Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 września 2021 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 września 2021 r. w Gliwicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy T. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o umorzenie należności składkowych

na skutek odwołania T. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

z dnia 16 grudnia 2020r. nr (...)

oddala odwołanie.

(-) Sędzia SO Grażyna Łazowska

Sygn. akt VIII U 210/21

UZASADNIENIE

Decyzją z 16 grudnia 2020r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. odmówił T. B. umorzenia należności z tytułu składek
w łącznej wysokości 16 289,16 zł, w tym:

- na ubezpieczenia społeczne za okresy: 01/2003-04/2003, 06/2003-09/2003 oraz 11/2005-03/2006 w łącznej kwocie 13 679,68 zł, w tym z tytułu: składek w kwocie 5 528,64 zł, z tytułu odsetek w kwocie 8 107,04 zł, kosztów upomnienia 44 zł;

- na ubezpieczenie zdrowotne za okresy: od 11/2005-03/2006 w łącznej kwocie 1 818,33 zł,
w tym z tytułu: składek w kwocie 786,03 zł i z tytułu odsetek w kwocie 987,70 zł, kosztów upomnienia – 44 zł,

- na Fundusz Pracy za okresy: 01/2003-04/2003, 06/2003-09/2003 oraz 11/2005-03/2006
w łącznej kwocie 791,60 zł, w tym z tytułu: składek w kwocie 308,48 zł, z tytułu odsetek kwocie – 987,70 zł, kosztów upomnienia – 44 zł.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż odwołujący w wymaganym terminie nie uregulował należności nie podlegających umorzeniu: na FUS za okres 03/2003-04/2003, 06/2003-09/2003, 03/2004-03/2006 w wysokości 62 771,10 zł plus odsetki i koszty upomnienia w wysokości 123,20 zł; na FUZ za okres 01/2005-03/2006 w wysokości 6 572,40 zł plus odsetki i koszty upomnienia. Stąd organ rentowy postanowił jak w sentencji decyzji.

W odwołaniu od decyzji T. B. domagał się jej zmiany przez umorzenie
w całości należności z tytułu nieopłaconych składek, ewentualnie o uchylenie zaskarżonej decyzji.

W uzasadnieniu odwołujący wskazał, iż w jego ocenie zaskarżona decyzja jest przedwczesna, bo na bieżąco są prowadzone rozmowy z ZUS i korespondencja dotycząca ewentualnego zadłużenia. W piśmie procesowym z 26 kwietnia 2021r. odwołujący zgłosił także zarzut przedawnienia składek.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie podtrzymując stanowisko zajęte w skarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 1 sierpnia 2017r. odwołujący T. B. wystąpił do organu rentowego
z wnioskiem o umorzenie nieopłaconych należności z tytułu składek na podstawie ustawy
z 9 listopada 2012r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą.

W rozpoznaniu tego wniosku organ rentowy decyzją z 13 października 2017r. określił warunki umorzenia należności z tytułu składek wskazując, że według stanu na dzień 1 sierpnia 2017r. umorzeniu będą podlegały należności z tytułu składek na:

a)  ubezpieczenia społeczne – za okres 01/2003-04/2003, 06/2003-09/2003, 11/2005-03/2006 w łącznej kwocie 13 679,68 zł, w tym z tytułu: składek – 5 528,64 zł, odsetek – 8 107,04 zł, kosztów upomnienia – 44 zł;

b)  ubezpieczenie zdrowotne – za okres 11/2005-03/2006 w łącznej kwocie 1 818,33zł, w tym z tytułu: składek – 786,63 zł, odsetek – 987,70 zł, kosztów upomnienia – 44 zł;

c)  Fundusz Pracy - za 01/2003-04/2003, 06/2003-09/2003, 11/2005-03/2006
w łącznej kwocie 791,60 zł, w tym z tytułu: składek – 308,48 zł, odsetek – 483,12 zł.

