Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I C 300/21

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 grudnia 2021 roku

Sąd Rejonowy w Chełmnie Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Julita Preis

Protokolant: sekr. sąd. Karolina Madajczyk

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 grudnia 2021 roku w C.

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
z siedzibą w W.

przeciwko M. Ś. (1)

o zapłatę

orzeka:

I.  Zasądza od pozwanego M. Ś. (1) na rzecz powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą
w W. kwotę (...),71 (siedem tysięcy pięćset osiemdziesiąt jeden złotych siedemdziesiąt jeden groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 31 maja 2021 roku do dnia 22 grudnia 2021 r.

II.  Zasądzoną w pkt. I wyroku kwotę wraz z odsetkami w kwocie 253,94 zł (dwieście pięćdziesiąt trzy złote dziewięćdziesiąt cztery grosze) rozkłada na 45 (czterdzieści pięć) rat miesięcznych, przy czym pierwsze 12 (dwanaście) rat po 100,00 zł (sto złotych) każda, kolejne 32 (trzydzieści dwie) raty po 201,00 zł (dwieście jeden złotych) każda, a ostatnia rata w kwocie 203,65 zł (dwieście trzy złote sześćdziesiąt pięć groszy), płatnych do ostatniego dnia miesiąca kalendarzowego poczynając od miesiąca następującego po tym, w którym wyrok się uprawomocni, z odsetkami ustawowymi za opóźnienie na wypadek opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat, z zastrzeżeniem, że nieuiszczenie kwoty odpowiadającej sumie dwóch rat w terminie spowoduje natychmiastową wymagalność pozostałej części należności z odsetkami ustawowymi za opóźnienie.

III.  Oddala powództwo w pozostałej części.

IV.  Zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1249,02 zł (jeden tysiąc dwieście czterdzieści dziewięć złotych dwa grosze) z tytułu kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty oraz kwotę 17,00 zł (siedemnaście złotych) z tytułu uiszczonej opłaty skarbowej.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 31 maja 2021 r. powód – (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika wniósł o zasądzenie nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym od pozwanego M. Ś. (1) kwoty 12.397,26 zł z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa procesowego.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że strony zawarły w dniu 7 czerwca 2018 r. umowę pożyczki nr (...), na mocy której powód wypłacił pozwanemu pożyczkę w kwocie 8.000 zł, zaś pozwany zobowiązał się do zwrotu kwoty 15.657,71 zł, na którą składały się: kwota kapitału pożyczki – 8.000 zł, opłata administracyjna w wysokości 200 zł miesięcznie, opłata przygotowawcza za udzielenie pożyczki w wysokości 83,33 zł miesięcznie oraz odsetki umowne w wysokości aktualnych odsetek maksymalnych (10%) – zgodnie z przyjętym harmonogramem. Całkowita kwota do zapłaty została pozwanemu rozłożona na 24 raty miesięczne począwszy od 6 lipca 2018 r. do 6 czerwca 2020 r. Przed zawarciem umowy pożyczki pozwany zapoznał się z treścią umowy i formularzem informacyjnym oraz zaakceptował zawarte w nich warunki. Strona pozwana nie wywiązała się z zawartej umowy, w związku z czym umowa został rozwiązana z dniem 7 stycznia 2019 r. – który stanowi datę wymagalności roszczenia w całości. W związku z wypowiedzeniem umowy, pozwany był wzywany do zapłaty należności, których nie uregulował. Wskazał, iż na dochodzoną należność składają się: 6.462,09 zł tytułem należności głównej, 554,82 zł tytułem skapitalizowanych odsetek od kwoty udzielonej pożyczki naliczonych zgodnie z treścią umowy, 3.800 zł tytułem opłaty administracyjnej oraz 1.583,35 zł tytułem opłaty przygotowawczej (k. 1-4 akt).

Zarządzeniem z dnia 5 sierpnia 2021 r. Sąd stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym i skierował sprawę do rozpoznania w trybie postępowania uproszczonego. Sprawa została zatem zakreślona w rep. Nc i wpisana do rep. C pod niniejszą sygnaturą (k. 48 akt).

W odpowiedzi na pozew pozwany M. Ś. (1) reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika wniósł o oddalenie powództwa w całości, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych oraz w przypadku zasądzenia świadczenia, o rozłożenie świadczenia oraz kosztów procesu na raty w wysokości po 100 zł miesięcznie.

