Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 listopada 2021 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Jarząbek

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 30 listopada 2021 r.

w Warszawie

sprawy B. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania B. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 28 stycznia 2021 r. znak (...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

B. K. w dniu 1 marca 2021 r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 28 stycznia 2021 r., znak: (...), której zarzuciła:

- sprzeczność z treścią wyroku Trybunału Konstytucyjnego stwierdzającego niezgodność art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w (...) r. kobiet, które przed 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy i nakazującego zastosowanie wszelkich instrumentów proceduralnych stojących dla dyspozycji stron, organów i sądów umożliwiających przywrócenie stanu konstytucyjności orzeczeń;

- nieprawidłowe ustalenie stanu faktycznego w zakresie, w jakim stwierdzono, że
w decyzji z dnia 2 maja 2019 r. ustalono ubezpieczonej wysokość świadczenia,
w związku z czym brak jest podstaw do ponownego przeliczenia świadczenia, w sytuacji gdy otrzymała ona jedynie postanowienie z dnia 2 maja 2019 r. informujące
o wznowieniu postępowania a zarazem nie została jej dostarczona decyzja o ustaleniu wysokości świadczenia.

Odwołująca podniosła, że odmowa uchylenia zaskarżonej decyzji oraz ograniczenie się wyłącznie do stwierdzenia jej wydana z naruszeniem prawa powoduje, że do osób znajdujących się w identycznej sytuacji faktycznej, lecz urodzonych w innych miesiącach stosuje się odmienne przepisy prawa, co narusza Konstytucję i jest niezgodne z celem wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Reasumując, B. K. wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz obliczenie wysokości jej emerytury bez uwzględnienia niezgodnego z Konstytucją art. 25 ust. 1b w/w ustawy ( odwołanie z dnia 1 marca 2021 r., k. 3-4 a. s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Uzasadniając swoje stanowisko organ rentowy wskazał, że decyzją z dnia 20 maja 2014 r. przyznał ubezpieczonej prawo do emerytury powszechnej, która okazała się mniej korzystna od dotychczas pobieranej wcześniejszej emerytury, co stanowiło podstawę do zawieszenia jej wypłaty. Następnie decyzją z dnia 2 maja 2019 r. uchylono decyzję z dnia 20 maja 2014 r. i ponownie ustalono jej wysokość od podstawy niepomniejszonej o kwoty pobranych wcześniejszych emerytur. Zdaniem ZUS ustalone w ten sposób świadczenie było nadal mniej korzystne od dotychczas pobieranej wcześniejszej emerytury. Z tych względów organ rentowy odmówił odwołującej ponownego ustalenia wysokości emerytury z uwzględnieniem przepisów ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, co nastąpiło
w decyzji z dnia 2 maja 2019 r. ( odpowiedź na odwołanie z dnia 23 marca 2021 r., k. 5
a. s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

B. K. w dniu 11 grudnia 2008 r. złożyła wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. o wcześniejszą emeryturę
z warunków szczególnych, wskutek czego otrzymała prawo do świadczenia od 1 grudnia 2008 r. w kwocie 1.722,06 złotych na mocy decyzji z dnia 3 lutego 2009 r., znak:(...) ( wniosek z dnia 11 grudnia 2008 r. i decyzja z dnia 3 lutego 2009 r.,
k. 1 i 93-96 tom I a. e.).

Wysokość wcześniejszej emerytury z warunków szczególnych była wielokrotnie podwyższana i osiągała m.in. kwoty: 1.827,11 złotych od 1 marca 2009 r., 1.838,54 złotych od 1 czerwca 2009 r., 1.923,48 złotych od 1 marca 2010 r. oraz 1.983,11 złotych od 1 marca 2011 r. ( decyzje z dnia 13 marca 2009 r., 15 czerwca 2009 r., 1 marca
2010 r., 1 marca 2011 r. k. 105-108, 117, 123-125 tom I a. e.).

