Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 października 2021 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

po rozpoznaniu 14 października 2021 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania K. L. (1), R. R. (1) i T. W. (1) wspólników spółki cywilnej, prowadzących wspólnie działalność gospodarczą pod nazwą K. L. (1), R. R. (1), T. W. (1) (...) Spółka Cywilna z siedzibą w miejscowości R.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 30 stycznia 2020 r. Nr (...)

1.  uchyla zaskarżoną decyzję;

2.  zasądza od Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki na rzecz K. L. (1), R. R. (1) i T. W. (1) solidarnie kwotę 1.000 zł (tysiąc złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania;

3.  zasądza od Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki na rzecz K. L. (1), kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Małgorzata Perdion-Kalicka

XVII AmE 172/20

UZASADNIENIE

Decyzją z 30 stycznia 2020 r., nr (...) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki na podstawie art. 168 pkt 11a, art. 169 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz.U. z 2018 r., poz. 2389 z późn. zm., dalej: „ustawa oze”) w związku z art. 170 ust. 4 pkt 1 i 70 pkt 2 ustawy oze oraz w zw. z art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2018 r., poz. 2096 z późn. zm.) i art. 90 ust. 1 ustawy oze po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorcom: K. L. (2) R. R. (1) i T. W. (1), prowadzącym wspólnie działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą K. L. (2), R. R. (1), T. W. (1) (...) Spółka Cywilna z siedzibą w miejscowości R.,

1.  stwierdził, że przedsiębiorcy K. L. (2), R. R. (1), T. W. (1), prowadzący wspólnie działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą K. L. (2), R. R. (1), T. W. (1) (...) Spółka Cywilna z siedzibą w miejscowości R., nie wywiązali się z obowiązku wynikającego z art. 70 pkt 2 ustawy oze, tj. obowiązku przedstawienia dokumentów lub informacji mających znaczenie dla oceny wykonania obowiązków, o których mowa w art. 52-55 ustawy oze, poprzez nieudzielenie żądanej odpowiedzi na pismo Prezesa URE z dnia 5 marca 2018 r., znak: (...) , które zawierało żądanie przedstawienia informacji o dokonanej w okresie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia 31 grudnia 2016 r. sprzedaży energii elektrycznej oraz realizacji obowiązków, o których mowa w art. 52 ust. 1 ustawy oze w zakresie uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectw pochodzenia lub świadectw pochodzenia biogazu rolniczego, względnie uiszczenia stosownych opłat zastępczych,

2.  za działanie opisane w pkt 1 wymierzył solidarnie przedsiębiorcom: K. L. (2) R. R. (1) i T. W. (1), prowadzącym wspólnie działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą K. L. (2), R. R. (1), T. W. (1) (...) Spółka Cywilna z siedzibą w miejscowości R., karę pieniężną w wysokości 10.000 zł.

(decyzja, k. 6-9)

K. L. (2), R. R. (1) i T. W. (1) wnieśli odwołanie od decyzji, zaskarżając ją w całości. Powodowie wnieśli o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości, ewentualnie zmianę decyzji poprzez odmowę wymierzenia kary pieniężnej 10 000 zł solidarnie przedsiębiorcom: K. L. (2) R. R. (1) i T. W. (1), prowadzącym wspólnie działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą K. L. (2), R. R. (1), T. W. (1) (...) Spółka Cywilna z siedzibą w miejscowości R. oraz o zwrot kosztów postępowania odwoławczego wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych, ewentualnie uchylenie w całości decyzji i przekazanie sprawy Prezesowi URE do ponownego rozpoznania. Zaskarżonej decyzji powodowie zarzucili:

1.  nieprawidłowości w zakresie ustaleń faktycznych, a to dotyczących zbadania statusu prawnego wspólników spółki cywilnej K. L. (1), R. R. (1) i T. W. (1) – poprzez brak ustaleń czy wspólnicy spółki cywilnej (...) są przedsiębiorstwem energetycznym w rozumieniu art. 3 pkt 12 ustawy Prawo energetyczne albo innym podmiotem zobowiązanym do udzielania odpowiedzi na wezwanie organu i w konsekwencji czy w ogóle byli zobowiązani do zastosowania się do wezwania Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 5 marca 2018 r. ((...));