Organ rentowy wskazał, że warunkiem umorzenia należności jest spłata należności niepodlegających umorzeniu – w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji
( czyli do 21 listopada 2018r. ) lub objęcie ich w ww. terminie umową ratalną zawartą
z Zakładem.

Decyzja ta została odwołującemu doręczona 20 października 2017r. i nie została przez niego zaskarżona. Tym samym stała się prawomocna z dniem 21 listopada 2017r.

W rozpoznaniu wniosku odwołującego o rozłożenie na raty należności z tytułu składek niepodlegających umorzeniu, w dniu 4 lipca 2017r. została zawarta umowa nr (...) o rozłożenie ich na raty. Odwołujący od 25 raty ( termin płatności 22 lipca 2019r. ) regulował raty w zaniżonej wysokości, co spowodowało zerwanie układu ratalnego.

W konsekwencji organ rentowy wydał decyzję zaskarżoną.

W dniu 2 lipca 2010r. organ rentowy wszczął postępowanie w sprawie określenia wysokości zadłużenia, które zakończone zostało decyzją z 10 czerwca 2011r., a którą określono wysokość zadłużenia na FUS, FP i FGŚP za okres od 01/2003r. do 09/2003. Decyzja została doręczona odwołującemu 27 czerwca 2011r. Uległa ona uprawomocnieniu, gdyż ubezpieczony nie złożył od niej odwołania.

W dniu 17 czerwca 2011r. organ rentowy doręczył odwołującemu tytuły wykonawcze i dokonał zajecia świadczenia odwołującego pobieranego z ZUS.

Organ rentowy zabezpieczył należności z tytułu składek (na FP i FGŚP za okres
od 01/2003 do 03/2006 oraz na FUZ za okres od 12/2003r. do 03/2006r. ) hipoteką
na nieruchomości odwołującego oznaczonej księgą wieczystą ( wpis z 4 grudnia 2015r. ),
a także ustanowiony został na wniosek z 10 czerwca 2011r. zastaw na samochodzie osobowym marki M. (...).

Powyższe Sąd ustalił na podstawie dokumentacji akt organu rentowego, w tym akt dotyczących egzekucji, jako okoliczności jednoznacznie wynikające z tych dowodów.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie T. B. nie zasługuje na uwzględnienie.

Warunki umorzenia należności z tytułu składek określone są w art. 1 ustawy
z 9 listopada 2012r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz.U. 2012r., pozycja 1551), zgodnie z którym:

- ust. 1 na wniosek osoby podlegającej w okresie od dnia 01.01.1999r. do dnia 28.02.2009r. obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności w rozumieniu art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych

1) która przed dniem 01.09.2012r. zakończyła prowadzenie pozarolniczej działalności i nie prowadzi jej w dniu wydania decyzji, o której mowa w ust. 8,

2) innej niż wymieniona w pkt 1

- umarza się nieopłacone składki na te ubezpieczenia za okres od dnia 01.01.1999r. do dnia 28.02.2009r. oraz należne od nich odsetki za zwłokę, opłaty prolongacyjne, koszty upomnienia, opłaty dodatkowe, a także koszty egzekucyjne naliczone przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego.

- ust.10 warunkiem umorzenia należności, o których mowa w ust. 1 i 6, jest nieposiadanie na dzień wydania decyzji, o której mowa w ust. 13 pkt 1, niepodlegających umorzeniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na Fundusz Emerytur Pomostowych, za okres od dnia 01.01.1999r., do opłacenia których zobowiązana jest osoba prowadząca pozarolniczą działalność lub płatnik składek, o którym mowa w ust. 2, oraz należnych od tych składek odsetek za zwłokę, opłat prolongacyjnych, kosztów upomnienia, opłat dodatkowych, a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego.

- ust.11 niepodlegające umorzeniu należności, o których mowa w ust. 10, podlegają spłacie w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w ust. 8.

- ust.12 w przypadku, gdy w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w ust. 8, niepodlegające umorzeniu należności, z wyłączeniem składek finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, zostaną rozłożone na raty albo zostanie odroczony termin ich płatności, warunek, o którym mowa w ust. 10, uważa się za spełniony po ich opłaceniu.

