia 2021 r. znak (...) została przeliczona wskutek zaskarżenia decyzji 21 lipca 2020 r. Decyzja ta została przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydana w drodze wykonania wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 24 kwietnia 2020 r. i wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019 r. sygn. akt P 20/16, na mocy którego orzeczono o niezgodności z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, art. 25 ust. 1b emerytalnej, w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017r., w zakresie, w jakim dotyczy kobiet urodzonych w (...)r., które przed dniem 1 stycznia 2013r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy. Powyższe rozstrzygnięcie stanowiło podstawę wznowienia postępowania przez organ rentowy w sprawie przyznania ubezpieczonej prawa do emerytury powszechnej, a w dalszej kolejności, wydania przez organ rentowy skarżonej decyzji.

W uzasadnieniu tego wyroku Trybunał nakreślił główne elementy istoty tej problematyki, wskazując, że wprowadzony ustawą emerytalną nowy system świadczeń emerytalnych przewiduje jedynie przejściowe utrzymanie preferencyjnych rozwiązań, dotyczących możliwości nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Zasadniczo regulacja ta dotyczy tylko tych ubezpieczonych, którzy w dniu wejścia w życie tej ustawy (1 stycznia 1999r.) osiągnęli, bez względu na płeć, wiek co najmniej 50 lat,
a więc urodzili się nie później niż w dniu 31 grudnia 1948r. Odstępstwo od tej zasady dotyczy osób, które urodziły się (...). Jest ono obwarowane kolejnymi warunkami, w tym w szczególności uzależnione jest od spełnienia przesłanki nabycia prawa do emerytury do dnia 31 grudnia 2008r. Możliwość nabycia prawa do emerytury na podstawie art. 46 w związku z art. 29 ustawy emerytalnej przez kobiety także nie dotyczy wszystkich kobiet urodzonych w latach 1949-1968, lecz tylko tych, które urodziły się nie później niż do dnia 31 grudnia 1953r. ze względu na wymóg nabycia prawa do emerytury do dnia 31 grudnia 2008r. Zakwestionowane regulacje prawne dotyczyły zatem jednolitej grupy kobiet, które zachowały prawo do uzyskania emerytury powszechnej po uprzednim pobieraniu emerytury wcześniejszej przysługującej po ukończeniu 55 lat. Do grupy tej należą kobiety urodzone w latach 1949-1953. Jednak po wejściu w życie z dniem 1 maja 2013r. dodanego art. 25 ust. 1b tylko część z nich, a mianowicie kobiety urodzone w (...)r., zostały pozbawione możliwości zrealizowania prawa do powszechnej emerytury na dotychczasowych zasadach, bez pomniejszania podstawy obliczenia emerytury o kwoty pobranych emerytur wcześniejszych. W konsekwencji z jednolitej kategorii podmiotów podobnych wyodrębniona została grupa kobiet z rocznika 1953, która podobnie jak pozostałe kobiety należące do tej kategorii nabyła co prawda prawo zarówno do emerytury wcześniejszej, jak i powszechnej, lecz przy obliczaniu tego ostatniego świadczenia znajdą zastosowanie wobec nich odmienne, mniej korzystne zasady od tych, które obowiązywały przy obliczaniu emerytury powszechnej kobietom urodzonym w latach 1949-1952. Tymczasem świadczenia te mają cechę wspólną, relewantną ze względu na treść zaskarżonej regulacji, a mianowicie miały one umożliwić osobom w wieku starszym, ze stosunkowo długim stażem ubezpieczenia, zachowanie przywileju przejścia na wcześniejszą emeryturę i możliwość uzyskania kolejnej emerytury po osiągnięciu powszechnie obowiązującego wieku emerytalnego. Ich celem było więc łagodzenie skutków likwidacji uprawnień emerytalnych obniżających wiek emerytalny, co było jednym z głównych założeń reformy emerytalnej.