2.  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 90 ust. 1 ustawy oze w zw. z art. 7 kpa poprzez niepodjęcie wszystkich czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i przyjęcie, iż skarżący są prawnymi adresatami wezwania Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 5 marca 2018 r. ((...)) i są obowiązani do udzielenia na nie odpowiedzi, gdy tymczasem przykładowo skarżący nie posiadają żadnej z koncesji przewidzianej prawem energetycznym, a ich podstawowy przedmiot działalności nie obejmuje wytwarzania energii;

3.  rażące naruszenie prawa materialnego, a to art. 168 pkt 11a ustawy oze w zw. z art. 1 pkt 57 i art. 17 ustawy z dnia 7 czerwca 2018 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1276 z 2018 r.) – poprzez przyjęcie, iż w okresie po otrzymaniu przez skarżących do wezwania Prezesa URE z dnia 5 marca 2018 r. ((...)) i w wyznaczonym okresie 21 dni obowiązywała sankcja w postaci kary pieniężnej 10 000 zł przewidziana w art. 168 pkt 11a ustawy oze został wprowadzony i wszedł w życie w dniu 14 lipca 2018 r., a więc po upływie około 3 miesięcy od upływu 21 dni od dnia otrzymania przez skarżących wezwania Prezesa URE z dnia 5 marca 2018 r. ((...)) – w konsekwencji w stosunku do skarżących nie może być zastosowana sankcja wynikająca z art. 168 pkt 11a ustawy oze, która zaczęła obowiązywać począwszy od 14 lipca 2018 r.

W piśmie z 17 lutego 2021 r. powodowie wskazali ponadto, że wezwanie Prezesa URE z 5 marca 2018 r. zostało zaadresowane do spółki cywilnej (...), R. R. (1), T. W. (1) (...) Spółka Cywilna z siedzibą w miejscowości R., nie zaś do wspólników tejże spółki, co nie stanowi skutecznego wezwania do udzielenia żądanych informacji.

(odwołanie, k. 10-12v, 69-70)

Pozywany Prezes URE w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(odpowiedź na odwołanie, k. 28-31)

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

K. L. (2), R. R. (1) i T. W. (1) prowadzą wspólnie działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą K. L. (2), R. R. (1), T. W. (1) (...) Spółka Cywilna z siedzibą w miejscowości R., między innymi w zakresie wytwarzania energii elektrycznej w mikroinstalacji. (okoliczności bezsporne).

Pismem z 5 marca 2018 r. Prezes URE na podstawie art. 28 ust. 1 p.e. i art. 70 ustawy oze wezwał przedsiębiorcę do przedstawienia w ciągu 21 dni od daty otrzymania wezwania informacji dotyczącej dokonanej w okresie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia 31 grudnia 2016 r. sprzedaży energii elektrycznej oraz realizacji obowiązków w zakresie uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectw pochodzenia lub świadectw pochodzenia biogazu rolniczego, względnie uiszczenia stosownych opłat zastępczych (wezwanie z 5 marca 2018 r., k. 1-3v akt adm.)

Przedmiotowe wezwanie było dwukrotnie doręczane na adres stałego miejsca wykonywania działalności gospodarczej przez powodów (ul. (...), (...)-(...) R.) i zostało odebrane w dniach 29 maja 2018 r. oraz 8 stycznia 2019 r. Adresatem wezwania była spółka cywilna (...) s.c. K. L., R. R.. T. W., w ramach której powodowie prowadzą działalność gospodarczą. Powodowie nie przedstawili żądanych informacji w terminie. (zwrotne potwierdzenia odbioru, k. 9 i 10 akt adm., okoliczności bezsporne)

