Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 października 2021 roku

Sąd Rejonowy w Mrągowie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 29 września 2021 roku w Mrągowie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w B.

przeciwko M. B.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanej M. B. na rzecz powoda (...) Polska
S.A. z siedzibą w B. kwotę 15.990,66 zł (piętnaście tysięcy dziewięćset dziewięćdziesiąt złotych i sześćdziesiąt sześć groszy) z odsetkami umownymi za opóźnienie w wysokości dwukrotności stopy odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 6 listopada 2020 roku do dnia zapłaty,

II.  umarza postępowanie w zakresie żądania zapłaty kwoty 450 zł
(czterysta pięćdziesiąt złotych),

III.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 4.617 zł (cztery tysiące sześćset siedemnaście złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 3.600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt I C 755/20

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. z siedzibą w B. domagał się zasądzenia
od pozwanej M. B. kwoty 16.440,66 złotych z umownymi odsetkami za opóźnienie
w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie liczonymi od dnia 6 listopada 2020 roku do dnia zapłaty. Nadto wniósł o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, że w dniu 26 września 2018 roku M. B. zobowiązała się – poprzez podpisanie weksla – do zapłaty w dniu 5 listopada 2020 roku kwoty wskazanej na wekslu w wysokości 17.240,66 złotych. Skonkretyzował, że w/w weksel został wystawiony przez pozwaną na zabezpieczenie zwrotu całego zadłużenia z tytułu pożyczki udzielonej przez (...) S.A. na podstawie umowy pożyczki
nr (...) z dnia 26 września 2018 roku. Podał, że dokonał wezwania strony pozwanej
do wykupu weksla, a w odpowiedzi pozwana przelała na rzecz powoda kwotę 800 złotych, zaprzestając dalszych spłat.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 21 stycznia 2021 roku sygn. akt I C 755/20 Sąd Rejonowy w Mrągowie uwzględnił żądanie powoda w całości.

Pozwana w terminie złożyła sprzeciw od nakazu zapłaty. Zaskarżyła go w całości oraz wniosła o oddalenie powództwa. Nadto domagała się zasądzenia od powoda na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu zaprzeczyła, jakoby była zobowiązania do zapłaty na rzecz powoda kwoty wskazanej w pozwie. W całości zakwestionowała wypełnienie weksla in blanco, zarówno co do kwoty, jak i zasady. Podała, że weksel został przez powoda wypełniony bezpodstawnie, gdyż winien uprzednio wezwać wystawcę weksla do zapłaty zaległych rat. Nadto podniosła zarzut naruszenia przez powoda praw konsumenta, w tym stosowania
w postanowieniach umowy klauzul niedozwolonych.

Pismem z dnia 9 kwietnia 2021 roku powód (...) S.A. z siedzibą
w B. ograniczył żądanie pozwu, wskazując, że pozwana zapłaciła na rzecz strony powodowej łącznie 450 zł, zrzekając się roszczenia w tym zakresie.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 26 września 2018 roku M. B. złożyła w (...) Polska
S.A. z siedzibą w B. wniosek o udzielenie pożyczki konsumenckiej w kwocie 30.432 złotych na 48 rat miesięcznych w kwocie 634 złote z opłatą przygotowawczą
w kwocie 129 złotych oraz (...) w kwocie 2.000 złotych.

(dowód: wniosek o udzielenie pożyczki – k. 56-59)

W dniu 26 września 2018 roku M. B. zawarła z (...) Polska
S.A. z siedzibą w B. umowę pożyczki nr (...), której zabezpieczanie stanowił weksel in blanco. W przedmiotowej umowie całkowita kwota pożyczki została ustalona na kwotę 12.500 złotych, całkowita kwota do zapłaty na kwotę 30.432 złote, miesięczna rata na kwotę 634 złote, przy liczbie 48 rat. W punkcie 1.4 umowy wskazano,
że w związku z udzieleniem pożyczki pożyczkobiorca zobowiązany jest ponieść koszt opłaty przygotowawczej w kwocie 129 złotych, wynagrodzenia prowizyjnego w kwocie
10.371 złotych oraz wynagrodzenia z tytułu otrzymania na wniosek pożyczkobiorcy tzw. (...), o którym mowa w punkcie 15 umowy w wysokości 2.000 złotych.
W punkcie 15 umowy sprecyzowano uprawnienia pożyczkobiorcy przysługującemu
mu w związku z realizacją umowy w ramach w/w (...). Wśród uprawnień wskazano: odroczenie rat/obniżenie rat, przyspieszoną wypłatę oraz pakiet powiadomień klienta SMS. Wskazano, że skorzystanie z przedmiotowego pakietu zależy od woli pożyczkobiorcy.

