Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozew w rozstrzyganej sprawie został wniesiony przez (...) Bank S.A. w W., który domagał się zasądzenia od pozwanej Fundacji (...)
w R. kwoty 994.122,94 zł z odsetkami umownymi za opóźnienie
od 31 grudnia 2020 r., liczonymi od kwoty niespłaconego kapitału, który
w dacie wniesienia powództwa wynosił 591 546,80 zł, według stopy procentowej wynoszącej czterokrotność oprocentowania kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, z uwzględnieniem ograniczenia wynikającego z przepisu art. 481 § 2 ¹ k.c. wraz z kosztami procesu, z zastrzeżeniem, że odpowiedzialność pozwanej Fundacji jest ograniczona do nieruchomości nr (...), położonej w R., objętej KW Nr nr (...).

W uzasadnieniu tego pozwu powodowy bank podniósł, że w dniu
28 września 2012 r. P. W. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) zawarł z (...) Bank S.A. umowę o nazwie „Kredyt inwestycyjny” o numerze DK/KR- (...) na kwotę 597 351,18 zł ze spłatą na okres 240 miesięcy,
w równych ratach, zgodnie z harmonogramem spłat, z oprocentowaniem zmiennym w wysokości sumy marży kredytowej i stawki referencyjnej 3M WIBOR dla waluty kredytu (na dzień sporządzenia umowy kredytu - 8,65%), z zastrzeżeniem wzrostu oprocentowania w przypadku niespełnienia warunków umowy i z naliczaniem dla zadłużenia przeterminowanego oprocentowaniu według stopy procentowej wynoszącej czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP.

Wyjaśnił, że zabezpieczeniem wierzytelności jest hipoteka do kwoty 1.015.497, 01 zł na nieruchomości stanowiącej zabudowaną działkę nr (...), położoną w R., dla której Sąd Rejonowy w Rzeszowie Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW nr (...), która to nieruchomość stanowi własność pozwanej fundacji (...)
w R..

Podał, że pozwana złożył w Banku dyspozycję uruchomienia środków do umowy kredytu, zaś Bank zrealizował ją i środki z kredytu zostały wypłacone w całości. Następnie, w związku z brakiem spłaty rat kredytu, powód wzywał pozwaną do spłaty zadłużenia, m.in. wysyłając pismem
z dnia 17 października 2013 r. i ponieważ pozwana nie uregulowała zadłużenia, powód skierował do niej wypowiedzenie umowy, zgodnie
z postanowieniami art. 75 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe oraz na podstawie zapisów umowy kredytu, wskazując,
że wypowiedzenie umowy uzasadnione jest niedotrzymaniem przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu, a zwłaszcza nieterminowym regulowaniem przez kredytobiorcę zobowiązań wobec Banku.

Wskazał, że wierzytelność objęta pozwem została postawiona w stan wymagalności 20 stycznia 2014 r., w związku z upływem okresu wypowiedzenia i wystawił przeciwko pozwanej 17 lutego 2014 r. bankowy tytuł egzekucyjny, który w dacie jego wystawienia stwierdzał kwotę z tytułu umowy kredytu na kwotę 622.524,27 zł.

Podał, że na kwotę wierzytelności w wysokości 1.029.796,03 zł składają się: zaległość z tytułu kapitału niespłaconego kredytu w kwocie 591.546,80 zł,- odsetki kapitałowe umowne w kwocie 23.037,87 zł, odsetki umowne za opóźnienie w kwocie 407.348,96 zł i koszty w kwocie 7.862,40 zł.

Naprowadził, że dłużnikowi rzeczowemu może przysługiwać zarzut przedawnienia w zakresie części należności ubocznych dochodzonych pozwem i dlatego ostatecznie domaga się zasądzenia kwoty 774.122,94 zł, na którą składają się: kapitał w kwocie 591 546,80 zł, odsetki za opóźnienie w kwocie 202 276,14 zł (naliczone w okresie od 1 stycznia 2017 r. do dnia 30 grudnia 2020 r. według stopy odsetek wynoszącej czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP), opłata za kontynuację ubezpieczenia nieruchomości w kwocie 3 915,00 zł i opłata za inspekcję w kwocie 300 zł.

Pismem z 5 lutego 2021 r. do sprawy w miejsce powoda wstąpił – Bank (...) S.A., określając się w nagłówku jako – (...) S.A. w W.” (k-119), podnosząc, że jest następcą prawnym powoda na skutek decyzji Bankowego Funduszu Gwarancyjnego z 30 grudnia
2020 r. o przejęciu w zakresie określonym w art. 174 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z 10 czerwca 2016 r. o (...), systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji i w oparciu o art. 176 ust. 1 tej ustawy wstępuje w miejsce powoda w zakresie przejętych praw majątkowych
i związanych z nim zobowiązań, również w postepowaniach sądowych
i administracyjnych oraz, że następstwo to dotyczy także roszczeń
i zobowiązań będących przedmiotem rozstrzyganej sprawy.

Sąd Okręgowy nakazem zapłaty z 15 lutego 2021 r., wydanym
w postępowaniu upominawczym, uwzględnił powództwo w całości, przyjmując następstwo prawne Banku (...) S.A. po (...) Bank S.A.

