Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lutego 2020 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny:
Przewodniczący: sędzia Tadeusz Kotuk

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 28 lutego 2020 r. w G. sprawy z powództwa Związek (...) sp. z o.o. w W. przeciwko Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. z siedzibą w G.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. w G. na rzecz powoda Związek (...) sp. z o.o. w W. kwotę 27.902,30 zł (dwadzieścia siedem tysięcy dziewięćset dwa złote trzydzieści groszy) oraz odsetki ustawowe za opóźnienie:

a.  od kwoty 393,45 zł za okres od dnia 13 listopada 2016 do dnia zapłaty,

b.  od kwoty 664,41 zł za okres od dnia 15 grudnia 2016 do dnia zapłaty,

c.  od kwoty 911,61 zł za okres od dnia 13 listopada 2016 do dnia zapłaty,

d.  od kwoty 1052,46 zł za okres od dnia 13 listopada 2016 do dnia zapłaty,

e.  od kwoty 499,39 zł za okres od dnia 13 listopada 2016 do dnia zapłaty,

f.  od kwoty 416,30 zł za okres od 13 listopada 2016 dnia do dnia zapłaty,

g.  od kwoty 5.737,89 zł za okres od 13 listopada 2016 dnia do dnia zapłaty,

h.  od kwoty 3.614,43 zł za okres od 11 stycznia 2017 dnia do dnia zapłaty,

i.  od kwoty 2.300 zł za okres od dnia 13 listopada 2016 do dnia zapłaty,

j.  od kwoty 1.207,50 zł za okres od dnia 13 listopada 2016 do dnia zapłaty,

k.  od kwoty 5.552,44 zł za okres od dnia 18 marca 2019 r. do dnia zapłaty,

l.  od kwoty 5.552,44 zł za okres od 18 marca 2019 r. dnia do dnia zapłaty;

II.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

III.  zasądza od Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. w G. na rzecz powoda Związek (...) sp. z o.o. w W. kwotę 5.013 zł (pięć tysięcy trzynaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 1189/19

UZASADNIENIE

STAN FAKTYCZNY

Następujący kredytobiorcy będący konsumentami dokonali przed umówionym terminem spłat kredytów zaciągniętych w Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S.:

⚫

M. R. (umowa z 12/01/2016, okres niewykorzystany 30 m-cy z łącznie przewidzianych umową (...) m-cy, koszty pozaodsektowe w umowie 459 zł)

⚫

M. R. (umowa z 30/11/2016, okres niewykorzystany 56 m-cy z łącznie przewidzianych umową (...) m-cy, koszty pozaodsektowe w umowie 700 zł)

⚫

M. R. (umowa z 28/04/2015, okres niewykorzystany 90 m-cy z łącznie przewidzianych umową (...) m-cy, koszty pozaodsektowe w umowie 942 zł)

⚫

M. R. (umowa z 24/07/2015, okres niewykorzystany 79 m-cy z łącznie przewidzianych umową (...) m-cy, koszty pozaodsektowe w umowie 1199 zł)

⚫

M. R. (umowa z 19/02/2016, okres niewykorzystany 78 m-cy z łącznie przewidzianych umową (...) m-cy, koszty pozaodsektowe w umowie 525 zł)

⚫

M. R. (umowa z 26/03/2013, okres niewykorzystany 101 m-cy z łącznie przewidzianych umową (...) m-cy, koszty pozaodsektowe w umowie 474 zł)

⚫

W. K. (umowa z 30/01/2015, okres niewykorzystany 2211 dni z łącznie przewidzianych umową (...) dni, koszty pozaodsektowe w umowie 6750 zł)

⚫

C. K. (umowa z 30/05/2016, okres niewykorzystany 99 m-cy z łącznie przewidzianych umową (...) m-cy, koszty pozaodsektowe w umowie 3870 zł)

⚫

C. K. (umowa z 14/11/2014, nr (...), okres niewykorzystany 115 m-cy z łącznie przewidzianych umową (...) m-cy, koszty pozaodsektowe w umowie 2400 zł)

⚫

C. K. (umowa z 14/11/2014 nr (...), okres niewykorzystany 115 m-cy z łącznie przewidzianych umową (...) m-cy, koszty pozaodsektowe w umowie 1260 zł)

⚫

U. K. (umowa z 27/11/2018, okres niewykorzystany 3537 dni z łącznie przewidzianych umowę (...) dni, koszty pozaodsetkowe w umowie 11400 zł)

⚫

Z. K. (umowa z 27/11/2018, okres niewykorzystany 3537 dni z łącznie przewidzianych umowę (...) dni, koszty pozaodsetkowe w umowie 11400 zł)

Okoliczności bezsporne

Nabywcą od w/w kredytobiorców wierzytelności z tytułu zwrotu niewykorzystanych prowizji, opłat przygotowawczych oraz składek na ubezpieczenie jest Związek (...) sp. z o.o. w W..

Okoliczność bezsporna

OCENA DOWODÓW

Stan faktyczny był bezsporny.

KWALIFIKACJA PRAWNA

Powództwo uznano w przeważającej części za zasadne. Podstawą prawną rozstrzygnięcia w punkcie I. sentencji wyroku jest art. 49 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, który stanowi:

W przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą.

Uwzględniając fakt, że przepis ten stanowi implementację art. 16 ust. 1 dyrektywy Rady 2008/48/WE Sąd dokonał jego wykładni zgodnie m.in. z treścią wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej ( (...)) z 11 września 2019 r. w sprawie C-383/18 (...) sp. z o.o. przeciwko Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S., (...) Bank S.A. oraz (...) S.A. wskazującego, że prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta.