W uzasadnieniu swego stanowiska pozwany wskazał, iż powód nie udowodnił roszczenia, bowiem występują rozbieżności w zakresie rachunku bankowego pozwanego. Nie wiadomo zatem, czy kwota pożyczki została wypłacona. Podniósł, iż umowa zawiera klauzule niedozwolone w zakresie opłaty przygotowawczej i administracyjnej. Opłaty te stanowią łącznie kwotę 6.800 zł, co stanowi kwotę bardzo wysoką w porównaniu do kwoty wypłaconej. Powód nie wykazał czym w istocie jest opłata przygotowawcza oraz opłata administracyjna i z czego wynika ich wysokość, a także jakie koszty w związku z nimi zostały poniesione. Pozwany wskazał, iż nie miał żadnego wpływu na treść zawieranej umowy pożyczki, warunki umowy nie zostały uzgodnione indywidualnie i nie mogły być przez niego w żaden sposób modyfikowane. Uzasadniając wniosek o rozłożenie świadczenia na raty wskazał, iż jest obecnie w bardzo trudnej sytuacji finansowej, która nie pozwala mu na spłatę zobowiązania w sposób jednorazowy. Wraz z żoną prowadzi wspólnie gospodarstwo domowe i wspólnie ponoszą koszty miesięcznego utrzymania. Pomaga im również finansowo jedna z córek. Spłacają także zobowiązania, które pochłaniają większość ich miesięcznych dochodów. Pozwany ma również problemy zdrowotne związane z wypadkiem, któremu uległ wiele lat temu, co zmusza go do zażywania leków, których miesięczny koszt wynosi 300 zł (k. 55-59 akt).

W odpowiedzi na zobowiązanie Sądu strona powodowa w piśmie procesowym z dnia 8 października 2021 r. wskazała, iż w całości podtrzymuje swoje dotychczasowe stanowisko, a nadto wskazała, iż pozwany dokonał pięciu wpłat tj.:

-

dnia 5 lipca 2018 r. w kwocie 651 zł;

-

dnia 7 sierpnia 2018 r. w kwocie 652 zł;

-

dnia 12 września 2018 r. w kwocie 660 zł;

-

dnia 29 października 2018 r. w kwocie 653 zł;

-

dnia 23 listopada 2018 r. w kwocie 660 zł, które stanowią wyraz uznania długu.

Powód podniósł, iż treść umowy pożyczki, w tym również wysokość prowizji wstępnej za udostępnienie oraz prowizji za obsługę została ustalona z pozwanym w ramach indywidualnych ustaleń i w powiązaniu z wysokością pożyczki oraz czasem jej trwania. Nadto w ogólnych warunkach udzielania pożyczki (regulamin) oraz w umowie pożyczki ratalnej wskazano wprost, że wysokości opłaty przygotowawczej tj. kwota 2.000 zł odpowiada kosztom poniesionym przez powoda w związku z udzieleniem pożyczki i obejmuje m.in. koszty utrzymania systemu, weryfikacji pożyczkobiorcy, weryfikacji informacji i autentyczności dokumentów oraz wynagrodzenia za pośrednictwo przy zawarciu umowy. Wyjaśnił, iż powód w momencie udzielenia pożyczki zobowiązany jest ponieść każdorazowo następujące koszty, które składają się na prowizję wstępną: koszty przetworzenia wniosku w systemie pożyczkowym – utrzymanie, modyfikacja, połączenie i komunikacja z systemem brokerów; weryfikacja wniosku i załączonych dokumentów w postaci potwierdzenia zatrudnienia, wynagrodzenia, odpytanie bazy PESEL, odpytanie bez zewnętrznych (...), (...), BIK, sprawdzenie w wewnętrznym modelu scoringowym zbudowanym na potrzeby oceny ryzyka, decyzja kredytowa; ocena zdolności kredytowej strony pozwanej (ręczna analiza dokumentów dochodowych – zaświadczenia, wyciągi); weryfikacja strony pozwanej w bazie wewnętrznej powoda – sprawdzenie crosscheck i selfcheck na wniosku; sprawdzenie pracodawcy w internetowych bazach firm; potwierdzenie telefonu do pracodawcy w niezależnym źródle; sprawdzenie poprawności nr NIP/REGON pracodawcy; koszty pośrednictwa finansowego (brokerzy, afilianci), a także koszty wynagrodzenia pracowników, wynajmu pomieszczeń, zapewnienia sprzętu biurowego (teleinformatycznego), płatnego dostępu do baz. Odnosząc się do wysokości opłaty administracyjnej w wysokości 200 zł za każdy okres i odpowiada kosztom poniesionym w związku z obsługą pożyczki i obejmuje m.in. koszty utrzymania systemu, monitorowania zadłużenia oraz wynagrodzenia za pośrednictwo przy wykonywaniu umowy pożyczki. Pozwany w momencie zawierania umowy pożyczki miał pełną wiedzę na temat wysokości prowizji przewidzianych umową, a także czego te prowizje dotyczą (k. 64-66 akt).