Nakaz ten został oparty na dokumentach załączonych do pozwu, a to: umowy kredytu „Kredyt inwestycyjny” (k. 24-27), umowy poręczenia
(k. 28), odpisu zwykłego z księgi wieczystej (k. 32-34), regulaminu kredytowania (k. 35-39), dyspozycji uruchomienia środków (k. 40-49), historii rachunku (k. 50-59), wezwań do zapłaty (k. 60-64), wypowiedzenia umowy kredytowej (k. 65-67), postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 29 kwietnia 2014 r. (k. 68-70), bankowego tytułu egzekucyjnego (k. 71-72), wyciągu z ksiąg banku z dnia 31 grudnia 2020 r. (k. 73), wyciągu z rachunku (k. 77-88), deklaracji ubezpieczeniowej (k. 89-91), warunków ubezpieczenia (k. 92-98), tabeli opłat i prowizji (k. 101-104) i regulaminu kredytowania
(k. 105-109).

Od powyższego nakazu pozwana Fundacja wniosła sprzeciw, zaskarżając go w całości i żądając oddalenia powództwa oraz zasądzenia na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania, wnioskując o nie obciążenie jej kosztami procesu niezależnie od wyniku sprawy, na podstawie art. 458 ¹² k.p.c. z uwagi na zaniechanie przez powoda próby dobrowolnego rozwiązania sporu (przede wszystkim poprzez brak przesłania wypowiedzenia lub wezwania do zapłaty do dłużnika rzeczowego) przed wytoczeniem powództwa.

Pozwana zarzuciła, że z dokumentów w postaci zaświadczeń wydanych przez Bank (...) S.A. dotyczących P. W. i M. W., wynika, że brak jest obowiązań tych osób w stosunku do tego Banku, a także nieistnienia wierzytelności dochodzonej pozwem.

Poza tym zdaniem pozwanej brak jest zdolności sądowej powoda określonego jako podmiot o nazwie Bank (...) S.A., w konsekwencji czego pozew powinien zostać odrzucony na podstawie art.199 z § 1 pkt 3 k.p.c.

Brak również legitymacji procesowej powoda o nazwie Bank (...) S.A. w W. do występowania przeciwko Fundacji,
z uwagi na brak wpisów powyższych podmiotów jako wierzycieli hipotecznych w księdze wieczystej o numerze (...), której odpis zwykły został załączony do pozwu oraz z uwagi na nieistnienie wierzytelności hipotecznej, która miałaby przysługiwać tym podmiotom,

Pozwana zarzuciła nieudowodnienie dochodzonego roszczenia co do zasady, co do wysokości i co do wymagalności (z ostrożności procesowej) oraz brak wymagalności dochodzonej wierzytelności, z uwagi na brak wypowiedzenia wierzytelności hipotecznej w stosunku do pozwanego jako właściciela nieruchomości niebędącego dłużnikiem osobistym, zgodnie z art. 78 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece (z ostrożności procesowej).

Podniosła zarzut przedawnienia dochodzonej wierzytelności w części dotyczącej odsetek za opóźnienie za okres przekraczający 3 lata przed dniem wniesienia pozwu (z ostrożności procesowej) (k. 152-185).

Na poparcie swych zarzutów, w sprzeciwie i dalszych pismach procesowych (z 26 marca 2021 r. (k. 189-193) i 27 kwietnia 2021 r. (k. 225-235) pozwana przedstawiła dowody z dokumentów.

Powód w odpowiedzi na zarzuty pozwanego (w piśmie z 9 kwietnia 2021 r. k-199) oznaczył siebie jako Bank (...) S.A.
w W., podtrzymał w całości żądanie pozwu.

Wyjaśnił, że na podstawie decyzji Bankowego Funduszu Gwarancyjnego z dnia 30 grudnia 2020 r. o przejęciu w zakresie określonym w art. 174 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów
oraz przymusowej restrukturyzacji – Bank (...) S.A.
w oparciu o art. 176 ust. 1 ustawy o (...) wstąpił w miejsce (...) Banku S.A. w zakresie przejętych praw majątkowych i związanych z nim zobowiązań, również w postępowaniach sądowych i administracyjnych. Podał,
że następstwo to dotyczy także roszczeń i zobowiązań będących przedmiotem niniejszego postępowania.

W ocenie powoda, następstwo prawne Banku (...) S.A. nastąpiło z dniem 3 stycznia 2021 r., co nie oznacza, że w tym dniu automatycznie doszło do fuzji systemowej, albowiem jest to proces złożony
i wieloetapowy. Z tego powodu dłużnicy osobiści oraz pozwana Fundacja pozyskali oświadczenia wiedzy nie będące oświadczeniami woli, że nie korzystali z produktów kredytowych oferowanych przez Bank (...) S.A.

Powód podniósł, że wierzytelność z umowy kredytu nr DK/KR- (...) została ujęta w księgach Banku (...) S.A. w W. i skierował do Sądu Rejonowego wniosek o wpis zmiany wierzyciela hipotecznego, w związku z następstwem prawnym po (...) Banku S.A., który oczekuje na załatwienie.