(dowód: umowa pożyczki nr (...) – k. 7-23 i k. 60-65)

W deklaracji wekslowej M. B. upoważniła (...) S.A.
z siedzibą w B. do wypełnienia weksla in blanco i dochodzenia na tej podstawie zobowiązania przed sądem, w przypadku gdy opóźnienie w płatności kwoty równej wartości jednej pełnej raty przekroczy okres 30 dni, po uprzednim wezwaniu do zapłaty zaległości
w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania.

(dowód: deklaracja wekslowa – k. 6)

W dniu 26 września 2018 roku M. B. wystawiła weksel własny, pierwotnie będący wekslem in blanco, inkorporujący zobowiązanie do zapłaty na rzecz (...) S.A. z siedzibą B.. Weksel został podpisany czytelnie przez pozwaną jako wystawcę. (...) S.A. z siedzibą B. wypełnił weksel
na kwotę 17.240,66 złotych z datą płatności określoną na dzień 5 listopada 2020 roku, a jako miejsce wystawienia wskazał (...).

(dowód: weksel – k. 4)

Pismem z dnia 7 października 2020 roku (...) S.A. z siedzibą B. wypowiedział M. B. umowę pożyczki nr (...) z dnia 26 września
2018 roku z zachowaniem terminu 30 dni, zawiadomił o dokonaniu wypełnienia weksla
in blanco oraz wezwał do wykupu weksla w ciągu najbliższych 30 dni pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego. Dług na dzień 17 lipca 2020 roku ustalony został na kwotę 17.240,66 złotych. Pismo zostało nadane na urzędzie pocztowym
w dniu 7 października 2020 roku.

(dowód: pismo z dnia 07.10.2020r. – k. 5, k. 68, potwierdzenie nadania – k. 69)

Pismem z dnia 8 września 2020 roku (...) S.A. z siedzibą B. wezwał M. B. do zapłaty kwoty 1.189 złotych wynikającej z umowy
nr (...) z dnia 26 września 2018 roku w terminie 7 dni od daty otrzymania pisma.

(dowód: wezwanie do zapłaty – k. 66, potwierdzenie nadania – k. 67)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo było zasadne i – przy uwzględnieniu jego częściowego cofnięcia – zasługiwało na uwzględnienie.

W realiach niniejszej sprawy powód – stosownie do treści art. 6 kc – celem wykazania zasadności i wysokości dochodzonego pozwem roszczenia przedłożył dowody w postaci: wniosku o udzielenie pożyczki złożonego przez pozwaną, umowy pożyczki nr (...), oryginału deklaracji wekslowej podpisanego przez pozwaną, wypełnionego weksla in blanco, pisma z dnia 7 października 2020 roku na okoliczność wypowiedzenia umowy pożyczki, pisma z dnia 8 września 2020 roku stanowiącego wezwanie do wykupu weksla oraz kartę klienta z wykazem, które – w sposób nie budzący wątpliwości – znajdują pokrycie
w twierdzeniach pozwu.

Niewątpliwie weksel, na którym powód opiera swoje żądanie, był wekslem niezupełnym w chwili jego wystawienia, tzw. wekslem in blanco wystawionym w celu zabezpieczenia wykonania przez pozwaną zobowiązania ze stosunku podstawowego
w postaci umowy pożyczki zawartej przez powoda z pozwaną.