Spór z niniejszej sprawie w zakresie żądania głównego sprowadzał się do metody kalkulacji wysokości należnego powodowi roszczenia.

Powód przyjął wyliczenie oparte na wskaźniku opartym na stosunku czasu do chwili rzeczywistej spłaty kredytu (przedterminowej) do długości okresu kredytowania przewidzianego w umowie. Dla przykładu można podać, że jeżeli czas umowny kredytowania wynosił 10 jednostek czasowych, to jeżeli kredytobiorca spłacił kredyt w okresie 5 jednostek czasowych, to niewykorzystane pozostało 5, co daje wskaźnik 0,5. Podstawiając przykładową wielkość kosztów pozaodsektowych 10.000 zł, uzyskuje się należny zwrot na poziomie 5.000 zł. Zdaniem Sądu taki sposób wyliczenia jest zgodny z treścią art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim.

Propozycja wyliczeń przedstawiona przez pozwanego przewiduje dodatkowe założenie, że koszty pozaodsetkowe należy rozłożyć nie „liniowo” (proporcjonalnie), lecz według pewnego odmiennego scenariusza przenoszącego (przypisującego) większą ich część określonemu okresowi i zmniejszającego je dla innego. Nie wdając się w szczegóły tych wyliczeń (gdyż sąd nie jest specjalistą w zakresie rachunkowości finansowej) należy stanowczo stwierdzić, że przyjęcie powyższego generalnego założenia nie znajduje podstawy z tekście prawnym i z tych względów musi być odrzucone. Gdyby ustawodawca zakładał określone założenia oparte na pewnych funkcjach dających wynik zmienny w czasie (rosnąco lub malejąco), to z pewnością zawarłby odpowiedni wzór matematyczny i zdefiniował założenie w tekście prawa (jak to ma miejsce np. w przypadku wprost przewidzianego tą ustawą zwrotu obliczania rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania – vide załącznik nr 4). Domniemywanie takiego wzoru (z proponowanym założeniem) z treści art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim jest zdaniem Sądu pozbawione rzeczowych podstaw. Należy podkreślić, że w/w ustawa nie przewiduje w żadnym miejscu, aby zwrot prowizji był odnoszony proporcjonalnie do pozostałego w dyspozycji kredytobiorcy kapitału – to założenie ma charakter pozaprawny i nie może stanowić elementu poprawnej wykładni przepisów ustawy. Sąd nie ocenia w ogóle, czy to założenie jest racjonalne z punktu widzenia rachunkowości finansowej, bo wynik takiej oceny nie jest istotny dla wykładni przepisów. Z tych względów sąd nie dostrzegał też potrzeby powoływania biegłego z urzędu.

Użycie przez ustawodawcę w art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim sformułowania „ które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy” może mieć praktyczne znaczenie dla tych pozaodsektowych kosztów, które zgodnie z umową miały być ponoszone w ściśle zaplanowanym (kalendarzowo) okresie i były z danym okresem jednoznacznie powiązane (np. zwiększona składka ubezpieczeniowa w przypadku braku w określonym okresie pewnych zabezpieczeń). Ewidentnie nie chodzi tu więc o prowizję, które nie jest kosztem przypisywalnym określonemu okresowi kredytowania w różnej (zmiennej – jak proponuje pozwany) proporcji.

Sąd podziela także pogląd, że kredytodawca po wcześniejszej spłacie ma obowiązek z urzędu (bez dodatkowego wezwania kredytobiorcy będącego konsumentem) rozliczyć w całości umowę, co w oczywisty sposób w przypadku przedterminowej spłaty musi obejmować zwrot wszystkich niewykorzystanych kosztów pozaodsetkowych. Inna interpretacja art. 52 ustawy o kredycie konsumenckim byłaby nieracjonalna. Kredytobiorcy będący konsumentami nie mają często wystarczającej wiedzy prawniczej i rekrutują się z przeróżnych środowisk społecznych. Kwestia tego, czy przepis art. 52 ustawy o kredycie konsumenckim był, czy nie był elementem harmonizacji z prawem unijnym nie ma tu żadnego znaczenia, gdyż prawodawstwo krajowe może bez przeszkód regulować ochronę konsumenta w sposób dalej idący i tak jest w danym przypadku.

Zarzut przedawnienia części odsetek od kwot głównych okazał się zasadny w takiej mierze, w jakiej dotyczy to żądań wcześniejszych niż 3 lata wstecz od daty wniesienia powództwa (art. 118 k.c.). Powództwo zostało wniesione do sądu (nadane przesyłką poleconą) w dniu 13 listopada 2019 r. Stąd odsetki od składników żądania głównego za okres poprzedzający 13 listopada 2016 r. uległy przedawnieniu, dotyczy to więc odsetek w punktach I. lit. a, c, d, e, f, g, i, j sentencji.

Mając powyższe na uwadze powództwo uwzględniono w przeważającej części na mocy art. 49 ust. 1 i art. 52 ustawy z dnia z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim w zw. z art. 481 § 1 i § 2 k.c. w zw. z art. 509 k.c. ( punkt I. sentencji).

Natomiast w punkcie drugim oddalono w pozostałym zakresie, tj. dotyczącym przedawnionych odsetek (na mocy art. 118 k.c. w zw. z art. 117 § 2 k.c.).

KOSZTY

O kosztach orzeczono jak w punkcie III. sentencji na mocy art. 100 k.p.c.; powód uległ jedynie co do bardzo nieznacznej części zgłoszonego roszczenia, stąd przyznano mu całość poniesionych kosztów procesu.

Na zasądzone na rzecz powoda koszty składa się: opłata sądowa od pozwu (1.396 zł), opłata za czynności radcy prawnego w stawce minimalnej (3.600 zł, § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, ze zm.), opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł).