Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 6 sierpnia 2020 roku powód K. B. wniósł przeciwko Z. R. o pobawienie tytułu wykonawczego wykonalności - nakazu zapłaty Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 20 marca 2019 roku wydanego w sprawie VIII GNc 135/19 opatrzonego klauzulą wykonalności w zakresie dotyczącym kwoty 29.882,21 z odsetkami od wskazanych kwot i dat, gdyż świadczenie zasądzone opisanym wyżej nakazem zapłaty częściowo spełnił w zakresie ww. kwoty, uiszczając zapłatę gotówką w stosunku do części należności jeszcze przed powstaniem tytułu egzekucyjnego.

Postanowieniem z dnia 19 października 2020 r. tut. sąd oddalił wniosek powoda o zabezpieczenie powództwa poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego toczącego się na podstawie wskazanego tytułu wykonawczego prowadzonego przez komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Łobzie M. M. pod sygn. akt GKm 43/20 do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy.

W odpowiedzi na pozew pozwany Z. R. uznał powództwo co do kwoty 5.150 zł, w pozostałym zakresie wnosząc o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód K. B., prowadzący gospodarstwo rolne w G., w latach 2013 – 2019 kupował od pozwanego Z. R., prowadzącego hurtownię pasz i koncentratów, towary na potrzeby swojego gospodarstwa rolnego. Z tego tytułu pozwany wystawiał na powoda szereg faktur VAT. Jeżeli powód dysponował gotówką to faktura za towar była płacona przez niego gotówką w siedzibie pozwanego. W przypadku gdy powód uiszczał cenę gotówką pozwany wystawiał dowód wpłaty. Gdy cena za nabyty towar była uiszczana przez powoda gotówką w części, pozwany w treści faktury wskazywał u dołu kwotę bieżącej wpłaty, podając pozostałą kwotę do zapłaty. Przy płatnościach gotówkowych żona powoda nie była obecna w siedzibie pozwanego, jeżeli jechała razem z powodem do N., to i tak zostawała w aucie. Jeżeli zakupiony towar mieścił się w samochodzie, to powód zabierał towar swoim samochodem. Większa ilość towaru była dostarczana do gospodarstwa powoda w dniu zakupu przez kierowców pozwanego.

Jeżeli powód chciał płacić później, bo nie miał w danym momencie na to pieniędzy, to pozwany nie robił z tego problemu i wystawiał fakturę z 14-dniowym terminem płatności wskazując numer rachunku bankowego, na który należy uiścić cenę w drodze przelewu bankowego.

Niektóre z faktur za sprzedany towar były zdublowane, to jest w jednych pozwany jako sposób zapłaty wskazywał „gotówka” i kwotę do zapłaty, a równolegle pozwany wystawiał faktury o tym samym numerze ze wskazaną formą zapłaty w drodze przelewu bankowego i czternastodniowym terminem płatności. W fakturach, w których jako sposób zapłaty wskazano gotówkę, pozwany dodatkowo ujmował należności z zaległych faktur.

Powód w latach 2013 – 2014 zalegał pozwanemu z zapłatą za zakupione towary na łączną kwotę 76.482,91 zł.

Pozwany wezwał powoda do zapłaty zaległych faktur VAT, a powód pismem z dnia 15 lutego 2017 r. uznał swój dług wobec pozwanego w łącznej kwocie 76.482,91 zł wynikający z zestawienia faktur jak w załączeniu, podpisując zobowiązanie do spłaty należności w miesięcznych ratach po 500 zł.

Powód świadczył na rzecz pozwanego usługi koszenia żyta. Strony umówiły się, że rozliczenie należnego wynagrodzenia za usługi powoda nastąpi z zaległych faktur.

Wynagrodzenie powoda za koszenie żyta w roku 2019 zostało rozliczone z zaległymi fakturami pozwanego na łączną kwotę 5150 zł.

Dowody:

- uznanie k. 73;

- monit k. 74-75

- zestawienie k. 73;

- faktury i dowody wpłaty k. 13-24, 70-71, 76-189;

- zeznania świadka E. B. – częściowo k. 203-206;

- przesłuchanie powoda – częściowo k. 242-243 v.

Wobec braku zapłaty Z. R. wniósł przeciwko K. B. pozew o zapłatę w postępowaniu nakazowym kwoty 76.482,91 zł z odsetkami.