Odnośnie zarzutu naruszenia art. 78 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, powód wyjaśnił, że pismem z 9 grudnia 2020 r., skierowanym na adres siedziby pozwanej Fundacji, wierzyciel zawiadomił ją o wypowiedzeniu umowy oraz wezwał do zapłaty wierzytelności hipotecznej i przesyłka, jak wynika z witryny Poczty Polskiej została doręczona
11 grudnia 2020 r. Ponadto w odpowiedzi na wniosek pozwanej o udostępnienie pisma wysłanego przesyłką o nr (...), pismem z 22 marca 2021 r. udostępnił pismo z 9 grudnia 2020 r.

Stwierdził, że jego roszczenie nie uległo przedawnienie skoro pozew został wniesiony 31 grudnia 2020 r. i zgodnie z art. 118 k.c. termin przedawnienia dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wynosi 3 lata, a jego koniec przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie wyrokiem z 9 czerwca 2021 r. – w pkt I zasądził od pozwanej Fundacji (...) w R. na rzecz powoda Banku (...) S.A. w W. 794.122,94 zł z odsetkami umownymi za opóźnienie od 31 grudnia 2020 r., liczonymi od kwoty niespłaconego kapitału, który w dacie wniesienia powództwa wynosi 591.546,80 zł według stopy procentowej wynoszącej czterokrotność oprocentowania kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego
z uwzględnieniem ograniczenia wynikającego z przepisu art. 481 § 2 ^{( 1)} k.c. - w pkt II zasądził od pozwanej na rzecz powoda 50.524 zł tytułem kosztów postępowania i w pkt III zastrzegł, że odpowiedzialność pozwanego jest ograniczona do nieruchomości stanowiącej zabudowaną działkę gruntu numer (...) położoną w miejscowości R. dla której Sąd Rejonowy
w R. VII Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...).

Rozstrzygniecie to zostało oparte na następujących ustaleniach faktycznych oraz okolicznościach przyjętych za bezsporne, które Sąd Apelacyjny uznał za własne:

W dniu 26 września 2012 r. pomiędzy poprzednikiem prawnym powoda ( (...) Bank S.A. w W.), a P. W., prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą (...) P. W. w R., została zawarta umowa kredytu - „Kredyt inwestycyjny” nr DK/KR- (...).

Zawarta została również umowa poręczenia nr DK(...) udzielonego przez M. W..

Po podpisaniu umowy, kredytobiorca złożył w Banku dyspozycję uruchomienia środków do umowy kredytu, natomiast Bank zrealizował dyspozycję i środki z kredytu zostały wypłacone w całości.

Zabezpieczeniem wierzytelności jest hipoteka w wysokości 1.015.497,01 zł, obciążająca nieruchomość stanowiącą zabudowaną działkę nr (...), położoną w R., dla której Sąd Rejonowy w Rzeszowie Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW nr (...). Własność tej nieruchomości przysługuje pozwanej Fundacji (...) w R..

Pozwana nie kwestionowała historii obsługi rat kredytu, terminów zapłaty, statusu płatności oraz rat zaległych na chwilę złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy przez Bank.

W związku z brakiem spłaty rat kredytu, kredytodawca wzywał kredytobiorcę do spłaty zadłużenia m.in. wysyłając do niego pismo
z 17 października 2013 r., co jednak okazało się bezskuteczne, ponieważ kredytobiorca nie spłacił zadłużenia, i powód (poprzednik prawny) skierował do niego wypowiedzenie umowy, zgodnie z postanowieniem art. 75 ust. 1 ustawy Prawo bankowe.

Wierzytelność została postawiona w stan wymagalności 20 stycznia 2014 r. - w związku z upływem okresu wypowiedzenia, i w dniu 17 lutego 2014 r. Bank wystawił przeciwko kredytobiorcy bankowy tytuł egzekucyjny o nr (...), który w dacie jego wystawienia stwierdzał kwotę wierzytelności z tytułu umowy kredytu na kwotę 622.524,27 zł. Tytuł ten został opatrzony klauzulą wykonalności.

Kredytobiorca skierował pozew przeciwko (...) Bankowi S.A.
o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności, jednakże postępowanie, jakie było prowadzone przed Sądem Okręgowym w Rzeszowie w sprawie
o sygn. akt I C 1744/19 zostało umorzone postanowieniem z dnia 10 lipca 2020 r., wobec cofnięcia pozwu przez powoda.

Wierzyciel zawiadomił Fundację pismem z 9 grudnia 2020 r.
o wypowiedzeniu umowy kredytu oraz wezwał ją do zapłaty wierzytelności hipotecznej. Przesyłka zawierająca tą korespondencję o nr (...), jak wynika z witryny Poczty Polskiej, została doręczona 11 grudnia 2020 r., a ponadto, w odpowiedzi na prośbę Fundacji, Bank (...) S.A. za pismem z 22 marca 2021 r. wysłał ponownie to pismo do Fundacji.

