Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

G., dnia 29 czerwca 2020r

Sąd Rejonowy w Gdyni, I Wydział Cywilny

Przewodniczący: SSR Małgorzata Nowicka - Midziak

po rozpoznaniu w dniu 29 czerwca 2020r na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa N. (...) sp z o. o. z siedzibą w P. i W. T.

przeciwko Skarbowi Państwa – Szefowi (...) Zarządu (...) w G.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwotę 16 998,60 zł. (szesnaście tysięcy dziewięćset dziewięćdziesiąt osiem złotych sześćdziesiąt groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 14 lipca 2017r do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  ustala, że powód ponosi koszty procesu w 37%, zaś pozwany w 63%, pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu.

Sygnatura akt: I C 308/18

UZASADNIENIE

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. i W. T. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) – Budowlany W. T. w P. wnieśli pozew przeciwko Skarbowi Państwa – Szefowi (...) Zarządu (...) w G. domagając się od pozwanego zapłaty solidarnie na ich rzecz kwoty 27.060 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 14 lipca 2017r. do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu powodowie podnieśli, że w kwietniu 2015r. pozwana zawarła z nimi umowę na pełnienie nadzoru autorskiego nad realizacją prac budowlanych polegających na przebudowie budynku nr (...) kompleksu wojskowego w W.. W trakcie narady roboczej z dnia 19 stycznia 2016r. ustalono, że konieczne będzie opracowanie dokumentacji technicznej systemu audiowizualnego w pomieszczeniu 1/14 i 1/15 zintegrowanego w jeden system wizualizacji i nagłośnienia, o czym pozwany został poinformowany. Powodowie informowali pozwaną o konieczności wykonania dodatkowych opracowań projektowych wykraczających poza nadzór autorski określony w umowie. Na etapie realizacji umowy konieczne okazało się wykonanie zabudowy stropu podwieszanego w dwóch salach konferencyjnych parteru i uzyskanie uzgodnienia Miejskiego Konserwatora Zabytków. Pozwana postanowiła, że wykonanie prac projektowych odbędzie się w trybie zaproszenia do składania ofert. Pismem z dnia 13 grudnia 2016r. pozwana zwróciła się do powodów z zaproszeniem do złożenia ofert na opracowanie dodatkowej dokumentacji projektowej w ramach zadania (...). W odpowiedzi powodowie złożyli ofertę na kwotę 27.060 zł brutto. W postępowaniu złożono tylko jedną ofertę. W związku z brakiem środków, pismem z dnia 20 grudnia 2016r. pozwana poprosiła o wyrażenie zgody na realizację zadania do dnia 31 stycznia 2017r., na co powodowie przystali. Potwierdzeniem akceptacji oferty powodów były faktyczne działania pozwanego. Inspektorzy nadzoru i przedstawiciele pozwanego kontaktowali się z powodami w sprawie zakresu projektu, uzgadniali jego szczegółowy zakres i skorzystali z części opracowania do wykonania stropów podwieszanych. Jak wskazano, powodowie prawidłowo uzgodnili i wykonali zlecone projekty. Ostatecznie pozwany odmówił zapłaty za fakturę i wezwał do wystawienia faktury korygującej na kwotę 0 zł, a także zwrócił dostarczoną dokumentację. Powodowie podnoszą, że pomiędzy stronami doszło do zawarcia ważnej umowy w trybie art. 4 ust. 8 ustawy Prawo zamówień publicznych, a swoje roszczenie powodowie wywodzą z przepisów Kodeksu cywilnego o umowie o dzieło, ewentualnie z przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.

(pozew k. 4-12, pismo procesowe powodów z dnia 20 kwietnia 2018r. k. 92)

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości. Pozwany podniósł, że powodowie od samego początku byli świadomi, że zadanie zostanie przekazane do realizacji, gdy będą w dyspozycji środki pieniężne na jego zrealizowanie. W dniu 31 stycznia 2017r. poinformowano powodów o braku środków. Nie doszło do zawarcia umowy w przedmiocie wykonania dodatkowych opracowań, gdyż nie otrzymano zawiadomienia o otrzymanych środkach. Zdaniem pozwanego pismo z dnia 20 grudnia 2016r. podpisane przez Kierownika Sekcji Zamówień Publicznych nie stanowi zawarcia umowy ani akceptacji oferty, a jest jedynie zapytaniem czy realizacja umowy będzie możliwa w późniejszym terminie. Kierownik (...), inspektorzy i pracownicy (...) nie są bowiem upoważnieni do zawierania umów. Pozwany nie odebrał także prac projektowych, nie sporządzono protokołu odbioru. Pozwany zwrócił uwagę, że prace montażowe sufitu podwieszanego w salach multimedialnych były prowadzone w listopadzie i grudniu 2016r. W tym okresie zostały zapisane w dzienniku budowy uzgodnienia z Miejskim Konserwatorem Zabytków i brak jest informacji, że skorzystano z dokumentacji projektowej. W styczniu 2017r. dokonano uzupełnień przy słupach i podciągach stalowych i do wykonania tych prac także nie wykorzystano żadnej dokumentacji projektowej. Dodatkowa dokumentacja, za którą powodowie żądają zapłaty, została przekazana pozwanemu dopiero w dniu 13 czerwca 2017r. i została zwrócona powodom. Zdaniem pozwanego nie przedstawiono żadnych wiarygodnych dowodów, że dokumentacja została wykorzystana przez niego. Pozwany podniósł także, że dla umowy w przedmiocie zamówienia publicznego została zastrzeżona forma pisemna pod rygorem nieważności. Niedochowanie formy pisemnej powoduje bezwzględną nieważność umowy. Jak wskazał pozwany samo złożenie oferty nie stanowi zawarcia umowy o udzielenie zamówienia publicznego. Nadto, do zawarcia umowy dochodzi w wyniku zgodnych oświadczeń woli stron, a w niniejszej sprawie brak takich zgodnych oświadczeń. Stąd, pozwany wywodzi, że umowa nie została zawarta, a jeśli nawet została zawarta to jest nieważna.

(odpowiedź na pozew k. 100-105)

Powodowie wskazali, że pozwana przyjęła ofertę z zastrzeżeniem zmiany dotyczącej terminu wykonania projektu. Pozwany nie wnosił żadnych uwag co do jakości i zakresu merytorycznego projektu. W ocenie powodów nieprawdziwe są twierdzenia pozwanego, że nie wykorzystał dokumentacji opracowanej przez powodów podczas realizacji robót. Całość dokumentacji została przekazana w styczniu 2017r. na terenie budowy w obecności przedstawicieli wykonawcy, projektanta i inspektorów nadzoru. Powodowie zwrócili uwagę na treść art. 4 ust. 8 PZP, wskazując, że umowa jest ważna. Nadto, zdaniem powodów nieprawdziwe są twierdzenia pozwanego o braku zgodnych oświadczeń woli stron, gdyż pozwana wyraziła wolę zawarcia umowy w sposób dorozumiany, wskazując nowy termin wykonania dzieła. Z ostrożności jako podstawę wskazali przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu.

(pismo procesowe powodów z dnia 10 września 2018r. k. 126-129)

Pozwany podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko, że umowa nie została zawarta, a pismo przesłane przez M. J. stanowi wyłącznie zapytanie do oferenta, czy oferta będzie możliwa do realizacji w późniejszym terminie. Kierownik (...) nie był bowiem upoważniony do zawierania umów. Nadto, pozwany wskazał, że roboty zostały wykonane do 20 grudnia 2016r., na co wskazują wpisy w dzienniku budowy. A zatem przekazana w styczniu 2017r. dokumentacja nie mogła zostać wykorzystana przez pozwanego. Powodowie natomiast nie wykazali, że dokumentacja została wykorzystana przy realizacji robót.