- ust.13 Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzję o:

1) umorzeniu należności, o których mowa w ust. 1 i 6 - po spełnieniu warunku, o którym mowa w ust. 10, z uwzględnieniem ust. 7, 11 i 12, lub

2) odmowie umorzenia należności, o których mowa w ust. 1 i 6 - w przypadku niespełnienia warunku, o którym mowa w ust. 10, z uwzględnieniem ust. 7, 11 i 12.

Z powołanych uregulowań art.1 ust.10, 11, 12 w związku ust.8 cytowanej ustawy wynika, iż warunkiem umorzenia należności jest nieposiadanie na dzień wydania decyzji, o której mowa w art.1 ust.13 pkt 1, niepodlegających umorzeniu składek, które winny podlegać spłacie w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji określającej warunki umorzenia bądź ich rozłożenie na raty lub odroczenie terminu płatności i następnie
ich opłacenie w wyznaczonych przez organ rentowy terminach.

W przypadku odwołującego organ rentowy w decyzji z 13 października 2017r. określił jakie należności niepodlegające umorzeniu i z jakich tytułów powinny zostać przez odwołującego opłacone. Na wniosek odwołującego organ rentowy wyraził zgodę na ich opłacenie w ratach. Z materiału dowodowego wynika, że odwołujący nie dotrzymał warunków spłaty w ratach należności składkowych wynikających z układu ratalnego, bo począwszy od raty nr 25, której termin płatności przypadał na 22 lipca 2019r. raty regulował w zaniżonych wysokościach, co skutkowało zerwaniem umowy ratalnej.

Skoro odwołujący do 21 listopada 2018r. nie uregulował należności niepodlegających abolicji oraz gdy wskutek braku wypełnienia układu ratalnego układ ten został zerwany prawidłowo organ rentowy odmówił mu umorzenia należności z tytułu składek, jak wskazano w decyzji zaskarżonej, gdy odwołujący nie spełnił warunku, o którym mowa w art. 1 ust. 10,
z uwzględnieniem ust. 7, 11 i 12 ustawy abolicyjnej.

Odwołujący w odwołaniu podnosił, że decyzja jest przedwczesna, prowadzi on bowiem rozmowy z Zakładem odnośnie zaległości, gdy ujawnione zostały okoliczności podważające istnienie żądanych należności. Zauważyć należy, że Sąd zwrócił się do odwołującego do sprecyzowania zarzutów i przedłożenia dowodów na poparcie swoich twierdzeń w terminie 14 dni, pod rygorem uznania, że wyliczenia organu rentowego są prawidłowe. Odwołujący żadnych takich dowodów nie przedstawił. W tym miejscu podkreślić należy, że zgodnie z art.6 ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne, a zatem to na ubezpieczonym spoczywała powinność przedstawienia takich dowodów, które w sposób nie budzący żadnych wątpliwości wskazywały, że należności składkowe objęte układem zostały opłacone w pełnej wysokości czy w ogóle do 21 listopada 2018r. opłacone zostały wszystkie należności nie podlegające umorzeniu. Takich jednak dowodów odwołujący nie przedstawił. Ewentualne zaś ujemne skutki nieprzedstawienia dowodów lub też zaoferowania dowodów nie pozwalających poczynić kategorycznych ustaleń lub budzących istotne wątpliwości obciążają stronę.

Odnosząc się do zarzutu przedawnienia składek to również ten zarzut okazał się bezpodstawny.