W dniu 3 stycznia 2021 r. na podstawie decyzji (...), w oparciu o art. 176 ust. 1 ustawy o (...), Bank (...) S.A. wstąpił w miejsce (...) Banku S.A. w zakresie przejętych praw majątkowych i związanych
z nim zobowiązań również w postępowaniach sądowych
i administracyjnych.

W dniu 9 kwietnia 2021 r. powód złożył w Sądzie Rejonowym
w R. w Wydziale Ksiąg Wieczystych wniosek, jako wierzyciel hipoteczny w zakresie wpisu hipoteki umownej do kwoty 1 015 497,01 zł ustanowionej dla zabezpieczenia spłaty wierzytelności z umowy kredytu.

(...) Banku (...) S.A. w miejsce Idea Banku
i przejęcia praw majątkowych i związanych z nim zobowiązań nie jest równoznaczne z przejęciem i zarządzaniem sieciami informatycznymi zawierającymi dane klientów Idea Banku, stad też osoby będące dotychczas klientami Idea Banku, w celu uzyskania informacji w zakresie dotyczącym stanu ich konta, posiadanych kredytów, w dalszym ciągu mogły zasięgać takiej informacji przy dostępie jedynie do sieci informatycznej Idea Banku. W sytuacji, gdy dotychczasowi klienci (...) zwracali się o udzielenie informacji, np. w zakresie posiadanych zobowiązań, w stosunku do Banku (...) S.A. mogli uzyskać odpowiedź dotyczącą tylko tego Banku. Chcąc uzyskać informacje w odniesieniu do danych zgromadzonych w systemach informatycznych Idea Banku, klienci musieli zwracać się do pracowników obsługujących te systemy. Systemy informatyczne obu Banków nie są ze sobą „sprzężone”.

Jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego wyroku, Sąd Okręgowy powyższych ustaleń dokonał na podstawie dowodów z dokumentów, wskazanych w uzasadnieniu, oraz na podstawie zeznań świadków, którym
w całości dał wiarę.

W zakresie zarzutu pozwanej nieudowodnienia dochodzonego roszczenia zarówno co do zasady, wysokości i wymagalności, Sąd Okręgowy wyjaśnił, że nie zasługuje on na uwzględnienie z uwagi na to, że wierzyciel przedstawił szczegółowe rozliczenie zarówno w zakresie dotyczącym kapitału niespłaconego kredytu, odsetek kapitałowych umownych, odsetek umownych za opóźnienie, jak i poniesionych kosztów
i wskazał sposób wyliczenia odsetek w związku z możliwością podniesienia przez pozwanego zarzutu przedawnienia, wyliczając je ostatecznie od
1 stycznia 2017 r. do 30 grudnia 2020 r., a pozwana ograniczyła się jedynie do ogólnikowego stwierdzenia „nieudowodnienia” roszczenia.

W ocenie Sądu I instancji dowody przedłożone przez pozwaną Fundację na okoliczność nieposiadania zobowiązań w Banku (...) S.A. przez P. W., M. W. i Fundację (...) pozostają dla sprawy bez znaczenia, a to biorąc pod uwagę dowód z zeznań świadków D. K. i L. S., które w sposób niepodważony przez pozwanego wyjaśniły, że zaświadczenia te dotyczą jedynie ewentualnych zobowiązań ww. osób i podmiotu w stosunku do Banku (...) S.A., który nie miał technicznych możliwości wydawania takich zaświadczeń, w zakresie dotyczącym zobowiązań
w odniesieniu do (...) Banku S.A.

Dokonując oceny prawnej (nie podzielonej w pełni przez Sąd II Instancji), Sąd Okręgowy przyjął, że dłużnik rzeczowy nie kwestionował zawarcia umowy o udzielenie kredytu, ani faktu jego niespłacania i wypowiedzenia zgodnie z art. 75 ust. 1 ustawy Prawo bankowe oraz postawienia go w stan wymagalności, co przesądza o tym,
że powództwo jest uzasadnione.

Ocenił, że Bank (...) S.A. został następcą prawnym kredytodawcy w dniu 3.01.2021r., co czyni niezasadnym zarzut braku zdolności sądowej i braku legitymacji procesowej obecnego powoda.

Przyjął, że jeśli obecny wierzyciel skierował w dniu 9 kwietnia 2021 r. wniosek o wpis w księdze wieczystej swego następstwa prawnego, to nie jest zasadny zarzut Fundacji o braku wymagalności dochodzonej wierzytelności hipotecznej.

Nie podzielił zarzutu przedawnienia dochodzonej wierzytelności
w części dotyczącej dochodzonych odsetek za opóźnienie za okres przekraczający 3 lata przed dniem wniesienia pozwu, odwołując się do art. 118 k.c., w brzmieniu obowiązującym od 9 lipca 2018 r.

Określając podstawę prawną swego orzeczenia, Sąd I instancji wskazał na art. 69 ust. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Prawe bankowe (Dz.U. z 2020 poz.1896 t.j.) i art. 65 ust. 1 ustawy z 6 lipca 1986 r.
o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. z 2019 r. poz. 2204).