Wobec powyższego w pierwszej kolejności wskazać należy, że kluczową cechą weksla jest jego abstrakcyjność. Polega ona na oderwaniu weksla od stosunku podstawowego,
co oznacza, że brak, nieważność lub wadliwość stosunku kauzalnego nie ma wpływu
na ważność zobowiązania wekslowego. Przejawem abstrakcyjności weksla jest niedopuszczalność badania istnienia, ważności i wadliwości stosunku podstawowego
(art. 17 prawa wekslowego), przy czym niedopuszczalność ta nie zależy od woli pozwanego. Powyższe jest generalną zasadą, od której przepisy prawa wekslowego przewidują jednak wyjątki. Abstrakcyjność weksla doznaje bowiem osłabienia w przypadku weksla niezupełnego w chwili wystawienia (weksla in blanco), wystawionego w celu zabezpieczenia zobowiązania ze stosunku podstawowego (w niniejszej sprawie umowy pożyczki).

Przedmiotowe osłabienie abstrakcyjności weksla in blanco wyraża się w możliwości analizowania stanów faktycznych wynikających ze stosunku podstawowego, w szczególności tego, czy odpowiedzialność dłużnika w ramach stosunku wekslowego odpowiada rozmiarowi jego odpowiedzialności ze stosunku podstawowego. Możliwość wysuwania przez wystawcę weksla zarzutów ze stosunku podstawowego wynika z treści art. 10 prawa wekslowego. Stanowi on, że jeżeli weksel, niezupełny w chwili wystawienia, uzupełniony został niezgodnie z zawartym porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa. Stanowisko, zgodnie z którym gwarancyjny weksel in blanco nie jest wekslem abstrakcyjnym aprobowane jest
w orzecznictwie. Sytuacja prawna dłużnika z weksla niezupełnego w chwili wystawienia kształtuje się różnie w zależności od tego, kto jest wierzycielem wekslowym. Jeżeli posiadaczem weksla jest pierwszy wierzyciel, wiąże go porozumienie zawarte z dłużnikiem. Podpisanie i wręczenie weksla in blanco oparte jest bowiem na zaufaniu do odbiorcy, który powinien wypełnić dokument zgodnie z zawartym porozumieniem. Uzasadnia to obronę wystawcy weksla, że weksel został wypełniony niezgodnie z porozumieniem.

Wobec powyższego przyjąć należy, że ustawodawca przesądził o dopuszczalności badania treści stosunku podstawowego w przypadku dochodzenia przez pierwszego wierzyciela należności z weksla in blanco przeciwko jego wystawcy. Powód jest pierwszym wierzycielem, wynika to bowiem wprost z treści umowy pożyczki.

W niniejszej sprawie dopuszczalna jest zatem ocena, czy zobowiązanie wekslowe koreluje ze zobowiązaniem z umowy pożyczki. Okoliczność ta jest w szczególnie ważna
w świetle orzecznictwa (...) dotyczącego spraw z udziałem konsumenta oraz z uwagi
na podniesiony przez pozwaną zarzut naruszenia przez powoda art. 385 ¹ kc.

Stosownie do treści art. 385 ¹ kc, postanowienia umowy zawieranej z konsumentem, które kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami lub rażąco naruszając jego interesy, nie są wiążące, jeżeli nie zostały uzgodnione indywidualnie. Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny (§ 1). Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu, co w szczególności odnosi się do postanowień umowy przejętych
z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3).

Niewątpliwie przepisy prawa nie zabraniają podmiotom profesjonalnym działającym na rynku pożyczkowym naliczania kosztów udzielenia pożyczki (art. 5 pkt 6a ustawy
o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 roku ( tekst jednolity: Dz.U. z 2019r. poz. 1083)). Istotą pożyczki jest bowiem jej odpłatny charakter. Ważne jest przy tym, by umowa pożyczki sporządzona została zgodnie z zasadami uczciwego i rzetelnego obrotu na rynku kapitałowym, tj. jednoznacznie określała, jakie opłaty i prowizje stanowią zysk pożyczkodawcy, a jakie są pobierane na pokrycie konkretnych kosztów ponoszonych pożyczkobiorcę w związku z zawieraną umową i jej obsługą.