W dalszej części uzasadnienia Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że skoro ustawodawca w ramach nowego zreformowanego systemu stworzył pewnej grupie osób możliwość przejścia na emeryturę na uprzednich, korzystniejszych zasadach, to działając w zaufaniu do prawa, mogły one w sposób uprawniony oczekiwać, że ich uprawnienia będą realizowane w oparciu o te zasady, bez względu na fakt, że miały świadomość kapitałowego charakteru nowych regulacji, które będą podstawą ustalania wysokości emerytury kolejnych roczników. Jeżeli w tym systemie ustawodawca zrobił wyjątek w stosunku do pewnej grupy kobiet, to w takich okolicznościach sama świadomość pozostawania w uprzywilejowanej sytuacji oraz znajomość nowych zasad systemu emerytalnego opartego na kapitalizacji składek nie oznacza powinności liczenia się z możliwością objęcia tej grupy osób nowymi uregulowaniami. Zdaniem Trybunału podejmowanie decyzji o przejściu na wcześniejszą emeryturę nie może wiązać się z pozostawaniem w niepewności co do ukształtowania ich sytuacji prawnej w przyszłości, jeżeli jest konsekwencją decyzji podjętych w oparciu o obowiązujący stan prawny. Rozpoczęcie realizacji prawa do wcześniejszej emerytury, która bezpośrednio wpływa na wysokość emerytury powszechnej – w oparciu o zasadę zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa – stanowi podstawę uzasadnionego oczekiwania, że ustawodawca nie zmieni w sposób niekorzystny „reguł gry” w stosunku do osób korzystających ze swoich uprawnień na zasadach wskazanych w ustawie i tym samym nie będzie pułapką dla tych, którzy w zaufaniu do obowiązującego prawa, określającego w dodatku horyzont czasowy wypłacanych świadczeń i zasad ich realizacji, skorzystali ze swoich uprawnień. Nie oznacza to oczywiście, że ustawodawca w uzasadnionych okolicznościach nie może dokonywać reform, zmieniając na niekorzyść dotychczasowe rozwiązania. Skoro jednak ustawodawca dokonując reformy systemu emerytalnego w 1999 roku zdecydował się na stopniowe wygaszanie „przywilejów”
i pozostawił w pewnych obszarach wybór ubezpieczonym po spełnieniu określonych warunków, powinien do momentu „skonsumowania” tych uprawnień utrzymać te same reguły gry. Osoby te miały świadomość dokonujących się zmian, przede wszystkim z przechodzenia z systemu zdefiniowanego świadczenia do systemu zdefiniowanej składki. Działając jednak
w zaufaniu do prawa, mogły dokonać wyboru i spodziewać się, że ustawodawca nie zmieni zasad, tym bardziej że w stosunku do pozostałych roczników z tej grupy wywiązał się
ze swoich zobowiązań. Kobiety z rocznika 1953 miały zatem uzasadnione prawo oczekiwać, że choć pozostają w stosunkowo lepszej sytuacji niż kolejne pokolenia, to nie zostanie wobec nich dokonana zmiana zasad ustalania wysokości świadczenia.

Trybunał Konstytucyjny podkreślił przy tym, że należy odróżnić sytuację, w której uprawnienia (przywileje) zmienia się, ogranicza czy nawet odbiera na przyszłość, od sytuacji, w której „reguły gry” zmienia się w trakcie realizacji uprawnień w taki sposób, że uprzednio podjęte decyzje okazują się mieć niekorzystny wpływ na ukształtowanie kolejnych uprawnień, a ubezpieczeni nie mogli przewidzieć takiej zmiany w momencie podejmowania decyzji. W takich właśnie okolicznościach dokonano zmiany regulacji uprawnień kobiet urodzonych w (...) roku. Skorzystały one z możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę, nie mając świadomości, że w przyszłości ustawodawca zmodyfikuje zasady ustalania wysokości emerytury w ten sposób, że skonsumowanie świadczeń na podstawie poprzednio obowiązujących przepisów wpłynie niekorzystnie na ich ukształtowanie w przyszłości. Kobiety urodzone w (...) roku rozpoczęły realizację swojego uprawnienia i pobierały świadczenie, znając wynikające stąd skutki prawne. Wiedziały, że objęte zostały odrębnymi zasadami ustalania wysokości emerytury powszechnej i że świadczenia wypłacane w ramach tego uprawnienia nie wpłyną na zasady ustalania wysokości emerytury powszechnej.
W momencie rozpoczęcia realizacji uprawnień, świadczenia w ramach wcześniejszej emerytury i emerytury powszechnej nie były ze sobą powiązane w taki sposób, że realizacja pierwszego powodowała zmniejszenie podstawy emerytury powszechnej. Innymi słowy, problematyczność regulacji polega nie na tym, że pobrane wcześniej emerytury pomniejszają podstawę do wyliczenia emerytury (taka bowiem jest istota nowego ubezpieczenia emerytalnego), lecz na tym, że kobiety urodzone w latach 1949-1953 zostały przez ustawodawcę (w 1998 r.) „poinformowane”, że mogą odejść na wcześniejszą emeryturę, następnie na powszechną, bez umniejszenia podstawy do wyliczenia emerytury, po czym ustawodawca (w 2012 r.) wprowadził zmianę dotyczącą w istocie tylko kobiet z1953 r. przewidującą, że jeżeli jednak pobierały wcześniejszą emeryturę to suma tych świadczeń pomniejszy podstawę wyliczenia emerytury powszechnej.

