Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 grudnia 2020 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Jacek Bajak

po rozpoznaniu w dniu 21 grudnia 2020 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko J. S., A. S.

o zapłatę

1.  oddala powództwo,

2.  zasądza od (...) S.A. w W. na rzecz J. S. i A. S. kwotę 10 834 zł (dziesięć tysięcy osiemset trzydzieści cztery złote) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 795/18

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 26 marca 2018 r. powód (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o orzeczenie nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym, że pozwani J. S. i A. S. zobowiązani są zapłacić solidarnie na rzecz powoda kwotę 267 148,35 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty i kosztami postępowania, w tym kosztami sądowymi, kosztami zastępstwa procesowego wg norm przepisanych, opłatą skarbową od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł – w ciągu dwóch tygodni od doręczenia pozwanemu nakazu zapłaty albo wnieść w tym terminie zarzuty od nakazu zapłaty. W uzasadnieniu pozwu powód powołał się na przysługującą mu względem pozwanych wierzytelność, wynikającą z zawartej przez pozwanych umowy nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF z dnia 31 maja 2007 r. Na skutek braku spłaty przez pozwanych zadłużenia, powyższa umowa została wypowiedziana przez powoda. Termin zapłaty określony w wypowiedzeniu upłynął bezskutecznie, wskutek czego wierzytelność banku względem pozwanych stała się natychmiast wymagalna (pozew, k. 3-5).

W dniu 8 maja 2018 r. został wydany nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym (nakaz, k. 50), od którego pozwani złożyli zarzuty, wnosząc o oddalenie powództwa w całości oraz o przeprowadzenie rozprawy; pozwani wskazali, iż kwota wskazana w nakazie zapłaty jest niewłaściwa („sprzeciw”, k. 61-68).

W piśmie z dnia 11 sierpnia 2020 r. pozwani już reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika wnieśli o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda na ich rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (pismo, k. 416-420v).

Stanowiska stron do momentu zamknięcia rozprawy nie uległy zmianie (pisma końcowe, k. 459-467; k. 469-470).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 31 maja 2007 r. we W. pozwani J. S. i A. S. zawarli z (...) Bank Spółką Akcyjną z siedzibą w W. (aktualnie: (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.), umowę nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF. Kwota udzielonego kredytu wynosiła 245.000 zł, a w walucie waloryzacji – 107.991,36 CHF. Okres kredytowania został określony na 240 miesięcy tj. od dnia 31 maja 2007 r. do 5 kwietnia 2027 r. (umowa, § 1 ust. 1, 2, 3A, 3, k. 28).

Jako zabezpieczenie udzielonego kredytu pozwani zobowiązali się ustanowić hipotekę kaucyjną do kwoty 367.500,00 zł na nabywanej nieruchomości, położonej we W. przy ul. (...) – opisanej w § 2 umowy. Ponadto w ramach zabezpieczenia kredytu umowa przewidywała ubezpieczenie niskiego wkładu własnego w (...) S.A., a w okresie przejściowym, do momentu przedłożenia odpisu księgi wieczystej nieruchomości potwierdzającego prawomocny wpis hipoteki przewidziano również ubezpieczenie spłaty kredytu w (...) S.A. (umowa, § 2, § 3, k. 28-28 verte).

Spłata kredytu odbywała się w równych ratach kapitałowo-odsetkowych, które zgodnie z postanowieniami umowy spłacane miały być w złotych, po uprzednim przeliczeniu ich według kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej (...) Banku S.A., obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50. Harmonogram spłat kredytu stanowił załącznik nr 1 do umowy, był sporządzany w CHF i doręczany kredytobiorcy listem poleconym (umowa § 1 ust. 4, k. 28, § 10 ust. 2 i 4, k. 29-29v).