Jednocześnie odwołująca w dniu 10 marca 2014 r. złożyła kolejny wniosek do organu rentowego o emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym. ZUS decyzją z dnia 20 maja 2014 r., znak: (...) przyznał odwołującej świadczenie od 25 marca 2014 r. Wysokość emerytury została obliczona w kwocie 1.628,82 złotych na podstawie art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w oparciu o kwotę składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 107.489,31 złotych oraz kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 427.820,23 złotych. Dodatkowo podstawa obliczenia emerytury została pomniejszona o sumę kwot pobranych emerytur w wysokości 124.357,53 złotych. Jednocześnie wskazano, że wypłatę świadczenia
w wyliczonej wysokości należało zawiesić, ponieważ było niższe aniżeli od dotychczas przyznanej wcześniejszej emerytury ustalonej na podstawie art. 29 w/w ustawy
w wysokości 2.170,43 złotych. W związku z tym organ rentowy wypłacał ciągle ubezpieczonej kwoty ustalone tytułem prawa do wcześniejszej emerytury ( wniosek z dnia 10 marca 2014 r. i decyzja z dnia 20 maja 2014 r., k. 1 i 19 tom II a. e.).

W dniu 26 marca 2019 r. ubezpieczona wystąpiła do organu rentowego
z wnioskiem o przeliczenie wcześniejszej emerytury na świadczenie w powszechnym wieku emerytalnym. W związku z wyrokiem zapadłym przed Trybunałem Konstytucyjnym organ rentowy wydał decyzję z dnia 2 maja 2019 r., znak: (...). ZUS ponownie ustalił wysokość emerytury przyznanej ubezpieczonej na podstawie art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych od dnia 25 marca 2014 r., w którym mogła być podjęta wypłata świadczenia. Emeryturę obliczono w oparciu o kwotę składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 107.489,31 złotych oraz kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 427.820,33 złotych. Wysokość świadczenia została obliczona bez pomniejszenia o kwoty pobranych wcześniej emerytur i wyniosła 2.121,72 złotych od 25 marca 2014 r. Przy zachowaniu tychże zasad wysokość emerytury w wieku powszechnym wynosiłaby 2.307,65 złotych na dzień 1 marca 2019 r. W związku z tym wypłata emerytury powszechnej ustalonej w nowej wysokości również została zawieszona, ponieważ była świadczeń mniej korzystnym, ponieważ emerytura wcześniejsza była wówczas ustalona na kwotę 2.357,94 złotych ( wniosek z dnia 26 marca 2019 r. i decyzja z dnia 2 maja 2019 r., k. 25 i 35 tom II a. e.).

Z uwagi na wniosek ubezpieczonej z dnia 25 stycznia 2021 r., organ rentowy wydał zaskarżoną decyzją z dnia 28 stycznia 2021 r., znak: (...), na mocy której odmówił ubezpieczonej prawa do ponownego przeliczenia wysokości emerytury. W jego ocenie ustalenie wysokości świadczenia z zastosowaniem przepisów ustawy
z dnia 19 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zostało ujęte w decyzji z dnia 2 maja 2019 r. ( wniosek z dnia 25 stycznia 2021 r. i decyzja z dnia 28 stycznia 2021 r., k. 39-41 tom II a. e.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych. Zebrane dokumenty były wiarygodne, zaś strony postępowania nie czyniły żadnych zarzutów co do ich treści.
W szczególności należało uwzględnić wysokości wypłat emerytur wcześniejszych oraz
z powszechnego wieku emerytalnego, które wynikały z treści wydawanych kolejnych decyzji organu rentowego, co nie było kwestionowane przez ubezpieczoną w toku postępowania sądowego.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie B. K. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
(...) Oddział w W. z dnia 28 stycznia 2021 r., znak: (...), jako niezasadne, podlegało oddaleniu.