(pismo procesowe pozwanej z dnia 8 października 2018r. k. 134-135)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 6 maja 2015r. pozwany Skarb Państwa – (...) Zarząd (...) w G. zawarł z Konsorcjum w skład którego wchodzili: (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. i W. T. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) – Budowlany W. T. w P. umowę nr (...), na podstawie której zlecił powodom sprawowanie nadzoru autorskiego w trakcie realizacji zadania – przebudowa budynku wielofunkcyjnego nr (...) w kompleksie wojskowym w W. (zadanie nr (...)). Zgodnie z treścią umowy wykonawca miał sprawować nadzór autorski zgodnie z warunkami umowy, stosownie do art. 20 ust. 1 pkt 4 Prawa budowlanego, w sposób zgodny z umową zawartą przez zamawiającego z wykonawcą robót budowlanych oraz wynikający z zaistniałych potrzeb rozwiązywania problemów wynikłych na tle realizacji zadania. Wedle § 2 ust. 2 obowiązki wykonawcy zostały określone w opisie przedmiotu zamówienia stanowiącym załącznik do umowy i obejmowały w szczególności:

1.  nadzór nad zgodnością wykonawstwa z dokumentacją projektową w zakresie rozwiązań użytkowych, technicznych, technologicznych, materiałowych i doboru urządzeń;

2.  wyjaśnianie wątpliwości zamawiającego i wykonawcy robót budowlanych powstałych w toku realizacji poprzez dodatkowe informacje i opracowania, w tym: rysunki robocze, uszczegóławiania rysunków wykonawczych, nanoszenia poprawek lub uzupełnień na dokumentację projektową;

3.  uzgadnianie z zamawiającym i wykonawcą robót budowlanych możliwości wprowadzania rozwiązań zamiennych w stosunku do przewidzianych w dokumentacji projektowej w zakresie materiałów i konstrukcji, rozwiązań technicznych, technologicznych i użytkowych, jednak o jakości i standardzie nie niższych niż przewidziano w dokumentacji projektowej;

4.  opiniowanie przedstawionych przez wykonawcę robót lub zamawiającego propozycji rozwiązań zamiennych lub ich przedstawianie w przypadku niemożności zastosowania rozwiązań występujących w dokumentacji projektowej lub gdy ich zastosowanie jest nieekonomiczne w świetle aktualnej wiedzy technicznej i zasad sztuki budowlanej, a koszt zastosowania nowych nie zwiększy kosztów zadania z zastrzeżeniem, że każde z rozwiązań musi być zaakceptowane przez zamawiającego;

5.  ocena parametrów lub wyników szczegółowych badań materiałów i konstrukcji w zakresie zgodności z rozwiązaniami projektowymi, normami i obowiązującymi przepisami;

6.  dokonaniu zmian rozwiązań projektowych – na żądanie zamawiającego;

7.  udział w naradach i komisjach technicznych, odbiorach robót zanikowych, próbach instalacji i procedurach rozruchu oraz końcowym odbiorze zadania;

8.  poprawiania błędów projektowych, likwidacji kolizji między branżami lub uzupełniania rysunków, detali bądź opisu technologii wykonania nie zawartych w dokumentacji – bez prawa do odrębnego wynagrodzenia;

9.  wykonania ewentualnych poprawek podczas realizacji robót budowlanych na podstawie przedmiotowej dokumentacji w terminie 7 dni od otrzymania informacji o takiej potrzebie;

10.  wykonanie wszystkich czynności potrzebnych do uzyskania zamiennego pozwolenia na budowę w trakcie realizacji robót na skutek zmian istotnych w stosunku do zatwierdzonego projektu budowlanego wynikających ze zmiany funkcji niektórych pomieszczeń pod potrzeby nowo tworzonego 18 (...) W..

Zgodnie z § 2 ust. 5 wykonawca zobowiązany był przedstawić zamawiającemu skutki finansowe proponowanych zmian w dokumentacji w stosunku do rozwiązań poprzednich i uzyskać protokolarną zgodę zamawiającego na ich wprowadzenie.

Nadzór autorski miał być sprawowany począwszy od zawarcia umowy nieprzerwanie do dnia 15 grudnia 2015r. Następnie, w drodze kolejnych aneksów okres ten wydłużono do czasu uzyskania pozwolenia na użytkowanie.

(dowód: umowa nr (...) k. 33-38, aneksy nr (...) k. 27-32)

Na naradzie roboczej w dniu 19 stycznia 2016r. ustalano konieczność opracowania dokumentacji technicznej systemu audiowizualnego w pomieszczeniu nr 1/14 oraz 1/15 zintegrowanego w jeden system wizualizacji i nagłośnienia. Z wnioskiem o opracowanie takiej dokumentacji do pozwanego wystąpił Komendant 18 (...) Oddziału (...).

(dowód: pismo Komendanta 18 (...) Oddziału (...) z dnia 29 stycznia 2016r. k. 39-40)

W trakcie realizacji robót zaszła potrzeba wykonania stropu podwieszanego w pomieszczeniach nr 1/14 i 1/15 w celu zakrycia przewodów, przykrycia instalacji klimatycznej i nawiewnej oraz wentylacji, aby spełniały normy budowlane. Miejski Konserwator Zabytków zażądał zakrycia wszystkich instalacji i zachowania podciągu stalowego oraz dwóch słupów żeliwnych wylewanych.

(dowód: zeznania świadka J. M. płyta CD k. 150)

W dniu 14 września 2016r. kierownik budowy I. B. dokonał wpisu w dzienniku budowy zawierającego prośbę skierowaną do Miejskiego Konserwatora Zabytków o wypowiedzenie się w jaki sposób uwidocznić rozety na słupach stalowych w pomieszczeniach 1/14 i 1/15, jeżeli podciągi stalowe zostaną obudowane 4 x płytą kartonowo – gipsową.

(dowód: dziennik budowy k. 70)

Pismem z dnia 14 września 2016r. prezes zarządu (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. zwrócił się do pozwanego o zawarcie odrębnej umowy (zlecenia) m.in. na opracowanie wielowariantowego projektu zabudowy stropu podwieszanego w obu salach konferencyjnych parteru z uzyskaniem uzgodnienia Miejskiego Konserwatora Zabytków.

(dowód: pismo z dnia 14 września 2016r. k. 41)

W dniu 13 października 2016r. inspektor nadzoru J. M. dokonał wpisu w dzienniku budowy, wskazując że uzgodniono wykonanie sufitów podwieszanych w pomieszczeniach nr 1/14 i 1/15 i nadzór autorski przekaże dokumentację do 17 października 2016r. Wpis został potwierdzony przez Miejskiego Konserwatora Zabytków A. S. i nadzór autorski w osobie S. K..

(dowód: dziennik budowy k. 136)

W dniach 20 października 2016r. i 3 listopada 2016r. kierownik budowy I. B. wpisał w dzienniku budowy, że dotąd nie otrzymał projektu sufitu podwieszanego na parterze do pomieszczeń nr 1/12, 1/12, 1/14 i 1/15. Natomiast, w dniach 10 i 28 listopada 2016r. dokonał wpisu, że dotąd nie otrzymał zatwierdzonego projektu sufitu podwieszanego na parterze do pomieszczeń nr 1/12, 1/12, 1/14 i 1/15. W dniu 20 grudnia 2016r. kierownik budowy stwierdził zakończenie robót remontowo – budowlanych i wniósł o dokonanie odbioru końcowego budynku wielofunkcyjnego nr (...).

(dowód: dziennik budowy k. 138, 140-142)

W związku z zapytaniem dotyczącym kosztu wykonania dokumentacji dodatkowej obejmującej: czterowariantową propozycję zabudowy stropu w pomieszczeniach 1/14 i 1/15 budynku nr (...) kompleksu wojskowego W. wraz z uzyskaniem uzgodnień Miejskiego Konserwatora Zabytków i dokumentację projektową branży teletechnicznej obejmującej instalacje audiowizualne w pomieszczeniach 1/14 i 1/15 budynku nr (...) powodowie złożyli ofertę na kwotę 24.600 zł z terminem realizacji 14 dni od otrzymania zlecenia w przypadku pierwszego zadania i 30 dni w przypadku drugiego.