W umowie zastrzeżono możliwość wypowiedzenia umowy przez bank w wypadku naruszenia przez kredytobiorcę warunków umowy, a w szczególności w przypadku, gdy w terminie określonym w umowie nie dokona spłaty raty kapitałowo-odsetkowej lub części raty kapitałowo-odsetkowej lub w umówionym terminie nie dokona spłaty należnych bankowi prowizji, opłat i innych należności. W takiej sytuacji bank podjąć miał działania upominawcze z wypowiedzeniem umowy włącznie. Okres wypowiedzenia umowy określony został na 30 dni, liczonych od dnia doręczenia wypowiedzenia kredytobiorcy, przy czym za datę doręczenia wypowiedzenia uważa się również datę powtórnego awizowania przesyłki poleconej, wysłanej pod ostatni znany bankowi adres kredytobiorcy. Następnego dnia po upływie okresu wypowiedzenia wszelkie zobowiązania wynikające z umowy stają się wymagalne i kredytobiorca zobowiązany jest do niezwłocznej spłaty wszystkich wymagalnych należności. W przypadku braku spłaty bank może przystąpić do dochodzenia swych wierzytelności z prawnych zabezpieczeń kredytu oraz całego majątku kredytobiorcy (umowa § 14 ust. 1, 3, 4, 5, k. 30).

Strony w dniach 25 marca 2014 r., 1 października 2014 r. oraz 16 lutego 2015 r. zawarły aneksy do umowy nr (...) w ramach których m.in. postanowiono o odroczeniu (zawieszeniu) w spłacie rat kapitałowych w okresie 6 kolejnych rat, a także dokonano zmiany okresu kredytowania, ustalając go na 420 miesięcy tj. od dnia 31 maja 2007 r. do 5 kwietnia 2042 r. (aneksy, k. 215-219).

Pismami datowanymi na dzień 20 stycznia 2017 r. powód wezwał pozwanych do zapłaty zadłużenia, które na dzień ich sporządzenia wynosiło 3157,18 CHF; przesyłki zostały odebrane w dniu 9 lutego 2017 r. (pisma, k. 238, 241; śledzenie przesyłek Poczty Polskiej, k. 239-240, 242-243).

W dniu 27 kwietnia 2017 r. bank skierował do pozwanych pisma zatytułowane „Wypowiedzenie Umowy”, wzywając do spłaty całości zobowiązania tj. całości kapitału, odsetek, opłat i prowizji wraz z kosztami przeprowadzonych działań windykacyjnych – niezwłocznie następnego dnia po upływie okresu wypowiedzenia. Na dzień sporządzenia ww. pisma Bank określił całkowitą kwotę zobowiązania pozostałego do spłaty na kwotę 72.634,00 CHF, w tym kapitał: 72.213,96 CHF oraz odsetki: 420,04 CHF. W treści pisma bank poinformował pozwanych, że wypowiada umowę z zachowaniem 30 dniowego okresu wypowiedzenia, który jest liczony od dnia doręczenia tegoż pisma (wypowiedzenia, k. 32 i 35). Przesyłki skierowane do pozwanych zostały odebrane w dniu 26 maja 2017 r. przez A. S. (potwierdzenie odbioru, k. 33 i 36).

Następnie, powód skierował do pozwanych przedsądowe wezwania do zapłaty, datowane na dzień 7 grudnia 2017 r. (wezwania, k. 37 i 39), które zostały odebrane przez J. S. w dniu 22 grudnia 2017 r. (potwierdzenie odbioru, k. 38v i 40v).

W dniu 26 marca 2018 r. powodowy bank wystawił wyciąg z ksiąg bankowych (...) S.A. (...), w którym stwierdzono, że w dziale wierzytelności księgi bankowej pod ww. numerem ujawniona jest jako wierzytelność banku kwota, która na dzień wystawienia wyciągu wynosi 267.148,35 zł (72.999,33 CHF), przysługująca od dłużników solidarnych, wynikająca z umowy o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF nr (...) z dnia 31 maja 2007 r. Na powyższą kwotę składa sią 72.213,96 CHF tytułem kapitału oraz 785,37 CHF tytułem odsetek umownych naliczonych od kapitału w kwocie 72.213,96 CHF za okres od 6 grudnia 2015 r. do 26 marca 2018 r. wg stopy procentowej w wysokości 2,86% w skali roku (wyciąg z ksiąg bankowych, k. 6).