W pismach procesowych z dnia 26 października 2021 r. powód podtrzymał dotychczasowe stanowisko wskazując nadto, iż środki pieniężne trafiły do pozwanego, który dokonał częściowej spłaty zobowiązania, co usprawiedliwia przekonanie o tym, że dłużnik wie o swoim zobowiązaniu, zna jego wysokość i chce je spełnić. Powód wyjaśnił, iż początkowo wskazał na błędny numer rachunku bankowego, który został skorygowany w treści § 3 pkt 3.11 umowy poprzez wpisanie numeru rachunku bankowego pozwanego, na który trafiły środki pieniężne. W dalszej części pisma powód szczegółowo wskazał, iż wpłaty dokonywane przez pozwanego były w pierwszej kolejności zaliczane zgodnie z § 5 pkt 5.10 umowy na koszty związane z windykacją, odsetki, opłatę administracyjną, opłatę przygotowawczą i kapitał pożyczki. Powtórzył także wskazane w poprzednim piśmie procesowym elementy składające się na koszty obu prowizji. Nadto podniósł, iż pozwany działał samodzielnie i intencjonalnie, samodzielnie dostarczając wniosek o udzielenie pożyczki. Powód przedłożył także potwierdzenie realizacji przedmiotowego przelewu. W ocenie powoda nie zostały także spełnione przesłanki uzasadniające rozłożenie świadczenia na raty, a spłata pożyczki w proponowanych przez pozwanego ratach nie przedstawiałoby dla powoda realnej wartości (k. 77-81, 83-85 akt).

W piśmie z dnia 26 listopada 2021 r. powód ponownie podtrzymał dotychczasową argumentację i przedstawione stanowisko (k. 95-97 akt).

Na rozprawie w dniu 17 grudnia 2021 r. pozwany wniósł o rozłożenie kwoty na raty – pierwsze 12 rat po 100 zł, a od 13. raty po 200 zł (k. 99 akt) , motywując powyższe , że po upływie roku cześć jego dotychczasowych zobowiązań wynikających z wyroków sądowych i spłacanych ratalnie zostanie spłacona i wówczas pozwany będzie w stanie płacić wyższe raty.

Do zamknięcia rozprawy stanowiska stron nie uległy zmianie.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 7 czerwca 2018 r. pozwany M. Ś. (1) (Pożyczkobiorca) zawarł z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. (Pożyczkodawca) umowę pożyczki konsumenckiej nr (...), na mocy której otrzymał kwotę 8.000,00 zł (§ 2 pkt 2.1 umowy). W umowie przewidziano, że pożyczkobiorca będzie zobowiązany zwrócić pożyczoną kwotę w dwudziestu czterech (24) miesięcznych ratach po 652,49 zł każda (§ 4 pkt 4.6 umowy) wraz z opłatą przygotowawczą w wysokości 2.000,00 zł (§ 4 pkt 4.4 umowy), opłatą administracyjną w kwocie 4.800,00 zł (§ 4 pkt 4.5 umowy) oraz odsetkami umownymi, które wynosiły 10% w skali roku w łącznej kwocie 857,71 zł (§ 4 pkt 4.1 umowy). Całkowita kwota do spłaty wynosiła 15.657,71 zł (§ 5 pkt 5.7 umowy). Okres obowiązywania umowy ustalono do 6 czerwca 2020 r. (§ 5 pkt 5.3 umowy).

Zgodnie z umową opłata przygotowawcza stanowiła pozaodsetkowy koszt związany z obsługą wniosku o udzielenie pożyczki złożonego przez pożyczkobiorcę, przygotowaniem umowy pożyczki oraz wypłatą pożyczki wynoszący 25% całkowitej kwoty pożyczki (§ 1 pkt 1.10 umowy). Opłata administracyjna stanowiła również pozaodsetkowy koszt związany z czynnościami obsługi pożyczki dokonywanymi przez pożyczkodawcę lub podmiotu działające w jego imieniu, tj. w szczególności: monitorowanie terminowej spłaty pożyczki, obsługa wpłat. Opłata administracyjna była rozłożona w czasie i wynosiła 30% całkowitej kwoty pożyczki w skali roku i była dzielona przez liczbę rat pożyczki i spłacana w równych częściach w każdej racie zgodnie z harmonogramem (§ 1 pkt 1.9 umowy).

§ 1 pkt 1.20 stanowił, iż wartość oprocentowania pożyczki w stosunku rocznym równa się aktualnej stopie odsetek maksymalnych, o których mowa w art. 359 k.c. tj. dwukrotności odsetek ustawowych.

Zgodnie z § 8 pkt 8.1 i 8.2 jeżeli pożyczka lub jej część (w tym opłata przygotowawcza, opłata administracyjna, odsetki) nie zostanie uiszczona w terminie całkowitej spłaty pożyczki lub terminie spłaty rat pożyczki wskazanym w harmonogramie, będzie skutkować to powstaniem zadłużenia przeterminowanego w konsekwencji czego, pożyczkobiorca zobowiązany będzie, oprócz zaległej kwoty pożyczki lub jej części, do zapłaty odsetek za czas opóźnienia w wysokości aktualnie obowiązujących maksymalnych odsetek za opóźnienie, o których mowa w art. 481 § 2 1 k.c. tj. w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie.