(dowód: pismo z dnia 4 listopada 2016r. k. 42-43)

Wydział budownictwa (...) Zarządu (...) zwrócił się do Sekcji Zamówień Publicznych (...) z wnioskiem o przeprowadzenie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego na opracowanie dodatkowej dokumentacji projektowej w ramach zadania (...) – przebudowa budynku nr (...) w W. składającej się z: opracowania wielowariantowego projektu zabudowy stropu podwieszanego w dwóch salach konferencyjnych (pomieszczenia nr 1/14 1/15) parteru z uzyskaniem uzgodnienia Miejskiego Konserwatora Zabytków, wykonanie projektu audiowizualnego na potrzeby prezentacji w dwóch salach konferencyjnych (pomieszczenia nr 1/14 1/15).

(dowód: zeznania świadka M. J. płyta CD k. 150)

W dniu 13 grudnia 2016r. pozwany wystosował do konsorcjum powodów zaproszenie do złożenia oferty na podstawie art. 4 ust. 8 ustawy Prawo zamówień publicznych. Zgodnie z pismem przedmiotem zamówienia było opracowanie dodatkowej dokumentacji projektowej w ramach zadania (...) – przebudowa budynku nr (...) w W. składającej się z: opracowania wielowariantowego projektu zabudowy stropu podwieszanego w dwóch salach konferencyjnych (pomieszczenia nr 1/14 1/15) parteru z uzyskaniem uzgodnienia Miejskiego Konserwatora Zabytków, wykonanie projektu audiowizualnego na potrzeby prezentacji w dwóch salach konferencyjnych (pomieszczenia nr 1/14 1/15). Termin złożenia oferty cenowej określono na dzień 15 grudnia 2016r. W zaproszeniu określono termin realizacji zamówienia: 20 grudnia 2016r.

(dowód: zaproszenie do złożenia oferty k. 44-48, zeznania świadka M. J. płyta CD k. 150)

Zaproszenie do złożenia oferty zostało złożone jedynie konsorcjum powodów.

(dowód: zeznania świadka M. J. płyta CD k. 150)

W dniu 14 grudnia 2016r. konsorcjum powodów złożyło ofertę na wykonanie ww. zadania na kwotę 27.060 zł brutto.

(dowód: oferta powodów k. 49-55)

Pismem z dnia 20 grudnia 2016r. kierownik Sekcji Zamówień Publicznych (...) Zarządu (...) w G. zwrócił się z prośbą o wyrażenie zgody na realizację zadania do dnia 31 stycznia 2017r., w związku z brakiem środków finansowych na realizację tego zadania w roku 2016.

(dowód: pismo z dnia 20 grudnia 2016r. k. 56, przesłuchanie prezesa powoda K. P. płyta CD k. 169)

Pismem z dnia 23 grudnia 2016r. powodowie wyrazili zgodę na realizację zadania we wskazanym powyżej terminie.

(dowód: pismo z dnia 23 grudnia 2016r. k. 57)

Strony nie zawarły umowy na piśmie.

(dowód: zeznania świadka M. J. płyta CD k. 150, przesłuchanie prezesa zarządu powoda K. P. płyta CD k. 169)

Powodowie zlecili wykonanie części prac projektowych dotyczących projektu audiowizualnego na potrzeby prezentacji podwykonawcy (...) sp. z o.o.

(dowód: wydruk korespondencji e – mail k. 58-60, zeznania świadka A. K. (1) płyta CD k. 150)

W dniu 25 stycznia 2017r. uzgodniono z kierownikiem infrastruktury 18 (...) A. G. projekt wykonawczy systemu audiowizualnego na potrzeby prezentacji w dwóch salach konferencyjnych (nr 1/14 i 1/15).

(dowód: projekt wykonawczy k. 61, zeznania świadka A. K. (1) płyta CD k. 150)

Pismem z dnia 31 stycznia 2017r. kierownik Sekcji Zamówień Publicznych (...) Zarządu (...) w G. poinformował, że dotąd nie uzyskał zawiadomienia o przyznanych środkach finansowych na realizację dodatkowej dokumentacji projektowej i wskazał, że o przyznanych środkach zawiadomi odrębnym pismem.

(dowód: pismo z dnia 31 stycznia 2017r. k. 63)

W obu pomieszczeniach konferencyjnych nr 1/14 i 1/15 został wykonany strop podwieszany w okresie od października do listopada 2016r. Strop podwieszany został wykonany przez wykonawcę (...) sp. z o.o.

(dowód: zeznania świadka J. I. płyta CD k. 150, zeznania świadka J. M. płyta CD k. 150)

Strop został wykonany na podstawie projektu sporządzonego przez powodów.

(dowód: zeznania świadka A. Z. płyta CD k. 150, przesłuchanie prezesa zarządu powoda K. P. płyta CD k. 169)

Wykonano część instalacji systemu audiowizualnego m.in. okablowanie.

(dowód: zeznania świadka J. I. płyta CD k. 150, zeznania świadka A. Z. płyta CD k. 150, zeznania świadka A. K. (1) płyta CD k. 150, przesłuchanie W. S. (1) w charakterze pozwanego płyta CD k. 169)

W lutym 2017r. doszło do protokolarnego odbioru budynku wielofunkcyjnego nr (...).

(dowód: zeznania świadka J. I. płyta CD k. 150, zeznania świadka J. M. płyta CD k. 150)

Pismem z dnia 22 lutego 2017r. szef (...) Zarządu (...) w G. powiadomił konsorcjum powodów, że w dniu 28 lutego 2017r. upływa termin wykonania przedmiotu umowy nr (...) dla zadania nr (...) P. budynku wielofunkcyjnego nr (...) w kompleksie wojskowym w W. i zwrócił się o terminowe wykonanie zamówienia.

(dowód: pismo z dnia 22 lutego 2017r. k. 64)

W odpowiedzi, pismem z dnia 23 lutego 2017r. powodowie zwrócili się o sporządzenie aneksu terminowego, wskazując, że faktura końcowa będzie możliwa do wystawienia po uzyskaniu pozwolenia na użytkowanie, a także wskazali, że w rozliczeniu należy uwzględnić wykonanie w ramach robót dodatkowych: projekt stropów podwieszanych oraz uzgodnienia z rzeczoznawcą ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych zamiennych rozwiązań projektowych, zgodnych z wymaganiami Miejskiego Konserwatora Zabytków.

(dowód: pismo z dnia 23 lutego 2017r. k. 65)

W dniu 13 czerwca 2017r. powodowie przekazali pozwanemu przedmiot zamówienia wraz z fakturą VAT na kwotę 27.060 zł z terminem płatności 30 dni.

(dowód: pismo z dnia 13 czerwca 2017r. k. 71, faktura VAT k. 72)

Pismem z dnia 19 czerwca 2017r. pozwany wezwał powodów do wystawienia korekty faktury na kwotę 0 zł, wskazując, że nie zawarł z powodami żadnej umowy i wystawienie faktury jest bezzasadne.

(dowód: pismo z dnia 19 czerwca 2017r. k. 73)

W odpowiedzi, pismem z dnia 20 czerwca 2017r. powodowie odmówili korekty faktury, wskazując, że strony zawarły ważną umowę na wykonanie dokumentacji projektowej.

(dowód: pismo z dnia 20 czerwca 2017r. k. 74)

Pismem z dnia 24 lipca 2017r. pozwany poinformował powodów, że nie uznaje roszczenia i odmawia zapłaty za fakturę, wskazując, że umowa nie została zawarta w formie pisemnej i jest nieważna, a nadto nie było zgodnych oświadczeń obu stron co do zawarcia umowy. Pismem z dnia 25 lipca 2017r. pozwany ponownie zażądał korekty faktury VAT.

(dowód: pismo z dnia 24 lipca 2017r. k. 75, pismo z dnia 25 lipca 2017r. k. 76)

Pismem z dnia 11 sierpnia 2017r. pozwany odmówił korekty faktury i podtrzymał swoje stanowisko co do zawarcia ważnej umowy.

(dowód: pismo z dnia 11 sierpnia 2017r. k. 77)

W dniu 9 sierpnia 2017r. pozwany odesłał dokumentację projektową powodowi.