Spór pomiędzy stronami postępowania powstał w wyniku wydanego wyroku przez Trybunał Konstytucyjny w dniu 6 marca 2019 r. w sprawie o sygn. P 20/16,
w którym orzekł o niezgodności z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2021 r., poz. 291) zwanej dalej ,,ustawą emerytalną” w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 września 2017 r. w zakresie, w jakim dotyczy kobiet urodzonych w (...) r., które przed dniem 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy. W uzasadnieniu wskazanego wyroku Trybunał Konstytucyjny wskazał, że wprowadzony ustawą emerytalną nowy system świadczeń emerytalnych przewiduje jedynie przejściowe utrzymanie preferencyjnych rozwiązań dotyczących możliwości nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Zasadniczo regulacja ta dotyczy tylko tych ubezpieczonych, którzy w dniu wejścia
w życie tej ustawy (1 stycznia 1999 r.) osiągnęli, bez względu na płeć, wiek co najmniej 50 lat, a więc urodzili się nie później niż w dniu 31 grudnia 1948 r. Odstępstwo od tej zasady dotyczy osób, które urodziły się (...). Jest ono obwarowane kolejnymi warunkami, w tym w szczególności uzależnione jest od spełnienia przesłanki nabycia prawa do emerytury do dnia 31 grudnia 2008 r. Możliwość nabycia prawa do emerytury na podstawie art. 46 w związku z art. 29 ustawy emerytalnej przez kobiety także nie dotyczy wszystkich urodzonych w latach 1949-1968, lecz tylko tych, które urodziły się nie później niż do dnia 31 grudnia 1953 r. ze względu na wymóg nabycia prawa do emerytury do dnia 31 grudnia 2008 r. Zakwestionowane regulacje prawne dotyczą zatem jednolitej grupy kobiet, które zachowały prawo do uzyskania emerytury powszechnej po uprzednim pobieraniu emerytury wcześniejszej przysługującej po ukończeniu 55 lat. Do grupy tej należą kobiety urodzone w latach 1949-1953. Jednak po wejściu w życie z dniem 1 maja 2013 r. dodanego art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej tylko część z nich, a mianowicie kobiety urodzone w (...) r., zostały pozbawione możliwości zrealizowania prawa do powszechnej emerytury na dotychczasowych zasadach, bez pomniejszania podstawy obliczenia emerytury o kwoty pobranych emerytur wcześniejszych. W konsekwencji z jednolitej kategorii podmiotów podobnych wyodrębniona została grupa kobiet z rocznika 1953, która podobnie jak pozostałe należące do tej kategorii nabyła co prawda prawo zarówno do emerytury wcześniejszej, jak i powszechnej, lecz przy obliczaniu tego ostatniego świadczenia znajdą zastosowanie wobec nich odmienne, mniej korzystne zasady od tych, które obowiązywały przy obliczaniu emerytury powszechnej kobietom urodzonym w latach 1949-1952. Tymczasem świadczenia te mają cechę wspólną, relewantną ze względu na treść zaskarżonej regulacji, a mianowicie miały one umożliwić osobom w wieku starszym, ze stosunkowo długim stażem ubezpieczenia, zachowanie przywileju przejścia na wcześniejszą emeryturę i możliwość uzyskania kolejnej emerytury po osiągnięciu powszechnie obowiązującego wieku emerytalnego. Ich celem było więc łagodzenie skutków likwidacji uprawnień emerytalnych obniżających wiek emerytalny, co było jednym z głównych założeń reformy emerytalnej. Z tego też względu rozwiązania te miały charakter przejściowy i były adresowane do określonej kategorii podmiotów.
W związku z powyższym, Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że zastosowanie art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej wobec kobiet urodzonych w (...) r., pobierających emeryturę na podstawie przepisów art. 46 ustawy emerytalnej, które nie mogły nabyć prawa do emerytury przysługującej z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego przed 1 stycznia 2013 r., kiedy wprowadzono nowe, mniej korzystne zasady w zakresie obliczania jej wysokości nieobowiązujące pozostałe roczniki kobiet należące do kategorii ubezpieczonych uprawnionych do ustalenia emerytury po emeryturze, narusza zasady równości w prawie do zabezpieczenia społecznego i jest przez to niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z przepisem art. 32 ust. 1 Konstytucji RP. Powyższe orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego weszło w życie z dniem 21 marca 2019 r.

Dodany przez ustawodawcę art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej pozbawił kobiety urodzone w (...) r. możliwości zrealizowania prawa do powszechnej emerytury na dotychczasowych zasadach, bez pomniejszania podstawy obliczenia emerytury o kwoty pobranych emerytur wcześniejszych. Istotnie należy podkreślić, że ustawodawca błędnie wyłączył z tej możliwości jedynie kobiety z rocznika 1953.

Ustawa o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 19 czerwca 2020 r. ( Dz. U. z 2020 r., poz. 1222) zwanej dalej ,,ustawą zmieniającą” w art. 1 wskazuje, że w ustawie emerytalnej po art. 194h dodaje się art. 194i i art. 194j w brzmieniu: art. 194i. - ,,do ustalenia podstawy obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ubezpieczonego urodzonego w (...) r., nie stosuje się przepisu art. 25 ust. 1b, jeżeli wniosek o przyznanie tej emerytury zgłosi w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy zmieniającej, pod warunkiem że prawo do emerytury przed osiągnięciem wieku emerytalnego ma ustalone na podstawie wniosku złożonego przed dniem 1 stycznia 2013 r.’” oraz art. 194j. - ,,kwotę emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ubezpieczonemu urodzonemu w (...) r., który wcześniej pobierał emeryturę wymienioną w art. 25 ust. 1b na podstawie wniosku złożonego przed dniem 1 stycznia 2013 r., ustala się ponownie od podstawy ustalonej z zastosowaniem art. 194i.” Wspomniany przepis art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej stanowi, że jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę częściową lub emeryturę na podstawie przepisów art. 46, 50, 50a, 50e, 184 lub art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela ( Dz. U. z 2019 r. poz. 2215 oraz z 2021 r., poz. 4), podstawę obliczenia świadczenia, o której mowa w art. 24, ustaloną zgodnie z ust. 1, pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Wprowadzone nowe przepisy do ustawy emerytalnej umożliwiają ponowne obliczenie wysokości świadczenia emerytalnego bez zastosowania art. 25 ust. 1b przy spełnieniu przez osobę wnioskującą dwóch przesłanek. Po pierwsze należy złożyć przedmiotowy wniosek w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy zmieniającej oraz po drugie, złożyć wniosek o wcześniejszą emeryturę przed dniem 1 stycznia 2013 r. Z materiału dowodowego zgromadzonego w rozpatrywanej sprawie wynika bezspornie, że ubezpieczona spełniła wszystkie przesłanki ustawowe, zaś organ rentowy słusznie obliczył wysokość świadczenia od podstawy niepomniejszonej o kwoty pobranych wcześniejszych emerytur na mocy decyzji z dnia 2 maja 2019 r. Mimo to Sąd nie znalazł podstaw faktycznych i prawnych do ponownego przeliczenia wysokości emerytury w wieku powszechnym dla odwołującej.

Sąd zważył, że odwołująca przez cały okres emerytalny pobierała świadczenie
w kwotach ustalonych dla wcześniejszej emerytury na podstawie kolejnych decyzji wydawanych przez organ rentowy. ZUS rozpoczął wypłacać ubezpieczonej wcześniejszą emeryturę wyliczoną na mocy decyzji z dnia 3 lutego 2009 r. od 1 grudnia 2008 r.
w kwocie 1.722,06 złotych. Wysokość wcześniejszej emerytury z warunków szczególnych była wielokrotnie podwyższana i osiągała m.in. kwoty: 1.827,11 złotych od 1 marca 2009 r., 1.838,54 złotych od 1 czerwca 2009 r., 1.923,48 złotych od 1 marca 2010 r., 1.983,11 złotych od 1 marca 2011 r., 2.170,43 złotych na dzień 25 marca 2014 r. oraz 2.357,94 złotych na dzień 1 marca 2019 r. Nie należy pomijać faktu, że ubezpieczona w dniu 10 marca 2014 r. wystąpiła do organu rentowego o przyznanie świadczenia
w powszechnym wieku emerytalnym. Zgodnie z jej wnioskiem decyzją z dnia 20 maja 2014 r., znak: (...) ZUS przyznał odwołującej świadczenie od 25 marca 2014 r. na podstawie art. 26 ustawy. Wysokość świadczenia została obliczona na kwotę 1.628,82 złotych, zaś podstawa obliczenia emerytury została pomniejszona o sumę kwot pobranych emerytur w wysokości 124.357,53 złotych. Przyznanie niższej kwoty emerytury powszechnej nie miało w tym zakresie znaczenia o tyle, że w dalszej kolejności była wypłacana wcześniejsza emerytura w wysokości 2.170,43 złotych, a więc o ponad 500 złotych wyższej. Sytuacji nie zmieniły kolejne decyzje wydawane przez organ rentowy. W związku z wyrokiem zapadłym przed Trybunałem Konstytucyjnym organ rentowy wydał decyzję z dnia 2 maja 2019 r., znak: (...). ZUS ponownie ustalił wysokość emerytury przyznanej ubezpieczonej na podstawie art. 24 ustawy emerytalnej od dnia 25 marca 2014 r., w którym mogła być podjęta wypłata świadczenia. Wysokość emerytury powszechnej obliczono bez pomniejszenia o kwoty pobranych wcześniej emerytur i wyniosła 2.121,72 złotych i została ustalona od 25 marca 2014 r. Niezależnie od powyższego przyjęta wysokość emerytury powszechnej była
w dalszym ciągu niższa od emerytury wcześniejszej. Wynosiła ona 2.121,72 złotych od 25 marca 2014 r. oraz 2.307,65 złotych na dzień 1 marca 2019 r., podczas gdy emerytura wcześniejsza była ustalona w wysokości 2.170,43 złotych na dzień 25 marca 2014 r. oraz 2.357,94 złotych na dzień 1 marca 2019 r. Zdaniem Sądu organ rentowy słusznie wypłacał ubezpieczonej emeryturę wcześniejszą w spornym czasie, jako świadczenie korzystniejsze, pomimo obliczenia emerytury powszechnej bez pomniejszenia o kwoty pobranych wcześniej emerytur.

Odwołująca nie przedstawiła żadnych dowodów wskazujących na błędy popełnione przez organ rentowy. Zasada ciężaru dowodu została uwypuklona w art. 6 k.c., na podstawie którego można przyjąć, że to na ubezpieczonej spoczywał obowiązek udowodnienia zasadności podnoszonych twierdzeń. B. K. wskazywała, że nie otrzymała od organu rentowego decyzji, na podstawie której ponownie obliczono jej świadczenie emerytalne. Tymczasem z materiału dowodowego zgromadzonego
w sprawie wynika, że ZUS przesłał decyzję z dnia 2 maja 2019 r. listem zwykłym, a przy tym zastosował w niej w sposób prawidłowy dyspozycję wyrażoną w wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Organ rentowy dokonał wyliczenia świadczenia bez pomniejszenia
o kwoty pobranych wcześniej emerytur. Odwołująca zaś nie podnosiła, aby organ rentowy w jakimkolwiek zakresie dokonał błędnych wyliczeń. W związku z tym Sąd ustalił, że ZUS słusznie wypłacał ubezpieczonej emeryturę wcześniejszą, jako świadczenie korzystniejsze, aniżeli emerytura w powszechnym wieku emerytalnym. W związku z tym nie występują żadne argumenty, dla których należałoby dokonać zmiany zaskarżonej decyzji.

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł, jak w tenorze wyroku.