Prawomocnym nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 20 marca 2019 r. sygn. VIII GNc 135/19 Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy zasądził ww. kwotę wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych od szczegółowo wskazanych kwot i dat.

Po doręczeniu pozwu żona powoda zaczęła analizować faktury wystawione przez pozwanego wskazane w uznaniu długu i doszła do wniosku, że siedem faktur zostało opłaconych przez powoda gotówką, skoro jako sposób zapłaty wskazano w nich gotówkę.

Powód wraz z żoną skontaktowali się z pozwanym i jego pełnomocnikiem procesowym w celu wyjaśnienia tej sprawy i spowodowania wycofania pozwu z sądu. Pełnomocnik procesowy pozwanego wskazywał, że cofnięcie pozwu jest uzależnione od zgody pozwanego.

Wobec powyższego powód dnia 9 kwietnia 2019 r. wniósł nieopłacone zarzuty od przedmiotowego nakazu zapłaty, podnosząc zarzut nieistnienia długu, wskazując, że 7 faktur ujętych w uznaniu długu opłaconych zostało gotówką.

Pozwany ostatecznie pozwu o zapłatę nie cofnął, a powód mimo wezwania do uzupełnienia braków fiskalnych, nie opłacił zarzutów od nakazu zapłaty i nakaz po prawomocnym odrzuceniu zarzutów również się uprawomocnił.

Postanowieniem z dnia 26 sierpnia 2019 r. sygn. Sąd nadał klauzulę wykonalności na przedmiotowy prawomocny nakaz zapłaty.

Dowód:

- nakaz wraz z klauzulą k. 8 - 9;

- zarzuty k. 12 i nast.

- zeznania świadka E. B. – częściowo k. 203-206;

- przesłuchanie powoda – częściowo k. 242-243 v.

Pozwany złożył do komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Łobzie wniosek o wszczęcie egzekucji przeciwko powodowi na podstawie wyżej wymienionego tytułu wykonawczego, prowadząc egzekucję z nieruchomości powoda w R., gm. G.. Przedmiotem egzekucji prowadzonej pod sygn. akt GKm 43/20 jest należność główna w kwocie 78.367,94 zł, odsetki na dzień 3 lipca 2020 r. wyliczone na kwotę 50.700,20 zł i koszty procesu.

Powód w toku egzekucji komorniczej uiścił komornikowi 78 581 zł, do zapłaty na dzień 11 października 2021 r. pozostało mu 70 541 zł. Bezpośrednio pozwanemu po nakazie zapłaty powód już nie płacił.

Dowody:

- wezwanie , zawiadomienie k. 10-11;

- zeznania świadka E. B. – częściowo k. 203-206;

- przesłuchanie powoda – częściowo k. 242-243 v;

Opisany stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o przywołane dowody z dokumentów prywatnych i urzędowych. Żadna ze stron procesu, reprezentowanych przez profesjonalnych pełnomocników, nie kwestionowała prawdziwości, autentyczności i zgodności z oryginałem wskazanych wyżej dokumentów. Strony natomiast wyprowadzały częściowo odmienne wnioski. Sąd jedynie częściowo bazował na zeznaniach świadka E. B. (2) i powoda, to jest w zakresie, w jakim znajdowały potwierdzenie w pozostałym, niekwestionowanym i wiarygodnym materiale dokumentarnym. W szczególności sposób składania przez nich zeznań nie doprowadził sądu do przekonania, iż powód rzeczywiście opłacił gotówką na rzecz pozwanego sporne faktury. Zwraca uwagę, że jak wynika z ich zgodnych zeznań, żona powoda nie uczestniczyła osobiście przy uiszczeniu ceny w gotówce; jeżeli nawet towarzyszyła powodowi w drodze do N., to pozostawała w samochodzie. Przeświadczenie żony powoda, która po doręczeniu nakazu zapłaty analizowała faktury „gotówkowe” pozwanego i doszła do wniosku, że wskazany w nich sposób zapłaty za towar jest równoznaczny z faktem zapłaty za towar, nie jest miarodajnym dowodem spełnienia świadczenia. Świadek nie była w stanie potwierdzić, że powód faktycznie sporne faktury opłacił. Świadek przytoczyła natomiast słowa pozwanego, który w rozmowie z żoną powoda wyjaśniał, że na fakturze wskazany jest tylko sposób zapłaty, a jeszcze musi zgadzać się stan kasy. Odnośnie do wykazania przez powoda zarzutu spełnienia świadczenia na łączną kwotę 5150 zł w związku z rozliczeniem usług powoda za koszenie żyta za 2019 rok, to w zakresie spornych faktur objętych niniejszym pozwem sąd był związany uznaniem powództwa w tej części przez stronę pozwaną.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie jedynie w części.