(dowód: pismo z dnia 3 sierpnia 2017r. k. 78)

Pismem z dnia 3 października 2017r. powodowie wezwali pozwanego do zapłaty faktury w terminie 7 dni od otrzymania wezwania. W odpowiedzi, pismem z dnia 12 października 2017r. pozwany ponownie odmówił zapłaty, podtrzymując dotychczasową argumentację, a także wezwał do wystawienia korekty faktury na kwotę 0 zł. Dalsza wymiana pism nie doprowadziła do rozwiązania sporu.

(dowód: wezwanie z dnia 3 października 2017r. k. 79 wraz z dowodem nadania k. 80, pismo z dnia 12 października 2017r. k. 81-82, wezwanie z dnia 30 października 2017r. k. 83, pismo z dnia 3 listopada 2017r. k. 84)

Projekt zabudowy istniejącego stropu sufitem podwieszanym został sporządzony w czterech wariantach, które różnią się: udziałami powierzchni sufitu kasetonowego oraz sufitu z płyt gipsowo – kartonowych w powierzchni całego stropu, sposobami wykończenia pasma środkowego wzdłuż podciągu stalowego i w pasmach przyokiennych, układami kasetonów w stosunku do osi słupów podtrzymujących podciąg. Projekt sufitu podwieszanego w wariancie III. nie zawiera szczegółowego rysunku zawierającego wymiary sufitu kasetonowego oraz szerokości pasm przyokiennych i pasma wzdłuż podciągu, a także uzgodnienia z Miejskim Konserwatorem Zabytków, co było warunkiem wykonania zabudowy istniejącego stropu sufitem podwieszanym. Projekt sufitu podwieszanego w wariancie uzupełniony o szczegółowy rysunek i uzgodnienie, stanowiłby dokumentację wystarczającą do wykonania sufitów podwieszanych w pomieszczeniach nr 1/14 i 1/15. Sufity nie zostały wykonane w oderwaniu od dokumentacji projektowej opracowanej przez powodów, na co wskazują takie okoliczności jak: wykonanie sufitów zgodnie z ogólną koncepcją projektową zakładającą wyeksponowanie zabytkowej konstrukcji podciągów stalowych i głowic podpierających je słupów, zastosowanie sufitów podwieszonych z kasetonami o zaprojektowanych wymiarach, identyczność poziomów sufitów w głównych polach z projektowanymi, zgodność poziomów sufitów w pasmach środkowych (wzdłuż podciągów) z projektem. Wykonawca znał projekt sufitów podwieszanych przedstawiony przez powoda co najmniej w postaci szkiców roboczych lub koncepcyjnych i został wykorzystany przez wykonawcę.

Elementy w postaci klimatyzatorów sufitowych, oświetlenia sufitowego, elementów wentylacji mechanicznej nie zostały wskazane w części projektu sufitu podwieszanego złożonej do akt sprawy. Rozmieszczenie ww. elementów powinno być zgodne z projektami branżowymi tych instalacji. W ww. pomieszczeniach zamontowano po 2 klimatyzatory, 16 opraw oświetleniowych, 12 anemostatów, w tym po 6 nawiewnych i 6 wywiewnych (każdy element zamiast jednego kasetonu). Ze względu na konieczność uzyskania w pomieszczeniach prawidłowej cyrkulacji powietrza wentylowanego oraz wymaganych parametrów oświetlenia, rozmieszczenie tych elementów powinno być zgodne z projektami branżowymi. Usytuowanie w kasetonach sufitu podwieszanego mogło być dokonane wyłącznie na podstawie projektów branżowych. Możliwe, ale nie bezwzględnie konieczne, było dodatkowe wskazanie rozmieszczenia ww. elementów instalacji w projekcie sufitu podwieszanego. W każdej z sal zamontowano po 12 puszek podłogowych.

Łączny koszt opracowania dokumentacji projektowej wynosi 13.820 zł netto tj. kwotę 16.998,60 zł brutto.

(dowód: pisemna opinia biegłego sądowego z zakresu budownictwa W. S. (2) k. 188-204 wraz z pisemną opinią uzupełniającą k. 225-226)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów przedstawionych przez strony, dowodu z zeznań świadków J. I., J. M., M. J., A. Z., A. K. (2), a także z przesłuchania w charakterze stron prezesa zarządu (...) sp. z o.o. K. P. i przedstawiciela pozwanego W. S. (1), a także dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa W. S. (2).

Oceniając zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy Sąd nie dopatrzył się żadnych podstaw do kwestionowania wiarygodności i mocy dowodowej dokumentów prywatnych powołanych w ustaleniach stanu faktycznego. Podkreślić należy, iż żadna ze stron nie kwestionowała autentyczności tych dokumentów, ani też nie zaprzeczyła, iż osoby podpisane pod tymi pismami nie złożyły oświadczeń w nich zawartych. W tym stanie rzeczy Sąd doszedł do przekonania, że wymienione powyżej dowody odzwierciedlają faktyczną treść stosunku prawnego łączącego strony, a wynikającego z zawartej umowy nr (...), jego wykonywania, a także treść korespondencji stron związanej z opracowaniem dodatkowej dokumentacji projektowej dotyczącej opracowania wielowariantowego projektu zabudowy stropu podwieszanego w dwóch salach konferencyjnych nr 1/14 1/15 oraz wykonania projektu audiowizualnego na potrzeby prezentacji w tych samych salach.

Na podstawie art. 235 ²§1 pkt. 5 kpc i art. 205 ³§2 kpc Sąd pominął dowód z dokumentów stanowiących załączniki do pisma pozwanego z dnia 21.02.2020r. Obie strony były zobowiązane do złożenia w zakreślonym terminie pism przygotowawczych ze wskazaniem wszystkich twierdzeń, zarzutów i dowodów pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku dalszego postępowania. Nowe wnioski o dowody z dokumentów pozwany złożył już po opinii biegłego, kwestionując jej treść. W ocenie Sądu wniosek nie zasługiwał na uwzględnienie, przedłożone dokumenty z całą pewnością można było złożyć w zakreślonym przez Sąd terminie, a ich uwzględnienie doprowadziłoby do nieuzasadnionego przedłużenia postępowania i konieczności weryfikowania opinii biegłego z uwagi na nowo dostarczony materiał dowodowy.

W zasadzie za wiarygodne należało uznać również zeznania przesłuchanych w niniejszej sprawie świadków. Zeznania te nie budziły żadnych wątpliwości w zakresie dotyczącym przebiegu postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, gdyż w tym zakresie znalazły odzwierciedlenie w dowodach z dokumentów. Natomiast, rozbieżności pomiędzy zeznaniami poszczególnych świadków pojawiły się co do tego, czy w procesie inwestycyjnym wykonawca korzystał z rozwiązań projektowych powodów. Świadek J. I. – pełniący funkcję kierownika sekcji nadzoru inwestorskiego (...) Zarządu (...) w G. – zeznał, że nie widział projektów sporządzonych przez powoda i nie ma wiedzy o sposobie ich wykorzystania przy realizacji inwestycji. Nadto, świadek wyraził również swoją opinię, że problemy zasygnalizowane przez Miejskiego Konserwatora Zabytków nie wymagały nowego projektu, lecz mogły zostać rozwiązane w trybie roboczym, w ramach umowy o nadzór autorski. Zdaniem świadka problem związany z sufitem podwieszanym mógł zostać rozwiązany na budowie, wskutek współpracy projektanta z wykonawcą, jednak świadek zastrzegł, że nie jest pewien, czy tak się właśnie stało. Świadek J. M. potwierdził, że sufit podwieszany został wykonany w okresie od listopada do grudnia 2016r., co koreluje z treścią zeznań innych świadków oraz zapisami w dzienniku budowy. Świadek zeznał również, że wykonawca nie otrzymał żadnego nowego projektu, rysunków bądź szkiców od powoda, jednak w tym zakresie zeznania świadka nie korelują z treścią opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa, który jednoznacznie stwierdził, że ostatecznie wykonane sufity podwieszane nie zostały wykonane w oderwaniu od dokumentacji projektowej opracowanej przez powodów. Zeznania świadka M. nie korelują również z zeznaniami świadka A. Z., który widział dokumentację projektową na budowie i wskazał, że projektem dysponował kierownik budowy. Z kolei z zeznań świadka A. K. (1) będącego pracownikiem spółki wykonującej okablowanie strukturalne na spornej inwestycji, wynika, że prace związane z wykonaniem systemu audiowizualnego w salach konferencyjnych nr 1/14 1/15 zostały częściowo zrealizowane (wykonano m.in. okablowanie). Wątpliwości nie budziły zeznania świadka M. J.. Świadek opisała przebieg postępowania związanego z udzieleniem zamówienia publicznego, a jej zeznania znajdują odzwierciedlenie w treści złożonych do akt niniejszej sprawy dokumentów.