Pismem z 30 maja 2019 r., Prezes URE zawiadomił przedsiębiorców o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej w związku z ujawnieniem nieprawidłowości polegającej na nieprzedstawieniu informacji, o których mowa w art. 70 pkt 2 ustawy oze poprzez nieudzielenie żądanej odpowiedzi na pismo Prezesa URE z 5 marca 2018 r., znak: (...), które zawierało żądanie przedstawienia informacji o dokonanej w okresie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia 31 grudnia 2016 r. sprzedaży energii elektrycznej oraz realizacji obowiązków, o których mowa w art. 52 ust. 1 ustawy oze w zakresie uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectw pochodzenia lub świadectw pochodzenia biogazu rolniczego, względnie uiszczenia stosownych opłat zastępczych, (zawiadomienie o wszczęciu postępowania z 30 maja 2019 r., znak (...), k. 7-8v akt adm.)

Pismem z 9 lipca 2019 r. T. W. (1) udzielił odpowiedzi na przedmiotowe wezwanie wskazując, iż w okresie od 1 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2018 r. przedsiębiorcy prowadzący wspólnie działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą K. L. (2), R. R. (1), T. W. (1) (...) Spółka Cywilna z siedzibą w miejscowości R. nie sprzedali energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii. (pismo przedsiębiorcy z 9 lipca 2019 r., k. 11 akt adm.)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane wyżej dowody z dokumentów, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron, a Sąd także nie znalazł podstaw by odmówić im wiarygodności.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie a decyzja Prezesa URE podlega uchyleniu.

Podstawę do nałożenia na powodów kary pieniężnej stanowił przepis art. 168 pkt 11a ustawy oze, w myśl którego karze pieniężnej podlega ten, kto odmawia wglądu lub nie przedstawia Prezesowi URE dokumentów lub informacji, o których mowa w art. 70 pkt 1 lub 2 ustawy oze.

Zgodnie z art. 70 pkt 2 ustawy oze Prezes URE ma prawo żądania przedstawienia dokumentów lub informacji mających znaczenie dla oceny wykonania obowiązków, o których mowa m. in. w art. 52-55 z zachowaniem przepisów o ochronie informacji niejawnych i innych informacji prawnie chronionych.

W myśl art. 52 ust. 1 oze przedsiębiorstwo energetyczne, odbiorca końcowy, odbiorca przemysłowy oraz towarowy dom maklerski lub dom maklerski, o których mowa w ust. 2, są obowiązane:

1) uzyskać i przedstawić do umorzenia Prezesowi URE świadectwo pochodzenia lub świadectwo pochodzenia biogazu rolniczego wydane:

a) odpowiednio dla energii elektrycznej lub biogazu rolniczego, wytworzonych w instalacjach odnawialnego źródła energii znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zlokalizowanych w wyłącznej strefie ekonomicznej lub

b) na podstawie ustawy - Prawo energetyczne lub

2) uiścić opłatę zastępczą w terminie określonym w art. 68 ust. 2 obliczoną w sposób określony w art. 56.

Stosownie do art 170 ust 4 pkt 1 oze wysokość kary za nie przedstawienie Prezesowi URE dokumentów lub informacji, o których mowa w art. 70 pkt 2 wynosi 10.000 zł.

W światle treści powołanych wyżej uregulowań ustawy oze powodowie, jako profesjonalni przedsiębiorcy, wytwarzający energię elektryczną w mikroinstalacji, byli zobligowani do udzielania odpowiedzi na wezwanie Prezesa URE. W szczególności słusznie Prezes URE uznał, że skoro powodowie z racji wytwarzanie energii elektrycznej w mikroinstalacji, potencjalnie mogliby być adresatami obowiązku, o jakim mowa w art. 52 ust. 1 pkt 1a ustawy oze, to niewątpliwie byli też zobligowani do udzielenia odpowiedzi na wezwanie organu dotyczące m.in. sprzedaży energii elektrycznej oraz realizacji obowiązków w zakresie uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectwa pochodzenia wydane dla energii elektrycznej wytworzonej w instalacji odnawialnego źródła energii lub uiszcenia opłaty zastępczej, o jakich mowa w art. 52 ustawy oze.

Nieudzielenie więc powyższej informacji zasadniczo stanowiło wystarczającą przesłankę do ustalenia, że istnieją podstawy do nałożenia kary administracyjnej na przedsiębiorców.