W przypadku powstania zadłużenia przeterminowanego Pożyczkodawca był uprawniony do podjęcia działań windykacyjnych mających na celu wyegzekwowanie należności w szczególności poprzez dochodzenie roszczeń na drodze postępowania sądowego i egzekucyjnego (§ 8 pkt 8.4 ppkt f)

Kwota pożyczki – 8.000,00 zł została przelana na rachunek bankowy M. Ś. (1) dnia 8 czerwca 2018 r. (§ 5 pkt 5.1 umowy).

Warunki na których miała zostać zawarta umowa pożyczki nie były indywidualnie uzgadniane z pozwanym M. Ś. (1). Nie pamięta on bowiem momentu zawarcia przedmiotowej umowy.

/ Dowody : wniosek o udzielenie pożyczki i umowa pożyczki z dnia 7 czerwca 2018 r. – k. 13-17 akt, harmonogram spłat pożyczki – k. 18 akt, formularz informacyjny dotyczący pożyczki konsumenckiej nr (...) – k. 18v-21 akt, klauzula informacyjna E. M. i wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy – k. 22-26 akt, potwierdzenie realizacji przekazu pieniężnego – k. 86 akt, zeznania pozwanego M. Ś. (1) – k. 99 akt /

Pozwany na poczet zobowiązań z tytułu zawartej z powodem umowy pożyczki, spłacił łącznie kwotę 3.276,00 zł. Wpłat na poczet spłaty pożyczki dokonywał nie tylko , powód , ale także jego córka M. G. , dla której przeznaczone były pieniądze z zaciągniętej przez pozwanego pożyczki i ojciec jego wnuka .

/Dowody: potwierdzenia realizacji transakcji – k. 67-69 akt, zeznania pozwanego M. Ś. (1) – k. 99 akt /

Pozwany M. Ś. (1) prowadzi wspólne gospodarstwo domowe wraz z żoną, z którą mieszka w mieszkaniu spółdzielczym , własnościowym , w bloku. Utrzymują się z emerytur - pozwanego w wysokości 3.200 zł oraz jego żony w kwocie 1.200 zł. Nie posiadają innych dochodów, ani majątku.

Comiesięczne wydatki pozwanego obejmują: mieszkanie – 400 zł, prąd – 80 zł, woda – 40 zł, środki czystości – 80 zł, gaz – 72 zł, zadłużenie w banku (...) z tytułu kredytu konsolidacyjnego – 1.800 zł. Pozwany spłaca również comiesięcznie zasądzone w innych postępowania sądowych raty w łącznej kwocie ok. 850 zł/m-c. W 2022 roku w lipcu i w listopadzie dwie spłaty się zakończą , a jedna z rat w grudniu 2022 r . zwiększy się z kwoty 150 zł na 250 zł miesięcznie . Pozwany posiada również inne zadłużenia, które spłaca w oparciu o zawarte ugody pozasądowe w wysokości ok. 550 zł/m-c. Do wydatków , które M. Ś. (2) ponosi należą też stałe wydatki na leki i na leczenie , związane z przebytym przez pozwanego wypadkiem .

/Dowód: zeznania pozwanego M. Ś. (1) - k. 99 akt/

Sąd zważył, co następuje:

Powyższych ustaleń Sąd dokonał w oparciu o wyżej wymienione dokumenty przedłożone przez stronę powodową, którym dał w całości wiarę. Zgodnie bowiem z treścią z art. 243 2 k.p.c. dokumenty znajdujące się w aktach sprawy lub do nich dołączone stanowią dowody bez wydawania odrębnego postanowienia. Sąd dokonał ustaleń także w oparciu o zeznania pozwanego M. Ś. (1), które Sąd uznał za wiarygodnie w całości, albowiem były spójne i logiczne oraz niekwestionowane przez stronę powodową.

W ocenie Sądu powództwo zasługiwało na uwzględnienie jedynie w części.

Powód domagał się od pozwanego zapłaty kwoty 12.397,26 zł z tytułu zawartej umowy pożyczki wskazując, iż na ww. kwotę składają się: kwota 6.462,09 zł tytułem należności głównej - kapitału udzielonej pożyczki; kwota 551,82 zł tytułem skapitalizowanych odsetek od udzielonej pożyczki naliczonych zgodnie z treścią umowy; kwota 3.800 zł tytułem opłaty administracyjnej oraz kwota 1.583,35 zł tytułem opłaty przygotowawczej za udzielenie pożyczki. Strona pozwana podniosła zarzut nieudowodnienia roszczenia oraz zastosowania przez powoda w umowie klauzul niedozwolonych w zakresie opłaty przygotowawczej i administracyjnej. Pozwany wnosił także o rozłożenie świadczenia na raty.