Natomiast zeznaniom stron Sąd dał wiarę w takim zakresie, w jakim znajdują one potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym, który Sąd uznał za niewątpliwie wiarygodny. Stąd, zeznania prezesa zarządu powodowej spółki (...) w zakresie dotyczącym zakresu wykorzystania dokumentacji projektowej sporządzonej przez konsorcjum powodów Sąd uznał za wiarygodne w zakresie, w jakim korelują z opinią biegłego sądowego z zakresu budownictwa. Natomiast większego znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy nie miały zeznania przedstawiciela pozwanego W. S. (3), który został zatrudniony w (...) infrastruktury w G. dopiero w lipcu 2017r. i w związku z tym nie posiadał szczegółowej wiedzy opartej na własnych spostrzeżeniach co do tego, czy strony zawierały umowę dotyczącą opracowania dokumentacji projektowej, czy taka umowa została wykonana przez powodów, a także czy w ramach prac inwestycyjnych wykorzystano rozwiązania projektowe powodów.

Dokonując ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie Sąd oparł się także na opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa W. S. (2). Zdaniem Sądu przedstawiona przez biegłego pisemna opinia – po jej uzupełnieniu – stanowi wiarygodny i przydatny dowód do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Zdaniem Sądu opinia ta została sporządzona rzetelnie i fachowo, z uwzględnieniem całokształtu materiału dowodowego. Do zarzutów merytorycznych zgłoszonych przez pozwanego biegły odniósł się w opinii uzupełniającej, a Sąd te wyjaśnienia przyjmuje za wystarczające do obrony opinii. Zdaniem Sądu wyjaśnienia biegłego są rzeczowe, logiczne i przekonujące. Stąd, Sąd nie dopatrzył się żadnych przesłanek do kwestionowania opinii biegłego z zakresu budownictwa. W ocenie Sądu opinia ta została napisana w sposób jasny, zrozumiały, co pozwala Sądowi na prześledzenie toku myślowego biegłego. Ponadto, przedstawione przez biegłego wnioski są jasne, dobrze uzasadnione, a także nie budzą wątpliwości Sądu w świetle zasad logicznego rozumowania oraz doświadczenia życiowego. Zważywszy na fakt, iż opinia biegłego jest kompletna i zupełna – na mocy art. 235 ² § 1 pkt 2 i 5 kpc - Sąd pominął wniosek pozwanego o dopuszczenie dowodu z kolejnej opinii uzupełniającej, uznając, że wniosek ten zmierza jedynie do przedłużenia postępowania, a kwestie sporne zostały dostatecznie wyjaśnione za pomocą opinii uzupełniającej.