W świetle art. 385 ¹ kc, klauzulami abuzywnymi nie mogą być postanowienia zastrzegające główne świadczenia stron, jeżeli sformułowane są jednoznacznie. R. legis tego rozwiązania tkwi w tym, że świadczenia główne, a więc te, które są zasadniczym przedmiotem zobowiązania i wyznaczają jego cel, jeżeli określone są w sposób niebudzący wątpliwości, nie mogą być niezauważone przez rozsądnego konsumenta zawierającego umowę. Konsument wymaga natomiast ochrony przed postanowieniami ubocznymi, które
w chwili przystąpienia do umowy mogą mu się wydawać mało istotne, mimo dokonanej
na pierwszy rzut oka oceny (zob. C. J. (red.), N. P. (red.),
[w:] K. G., Kodeks cywilny, LEX/el. 2021). Toteż za sprzeczne z dobrymi obyczajami można uznać działania zmierzające do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania u konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy. Działania
te potocznie określa się jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające in minus od przyjętych standardów postępowania. Naruszenie interesów konsumenta wynikające z niedozwolonego postanowienia musi być zarazem rażące, a więc szczególnie doniosłe ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 23 sierpnia 2011 roku sygn. akt VI ACa 262/11, publ. LEX
nr (...)).

W tym miejscu wskazać należy, że do zawartej między stronami umowy niewątpliwie zastosowanie znajdują przepisy ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 roku. Bezspornie bowiem pozwana zawierając przedmiotową umowę pożyczki wstępowała
w charakterze konsumenta, a pożyczkodawca udzielił pożyczki w ramach prowadzonej działalności gospodarczej (podmiot profesjonalny). Kwota, na którą opiewa pożyczka, mieści się w granicach określonych w art. 3 ust. 1 w zw. z art. 3 ust. 2 pkt 1 przywołanej ustawy
o kredycie konsumenckim.

Wbrew twierdzeniom pozwanej Sąd nie doszukał się w postanowieniach umowy klauzul abuzywnych. Umowa łącząca strony została zawarta na wniosek pozwanej w formie określonej w art. 29 ustawy o kredycie konsumenckim z zachowaniem warunków określonych art. 30 ust. 1 przywoływanej ustawy. Powód w sporządzonej umowie pożyczki wskazał dane pożyczkobiorczyni, określił rodzaj przydzielanego kredytu, wskazał czas obowiązywania umowy, całkowitą kwotę pożyczki, całkowitą kwotę do zapłaty, które zostały podkreślone pogrubioną czcionką, określił termin i sposób wypłaty kredytu, stopę oprocentowania kredytu i jej warunki, zasady i terminy spłaty kredytu, w tym określił kolejność zaliczania rat pożyczki na poczet należności pożyczkodawcy oraz harmonogram spłat. Pożyczkodawca podał informację o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową pożyczki, w szczególności o opłatach oraz uregulował kwestie wskazane w art. 31 pkt 11-21 ustawy o kredycie konsumenckim.

W ocenie Sądu umowa pożyczki nr (...) z dnia 26 września 2018 roku zawiera zwięzłe i jednoznaczne informacje określające nową sytuację prawną, w jaką konsument miał prawo wstąpić. Fakt, iż konsument zawiera umowę pożyczki z podmiotem profesjonalnym, nie zwalnia go z zachowania minimum staranności w zakresie zapoznania się i przeczytania postanowień umownych, zgłoszenia ewentualnych zastrzeżeń, a ostatecznie podpisania umowy.

Natomiast w art. 36a ust. 1 w/w ustawy, ustawodawca wprowadził tzw. limity pozaodsetkowych kosztów w związku z określoną umową o kredyt konsumencki, których zasadność weryfikuje się za pomocą wzoru matematycznego (...) ≤ (K x 15%) + (K x n/R x 6%), gdzie K oznaczana całkowita kwota kredytu, n – okres spłaty wyrażony w dniach,
a R – liczba dni w roku. Pojęcie pozaodsetkowych kosztów kredytu zdefiniowano
w art. 5 pkt 6a ustawy, który stanowi, że pozaodsetkowe koszty kredytu to wszelkie koszty, które konsument ponosi w związku z umową o kredyt konsumencki, z wyłączeniem odsetek.