Sąd zważył, że niewątpliwym w przedmiotowej sprawie był fakt, iż pozwany zawarł z powodem umowę pożyczki. Na mocy postanowień umowy pozwany faktycznie otrzymał do dyspozycji kwotę 8.000,00 zł, równocześnie zobowiązując się do spłaty łącznie kwoty 15.657,71 zł, zawierającej oprócz pożyczonego kapitału, opłatę przygotowawczą, opłatę administracyjną oraz odsetki umowne.

W tym miejscu należy odwołać się do właściwości stosunku łączącego wierzyciela z pozwanym. Sensem umowy pożyczki jest, według art. 720 k.c., przeniesienie przez pożyczkodawcę własności określonej sumy pieniężnej na rzecz pożyczkobiorcy przy jednoczesnym zobowiązaniu się przez pożyczkobiorcę, iż w określonym terminie zwróci tę samą ilość pieniędzy pożyczkodawcy. Do zwyczajowych postanowień takich umów należy ponadto odpowiednie oprocentowanie kwoty pożyczki jako swoiste wynagrodzenie dla pożyczkodawcy za udzielenie środków pieniężnych. Natomiast do obowiązków dłużnika wynikających z dyspozycji art. 720 k.c., ustawa nie zalicza konieczności uiszczenia opłat dodatkowych. Obowiązek taki może być oczywiście wprowadzony do treści umowy, co wynika z zasady swobody umów zawartej w art. 353 § 1 k.c. Dodać należy, że w niniejszej sprawie do zawartej między stronami umowy pożyczki miała zastosowanie ustawa o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 r. (Dz.U. z 2019 r., poz. 1083 t.j.) na podstawie jej art. 3 ust. 2 pkt 1 . Art. 29 i 30 ww. aktu prawnego regulują zawarcie i treść dokumentu umowy, w tym wskazują jakie dane powinna ona zawierać.

Umowy konsumenckie podlegają ocenie w świetle klauzuli generalnej z art. 385 1 § 1 k.c. w myśl którego postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Za nieuzgodnione indywidualnie uznaje się te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 4). Za sprzeczne z dobrymi obyczajami uznaje się działania wykorzystujące np. niewiedzę, brak doświadczenia konsumenta, naruszenie równorzędności stron umowy, działania zmierzające do dezinformacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Chodzi tu więc o działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne i odbiegające in minus od przyjętych standardów postępowania (m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 stycznia 2011 r., (...)). Rażące naruszenie interesów konsumenta zachodzi zaś w sytuacji, w których w rażący sposób została naruszona równowaga interesów stron umowy przez to, że jedna z nich wykorzystała swoją przewagę, formułując konkretne postanowienie umowy.

Nie powinno budzić także wątpliwości, że analizowane postanowienia umowy nie zostały uzgodnione indywidualnie z pozwanym, zważyć bowiem należy, że w istocie do zawarcia przedmiotowej umowy doszło poprzez zaproponowanie pozwanemu wzorca umowy. Przy ocenie postanowień umowy pod kątem ich indywidualnego uzgodnienia należy kierować się art. 3 ust. 2 Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku
w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz. U. UE l (...)), zgodnie z którym warunki umowy zostaną zawsze uznane za niewynegocjowane indywidualnie, jeżeli zostały sporządzone wcześniej i konsument nie miał wypływu na ich treść, zwłaszcza jeżeli zostały przedstawione konsumentowi w formie sformułowanej uprzednio umowy standardowej . W ocenie Sądu umowa pożyczki z dnia 07 czerwca 2018 roku w kwestionowanej przez pozwanego części dotyczącej ustalenia wysokości opłaty przygotowawczej i opłaty administracyjnej nie została uzgodniona z pozwanym indywidualnie. Pozwany temu zaprzeczył, a strona powodowa nie udowodniła, że zapisy umowy w tym zakresie zostały uzgodnione indywidualnie z pozwanym. Wniosek pozwanego o udzielenie pożyczki z dnia 07.06.2018 r. nie zawiera żadnych propozycji pozwanego w tym zakresie . Samo zaś podpisanie przez pozwanego przedmiotowej umowy pożyczki i przedstawienie mu formularza informacyjnego do umowy pożyczki nie spełnia zdaniem Sądu wymogów pojęcia indywidualnego uzgodnienia w kwestionowanym zakresie .

Oceniając postanowienia wzorca umownego, przy pomocy którego zawarto umowę z pozwanym Sąd zważył, że co do zasady na uwzględnienie zasługiwało roszczenie powoda o zwrot pożyczonej kwoty w wysokości 8.000,00 zł - która została przekazana pozwanemu do dyspozycji. W tym zakresie wskazać należy, iż w przeciwieństwie do stanowiska strony pozwanej przedłożone przez powoda potwierdzenie transakcji ( k.86 akt ) stanowiło wiarygodny dowód na wypłatę kwoty pożyczki pozwanemu. Powód wytłumaczył także rozbieżności w zakresie wskazanych w oświadczeniu i w umowie numerów rachunków bankowych. Pozwany nie wskazał na żadne okoliczności mogące wzbudzać wątpliwości co do prawdziwości przedłożonego dokumentu.