Mianowicie w zakresie kwoty 5150 zł, co do której pozwany uznał powództwo (k. 61). Sąd po myśli art. 213 § 2 k.p.c. był związany uznaniem w tej części powództwa, stąd pozbawił wykonalności tytuł wykonawczy w postaci prawomocnego nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym Sądu Okręgowego w Szczecinie, Wydział VIII Gospodarczy z dnia 20 marca 2019 r. o sygn. akt VIII GNc 135/19 zaopatrzonego w klauzulę wykonalności w dniu 26 sierpnia 2019 r. w części obejmującej wynikający z powyższego nakazu zapłaty obowiązek zapłaty należności głównej o wskazaną kwotę, o czym orzekł jak w pkt I sentencji.

Dalej idące powództwo, a więc w zakresie nieuznanym przez stronę pozwaną, nie było zasadne. Swoje powództwo przeciwegzekucyjne powód oparł na zarzucie spełnienia świadczenia, który nie był przedmiotem rozpoznania przez Sąd Okręgowy w związku z prawomocnym odrzuceniem zarzutów powoda w postępowaniu nakazowym. Zasadnie wskazuje się w doktrynie prawa procesowego cywilnego oraz judykaturze sądów, że nawet spełnienie świadczenia skutkujące umorzeniem wierzytelności nie wpływa automatycznie na wykonalność takiego tytułu wykonawczego, która nie gaśnie i wciąż istnieje możliwość jego przymusowego wykonania w drodze egzekucji, a co najmniej możliwość wszczęcia postępowania egzekucyjnego przez byłego wierzyciela legitymującego się w dalszym ciągu dokumentem urzędowym w postaci tytułu wykonawczego nie zawierającego wzmianki organu egzekucyjnego o zaspokojeniu roszczenia. Żądanie pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego jest w takim przypadku w pełni dopuszczalne, właśnie w oparciu o wskazany przepis art. 840 § 1 k.p.c., gdyż dłużnik w postępowaniu egzekucyjnym nie może bronić się zarzutem, że objęte tytułem wykonawczym roszczenie już nie istnieje (tak Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 4 lutego 2020 r., I ACa 85/19, publ. LEX i przywołane w nim poglądy doktryny i orzeczenia).

W tym miejscu celowe jest przytoczenie aktualnej treści art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. stanowiącej podstawę powództwa opozycyjnego powoda. Albowiem w pozwie, jak słusznie zauważył pozwany (k. 58v), przytoczono treść tego przepisu w brzmieniu obowiązującym przed zmianą tego przepisu w 2016 roku. Który to przepis w poprzednio obowiązującym brzmieniu nie znajdzie zastosowania w niniejszej sprawie. Niemniej jednak już na gruncie poprzednio obowiązującego art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., to jest przed nowelizacją z 2016 roku, utrwalona była wykładnia tego przepisu, zgodnie z którą podstawą powództwa opozycyjnego może być zarzut spełnienia świadczenia zgłoszony w toku postępowania rozpoznawczego, ale przeoczony przez sąd lub nierozpoznany z uwagi na prekluzję (zob. wyrok SN z 15.10.2015 r. , sygn. akt II CSK 781/14 i przywołane tam cytaty oraz przegląd orzecznictwa). Podobnie wypowiedział się SN w wyroku z 12.10.2016 r., sygn.. akt II CSK 489/16 na tle zmiany w 2016 r. brzmienia przepisu art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. Zgodnie z adekwatną w okolicznościach niniejszej sprawy treścią obecnego art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, (…) jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne (pkt 2). Co w postępowaniu nakazowym przed Sądem Okręgowym w Szczecinie w sprawie VIII GNc 135/19 nie miało miejsca. Zarzut spełnienia podniesiony w zarzutach od nakazu zapłaty nie został rozpoznany z uwagi na prawomocne odrzucenie zarzutów.