Istotą odpowiedzialności o charakterze administracyjnym jest bowiem jest obiektywny charakter, co oznacza, że nałożenia kary administracyjnej jest możliwe w razie zaistnienia stanu niezgodnego z prawem (wyroki TK z: 18 kwietnia 2000 r., sygn. K 23/99, OTK ZU nr 3/2000, poz. 89; 24 stycznia 2006 r., sygn. SK 52/04, OTK ZU nr 1/A/2006, poz. 6; 15 stycznia 2007 r., sygn. P 19/06, OTK ZU nr 1/A/2007, poz. 2; 31 marca 2008 r., sygn. SK 75/06, OTK ZU nr 147 2/A/2008, poz. 30; 5 maja 2009 r., sygn. P 64/07, OTK ZU nr 5/A/2009, poz. 64; 14 października 2009 r., sygn. Kp 4/09, OTK ZU nr 9/A/2009, poz. 134). Charakterystyczne dla tego typu odpowiedzialności jest jej „oderwane od konieczności stwierdzania winy i innych okoliczności sprawy, wystarczy jedynie ustalenie samego faktu naruszenia prawa lub wymogów decyzji administracyjnej” (TK sygn. P 64/07).

Odpowiedzialność obiektywna wiąże więc powstanie odpowiedzialności wyłącznie z zaistnieniem zdarzenia, które kwalifikowane jest przez ustawę jako naruszenie obowiązujących norm prawnych. Przypisanie odpowiedzialności sprowadza się zatem do ustalenia, czy określone zdarzenie wyczerpuje znamiona ustawowe i pozostaje w związku przyczynowym z zachowaniem konkretnego podmiotu.

Odnośnie możliwości nałożenia na powodów kary na podstawie art. 168 pkt 11a ustawy oze, to w ocenie Sądu Prezes URE co do zasady był uprawniony do nałożenia kary na podstawie art. 168 pkt 11a ustawy oze, pomimo jego wejścia w życie 14 lipca 2018r (art. 168 pkt 11a ustawy oze został wprowadzony mocą art. 1 pkt 57 ustawy z 7 czerwca 2018 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw). Jak wynika z dokumentów zgromadzonych w sprawie, wezwanie skierowane do powodów było wprawdzie datowane na 5 marca 2018r, a więc nosiło datę w jakiej przepis art. 168 pkt 11a ustawy oze jeszcze nie obowiązywał, niemniej jednak, doręczenie tego wezwania po raz drugi zostało dokonane już w styczniu 2019r, a więc po wejściu w życie tego przepisu. Z tego powodu nie można organowi postawić zarzutu, że nałożył na przedsiębiorców karę za czyn, który nie był penalizowany w dacie jego popełnienia. Należało bowiem przyjąć, że skoro wezwanie zostało skierowane do powodów po raz kolejny w styczniu 2019r, to niewywiązanie się z obowiązku udzielenia informacji w terminie 21 dni od daty otrzymania pisma, mogło być już sankcjonowane zgodnie z treścią art. 168 pkt 11a oze, skoro przepis ten już obowiązywał w tym czasie.

Natomiast słusznie powodowie kwestionowali prawidłowość doręczenia im wezwania Prezesa URE z 5 marca 2018r i to zarówno w maju 2018r jak i 8 stycznia 2019r.

Przesyłka zawierająca wezwanie z 5 marca 2018 r. została skierowana do spółki cywilnej, nie zaś do każdego z wspólników tej spółki z osobna. Na kopercie jako adresata wskazano bowiem (...) s.c. K. L. (3), R. R. (1), T. W. (1)”.

Tymczasem wobec faktu, że spółka cywilna nie ma osobowości prawnej, a przedsiębiorcami prowadzącymi działalności w tej formie są poszczególni przedsiębiorcy, będącymi jednocześnie wspólnikami tej spółki, nie jest skuteczne kierowanie wezwań do samej spółki. Z faktu nieposiadania przez spółkę cywilną osobowości prawnej spółka nie może być także stroną postępowania, zarówno administracyjnego jak i sądowego. Prezes URE ma niewątpliwie tego świadomość, dlatego też adresatami decyzji administracyjnej prawidłowo uczynił poszczególnych wspólników spółki cywilnej i każdemu z nich z osobna doręczył odpis decyzji.