Powyższy stan faktyczny Sąd meriti ustalił na podstawie wskazanych powyżej dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy głównej, które nie pozostawały ze sobą w sprzeczności oraz których autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy nie zakwestionowała skutecznie żadna ze stron niniejszego postępowania. Co do zasady, nie budziły one również wątpliwości Sądu, w związku z czym mogły stanowić wiarygodne dowody w sprawie.

Sąd oparł się również o zeznania świadka H. P. (protokół rozprawy, k. 380-381; transkrypcja zeznań, k. 385-392v), którym dał wiarę, bowiem świadek w sposób spójny i wiarygodny przedstawił posiadaną przez siebie wiedzę dotyczącą realizacji umów kredytowych denominowanych w CHF zawieranych w powodowym banku. Świadek ten opisał również w sposób szczegółowy obowiązujące i stosowane w nim procedury. Ustalając stan faktyczny w oparciu o dowód z przesłuchania tego świadka Sąd miał jednak na uwadze, że nie uczestniczył on bezpośrednio w zawieraniu spornej umowy, jednak dysponował szczegółową wiedzą o mechanizmie udzielania kredytu oraz standardowym przebiegu tej procedury.

Ponadto Sąd ustalenia faktyczne oparł na podstawie zeznań pozwanych A. S. i J. S. (protokół rozprawy, k. 339-340v), którym dał wiarę w zakresie w jakim korespondowały z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył co następuje: powództwo podlegało oddaleniu, z uwagi na brak udowodnienia przez powoda, że zaszły umówione przesłanki do wypowiedzenia kredytu, braku wykazania w jaki sposób ukształtowała się ostatecznie wierzytelność, której spłaty domagał się od pozwanych, a także braku wykazania, że roszczenie o zwrot pozostałego do spłaty kapitału wraz z odpowiednimi odsetkami, opłatami i prowizjami stało się wymagalne.

W niniejszej sprawie okolicznością bezsporną między stronami było, że pozwani J. S. i A. S. zawarli w dniu 31 maja 2007 r. we W. umowę kredytu z (...) Bank S.A. z siedzibą w W. (aktualnie: (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.), umowę kredytu nr (...).

Powód w niniejszej sprawie podnosił, iż w związku z brakiem restrukturyzacji oraz zapłaty zaległych rat, wypowiedział pozwanym przedmiotową umowę stawiając całą należność w stan wymagalności. Pozwani co prawda nie kwestionowali faktu zawarcia umowy, jednak w pierwszej kolejności już w zarzutach od nakazu zapłaty zakwestionowali żądanie wynikające z pozwu co do wysokości dochodzonego przez bank roszczenia.

Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Oznacza to, że Sąd nie jest odpowiedzialny za wynik postępowania dowodowego, a ryzyko nieudowodnienia podstawy faktycznej żądania ponosi powód. Ponadto, na podstawie art. 232 k.p.c., strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne.