Sąd analizując postanowienia wzorca umownego, przy pomocy którego zawarto umowę z pozwanym doszedł do wniosku, że znajdują się w niej klauzule abuzywne. Badaniu podlegała kwota opłaty przygotowawczej, która wynosiła 2.000 zł oraz opłaty administracyjnej w wysokości 4.800 zł. Zasadność ich naliczenia została także zakwestionowana przez stronę pozwaną. Należy wskazać, iż ustalone w przedmiotowej umowie pożyczki powyższe opłaty nie stanowią świadczenia głównego umowy pożyczki, o którym mowa w art. 385 ( 1) § 1 k.c. . Jak była o tym mowa wyżej istotne dla tej umowy elementy wynikają wprost z art. 720 k.c.: po stronie pożyczkodawcy jest to udostępnienie określonych środków finansowych do korzystania na określony okres czasu, a ze strony pożyczkobiorcy, zwrot tych środków. Należy nadmienić , że stanowisko Sądu w tym zakresie znajduje potwierdzenie także w ostatnich orzeczeniach Sądu Najwyższego , a mianowicie w uchwale z dnia 26 października 2021 r. wydanej w sprawie (...) i w uchwale z dnia 27 października 2021 r. wydanej w sprawie (...) , opublikowanych na stronie internetowej Sądu Najwyższego w zakładce – Najnowsze orzeczenia Izba Cywilna .

W zakresie opłaty przygotowawczej wskazać należy, iż w ocenie Sądu , szczegółowe wskazanie przez powoda w pismach procesowych : z dnia 08.10.2021 r. i z dnia 26.10.2021 r. z jakimi czynnościami po jego stronie była związana ta opłata tj. koszty przetworzenia wniosku o pożyczkę w systemie pożyczkowym , weryfikacja wniosku i załączonych dokumentów , dane z bazy PESEL i z baz zewnętrznych m.in. (...) , BIK , ocena zdolności kredytowej , koszty pośrednictwa finansowego w zawarciu umowy , prowadziło to wniosku, iż postanowienia nakładające obowiązek jej zapłaty nie stanowiły niedozwolonych klauzul umownych. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 22 czerwca 2010 r. wydanego w sprawie (...) (LEX nr (...)) stwierdził, że co do zasady dopuszczalne jest zastrzeganie opłaty przygotowawczej, w szczególności, gdy ma ona na celu rekompensatę kosztów poniesionych przez kontrahenta. Opłata przygotowawcza zastrzeżona w umowie wynosiła 2.000 zł, a zatem stanowiła 20% umowy pożyczki i w ocenie Sądu, jako nie była rażąco wygórowana. Powód w ocenie Sądu mógł domagać się od pozwanego zapłaty wskazanej powyżej opłaty.

Natomiast Sąd dokonał innej oceny zapisów umowy dotyczących opłaty administracyjnej, podzielając w tym zakresie co do zasady zarzuty zgłoszone przez pozwanego.

Określenie opłaty administracyjnej na poziomie 4.800,00 zł przy kwocie pożyczki w wysokości 8.000,00 zł, a więc stanowiącej 60% udzielonej kwoty kapitału, należało uznać za rażąco wygórowane i tym samym za nieobciążające strony pozwanej. Zasadność obciążenia pożyczkobiorcy opłatą prowizyjną ukształtowaną na tak wysokim poziomie w relacji do kwoty pożyczki powinna być każdorazowo podyktowana ściśle określonymi względami związanymi z procesem realizacji konkretnej umowy pożyczki. Obowiązek dowodowy wykazania, że istniały uzasadnione podstawy do ustalenia prowizji za obsługę pożyczki na takim poziomie spoczywał na stronie powodowej i w ocenie Sądu powód go nie zrealizował. Opłata administracyjna została zastrzeżona, a także wyjaśniona przez powoda bardzo ogólnie. Wskazano bowiem, iż odpowiada ona kosztom poniesionym w związku z obsługą pożyczki i obejmuje m.in. koszty utrzymania systemu, monitorowania zadłużenia oraz wynagrodzenia za pośrednictwo przy wykonywaniu umowy pożyczki, które nie wynika z przedstawionej umowy pożyczki Opłata administracyjna wynosiła 200 zł miesięcznie i zawierała się w każdej racie w wysokości 652 zł. W ocenie Sądu przeznaczenie kwoty 200 zł miesięcznie na samą obsługę pożyczki, która tak naprawdę już nie wymaga wielu dodatkowych czynności, a nadto obok której w umowie zastrzeżono także opłatę przygotowawczą (która została przez Sąd uwzględniona w wyroku w części zasądzającej świadczenie) - narusza równowagę stron. Powód nie wykazał także jak kwota ta została wyliczona. Oczywistym jest też, że administrowanie pożyczką, przyjmowanie wpłat, bieżące ich kontrolowanie powoduje powstawanie kosztów pracy. Pożyczkodawca mógł w tych kosztach partycypować, ale w rozsądnych granicach, co w niniejszej sprawie, w ocenie Sądu, ograniczać powinno się i zmieścić w kwocie opłaty przygotowawczej. Powód prowadząc działalność gospodarczą w postaci udzielania pożyczek nie może przerzucać na pożyczkobiorców całego ryzyka gospodarczego z tym związanego, czy całego kosztu prowadzenia swojej działalności. W świetle zasad doświadczenia życiowego i reguł obrotu gospodarczego nie sposób przyjąć, że rzetelnie prowadzona działalność gospodarcza generuje koszty związane z szeroko pojętą obsługą pożyczki na tak wysokim poziomie, jak to określił w umowie powód. Tym samym takie określenie zobowiązań stron, w którym pożyczkobiorca poza odsetkami winien jest zapłacić dodatkową opłatę administracyjną, oprócz opłaty przygotowawczej, która już wynosiła 20% kwoty pożyczki, świadczy o rażącym braku ekwiwalentności wzajemnych świadczeń, co jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumentów.