Powyższe jednak oznacza, że także skutecznego doręczenia wezwania do udzielania informacji, szczególnie gdy jego niewykonanie może rodzić sankcję administracyjną, można dokonywać także jedynie stronom, a więc w tym przypadku każdemu ze wspólników spółki cywilnej. W tym zakresie Sąd podziela pogląd Naczelnego Sądu Administracyjnego, iż „decyzja skierowana w stosunku do podmiotu, który nigdy nie był i nie mógł być stroną, jest aktem nieistniejącym.” (wyrok NSA z 21 sierpnia 2008 r., sygn. akt II OSK 952/07, Legalis nr 133137), a także Sądu Najwyższego, który stwierdził, iż jednym z podmiotów, który nie może być stroną postępowania jest spółka cywilna. (wyrok z 14 grudnia 2017 r., sygn. akt II UK 643/16 legalis nr 1714849).

Skoro więc decyzja skierowana do spółki cywilnej jest bezwzględnie nieważna, to również wezwanie do udzielenia informacji skierowane do spółki cywilnej a nie jej wspólników nie może wywoływać skutków prawnych w postaci kar administracyjnych dla wspólników tejże spółki cywilnej. W szczególności skierowanie wezwania z dnia 5 marca 2018 r. do spółki (...) s.c. K. L. (1), R. R. (1), T. W. (1)” nie mogło skutkować nałożeniem kary administracyjnej na wspólników ww. spółki na podstawie art. 168 pkt 11a ustawy oze.

Bez znaczenia pozostaje natomiast fakt rzeczywistego odbioru przesyłki przez osobę upoważnioną w stałym miejscu wykonywania działalności gospodarczej. W wyniku błędnego skierowania pisma do spółki cywilnej, przedsiębiorcy mogli mieć wątpliwości, czy takie wezwanie w rzeczywistości ich dotyczy, lub też którego z nich dotyczy.

W rezultacie Sąd ocenił odwołanie powodów za zasadne i uchylił przedmiotową decyzję Prezesa URE.

Zdaniem Sądu decyzja winna ulec uchyleniu, gdyż Sąd dostrzegł brak podstaw do jej wydania tj. brak prawidłowego doręczenia wezwania z 5 marca 2018 r. wspólnikom spółki cywilnej, nie dawał podstaw Prezesowi URE do nałożenia kary na wspólników tej spółki (powodów w sprawie niniejszej) za brak udzielenia odpowiedzi na przedmiotowe wezwanie.

Na marginesie jedynie należy podkreślić, że powodowie nie zostali także pouczeni w treści wezwania, że skutkiem niewykonania przez nich zobowiązania zawartego w piśmie z 5 marca 2018r może być nałożenie na nich kary administracyjnej. Wynikało to zapewne z faktu, że pismo zostało zredagowane w okresie, kiedy taka sankcja nie była przewidziana przepisami prawa, a przy ponownym doręczeniu tego samego wezwania w styczniu 2019r, a więc już po wejściu w życie przepisu sankcjonującego tj. art. 168 pkt 11a ustawy oze, nie uzupełniono szeregu pouczeń o sankcjach, także o pouczenie o konsekwencjach nieudzielenia organowi informacji na ww wezwanie.

Mając powyższe na uwadze Sąd stosownie do treści art. 479 ⁵³ § 2 k.p.c. uchylił zaskarżoną decyzję.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art 98 k.p.c. zasądzając na rzecz powodów zwrot poniesionych przez nich kosztów niezbędnych do celowego dochodzenia swoich praw, na które składały się jedynie koszty opłaty od odwołania. Na rzecz powoda K. L. (1) Sąd zasadził dodatkowo kwotę 720 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, gdyż w toku postępowania był on reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika.

. SSO Małgorzata Perdion-Kalicka

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)