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu, Sąd Okręgowy uzasadnił art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Od powyższego wyroku apelację wniosła pozwana Fundacja (...) w R., domagając się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa i zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów procesu
za obie instancje, ewentualnie uchylenia tego wyroku i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Apelująca zarzuciła naruszenie art. 65 ust. 1 i 75 ustawy o księgach wieczystych i hipotece poprzez uznanie, że Bank (...) S.A.
w W. jest wierzycielem hipotecznym uprawnionym do zaspokojenia z nieruchomości objętej KW nr (...), w sytuacji gdy wierzycielem ujawnionym w tej księdze wieczystej jest nadal podmiot (...) Bank S.A. w W. o nr KRS (...).

W zakresie prawa materialnego pozwana zarzuciła także naruszenie
art. 65 k.c. poprzez błędną wykładnię oświadczeń woli zawartych
w przedłożonych przez pozwaną pisemnych zaświadczeniach wystawionych w imieniu Banku (...) S.A. w W. dotyczących pozwanej fundacji oraz P. W. i M. W.
i uznanie, że zaświadczenia te dotyczą jedynie zobowiązań zaciągniętych
w Banku (...) S.A.

Zdaniem pozwanej zostały również naruszone przepisy prawa procesowego, mające wpływ na wynik sprawy a to:

- art. 299 k.p.c. poprzez przekroczenia zasady swobodnej oceny dowodów przejawiające się w mylnym ustaleniu, że Bank (...) S.A. jest wierzycielem hipotecznym i w konsekwencji ma legitymację czynną,
w sytuacji gdy dowód z odpisu z Księgi Wieczystej tego nie potwierdza,

- art. 316 k.p.c. poprzez ustalenie, że na dzień wyrokowania Bank (...) S.A. był wierzycielem hipotecznym, w sytuacji gdy nie był wpisany w Księdze Wieczystej nr (...),

- art. 458 ¹⁰ k.p.c. w związku z art. 458 ¹¹ k.p.c. poprzez ich niezastosowanie
i dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów z zeznań świadków na okoliczność wykładni oświadczeń woli zawartych w pisemnych zaświadczeniach wystawionych przez powoda, opisanych wyżej,

- art. 458 ⁵ § 1 i 4 k.p.c. oraz art. 235 ¹ k.p.c. poprzez ich zastosowanie
i dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów z dokumentów przedłożonych przez powoda na okoliczności, które nie były podane przez powoda w tezach dowodowych tj. co do faktu skutecznego wypowiedzenia Kredytobiorcy (nie pozwanej fundacji) stosunku zobowiązaniowego wynikającego z umowy bankowej i do faktu wypłaty tych środków bezpośrednio Kredytobiorcy,

- art. art. 458 ⁵ § 1 i 4 k.p.c. poprzez ich zastosowanie i dopuszczenie oraz przeprowadzenie dowodów z zeznań świadków, co do których wnioski były spóźnione.

Apelująca wniosła o przeprowadzenie w postępowaniu apelacyjnym dowodów z dokumentów (k- 271 – 277) na okoliczność sprzedaży wierzytelności dochodzonej w sprawie na rzecz funduszu sekuratyzacyjnego, co prowadzi do braku legitymacji czynnej powoda oraz zaświadczeń
z 17 czerwca 2021 r. wystawionych przez Bank (...) S.A.,
w których stwierdza się, że P. W. i M. W. nie posiadają żadnych zobowiązań w powodowym banku – na okoliczność nie istnienia wierzytelności dochodzonej pozwem.

Sąd Apelacyjny w oparciu o dowody przeprowadzone
w postępowaniu przed Sądem Okręgowym i dowody z dokumentów zawnioskowane w postępowaniu apelacyjnym uzupełniająco ustalił
co następuje :

1.  W pkt V umowy o kredyt, zawartej w dniu 26 września 2012 r. pomiędzy poprzednikiem prawnym powoda tj. (...) Bank S.A. w W., a przedsiębiorcą P. W. (k- 24/2), strony ustaliły,
że zabezpieczeniem tego kredytu będzie hipoteka do kwoty 1.015.497,01 zł
z obowiązkiem jej wpisu na pierwszym miejscu w Księdze Wieczystej, odnotowując przy tym w umowie, że zabezpieczenie to rozciąga się: „na cały okres kredytu na poniższej nieruchomości:

⚫

zabudowana działka gruntu o powierzchni 709.00 m.kw.

⚫

położenie: ul. (...). W. S. 128, R.

⚫

nr działki: (...)

⚫

nr KW (...)

⚫

prawo do nieruchomości: własność

⚫

własność przysługiwać będzie p. P. W. oraz
p. M. W. na zasadach wspólności ustawowej małżeńskiej”.

Sposób ustanowienia tego zabezpieczenia strony ustaliły w pkt VIII B § 7 umowy, zastrzegając obowiązek Kredytobiorcy do złożenia oświadczenia
o ustanowieniu hipoteki i uprawnienie Banku do złożenia wniosku o wpis hipoteki do księgi wieczystej.