Limit pozaodsetkowych kosztów kredytu określony w art. 36 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim stanowi pewien pułap wyliczany na podstawie całkowitej kwoty kredytu,
a składa się on z sumy dwóch elementów. Pierwszy element (25 %) ma charakter stały dla danej kwoty kredytu. Drugi element (30 %) jest zmienny, zależy od długości okresu kredytowania wyrażonego w dniach. Jednocześnie w art. 36a ust. 2 ustawy zastrzeżono,
że pozaodsetkowe koszty kredytu w całym okresie kredytowania nie mogą być wyższe
od całkowitej kwoty kredytu, a więc zgodnie z art. 5 pkt 7 ustawy, maksymalnej kwoty wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt, a w przypadku umów, dla których nie przewidziano tej maksymalnej kwoty, suma wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt (por. Czech Tomasz, Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. II, opubl. WKP 2018).

Przenosząc powyższe rozważania prawne na realia niniejszej sprawy wskazać należy, że powód uprawniony był do naliczenia w związku z zawieraną umową pożyczki
nr (...) pozakodeksowych kosztów pożyczki w maksymalnej kwocie 18.125 złotych. Jak wynika bowiem z treści umowy pożyczki nr (...), całkowita kwota kredytu
to 12.500 złotych, a okres spłaty na 48 miesięcy, tj. 1.460 dni. Dokonując zatem rachunku matematycznego stosownie do treści art. 36 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim wychodzi, że 12.500 złotych x 25 % + (12.500 złotych x 1.460 dni/365dni x 30 %) = 3.125 zł + 15.000 zł = 18.125 zł. Natomiast łączne pozaodsetkowe koszty kredytu ustalone przez pożyczkodawcę opiewają łącznie na kwotę 12.500 złotych, a w skład jej wchodzi: kwota
129 złotych tytułem przygotowawczej, kwota 10.371 złotych tytułem wynagrodzenia prowizyjnego oraz wynagrodzenia z tytułu otrzymania na wniosek pożyczkobiorcy
tzw. (...) w kwocie 2.000 złotych. Z treści umowy pożyczki wprost wynika,
że skorzystanie z przedmiotowego pakietu zależy jedynie od woli samego pożyczkodawcy.
Z okoliczności tej wyciągnąć należy logiczny wniosek, iż w przypadku nieprzystąpienia
do (...) należne pożyczkobiorcy pozaodsetkowe koszty wyniosłyby
10.500 złotych. Z powyższego wynika, iż pożyczkodawca ustalił koszty pozaodsetkowe
w wysokości dopuszczalnej w myśl art. 36a ust. 1 i 2 ustawy o kredycie konsumenckim.

Pozwana podnosiła również, że weksel został przez powoda wypełniony bezpodstawnie, gdyż winien uprzednio wezwać wystawcę weksla do zapłaty zaległych rat. Zarzut ten okazał się być chybiony, bowiem powód przedłożył do akt potwierdzenie nadania w urzędzie pocztowym pisma zawierającego wezwanie do wykupu weksla.

Mając powyższe na uwadze, Sąd uwzględnił żądanie pozwu w całości przy uwzględnieniu jego częściowego cofnięcia (pkt I wyroku). O odsetkach orzeczono
na podstawie art. 481 § 1 i 2 kc – w ślad za żądaniem pozwu – przyjmując jako datę początkową naliczania odsetek dzień 6 listopada 2020 roku.

Pismem z dnia 9 kwietnia 2021 roku powód (...) S.A. z siedzibą
w B. ograniczył żądanie pozwu, wskazując, że pozwana zapłaciła na rzecz strony powodowej łącznie 450 złotych, zrzekając się roszczenia w tym zakresie. Cofnięcie pozwu nastąpiło przed rozprawą, a nadto połączone zostało ze zrzeczeniem się roszczenia, stąd też dla jego skuteczności nie była wymagana zgoda pozwanej (art. 203 § 1 kpc), wobec czego –
na podstawie art. 355 § 1 kpc – orzeczono jak w punkcie II wyroku.

O kosztach procesu (pkt III wyroku) orzeczono – stosownie do jego wyniku –
na podstawie art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 kpc w zw. z § 15 ust. 1 i w zw. z § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( tekst jednolity: Dz.U. z 2018r. poz. 265), zasądzając od pozwanej na rzecz powoda kwotę 4.617 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę
3.600 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego. Wśród udokumentowanych kosztów procesu znalazła się również opłata sądowa od pozwu w kwocie 1.000 złotych oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 złotych.

/-/ sędzia Krzysztof Połomski