Należy wskazać, iż nawet fakt, iż wysokość opłaty administracyjnej łącznie z opłatą przygotowawczą nie przekraczała maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu przewidzianych w art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 r., nie powodowało niemożliwości badania przez Sąd tych klauzuli pod kątem ich abuzywności. Samo określenie wysokości opłat na poziomie nieprzekraczającym limitu z art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim nie świadczy o tym, że zapisy umowy w tym zakresie nie mają charakteru abuzywnego. Celem ustawowego limitu kosztów kredytu nie jest bowiem wyłączenie kontroli abuzywności, lecz uniemożliwienie kredytodawcom stosowania kosztów przekraczających ten limit, chociażby postanowienia umowy przewidujące takie koszty nie stanowiły postanowień niedozwolonych (zob. wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 19 lipca 2019 r.,(...), LEX nr (...); postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2020 r. (...), LEX nr (...); wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 26 marca 2020 r., sygn. (...)).

Podsumowując zatem, w ocenie Sądu umowa pożyczki nr (...), w zakresie w jakim przewidywała obciążenie pozwanego opłatą administracyjną w kwocie 4.800 zł stanowiła klauzulę abuzywną, a zatem żądanie jej zapłaty należało uznać za nienależne.

Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, iż z tytułu umowy pożyczki pozwany zobowiązany był zwrócić powodowi pożyczoną kwotę – 8.000,00 zł wraz z opłatą przygotowawczą – 2.000,00 zł. Łącznie zatem kwotę 10.000,00 zł. Powód mógł też zgodnie z art. 359 § 1 k.c. domagać się odsetek umownych, które nie przekraczały wysokości odsetek maksymalnych, o których mowa w art. 359 § 2 1 k.c. i wynosiły zgodnie z umową 857,71 zł. Łącznie pozwany winien zatem zapłacić na rzecz powoda kwotę 10.857,71 zł. Uwzględniając jednak dokonane przez pozwanego wpłaty na poczet umowy przed wniesieniem pozwu w łącznej wysokości 3.276 zł ostatecznie do zapłaty przez pozwanego pozostała kwota w wysokości 7.581,71 zł (10.857,71zł – 3.276 zł), którą Sąd zasądził w pkt I sentencji wyroku wraz z dalszymi odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 31 maja 2021 r. (dnia wniesienia pozwu) na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. W ocenie Sądu tak sformułowane żądanie należało uznać za zasadne zgodnie z treścią art. 481 § 1 i 2 k.c. oraz § 5 pkt 5.3 umowy.

W tym miejscu należy odnieść się do wniosku pozwanego o rozłożenie świadczenia na raty. Zgodnie z art. 320 k.p.c. in principio w szczególnie uzasadnionych przypadkach Sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie. Wskazany przepis wprowadza tzw. moratorium sędziowskie - daje możliwość sądowi odroczenia wykonania wyroku. Zastosowanie moratorium sędziowskiego może mieć miejsce jedynie w wypadkach „szczególnie uzasadnionych”, tzn. wyjątkowych. Należy przyjąć, że owe „szczególne okoliczności” zachodzą wówczas, kiedy natychmiastowe wykonanie wyroku byłoby rażąco sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Przypadek szczególnie uzasadniony istnieje wtedy, gdy sytuacja majątkowa, rodzinna lub finansowa strony czyni nierealnym spełnienie całego świadczenia.