Fakt uprawomocnienia się wydanego przeciwko powodowi nakazu zapłaty przez Sąd Okręgowy w Szczecinie w dniu 20 marca 2019 roku wydanego w sprawie VIII GNc 135/19 i nadanie mu klauzuli wykonalności nie było przedmiotem sporu. Jak również fakt toczącego się postępowania egzekucyjnego w oparciu o przywołany tytuł wykonawczy. Niemniej jednak w ramach postępowania zainicjowanego powództwem przeciwegzekucyjnym nie dochodzi do ponownego, merytorycznego rozpoznania sprawy, która została zakończona prawomocnym lub natychmiast wykonalnym orzeczeniem sądowym. Nie chodzi o podważenie treści orzeczenia sądowego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności (tak wyrok SA w Szczecinie z 5.01.2017 r., sygn.. akt I ACa 110/17).

Tymczasem powód żądał rozpoznania w niniejszym postępowaniu zarzutu spełnienia świadczenia wynikającego z faktur, który to zarzut był nierozpoznany w postępowaniu nakazowym w sprawie VIII GNc 135/19 nie z powodu wyłączenia dopuszczalności takiego zarzutu przez ustawę. Ale z powodu nieopłacenia zarzutów.

Co więcej, mając na uwadze wieloletnią współpracę i zażyłość stron procesu oraz toczącą się egzekucję z nieruchomości powoda, sąd w niniejszej sprawie, choć nie był do tego zobowiązany - w drodze daleko idącego wyjątku i dla „czystości sprawy”, zweryfikował w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy twierdzenia powoda o dokonanych wpłatach gotówkowych. I uznał je z przyczyn szczegółowo opisanych przy okazji oceny dowodów – za niewykazane, a to na powodzie, który jest inicjatorem żądań w niniejszym procesie, spoczywał ciężar dowodu w tym zakresie (art. 6 k.c.). Kwoty ujęte w pkt 1 pozwu pod lit. a-h dotyczą faktur, które pozwany wystawiał zarówno jako „gotówkowe”, jak i „przelewowe” (k. 13-21, k. 77 i nast.). Kwota pod lit. h pozwu to pozostała kwota do zapłaty wynikająca z częściowo opłaconej gotówką faktury jak na k. 22 przy uwzględnieniu wpłaty bieżącej. Ujęta jest również w liście należności względem pozwanego po częściowym uznaniu powództwa (k. 72).

Powód ani przy pomocy źródeł osobowych, ani za pomocą dokumentów, nie udowodnił, że spełnił należności ujęte w spornych fakturach gotówką. Poza kwotą 5150 zł (kwoty z pkt 1 lit. i – j pozwu k. 3 akt sprawy) , objętą uznaniem powództwa (k. 61), które to faktury (pkt 1 lit. e pozwu, k. 18-19, k. 76) rozliczone zostały z wynagrodzeniem za koszenie żyta w roku 2019, po wydanym nakazie zapłaty (k. 23-24, 70-71).

Dlatego dalej idące powództwo sąd oddalił, o czym orzekł jak w pkt II sentencji.

W pkt III sentencji sąd o kosztach procesu orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. mając na względzie, że powód wygrał proces w 17%, a pozwany utrzymał się z obroną w 83%. Na koszty powoda składały się opłata od pozwu 1495 zł, opłata skarbowa 17 zł, 3600 zł wynagrodzenia adwokata w stawce minimalnej adekwatnie do wartości sporu, 100 zł opłaty od wniosku o uzasadnienie postanowienia, razem 5212 zł, z czego 17 % daje kwotę 886 zł. Na koszty pozwanego składały się wynagrodzenie radcy prawnego 3600 zł i trzy opłaty skarbowe po 17 zł, razem 3651 zł, z czego 83% daje kwotę 3030 zł. Po wzajemnym skompensowaniu kosztów w zakresie, w jakim strony traktowane są jako wygrane (3030 zł – 886 zł) na rzecz pozwanego zasądzono od powoda koszty procesu w kwocie 2144 zł.

O rygorze natychmiastowej wykonalności co do pkt I sentencji orzeczono na podstawie art. 333 § 1 pkt 2 k.p.c. (pkt IV wyroku).

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...) (...) (...)

3.  (...)