Z wyciągu z Księgi Wieczystej nr (...), ujawniającej stan na dzień 31 grudnia 2020 r. (k- 32 i następne) wynika, że na podstawie oświadczenia (...) Banku S.A. z 10 października 2012 r. dokonano wpisu na jego rzecz hipoteki umownej do ustalonej w umowie wysokości dla zabezpieczenia spłaty kapitału opisanego wyżej kredytu, wynikających
z niego odsetek, odsetek karnych, przyznanych kosztów postępowania oraz innych roszczeń o świadczenia uboczne od tego kredytu. Stan taki uwidocznia także wyciąg elektroniczny z 1 września 2021 r. (k- 290). Stan ten nie zmienił się także na dzień wyrokowania przez Sąd Apelacyjny, pomimo złożenia (w dniu 9 kwietnia 2021 r. k- 205) wniosku przez powoda o wpisanie siebie jako wierzyciela hipotecznego w KW w miejsce (...) Bank S.A. w „zakresie wpisu hipoteki umownej do kwoty 1 015 497,01 zł”.

Dostępne wydruki, ujawniające stan Księgi Wieczystej
nr (...) nie wskazują aby przedstawiona powyżej wierzytelność wynikająca z umowy o kredyt z 28 września 2012 r. stała się przedmiotem cesji i aby ujawniono cedenta w zakresie ustanowionej hipoteki umownej zabezpieczającej ten kredyt.

Dowody: umowa o kredyt „kredyt inwestycyjny” (k. 24-27), wydruk odpisu zwykłego z księgi wieczystej (k. 32-34), wniosek o wpis w księdze wieczystej (k. 205-207).

2.  Z treści przedstawionych w postępowaniu apelacyjnym przez pozwaną dowodów z dokumentów wynika, że (...) sp. z o.o. we W. uznaje, że wierzytelności z tej umowy stały się przedmiotem czynności prawnych i zostały nabyte przez fundusz który reprezentuje od easyDEBT Niestandaryzowanego Funduszu S. Inwestycyjnego Zamkniętego, a jako ich pierwotnego wierzyciela wymienia (...) Bank S.A.

Kredytobiorca P. W. pismem z 11 czerwca 2019 r. został zawiadomiony przez (...) sp. z o.o. we W. o zmianie wierzyciela. W piśmie tym podano, że zadłużenie na datę tego zawiadomienia wynosi 109.437,98 zł, w tym należność główna –
69,288,80 zł, odsetki naliczone przed cesja – 39.030 zł, koszty i opłaty – 547,78 zł oraz odsetki od należności głównej liczone przez obecnego wierzyciela od 29 kwietnia 2019 r. – 571,40 zł. W piśmie tym wyjaśniono, że nadawca działa imieniem H. (...) S. Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego we W., który nabył tę wierzytelność od easyDEBT Niestandaryzowanego Funduszu S. Inwestycyjnego Zamkniętego oraz, że cesja dotyczy wierzytelności, których pierwotnych wierzycielem był (...) Bank S.A.

Na odwrocie tego zawiadomienia (k-275/2), podano,
że zawiadomienie dotyczy wierzytelności wynikającej z umowy nr (...) Taki numer nosi umowa z 26 września 2012 r. zawarta pomiędzy poprzednikiem prawnym powoda ( (...) Bank S.A. w W.), a P. W., prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą (...) P. W. w R. (co do której toczy się rozstrzygana sprawa k-24).

Kredytobiorca P. W. otrzymał kolejne pismo
(z 8 kwietnia 2021 r.) nawiązujące do dokonanej cesji, informujące
o zadłużeniu w wysokości 117.563,56 zł. W piśmie tym nadawca – (...) sp. z o. we W. odwołał się do zabezpieczenia hipotecznego z KW nr (...), a więc podał inny nr księgi niż wskazany w pozwie i dołączonych dokumentach.

W odpowiedzi na powyższe pismo Kredytobiorca poprosił
o wyjaśnienie, jakie wierzytelności przysługujące względem niego,
a pochodzące „od pierwotnego wierzyciela (...) Bank S.A, miały zostać nabyte przez fundusz w drodze cesji” (pismo z 11 czerwca 2021 r. k-273)
i uzyskał wyjaśnienie że jest to zobowiązanie, które na dzień 13 lipca 2021 r. wynosi 118.371,49 zł i wynika z umowy zawartej z (...) Bank S.A. (k- 274).

Dowody: zawiadomienie (...) sp. z o.o. z 11 czerwca
2019 r. k-275 oraz pismo z 28 kwietnia 2021 r. k-271, pismo P. W. z 11 czerwca 2021 r. wraz z dowodem nadania przesyłki k- 273
i 272, pismo (...) sp. z o.o. – bez daty k- 274

3.  Kredytobiorca z umowy z 26 września 2012 r. - P. W. i poręczycielka tego kredytu - M. W. uzyskali wydane w dniu 17 czerwca 2021 r. zaświadczenia wystawione przez Bank (...) S.A., że nie posiadają żadnych zobowiązań
w powodowym banku, o analogicznej więc treści jak te wystawione przez powoda w dniu 9 marca 2021 r. (omówione przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu, co wskazano wyżej).

Dowody: zaświadczenia wystawione przez powoda z 17 czerwca 2021 r. k-276 i 277, zaświadczenia z 9 marca 2021 r. k-176 i 177

4.  Decyzja z 30 grudnia 2020 r., do której odwołuje się powód na uzasadnienie swego następstwa prawnego po (...) Bank S.A. została wydana z odwołaniem do przepisów ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji
(t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 842 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą
o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym.