Przechodząc do szczegółowych rozważań należy wskazać, że podstawową okolicznością sporną było ustalenie, czy pomiędzy stronami doszło do zawarcia ważnej umowy o dzieło dotyczącej wykonania dokumentacji projektowej wielowariantowego opracowania zabudowy stropu podwieszanego oraz projektu audiowizualnego na potrzeby prezentacji w salach konferencyjnych nr 1/14 i 1/15. Strona powodowa podnosiła, że taka umowa została zawarta co najmniej w sposób dorozumiany, natomiast pozwany replikował, że dla umowy w przedmiocie udzielenia zamówienia publicznego została zastrzeżona forma pisemna pod rygorem nieważności. Niedochowanie formy pisemnej powoduje natomiast bezwzględną nieważność umowy. Ponadto, zdaniem pozwanego, samo złożenie oferty nie stanowi jeszcze zawarcia umowy o udzielenie zamówienia publicznego, gdyż w niniejszej sprawie brak zgodnych oświadczeń stron. Jak wskazano pozwany nigdy nie przyjął oferty złożonej przez konsorcjum powodów. Wobec tak zakreślonej linii sporu należało w pierwszej kolejności ustalić, czy pomiędzy stronami doszło do zawarcia ważnej umowy o dzieło, a w przypadku odpowiedzi twierdzącej – czy umowa została wykonana, zgodnie z jej treścią przez powodów, a tym samym czy należy im się wynagrodzenie za wykonane dzieło w wysokości wskazanej w pozwie. Na wstępie rozważań dotyczących zawarcia umowy, należy wyjaśnić, że w rozpatrywanym przypadku nie było potrzeby zawarcia umowy w formie pisemnej. Do akt niniejszej sprawy złożono bowiem wystosowane przez pozwanego zaproszenie do złożenia oferty z dnia 13 grudnia 2016r., z którego jednoznacznie wynika, że postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego prowadzone było na podstawie art. 4 ust. 8 ustawy Prawo zamówień publicznych. Okoliczność tę potwierdziła również świadek M. J., która pełni funkcję kierownika sekcji zamówień publicznych u pozwanego. Zgodnie z treścią art. 4 pkt 8 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (tekst jednolity Dz.U. z 2019 r. poz. 1843) ustawy tej nie stosuje się do zamówień i konkursów, których wartość nie przekracza wyrażonej w złotych równowartości kwoty 30 000 euro. Zważyć należy, iż co do zasady umowa w przedmiocie udzielenia zamówień publicznych wymaga, pod rygorem nieważności, zachowania formy pisemnej, chyba że przepisy odrębne wymagają formy szczególnej (art. 139 ust. 2 PZP). W doktrynie jednak jednoznacznie wskazuje się, że wyłączenie o jakim mowa w art. 4 pkt 8 ustawy dotyczy także wymagań co do formy umowy. Forma pisemna zawarcia umowy nie jest wymagana przy zawieraniu umów wyłączonych z obowiązku stosowania przepisów PrZamPubl, np. w związku z wartością zamówienia nieprzekraczającą w złotych równowartości 30 000 euro (art. 4 pkt 8 PrZamPubl). Zamówienia te również stanowią zamówienia publiczne jednak udzielane są bez stosowania przepisów PrZamPubl, wobec czego zawarte w tych przepisach wymaganie co do formy umowy nie jest wiążące (por. Marzena Jaworska, Dorota Grześkowiak-Stojek, Julia Jarnicka, Agnieszka Matusiak, Prawo zamówień publicznych. Komentarz, 2020). Przepis art. 139 ust. 2 nie dotyczy zamówień publicznych o wartości do 30 000 euro. Wynika to z faktu, że na mocy art. 4 pkt 8 do udzielania takich zamówień nie stosuje się przepisów ustawy. Tak więc zamawiający nie ma obowiązku sporządzania pisemnej umowy, jeżeli udzielane przez niego zamówienie nie przekracza wartości 30 000 euro (por. J. Pieróg, Prawo zamówień publicznych. Komentarz. Wyd. 15, Warszawa 2019). Wobec powyższego zarzut pozwanego dotyczący niezachowania formy pisemnej, a tym samym nieważności ewentualnej umowy stron, należy uznać za bezzasadny. Podkreślić należy, iż przy udzielaniu zamówień do podanej w art. 4 pkt 8 wartości nie mają zastosowania żadne przepisy ustawy Prawo zamówień publicznych (por. postanowienie Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 17 marca 2009r., KIO/UZP 260/09, L.). W konsekwencji nie stosuje się przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych dotyczących m.in. wykluczenia wykonawcy z postępowania (art. 24), odrzucenia oferty (art. 89), czy wyboru oferty (art. 91-93). W konsekwencji oceny, czy pomiędzy stronami doszło do zawarcia umowy należało dokonać w oparciu o przepisy Kodeksu cywilnego, w szczególności dotyczące zawarcia umowy w wyniku złożenia oferty. Zgodnie z treścią art. 66 § 1 i 2 kc oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy stanowi ofertę, jeżeli określa istotne postanowienia tej umowy. Jeżeli oferent nie oznaczył w ofercie terminu, w ciągu którego oczekiwać będzie odpowiedzi, oferta złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość przestaje wiązać, gdy nie zostanie przyjęta niezwłocznie; złożona w inny sposób przestaje wiązać z upływem czasu, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia. Jak wskazuje się w orzecznictwie oferty przetargowe, składane przez oferentów muszą zawierać treść precyzującą tzw. minimalny zakres proponowanej umowy (por. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 28 września 1990 r., III CZP 33/90, (...)), umożliwiający, przy uzupełnieniu postanowieniami wynikającymi z przepisów prawa, z zasad współżycia społecznego i ustalonych zwyczajów (art. 56 kc) określenie postanowień stanowczej umowy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 17 lutego 2010r. I ACa 23/10). Jak wskazano powyżej pozwany skierował do konsorcjum powodów zaproszenie do złożenia oferty. Zgodnie z treścią tego dokumentu przedmiotem zamówienia było opracowanie dodatkowej dokumentacji projektowej w ramach zadania (...) – przebudowa budynku nr (...) w W. składającej się z: opracowania wielowariantowego projektu zabudowy stropu podwieszanego w dwóch salach konferencyjnych (pomieszczenia nr 1/14 1/15) parteru z uzyskaniem uzgodnienia Miejskiego Konserwatora Zabytków, wykonanie projektu audiowizualnego na potrzeby prezentacji w dwóch salach konferencyjnych (pomieszczenia nr 1/14 1/15). Termin złożenia oferty cenowej określono na dzień 15 grudnia 2016r. W zaproszeniu określono termin realizacji zamówienia na dzień 20 grudnia 2016r. Bez wątpienia ww. pismo nie stanowiło oferty, albowiem nie określa esentialia negotii umowy i stanowi jedynie zaproszenie do złożenia ewentualnej oferty. W odpowiedzi na zaproszenie, w dniu 14 grudnia 2016r. konsorcjum powodów złożyło ofertę na wykonanie ww. zadania. Podkreślić należy, iż oferta zawierała wszystkie postanowienia przedmiotowo istotne, w tym wynagrodzenie za wykonanie dzieła w wysokości 27.060 zł brutto. W ofercie nie wskazano jednak terminu związania ofertą ani też sposobu przyjęcia oferty (np. na piśmie). Zwrócić należy uwagę, że strona pozwana nie odpowiedziała wprost na złożoną ofertę. Nie skierowała do konsorcjum powodów żadnego pisma, w którym jednoznacznie wskazałyby, że umowę poczytuje za zawartą bądź w którym wyraźnie odrzucałaby ofertę, a także nie wzywała powodów do wykonania umowy. Pismem z dnia 20 grudnia 2016r. kierownik Sekcji Zamówień Publicznych (...) Zarządu (...) w G. zwrócił się jedynie do powodów z prośbą o wyrażenie zgody na realizację zadania do dnia 31 stycznia 2017r. w związku z brakiem środków finansowych na realizację tego zadania w roku 2016. Nadto, pismem z dnia 31 stycznia 2017r. kierownik tej samej Sekcji poinformował powodów, że dotąd pozwany nie uzyskał zawiadomienia o przyznanych środkach finansowych na realizację dodatkowej dokumentacji projektowej i wskazał, że o przyznanych środkach zawiadomi odrębnym pismem. Zważyć należy, iż osoba kierująca ww. pisma nie była umocowana do reprezentowania pozwanego, w tym do zawierania umów cywilnoprawnych. W dalszej korespondencji, w odpowiedzi na wezwanie do zapłaty, pozwany wskazywał już na fakt nie zawarcia umowy, odmówił zapłaty wynagrodzenia, a także zażądał skorygowania faktury VAT. Jak podnosi się w doktrynie zawarta w ofercie proponowana regulacja sytuacji prawnej stron uzyskuje moc prawną w razie przyjęcia oferty przez oblata w czasie związania ofertą. Przyjęcie oferty polega na złożeniu oferentowi przez oblata oświadczenia woli wyrażającego stanowczą decyzję zawarcia umowy o treści określonej w ofercie. Jest to oświadczenie woli składane oznaczonej osobie (z wyjątkiem sytuacji z art. 69 kc), a do ustalenia chwili jego złożenia należy stosować art. 61 kc. Jeżeli zawierana umowa nie jest objęta ustawowym lub umownym wymogiem zachowania formy szczególnej pod rygorem nieważności ani wymogu takiego oferent nie zastrzegł w ofercie, oświadczeniem woli o przyjęciu oferty może być każde zachowanie oblata zdolne do wyrażenia zamiaru zawarcia umowy o treści określonej w ofercie. Mogą to być zatem w szczególności znaki słowne, gesty (np. skinięcie głową, wzięcie towaru z półki w sklepie samoobsługowym i podanie go kasjerowi), milczenie, a także przystąpienie do wykonania proponowanej umowy (por. E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 9, Warszawa 2019). W okolicznościach niniejszej sprawy osoba umocowana do reprezentacji pozwanego nigdy nie skierowała do powodów oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu oferty. Zdaniem Sądu nie sposób jednak milczenia pozwanego zakwalifikować jako przyjęcia oferty. Po pierwsze, w rozpatrywanym przypadku nie znajdują zastosowania przepisy art. 68 ¹ kc i art. 68 ² kc dotyczące dorozumianego przyjęcia oferty, albowiem pozwany nie jest przedsiębiorcą. Ponadto, zdaniem Sądu, nie ma podstaw do przyjęcia, że doszło do zawarcia umowy w trybie art. 69 kc. Zgodnie z tym przepisem jeżeli według ustalonego w danych stosunkach zwyczaju lub według treści oferty dojście do składającego ofertę oświadczenia drugiej strony o jej przyjęciu nie jest wymagane, w szczególności jeżeli składający ofertę żąda niezwłocznego wykonania umowy, umowa dochodzi do skutku, skoro druga strona w czasie właściwym przystąpi do jej wykonania; w przeciwnym razie oferta przestaje wiązać. Zważyć należy, iż art. 69 kc ma zastosowanie w dwóch sytuacjach. Po pierwsze wówczas, gdy zgodnie ze zwyczajem ustalonym w danych stosunkach (tzn. przy zawieraniu umów danego rodzaju między danego rodzaju podmiotami) dojście oświadczenia o przyjęciu oferty do oferenta nie jest wymagane (odnosi się to np. do większości przypadków sprzedaży wysyłkowej). Po drugie wtedy, gdy w treści oferty oferent zastrzegł, że nie oczekuje złożenia mu oświadczenia o jej przyjęciu. W tym ostatnim przypadku nie chodzi tylko o wyraźnie sformułowane tego rodzaju zastrzeżenie, skoro jako jego przykład ustawa podaje żądanie niezwłocznego wykonania umowy. Można więc uznać, że art. 69 kc ma zastosowanie w każdym przypadku, gdy treść oferty wskazuje na to, że dla oferenta szybkie wykonanie umowy jest ważniejsze niż uzyskanie wiadomości o jej zawarciu (por. E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 9, Warszawa 2019). Sąd nie doszukał się żadnych utrwalonych zwyczajów obowiązujących w stosunkach pomiędzy Skarbem Państwa a przedsiębiorcami, które pozwalałyby uznać milczenie statio fisci za przyjęcie oferty. Raczej w takich stosunkach obowiązuje zasada pisemności i składania wyraźnych oświadczeń przez strony. Oferta złożona przez powodów nie zawierała także wyraźnego zastrzeżenia, że strona powodowa nie oczekuje na odpowiedź ze strony pozwanego. Co istotne, w rozpatrywanym przypadku oferentem był wykonawca, a nie Skarb Państwa, zaś z uwagi na przedmiot zamówienia to raczej statio fisci mogłoby być bardziej zainteresowane niezwłocznym wykonaniem umowy, a nie powód. Pozwany też nie przystąpił do realizacji umowy. W oparciu o pisma skierowane przez sekcję zamówień publicznych pozwanego z dnia 20 grudnia 2016r. i 31 stycznia 2017r. nie sposób wyprowadzić jednoznacznego wniosku, że pozwany uznał umowę za zawartą. Abstrahując od tego, że pisma te nie zostały wystosowane przez osobę umocowaną do reprezentacji pozwanego, to w obu pismach wskazano na brak środków finansowych na pokrycie zamówienia. Dla podmiotów profesjonalnych takich jak powodowie winno być jasne, że jednostki organizacyjne Skarbu Państwa obowiązują ścisłe rygory związane z wydatkowaniem środków publicznych wynikające z ustawy o finansach publicznych, a brak przyznania takich środków uniemożliwia sfinansowanie projektu. Ponadto, o czym mowa będzie w dalszej części niniejszego uzasadnienia prace związane z wykonaniem sufitu podwieszanego zostały wykonane już wcześniej tj. przed wszczęciem postępowania o udzielenie zamówień publicznych. W tych okolicznościach nie można milczenia pozwanego traktować jako przyjęcia oferty. W związku z powyższym Sąd doszedł do przekonania, że pomiędzy stronami nie doszło do zawarcia umowy o dzieło.