Przede wszystkim należy zatem wskazać, że to na powodowym banku ciążył obowiązek wykazania zarówno istnienia oraz wysokości dochodzonej przez niego należności, jak i jej wymagalności. Powód natomiast na okoliczność swoich twierdzeń przedstawił niewystarczające w ocenie Sądu dowody – co prawda, do akt sprawy złożono szeroką dokumentację towarzyszącą zawarciu spornej umowy, m.in. umowę kredytu łączącą strony, wezwania do zapłaty kierowane do pozwanych oraz wyciąg z ksiąg (...) S.A z siedzibą w W. z dnia 26 marca 2018 r., jednak powód nie wykazał sposobu określenia wysokości należności żądanej przez bank oraz nie przedłożył wiarygodnego dokumentu odzwierciedlającego końcowe saldo kredytu i stan zadłużenia pozwanych. Powód w tym zakresie przedłożył jedynie wydruk zatytułowany „Rozliczenie umowy o kredyt hipoteczny (…)” (wydruk, k. 318-322), którego sposób sporządzenia powoduje wątpliwości co do jego autentyczności. Powyższa kopia nie została bowiem opatrzona ani podpisem ani pieczęciami imiennymi osoby sporządzającej ów rozliczenie, nie widnieją na nim żadne znaki firmowe powodowego banku, nie została również poświadczona za zgodność z oryginałem. Na podstawie formy i treści przedłożonego wydruku brak możliwości określenia źródła pochodzenia przedmiotowego rozliczenia czy też zachowania wiarygodności i rzetelności przy jego sporządzeniu; niesprecyzowany charakter takiego zestawienia nie mógł stanowić zatem podstawy ustaleń w zakresie spłat dokonanych przez pozwanych oraz ich zaległości finansowych względem powodowego banku. Nie bez znaczenia dla niniejszej sprawy jest okoliczność, że strona powodowa jako profesjonalny uczestnik obrotu gospodarczego reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika powinna mieć świadomość niedostatecznej mocy dowodowej złożonych do akt sprawy dokumentów. Na podstawie przedstawionych dokumentów Sąd nie był władny, aby w sposób rzetelny zweryfikować żądanie powoda poprzez sprawdzenie wysokości dochodzonej w niniejszej sprawie wierzytelności.

Zgodnie z § 14 ust. 1 umowy, bank podejmuje działania upominawcze, z wypowiedzeniem umowy włącznie, w wypadku naruszenia przed kredytobiorcę warunków umowy, a w szczególności w przypadku, gdy w terminie określonym w umowie nie dokona spłaty raty kapitałowo-odsetkowej lub części raty kapitałowo-odsetkowej lub w umówionym terminie nie dokona spłaty należnych bankowi prowizji, opłat i innych należności. Okres wypowiedzenia umowy wynosi 30 dni i liczony jest od dnia doręczenia wypowiedzenia kredytobiorcy (…); następnego dnia po upływie okresu wypowiedzenia wszelkie zobowiązania wynikające z umowy stają się wymagalne i kredytobiorca zobowiązany jest do niezwłocznej spłaty wszystkich wymagalnych należności (§ 14 ust. 3 i 4 umowy).

Powód w ocenie Sądu nie dowiódł zgodnie z powyższymi postanowieniami umowy, że jego wierzytelność stała się wymagalna, czy podjęte przez niego działania upominawcze były zasadne oraz czy doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy pozwanemu. Niezałączenie harmonogramu spłat rat, zaktualizowanego postanowieniami przewidzianymi w aneksie z dnia 16 lutego 2015 r., powoduje, że brak jest możliwości oceny, czy pozwani nie dokonali spłaty określonych rat w umówionym terminie, a także czy spełniły się przesłanki przewidziane w treści umowy kredytowej, dające powodowi prawo do wypowiedzenia umowy.