W jej pkt 1 odnotowano, że wszczyna się przymusową restrukturyzację wobec (...) Bank S.A. w W., a w kolejnych punktach 2 i 3 odniesiono się do oszacowania wartości restrukturyzowanego banku
i wymieniono instrumenty finansowe podlegające umorzeniu, w pkt 4 stwierdzono, że dokonuje się restrukturyzacji poprzez przejęcie przedsiębiorstwa przez Bank (...) S.A. w W.
ze skutkiem określonym w art. 176 ust 1 ustawy o (...), który to bank wstępuje w miejsce podmiotu jedynie w zakresie przejętych praw majątkowych i związanych z nim zobowiązań, również w postępowaniu sądowym i administracyjnym. Owe prawa majątkowe i związane z nimi zobowiązania zostały wymienione w kolejnych ppkt do pkt 4.

W decyzji (w pkt 6) odnotowano również, że Fundusz może wydać decyzję o zwrotnym przeniesieniu przedsiębiorstwa, wybranych praw majątkowych lub wybranych zobowiązań.

Dowód: decyzja z 30 grudnia 2020 r. (...) k- 121 i następne

Sąd Apelacyjny rozważył, co następuje:

Pozew obejmuje żądanie zasądzenia świadczenia o charakterze rzeczowym, a zatem legitymacja czynna do dochodzenia tego roszczenia przysługuje tylko takiemu podmiotowi, który wykaże, że jest wierzycielem rzeczowym z tytułu hipoteki umownej, obciążającej nieruchomość pozwanej Fundacji.

Brak tak rozumianej legitymacji czynnej zarzuciła pozwana w swej apelacji, podnosząc istnienie wpisu w księdze wieczystej jako wierzyciela hipotecznego - banku (...) S.A. w W. i brak prawomocnego wpisu, że hipoteka przysługuje powodowi - Bankowi (...) S.A.

Zarzut ten należy uznać za uzasadniony. Za brakiem legitymacji po stronie powoda przemawiają bowiem poczynione ustalenia faktyczne co do braku ujawnienia powoda w księdze wieczystej jako wierzyciela hipotecznego i prawne konsekwencje braku takiego wpisu w sytuacji następstwa prawnego względem wierzytelności zabezpieczanej, nie mającego cech sukcesji generalnej.

Zgodnie z art. 67 u.k.w.h. wpis hipoteki do księgi wieczystej stanowi konstytutywną przesłankę powstania hipoteki umownej, natomiast według art. 79 ust. 1 u.k.w.h. w razie przelewu wierzytelności hipotecznej na nabywcę przechodzi także hipoteka, chyba, że ustawa stanowi inaczej i do przelewu wierzytelności hipotecznej niezbędny jest wpis w księdze wieczystej.

W odniesieniu do tych regulacji, w doktrynie przyjmuje się,
że w przypadku sukcesji generalnej wynikającej dziedziczenia, połącznia spółki czy jej podziału lub przejęcia banku na podstawie art. 156 i 147 ust. 1 ustawy-Prawo bankowe – wpis jest deklaratoryjny (tak J. Pisuliński Hipoteka kaucyjna), natomiast sporne pozostaje czy w przypadku wstąpieniu w prawa zaspokojonego wierzyciela, którego wierzytelność jest zabezpieczona hipotecznie, wpis w księdze wieczystej jest deklaratoryjny (B.Swaczyna w: J.Pisuliński Hipoteka po nowelizacji) czy konstytutywny (T.Czech Hipoteka, P. Mądry Konwersja długu).

W orzecznictwie dominujący jest pogląd, że przy przelewie wierzytelności przeniesiona zostaje także hipoteka, jednakże wymagany jest konstytutywny wpis nowego wierzyciela do księgi wieczystej jako uprawnionego z tej hipoteki (por. wyrok Sądu Najwyższego z 1 czerwca 2011 r., II CSK 548/10, OSN 2012/2/23, wyrok SA z 14 listopada 2013 r.,
I ACa 629/13 i SA w Warszawie z 13 września 2018 r., VACa 1497/17 i 30 czerwca 2020 r., VI 547/19 i SA w Katowicach z 13 listopada 2018 r., I ACa 1209/17 – Legalis).

W ocenie Sądu Apelacyjnego w razie przeniesienia - na podstawie art. 174 ustawy z 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji
- wierzytelności zabezpieczonej hipoteką umowną, przysługującej bankowi podlegającemu restrukturyzacji na rzecz banku przejmującego, wymagany jest konstytutywny wpis do księgi wieczystej nowego wierzyciela jako uprawnionego z tej hipoteki.

Wynika to z art. 225 ust 6 cytowanej wyżej ustawy, który statuuje obowiązek złożenia wniosku o taki wpis, w którym stwierdza się,
że ujawnienie w księgach wieczystych lub innych rejestrach przejścia na podmiot zarządzający aktywami praw związanych z przeniesionymi prawami majątkowymi lub zobowiązaniami, ujawnionych w tych księgach lub innych rejestrach, następuje na jego wniosek, na postawie decyzji Funduszu.