Powołane orzeczenie niewątpliwie stanowi przełom w zakresie dotychczas obowiązujących zasad obliczania emerytury powszechnej kobiet urodzonych w (...) roku, które przed dniem 1 stycznia 2013roku nabyły prawo do emerytury na podstawie
art. 46 ustawy emerytalnej. Doprowadziło ono do wyrugowania niekorzystnych dla ww. kobiet zasad obliczania emerytury i w konsekwencji otworzyło drogę do wznowienia postępowań zakończonych wydaniem decyzji przyznających emerytury z zastosowaniem niekorzystnego i niekonstytucyjnego sposobu obliczenia. Zwrócił na to uwagę również sam Trybunał w uzasadnieniu powyższego orzeczenia, wskazując, że skutkiem wyroku jest prawo wznowienia postępowania z mocy art. 190 ust. 4 Konstytucji RP dla wszystkich kobiet objętych zakresem orzeczenia Trybunału, możliwe do zrealizowania w trybie wznowienia postępowań zakończonych wydaniem wyroku przez sądy pracy i ubezpieczeń społecznych
na podstawie art. 401 ¹ k.p.c., zaś w przypadku osób, które nie odwołały się od decyzji wydanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 145a k.p.a. w związku
z art. 124 ustawy emerytalnej. Zaznaczył przy tym, że pojęcie „wznowienia postępowania”,
o którym mowa w art. 190 ust. 4 Konstytucji ma szersze znaczenie niż pojęcie „wznowienia” w sensie technicznym, przewidziane w odpowiednich procedurach regulowanych w ustawach i obejmuje wszelkie instrumenty proceduralne stojące do dyspozycji stron, organów i sądów, wykorzystanie których umożliwia przywrócenie stanu konstytucyjności orzeczeń.

Na gruncie powyższego Sąd Okręgowy zważył, że wydanie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzji z 21 lipca 2020 r. stanowiło wykonanie wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 24 kwietnia 2020 r. Do obliczenia emerytury powszechnej przyjęto kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 196.885,65zł oraz kwotę przeliczonego od maja 2015r. i zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 701.259,03 zł. bez pomniejszenia o kwotę pobranych emerytur wcześniejszych. Wysokość emerytury obliczona w ten sposób wynosiła 3549,98 zł (196.885,65 zł + 701.259,03zł) / 253,00 = 3549,98 zł. Mimo iż w decyzji tej organ rentowy zawarł błędną kwotę świadczenia 3.884,90 zł, to bez wątpienia prawidłowa wynosiła 3549,98 zł. Organ rentowy sprostował postanowieniem z 15 lipca 2021 r. swoją oczywistą omyłkę. Sąd miał przy tym na uwadze, że wysokość wypłaconego odwołującej wyrównania była prawidłowa.

Odnośnie zaś zaskarżonej przez ubezpieczoną decyzji z decyzji 12 stycznia 2021 r. znak (...) Sąd Okręgowy miał na uwadze że również w tym przypadku organ rentowy dokonał prawidłowego obliczenia świadczenia, które od dnia 22 listopada 2013 r. wynosiło 3.546,90zł. Do obliczenia emerytury przyjęto kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 196.885,65 zł oraz kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 700.480,44 zł. Zgodnie ze zmianą przepisów nie pomniejszono podstawy obliczenia emerytury o kwotę pobranych emerytur wcześniejszych. Podstawę obliczenia świadczenia stanowiła kwota 897.366,09 zł. (196.885,65 zł + 700.480,44 zł). W oparciu o tę wartość ustalono emeryturę powszechną w nowej wysokości 3.546,90 zł. (196.885,65 zł + 700.480,44 zł) / 253,50 = 3.546,90 zł. Po kolejnych waloryzacjach emerytura powszechna wynosiła od 1 marca 2014 r. – 3.603,65 zł, od 1 marca 2015 r. – 3.639,65 zł, od 1 maja 2015r. – 3.642,78 zł, od 1 marca 2016 r. – 3.651,52 zł, od 1 marca 2017 r. – 3.667.59 zł, od 1 marca 2018 r. – 3.776,88 zł, od 1 marca 2019 r. – 3.884,90 zł, od 1 marca 2020 r. 4.023,23 zł. Mimo iż również w ten decyzji organ rentowy zawarł błędną kwotę świadczenia od 1 marca 2019 r., Sad miał na uwadze, że postanowieniem z dnia 15 lipca 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. sprostował oczywistą omyłkę pisarską w II części decyzji, gdzie zamiast Emerytura z FUS po waloryzacji przysługuje w kwocie od 1 marca 2019 r. – 7.769,80 zł powinno być, że Emerytura z FUS po waloryzacji przysługuje w kwocie od 1 marca 2019 r. – 3.884,90 zł. Błąd ten także nie miał wpływu na wysokość wypłaconego odwołującej świadczenia.