W pierwszej kolejności podkreślić należy, że z dniem 1 stycznia 2012r., na podstawie
art. 11 pkt 1 ustawy z 16 września 2011r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli
i przedsiębiorców ( Dz.U. z 2011r., poz.1378 ) - zmieniającego treść art. 24 ust. 4 ustawy
o systemie ubezpieczeń społecznych, skrócony został okres przedawnienia składek
na ubezpieczenia społeczne z 10 do 5 lat. Zgodnie z jego ust. 1, do przedawnienia należności
z tytułu składek, o którym mowa w art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, którego bieg rozpoczął się przed dniem 1 stycznia 2012r., stosuje się przepisy w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, z tym że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia 1 stycznia 2012r. Wedle zatem zasady wynikającej z tego przepisu do należności składkowych nieprzedawnionych do 1 stycznia 2012 r. (według starych zasad z zastosowaniem 10-letniego okresu przedawnienia) ma zastosowanie 5-letni termin przedawnienia, z tym jednakże zastrzeżeniem, że liczy się go nie od daty ich wymagalności, tak jak o tym stanowi art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, ale od dnia 1 stycznia 2012r. Wyjątek od tej zasady ustanawia ust. 2 przywołanego przepisu, stosownie do którego jeżeli przedawnienie rozpoczęte przed dniem 1 stycznia 2012r. nastąpiłoby zgodnie z przepisami dotychczasowymi wcześniej, przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu. Powołana regulacja oznacza, że wybór odpowiedniego terminu przedawnienia 5-letniego (liczonego
od dnia 1 stycznia 2012 r.) lub 10 - letniego (liczonego od daty wymagalności składki) - zależy od tego, który z nich upłynie wcześniej.

Zgodnie z art.24 ust.5 ustawy systemowej nie ulegają przedawnieniu należności z tytułu składek zabezpieczonych hipoteką lub zastawem, jednakże po upływie terminu przedawnienia należności te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu do wysokości zaległych składek i odsetek za zwłokę liczonych do dnia przedawnienia.

Bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od dnia podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony, do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego – art.24 ust.5b ustawy systemowej.

W przypadku wydania przez Zakład decyzji ustalającej obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym, podstawę wymiaru składek lub obowiązek opłacania składek
na te ubezpieczenia, bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu od dnia wszczęcia postępowania do dnia, w którym decyzja stała się prawomocna – art.24 ust.5f ustawy systemowej.

W przypadku odwołującego najstarsza z zaległych składek – za styczeń 2003r. była wymagalna 17 lutego 2003r. i od upływu tego czasu biegł obowiązujący w tym czasie dziesięcioletni termin przedawnienia, według którego należność uległaby przedawnieniu
18 lutego 2013r. Jednocześnie 5 – letni termin przedawnienia - wprowadzony ustawą
z 16 września 2011r. - upływał z dniem 31 grudnia 2016r. Biorąc pod uwagę, że już w 2011r. organ rentowy doręczył odwołującemu tytuły wykonawcze odnoszące się do spornych zaległości i dokonał zajęcia świadczenia pobieranego przez odwołującego z ZUS, spowodowało to zawieszenie terminu przedawnienia, zgodnie z art.24 ust.5b ustawy systemowej. Za czynności zmierzające do wyegzekwowania należności z tytułu składek –
o jakich mowa w tym przepisie, jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie
w wyroku z dnia 28 maja 2020r. I SA/Ol 278/20, uznaje się takie czynności, z których treści lub uzasadnienia wynika bezpośrednio, że zmierzają one do ściągnięcia należności. Nie ulega wątpliwości, że czynnością taką może być doręczenie odpisu tytułu wykonawczego czy zawiadomienia o zajęciu składnika majątkowego. O zajęciu takim odwołujący niewątpliwie wiedział, gdyż już w lipcu 2011r. zwrócił się do organu rentowego z wnioskiem o zawieszenie postępowania egzekucyjnego. Nadto na wniosek ZUS z 2011r. został ustanowiony zastaw na ruchomościach odwołującego celem zabezpieczenia należności składkowych i następnie ustanowiona hipoteka na nieruchomości odwołującego. Już same tylko te powołane okoliczności świadczą niezbicie, że do żadnego przedawnienia spornych należności w przypadku odwołującego nie doszło.

Reasumując, przeprowadzone postępowanie wykazało, że zaskarżona decyzja odpowiada prawu i stąd Sąd z mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie jako bezzasadne.

(-) sędzia Grażyna Łazowska