W ocenie Sądu zasadnym było rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty. Sąd rozważając kwestie dotyczące zarówno sytuacji strony powodowej i pozwanej, jak również mając na celu zapewnienie realnych możliwości spłaty zobowiązania przez pozwanego i biorąc pod uwagę jego trudną sytuację życiową oraz okoliczność, iż posiada ona wiele innych zobowiązań, Sąd postanowił rozłożyć pozwanemu zasądzone świadczenie na 45 miesięcznych rat, przy czym pierwsze 12 rat po 100 zł każda, kolejne 32 raty po 201 zł każda, a ostatnia rata w kwocie 203,65 zł. Z zeznań pozwanego wynikało, że miesięcznie jest w właśnie taką kwotę przeznaczyć na spłatę zobowiązania. Ustalenie zatem rat w takiej wysokości, w takich okresach jak deklaruje strona pozwana umożliwi pełne zaspokojenie zobowiązania , bez obciążania pozwanego dodatkowymi kosztami, które powstałyby w przypadku skierowania sprawy do egzekucji . Przy ustalaniu wysokości raty sąd uwzględnił miesięczny dochód pozwanego oraz jego stałe wydatki. Na wypadek opóźnienia w płatności poszczególnych rat zastrzeżone zostały odsetki ustawowe za opóźnienie na rzecz powoda. Celem wyważenia interesów stron zastrzeżono, że nieuiszczenie kwoty odpowiadającej sumie dwóch rat w terminie spowoduje natychmiastową wymagalność pozostałej części należności. Zapis ten powinien zmotywować pozwanego do terminowego regulowania rat i zapewnia powodowi możliwość prowadzenia egzekucji po uchybieniu płatności przez pozwanego co do całości zasądzonego roszczenia, co znacząco skróci odzyskanie należności, w przypadku braku chęci wywiązania się pozwanego z obowiązku uiszczania rat.

Wskazać należy, w tym miejscu, iż rozkładając zasądzone świadczenie na raty, Sąd nie może - na podstawie art. 320 k.p.c. - odmówić przyznania wierzycielowi żądanych odsetek za okres do dnia wydania wyroku zasądzającego świadczenie; rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty ma jednak ten skutek, że wierzycielowi nie przysługują odsetki od ratalnych świadczeń za okres od daty wyroku do daty płatności poszczególnych rat (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego - zasada prawna z dnia 22 września 1970 r., (...), OSNC (...)). Odsetki od zasądzonej kwoty 7.581,71 zł od dnia 31 maja 2021 r. do dnia 22 grudnia 2021 r. (do dnia wydania wyroku) obejmujące łącznie kwotę 253,94 zł Sąd obliczył w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie, następnie skapitalizował, dodał do roszczenia głównego i rozłożył na raty (7.581,71 zł + 253,94 zł = 7.835,65 zł; 12 rat x 100 zł = 1.200 zł; 32 raty x 201 zł + 203,65 zł – ostatnia rata) o czym orzekł w pkt II sentencji orzeczenia.

W pozostałym zakresie jako niezasadne Sąd powództwo oddalił (pkt III sentencji wyroku).

O kosztach procesu Sąd orzekł w pkt IV sentencji wyroku na podstawie art. 100 zdanie pierwsze k.p.c. przewidującego, że w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Z uwagi na fakt, iż powód żądał kwoty 12.397,26 zł, a zasądzono na jego rzecz kwotę 7.581,71 zł, należało uznać, iż wygrał sprawę w 61,16%. Na koszty poniesione przez stronę powodową, które wynosiły 4.367 zł złożyły się: opłata sądowa od pozwu – 750 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa procesowego - 17 zł oraz koszty zastępstwa procesowego ustalone zgodnie z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800 t.j.) w wysokości 3.600 zł. Koszty procesu po stronie pozwanego stanowiły koszty zastępstwa procesowe ustalone zgodnie z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2018 r., poz. 265 t.j.) w wysokości 3.600 zł oraz 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa procesowego. Wobec tego, jak wskazano powyżej, iż powód wygrał sprawę w 61,16%, w takim zakresie należał mu się zwrot poniesionych kosztów procesu co dawało kwotę 2.670,86 zł (4.367 zł x 61,16%). Pozwanemu natomiast należał się zwrot kosztów procesu w 38,84%, a zatem w wysokości 1.404,84 zł (3.617 zł x 38,84%). Kompensata powyższych kosztów dała kwotę 1.266,02 zł (2.670,86 zł – 1.404,84 zł). Wobec faktu, iż powód żądał odsetek ustawowych za opóźnienie jedynie od kosztów procesu , Sąd dokonał rozróżnienia wskazując, iż z tytułu kosztów procesu zasądza kwotę 1.249,02 zł (1.266,02 zł – 17 zł) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty, zgodnie z art. 98 § 1 1 k.p.c. oraz żądaniem pozwu i kwotę 17 zł bez odsetek.

Sędzia Julita Preis

Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13