Ponadto sukcesja jaka następuje na skutek wydania decyzji (...)
z 30 grudnia 2020 r. choć niewątpliwie doprowadziła do przejęcia przez powoda spornej wierzytelności przysługującej (...) Bank S.A. z umowy
z 26 września 2012 r. - to jednak, co ważne z punktu widzenia wpisu zabezpieczenia hipotecznego - nie doprowadziła do przejęcia nieodwracalnego. Z art. 225 ust. 2 ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym wynika bowiem, że Fundusz może dokonać zwrotnego przeniesienia wybranych praw majątkowych lub zobowiązań, które były przedmiotem przeniesienia odpowiednio do podmiotu w restrukturyzacji
lub instytucji pomostowej, jeżeli wystąpią okoliczności wskazane w tym przepisie.

Przejście uprawnień do tej wierzytelności i związanego z nią zabezpieczenia nie nastąpiło zatem w ramach sukcesji generalnej, skoro
w decyzji określono także zasady zwrotnego przeniesienia przedsiębiorstwa lub wybranych praw majątkowych lub zobowiązań, a poza tym (...) Bank S.A. nie stracił osobowości prawnej i co do zasady może być podmiotem praw i obowiązków, dokonując zwrotnego przejęcia tej wierzytelności.

Z powyższych względów, po stronie powoda brak legitymacji czynnej do dochodzenia świadczenia od dłużnika rzeczowego.

Legitymacja czynna, to w zasadzie pojęcie przynależne do obszaru prawa materialnoprawnego (nie wgłębiając się szerzej w analizę jej pewnych elementów formalnych), decydująca o tym czy danemu podmiotowi przysługuje określone roszczenie (por. wyrok Sądu najwyższego
z 6 kwietnia 2004 r., I CK 628/03 i z 25 listopada 2010 r., III CZP 95/10 65, z 19.05.2011 r., I PK 264/10, 13.09.2001 r., IV CKN 432/00 – Lex).
Jej badanie następuje zatem według stanu z daty wyrokowania, zgodnie
z regułą wyznaczoną przez art. 316 k.p.c.

Pozostaje zatem bez znaczenia, że powód skierował do Sądu Rejonowego wniosek o wpis zmiany wierzyciela hipotecznego, w związku z następstwem prawnym po (...) Banku S.A., który oczekuje na załatwienie. Nie uzasadnia to zawieszenia postępowania do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy o wpis wieczystoksięgowy, gdyż byłoby to niedopuszczalne oczekiwania na spełnienie materialnoprawnej przesłanki warunkującej uwzględnienie powództwa. Skoro przesłanki, której brak w dacie wyrokowania przez sądy obu instancji, konieczne jest dokonanie zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa.

Istnieją także dalsze, nie podniesione przed Sądem I instancji okoliczności, przemawiające za zmienną zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa. W toku postępowania odwoławczego pozwana Fundacja przedstawiła bowiem dokumenty, potwierdzające, że kredytobiorca został powiadomiony o cesji wierzytelności wynikających z umowy kredytowej z 26 czerwca 2012 r. Wbrew twierdzeniom powoda, w zawiadomieniach kredytobiorcy odwoływano się do umowy, z która wiąze się zabezpieczenie hipoteczne, a nie inną umową zawarta przez tego samego kredytobiorcę, co przedstawiono w ustaleniach faktycznych.

Powyżej przedstawiono dokumenty, które dowodzą, że zawiadomienia
o cesji były kierowane do kredytobiorcy, przy czym z zawiadomienia Kredytobiorcy z 11 czerwca 2019 r. wynika, że czynność ta była dokonana przed wydaniem decyzji przez (...) (30 grudnia 2020 r.), gdyż fundusze sekuratyzacyjne dokonały obrotu tą wierzytelnością na podstawie umowy
z 29 kwietnia 2019 r., a zatem cesja z udziałem (...) Bank S.A. byłaby wcześniejsza. Ta ujawniona w postępowaniu odwoławczym okoliczność zdaje się wzmacniać względami pragmatycznymi koncepcję konieczności wpisu w księdze wieczystej dla uzyskania legitymacji wierzyciela rzeczowego przez bank przejmujący w oparciu o decyzję wynikającą z ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, dając dłużnikowi hipotecznemu minimum zabezpieczenia jego interesów poprzez ujawnienie nowego wierzyciela hipotecznego.

Ponieważ zasadniczym powodem podzielenia wniosków i zarzutów apelującego stało się ustalenie i ocena, że powodowi nie przysługuje legitymacja wierzyciela rzeczowego, zbędne stało się czynienie ustaleń czy cesja wierzytelności, o której zawiadamiano kredytobiorcę – była ważnie zawarta i jaka jest jej treść.

Wobec podzielenia zarzutu braku legitymacji czynnej, zbędne stało się również rozważanie dalszych zarzutów apelującej Fundacji, w szczególności tych dotyczących naruszeń prawa procesowego.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok poprzez oddalenie powództwa na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono zgodnie z art. 98 k.p.c.

SSA Małgorzata Moskwa