W tym zakresie zaskarżoną przez odwołującą decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych 12 stycznia 2021 r. należało uznać za prawidłową. Organ rentowy był zobligowany do przeliczenia emerytury odwołującej w oparciu o przepisy ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przedmiotowa nowelizacja stanowiła bezpośredni skutek wydania przez Trybunał Konstytucyjny wyroku z dnia 6 marca 2019 r. sygn. akt P 20/16 w zakresie uregulowania sposobu przeliczania emerytury z uwzględnieniem uznanego za niezgodny z Konstytucją RP art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej w zakresie, o którym była mowa powyżej. Na mocy tej nowelizacji dodano do ustawy emerytalnej przepisy art. 194i i art. 194j. Zgodnie z treścią art. 194i ustawy emerytalnej do ustalenia podstawy obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ubezpieczonego urodzonego w (...) r., nie stosuje się przepisu art. 25 ust. 1b, jeżeli wniosek o przyznanie tej emerytury zgłosi w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. poz. 1222), pod warunkiem że prawo do emerytury przed osiągnięciem wieku emerytalnego ma ustalone na podstawie wniosku złożonego przed dniem 1 stycznia 2013 r. Z kolei na podstawie art. 194j ust. 1-5 ustawy emerytalnej kwotę emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ubezpieczonemu urodzonemu w (...) r., który wcześniej pobierał emeryturę wymienioną w art. 25 ust. 1b na podstawie wniosku złożonego przed dniem 1 stycznia 2013 r., ustala się ponownie od podstawy ustalonej z zastosowaniem art. 194i (ust. 1). Przeliczeniu podlega podstawa obliczenia emerytury przyjęta w decyzji o ustaleniu prawa do emerytury (ust. 2).
Do ustalenia nowej kwoty emerytury przyjmuje się średnie dalsze trwanie życia przyjęte w decyzji o ustaleniu prawa do emerytury, a następnie uwzględnia się kolejne zmiany wysokości świadczenia (ust. 3). Emerytura w ponownie ustalonej wysokości przysługuje od dnia, od którego podjęto wypłatę emerytury przyznanej na podstawie art. 24, a w przypadku gdy prawo do tej emerytury było zawieszone - od dnia, od którego mogłaby być podjęta jej wypłata (ust. 4). Jeżeli ponownie ustalona wysokość emerytury przyznanej na podstawie art. 24 jest wyższa od wypłacanej dotychczas, emerytowi wypłaca się wyrównanie. Kwotę wyrównania stanowi różnica między sumą kwot emerytur, jakie przysługiwałyby w okresie od dnia, o którym mowa w ust. 4, do dnia wydania decyzji, o której mowa w ust. 1, z uwzględnieniem ich waloryzacji, a sumą kwot wypłaconych w tym okresie (ust. 5). Ponadto, zgodnie z art. 3 ust. 1 i 2 ustawy z 19 czerwca 2020 r., przepisów art. 194j ustawy zmienianej w art. 1 nie stosuje się do spraw, w których wskutek wznowienia postępowania, o którym mowa w art. 2, nastąpiło zaspokojenie roszczeń w całości, zaś w pozostałych przypadkach ponowne ustalenie wysokości emerytury na podstawie art. 194j ustawy zmienianej w art. 1 następuje z urzędu po upływie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.

Innymi słowy, z uwagi na nowelizację przepisów ustawy o emeryturach i rentach Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest zobligowany do ponownego przeliczenia emerytury powszechnej wszystkich osób, których dotyczy wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019 r. sygn. P 20/16 oraz wypłaty na rzecz tych osób wyrównania liczonego jako różnica między nowo obliczoną wysokością emerytury z wyłącznie zasady określonej art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach z FUS (a więc bez pomniejszania o sumę pobranych emerytury wcześniejszych), a wysokością emerytury ustalonej z zastosowaniem powyższego przepisu, przyjmując jednocześnie jako moment jej wypłaty dzień jej zawieszenia jako świadczenia mniej korzystniejszego. Wymaga podkreślenia, że taka też sytuacja miała miejsce w przypadku odwołującej W. P. bowiem organ rentowy decyzją z dnia 12 stycznia 2021 r. dokonał stosownego przeliczenia emerytury z uwzględnieniem wyrównania za okres od 22 listopada 2013 r. do 24 marca 2019 r.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy oddalił odwołanie, o czym orzekł zgodnie z sentencją wyroku na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.