Zważyć jednak należy, iż strona powodowa – poza umową – wskazała jeszcze jedną podstawę faktyczną swojego żądania, powołując się na przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu. Zgodnie z treścią art. 405 kc kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Zobowiązanie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia powstaje w razie spełnienia następujących przesłanek: wzbogacenia, zubożenia, związku między wzbogaceniem i zubożeniem oraz braku podstawy prawnej wzbogacenia. Uzyskanie korzyści następuje kosztem innej osoby wówczas, gdy w sensie ekonomicznym można uznać, że korzyść uzyskana przez jedną osobę (wzbogacenie) pochodzi z majątku innej osoby, tzn. jest tą samą korzyścią – ewentualnie odpowiednikiem korzyści, którą utraciła druga osoba. Określa się to niekiedy mianem przesunięcia majątkowego. Chodzi tu jednak o przesunięcie w sensie ekonomicznym – nie musi ono polegać na przejściu określonych wartości z majątku jednej osoby do majątku drugiej (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 11 grudnia 2019r., I ACa 756/18, L.).

Dokonując ustaleń czy doszło do bezpodstawnego wzbogacenia pozwanego kosztem powoda, najpierw należy odnieść się do zarzutu pozwanego, że rozwiązania projektowe dotyczące sufitu podwieszanego mogły zostać przekazane przez powodów w ramach nadzoru autorskiego w ramach umowy nr (...). Strona pozwana wywodziła, że wykonanie, niezbędnych rysunków odbyło się w ramach nadzoru autorskiego, co wykluczało zamówienie przez pozwanego oddzielnego projektu na ten zakres prac. Zdaniem pozwanego projekt nie był zamówiony, nie został wykorzystany, a także nie został uzgodniony z Miejskim Konserwatorem Zabytków (vide: załącznik do protokołu z dnia 15 marca 2019r. k. 170-171). Pozwany upatrywał podstaw swojego stanowiska przede wszystkim w postanowieniach § 2 ust. 2 pkt 8 i 10 umowy nr (...). Wedle § 2 ust. 2 obowiązki wykonawcy obejmowały w szczególności: poprawiania błędów projektowych, likwidacji kolizji między branżami lub uzupełniania rysunków, detali bądź opisu technologii wykonania nie zawartych w dokumentacji – bez prawa do odrębnego wynagrodzenia (pkt 8) oraz wykonanie wszystkich czynności potrzebnych do uzyskania zamiennego pozwolenia na budowę w trakcie realizacji robót na skutek zmian istotnych w stosunku do zatwierdzonego projektu budowlanego wynikających ze zmiany funkcji niektórych pomieszczeń pod potrzeby nowoutworzonego 18 (...) W. (pkt 10). Zdaniem Sądu stanowisko strony pozwanej jest wewnętrznie sprzeczne. Z jednej strony pozwany podnosi, że dokumentacja projektowa (wykonanie rysunków) miało odbyć się w ramach nadzoru autorskiego, a z drugiej jednak skierował w dniu 13 grudnia 2016r. do konsorcjum powodów jako jedynego podmiotu zaproszenie do złożenia oferty na opracowanie dodatkowej dokumentacji projektowej w ramach zadania (...) – przebudowa budynku nr (...) w W. składającej się z: opracowania wielowariantowego projektu zabudowy stropu podwieszanego w dwóch salach konferencyjnych (pomieszczenia nr 1/14 1/15) parteru z uzyskaniem uzgodnienia Miejskiego Konserwatora Zabytków, wykonanie projektu audiowizualnego na potrzeby prezentacji w dwóch salach konferencyjnych (pomieszczenia nr 1/14 1/15). Skoro prace w postaci przygotowania dokumentacji miałyby być objęte przedmiotem pierwotnej umowy, to powstaje pytanie po co pozwany inicjował postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego dotyczące tego samego przedmiotu. Takie postępowanie byłoby nielogiczne. Stąd przyjąć należało, że przedmiot określony w zaproszeniu do składania ofert nie był objęty zakresem pierwotnej umowy. Ponadto, brak jest dostatecznych podstaw, aby przyjąć, że przytoczone przez pozwanego postanowienia umowy obejmowały ww. prace. Analizując § 2 ust. 2 pkt 8 należało dojść do wniosku, że zapis ten dotyczy jedynie usuwania prostych błędów projektowych oraz likwidacji kolizji między branżami w istniejących projektach, ale nie obejmuje przygotowania nowych rozwiązań dotąd nieprzewidzianych w projekcie, a taki charakter należy przypisać rozwiązaniom projektowym, których dotyczy niniejszy spór. Z kolei, pkt 10 dotyczy zmian istotnych w projekcie związanych ze zmianą funkcji pomieszczeń. Tymczasem do wykonania sufitu podwieszanego nie było potrzebne pozwolenie na budowę, a zatem również dokumentacja związana z sufitem podwieszanym nie mogła zostać wykonana w ramach obowiązującej umowy. Powyższe wnioski potwierdzają również zeznania świadków. A. K. (1) zeznał, że system audio wideo w salach konferencyjnych nie był przewidziany pierwotnym projektem. Prezes zarządu powodowej spółki również zeznał, że element audiowizualny był całkiem nowym elementem, w ogóle nie występującym w pierwotnym projekcie, a jego zainstalowanie wiązało się z doprowadzeniem zasilania, nowym sposobem zamocowania, (musiało być zamontowane w suficie podwieszanym). A. Z. wskazał, że sufit podwieszany nie był objęty projektem pierwotnym. J. M. zeznał z kolei, że wskazane przez Miejskiego Konserwatora Zabytków wymagania dotyczące zakrycia elementów instalacji i wykonania sufitu nie były objęte projektem pierwotnym. W świetle powyższego należało uznać, że umowa stron nie mogła stanowić podstawy prawnej dla przygotowania dokumentacji projektowej, której dotyczy niniejszy spór. Zatem, stosownie do poczynionych powyżej uwag, należało przyjąć, że brak było podstawy prawnej ewentualnego przysporzenia po stronie pozwanego, co stanowi przesłankę roszczenia wynikającego z bezpodstawnego wzbogacenia.