Ponadto, należy wskazać, iż w żadnym z wezwań do zapłaty kierowanych do pozwanych wobec powstania zaległości w spłacie kredytu, bank nie wskazywał daty płatności określonej raty kapitałowo-odsetkowej czy też okresu w jakim dana zaległość powstała, poprzestając jedynie na arbitralnym stwierdzeniu, że określona przez bank kwota stanowi wymagalne zadłużenie; nie sposób jednak wyprowadzić takiego wniosku z dołączonych do pozwu dokumentów. Sąd nie był w stanie zweryfikować w jaki sposób kwoty wskazywane w wezwaniach do zapłaty były ustalane, a w obliczu zawartych przez strony aneksów dot. odroczenia (zawieszenia) w spłacie rat kapitałowych w okresie 6 kolejnych rat oraz znacznego wydłużenia okresu kredytowania – czy faktycznie w tamtym czasie posiadały przymiot wymagalności. Analizując akta niniejszej sprawy Sąd stwierdził, iż twierdzenie powoda o wymagalności roszczenia przysługującego mu względem pozwanych nie zostało przez niego wykazane; również w oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy kredytu datowanym na dzień 27 kwietnia 2017 r. powód nie wyszczególnił, za które okresy płatności pozwani zalegali ze spłatą (która to okoliczność miała być bezpośrednią przyczyną dokonania wypowiedzenia umowy), ograniczając się jedynie do ogólnego stwierdzenia dot. całości stanu zaległości na dzień złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu. Takie zachowanie uniemożliwia zarówno pozwanym, jak i Sądowi ocenę, czy rzeczywiście pozwani zalegali z zapłatą (zwłaszcza wobec jednoczesnego braku przedłożenia przez powoda zaktualizowanego harmonogramu spłat), jak również, których konkretnie okresów dotyczyły zaległości pozwanych i w jakich poszczególnych wysokościach. Z dokumentów dołączonych do sprawy żadnej z tych informacji nie sposób dokładnie ustalić.

Na marginesie należy również wskazać, że przepis art. 95 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe stanowi, że księgi rachunkowe banków i sporządzone na ich podstawie wyciągi oraz inne oświadczenia podpisane przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banków i opatrzone pieczęcią banku, jak również sporządzone w ten sposób pokwitowania odbioru należności mają moc prawną dokumentów urzędowych w odniesieniu do praw i obowiązków wynikających z czynności bankowych oraz ustanowionych na rzecz banku zabezpieczeń i mogą stanowić podstawę do dokonania wpisów w księgach wieczystych. Złożenie wyciągu z ksiąg Banku z dnia 26 marca 2018 r. nie było jednak wystarczające dla udowodnienia istnienia, wymagalności i wysokości roszczenia. Po pierwsze z przepisu tego nigdy nie wynikało, że mocą dokumentu urzędowego objęte jest oświadczenie o wymagalności wskazanej należności, a po drugie od dnia 20 lipca 2013 r., zgodnie z ust. 1a wskazanego artykułu, moc prawna dokumentów urzędowych, o której mowa w ust. 1, nie obowiązuje w odniesieniu do dokumentów wymienionych w tym przepisie w postępowaniu cywilnym.

Wyciąg z ksiąg rachunkowych dowodzi jedynie tego, że w księgach rachunkowych banku poczyniono odpowiednie zapisy księgowe, przy czym nie dowodzi czy zostały one poczynione w zgodzie z umową. W sporze powoda z pozwanymi konsumentami brak również podstawy prawnej do ustawowego domniemania rzetelności ksiąg rachunkowych i tym samym do przerzucania na pozwanych konsumentów ciężaru dowodzenia, że zapisy rachunkowe powoda są nierzetelne i że poczyniono je niezgodnie z umową.

W ocenie Sądu powód zatem nie wykazał, że przysługuje mu względem pozwanych dochodzona w niniejszym postępowaniu wierzytelność, że jest ona wymagalna, a także w jaki sposób ukształtowała się jej wysokość, co uniemożliwiało uwzględnienie powództwa, wobec czego orzeczono jak w punkcie 1 wyroku.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął w punkcie 2 sentencji, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., od powoda na rzecz pozwanych tytułem zwrotu kosztów postępowania kwotę 10.834 zł, na którą złożyły się: wynagrodzenie pełnomocnika pozwanych, będącego radcą prawnym, obliczone w oparciu o § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, oraz opłata skarbowa od 2 dokumentów pełnomocnictw w kwocie 34 zł.

sędzia Jacek Bajak