Przesądziwszy powyższe, należało ustalić, czy w ramach prac realizacyjnych związanych z wykonaniem sufitu podwieszanego oraz wykonaniem systemu audiowizualnego w salach konferencyjnych nr 1/14 i 1/15 wykorzystano rozwiązania projektowe przygotowane przez konsorcjum powodów, a jeśli tak – jaka jest wartość przysporzenia po stronie pozwanego. Należy zauważyć, że w dzienniku budowy brak jest wpisów dotyczących realizacji sufitu podwieszanego w oparciu o projekt dostarczony przez powodów. Z wpisów dokonanych przez kierownika budowy w dniach 20 października 2016r. i 3 listopada 2016r. wynika, że w tym czasie nie został dostarczony projekt sufitu podwieszanego m.in. do pomieszczeń nr 1/14 i 1/15. W dniach 10 i 28 listopada 2016r. kierownik budowy dokonał kolejnych wpisów, wskazując, że dotąd nie otrzymał zatwierdzonego projektu sufitu podwieszanego do pomieszczeń nr 1/14 i 1/15. W dniu 20 grudnia 2016r. kierownik budowy stwierdził jednak zakończenie robót remontowo – budowlanych i wniósł o dokonanie odbioru końcowego budynku wielofunkcyjnego nr (...). Z zeznań świadków J. I. i J. M. wynika, że w obu pomieszczeniach konferencyjnych nr 1/14 i 1/15 strop podwieszany został wykonany w okresie od października do listopada 2016r. Na fakt wykorzystania założeń projektowych powodów w trakcie realizacji przedmiotowej inwestycji wskazują zeznania świadka A. Z., który zeznał, że projekt sufitu podwieszanego został złożony przez powodów w listopadzie lub grudniu 2016r. Świadek naocznie widział ten projekt na budowie, a dysponował nim kierownik budowy. Świadek zwrócił uwagę, że na radzie budowy J. I. wskazywał przedstawicielowi pozwanego S. K. na konieczność opracowania takiego projektu. Uznając powyższe zeznania za wiarygodne należało przyjąć, że w rzeczywistości projekt został opracowany wcześniej aniżeli wszczęcie procedury związanej z udzieleniem zamówienia publicznego. Powyższa konstatacja tylko uwiarygadnia zeznania prezesa zarządu powodowej spółki, który wskazał, że sprawa związana z opracowaniem dokumentacji toczyła się dwutorowo – pozwany przygotowywał dokumenty konieczne do ogłoszenia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, a powodowie w tym czasie przygotowywali dokumentację, która została wykorzystana przez pozwanego. Z zeznań K. P. wynika, że dokumentacja projektowa została przekazana wykonawcy na przełomie listopada i grudnia 2016r. Zdaniem przedstawiciela powoda ogłoszenie przetargu po zamknięciu procesu budowlanego miało na celu zalegalizowanie procederu, albowiem z uwagi na fakt, iż konieczność wykonania dodatkowej dokumentacji wyniknęła pod koniec roku budżetowego, z powodu braku środków pozwany nie mógł udzielić zamówienia publicznego przed przystąpieniem do opracowania niezbędnej dokumentacji projektowej.

Podstawowym jednak dowodem, który wskazuje, że rozwiązania zawarte w projekcie powodów zostały wykorzystane do wykonania sufitu podwieszanego oraz systemu audiowizualnego jest opinia biegłego sądowego z zakresu budownictwa. Zdaniem biegłego W. S. (2) sufity nie zostały wykonane w oderwaniu od dokumentacji projektowej opracowanej przez powodów, na co wskazują takie okoliczności jak: wykonanie sufitów zgodnie z ogólną koncepcją projektową zakładającą wyeksponowanie zabytkowej konstrukcji podciągów stalowych i głowic podpierających je słupów, zastosowanie sufitów podwieszonych z kasetonami o zaprojektowanych przez powodów wymiarach, identyczność poziomów sufitów w głównych polach z projektowanymi, zgodność poziomów sufitów w pasmach środkowych (wzdłuż podciągów) z projektem. W ocenie biegłego wykonawca bez wątpienia znał projekt sufitów podwieszanych przedstawiony przez powoda co najmniej w postaci szkiców roboczych lub koncepcyjnych i projekt ten został wykorzystany przez wykonawcę. Co prawda projekt ten miał pewne braki i nie był kompletny. Jak bowiem wskazał biegły projekt sufitu podwieszanego w wariancie III. – a taki wariant został zrealizowany – nie zawiera szczegółowego rysunku zawierającego wymiary sufitu kasetonowego oraz szerokości pasm przyokiennych i pasma wzdłuż podciągu, a także uzgodnienia z Miejskim Konserwatorem Zabytków, co było warunkiem wykonania zabudowy istniejącego stropu sufitem podwieszanym. Projekt sufitu podwieszanego w wariancie uzupełniony o szczegółowy rysunek i uzgodnienie, stanowiłby dokumentację wystarczającą do wykonania sufitów podwieszanych w pomieszczeniach nr 1/14 i 1/15. Zważywszy jednak, iż założenia wskazane przez biegłego zostały faktycznie zrealizowane, nie może budzić wątpliwości, że wykonawca posiadał na tyle szczegółową dokumentację, aby rozwiązania projektowe rzeczywiście wdrożyć. Nadto, należy wskazać, że ostatecznie inwestycja została odebrana przez pozwanego, co wskazuje, że brak formalnego uzgodnienia projektu nie był przeszkodą do zrealizowania opracowanych przez powodów założeń i wykonania sufitu zgodnie z tymi założeniami. Nadto, w swojej opinii biegły ustalił, jakie rozwiązania dotyczące systemu audiowizualnego przewidziane w projekcie przedstawionym przez powodów zostały faktycznie zrealizowane. Z zeznań m.in. świadka A. K. (1) wynika, że część prac związanych z realizacją tego systemu została faktycznie wykonana. W trakcie oględzin biegły ustalił, jakie elementy tego systemu przewidziane w projekcie faktycznie zostały wykonane, a także wyliczył koszt opracowań projektowych. Z opinii biegłego wynika, że łączny koszt opracowania dokumentacji projektowej stanowiącej podstawę wykonania sufitu podwieszanego oraz systemu audiowizualnego stanowi kwotę 16.998,60 zł brutto. Uznając opinię biegłego za w pełni wiarygodny dowód w sprawie, Sąd na jego podstawie określił wartość przysporzenia majątkowego po stronie pozwanego.

Zważywszy zatem, iż w trakcie realizacji inwestycji wykorzystano projekty opracowane przez powodów należało uznać, że pozwany odniósł z tego tytułu korzyść w postaci przysporzenia majątkowego. Gdyby bowiem powód nie dostarczył projektu sufitu podwieszanego oraz systemu audiowizualnego, pozwany musiałby wszcząć postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego, wybrać ofertę i ponieść koszty wynagrodzenia wykonawcy. Natomiast, korzystając z projektów opracowanych przez powodów, pozwany zaoszczędził wydatków, odnosząc niewątpliwie korzyść. Jednocześnie przysporzenie po stronie pozwanego pozostaje w związku z zubożeniem powodów, którzy ponieśli określony nakład pracy oraz określone koszty związane z opracowaniem projektów, a nie uzyskali za wykonaną pracę wynagrodzenia. Jak wskazuje się natomiast w judykaturze wzbogacenie może się wyrażać w korzyściach uzyskanych przez zaoszczędzenie na wydatkach, jakie wzbogacony musiałby ponieść dla zapewnienia sobie możliwości korzystania z cudzej rzeczy lub prawa czy uzyskania określonej usługi. Zubożenie wiąże się w tym przypadku z faktem niepowiększenia majątku zubożonego o możliwe do uzyskania z różnych tytułów przysporzenia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 18 kwietnia 2014r., I ACa 49/14, L.). W świetle powyższego należało uznać, że zostały spełnione wszystkie przesłanki z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, pozwalające na częściowe uwzględnienie powództwa.

Mając powyższe na uwadze, na mocy art. 405 kc, Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 16.998,60 zł. Nadto, na mocy art. 481 § 1 i 2 kc od powyższej kwoty Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 14 lipca 2017r. do dnia zapłaty. Zważyć bowiem należy, iż w dniu 13 czerwca 2017r. powodowie przekazali pozwanemu fakturę VAT na kwotę 27.060 zł z terminem płatności 30 dni. Jak wskazuje się w orzecznictwie faktura jest wezwaniem do spełnienia świadczenia w rozumieniu art. 455 kc, jeżeli określa termin płatności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2005r., IV CK 28/05, L.). Tym samym, w dniu następnym po upływie terminu płatności, roszczenie stało się wymagalne.

W pozostałym zakresie, na mocy art. 405 kc a contrario, Sąd powództwo oddalił.

O kosztach procesu Sąd orzekł na mocy art. 100 kpc i ustalił, że powód ponosi koszty procesu w 37 %, zaś pozwana w 63 %. Natomiast szczegółowe rozliczenie kosztów procesu – na mocy art. 108 § 1 kpc – Sąd powierzył referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się niniejszego wyroku.