Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 3.02.2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł., po rozpoznaniu wniosku z dnia 12 stycznia 2021 roku, na podstawie art. 67,68 i 69 ustawy o emeryturach i rentach z FUS odmówił małoletniemu J. P. (1) prawa do renty rodzinnej po zmarłej w dniu 16 grudnia 2020 roku babci M. P. (1).

W uzasadnieniu podniesiono, że wnuk J. P. (1) został przyjęty na wychowanie i utrzymanie przez M. P. (1) w okresie krótszym niż rok przed śmiercią ubezpieczonej.

/decyzja k. 16 akt ZUS/

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł opiekun prawny małoletniego J. P. (1) jego dziadek K. P. (1) domagając się jej zmiany i przyznania prawa do świadczenia.

W uzasadnieniu odwołania podniesiono, że zmarła M. P. (1) przyjęła swojego wnuka na wychowanie i utrzymanie najpóźniej z dniem 12 czerwca 2015 r. wówczas bowiem uprawomocniło się postanowienie Sądu Rejonowego w Pabianicach III Wydziału Rodzinnego i Nieletnich z dnia 22 maja 2015 roku (sygn. akt: III Nsm 571/14). Na mocy wskazanego rozstrzygnięcia sąd orzekający pozbawił władzy rodzicielskiej matkę ubezpieczonego J. V. S. oraz ograniczył władzę rodzicielską ojca ubezpieczonego M. P. (2), poprzez umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej ustanowionej w osobach dziadków ojczystych - zmarłej M. P. (1) oraz K. P. (1).

Odwołujący podkreślił, że już wcześniej na mocy postanowienia podjętego w trybie zarządzenia tymczasowego (z dnia 25 listopada 2014 roku, sygn. akt: III Nsm 571/14) sąd ustalił jako miejsce pobytu wnuka zmarłej - J. P. (1), miejsce zamieszkania dziadków ojczystych - M. P. (1) oraz K. P. (1). W uzasadnieniu wskazano, że zmarła M. P. (1) wraz z mężem - K. P. (1), są bardzo emocjonalnie związani z małoletnim, od dnia narodzin wspierali rodziców w opiece nad dzieckiem. Sąd podkreślił także, że dziadkowie ojczyści dają gwarancję, że pod ich opieką dziecko będzie miało zapewnioną stabilizację, prawidłowy rozwój emocjonalny oraz odpowiednie warunki wychowawcze. Wskazano również, iż rodzice J. P. (1) nie gwarantują zapewnienia dziecku prawidłowej opieki.

Rozstrzygnięcia dotyczące dalszego przebywania J. P. (1) w rodzinie zastępczej, ustanowionej w osobach M. P. (1) oraz K. P. (1), zostały utrzymane także na mocy postanowień Sądu Rejonowego w Pabianicach III Wydziału Rodzinnego i Nieletnich z dnia 15 marca 2018 roku (sygn. akt: III Nsm 585/17) oraz z dnia 28 listopada 2019 roku (sygn. akt: III Nsm 253/19).

Podsumowując skarżący wskazał, że ubezpieczony J. P. (1) przebywał utrzymaniu i wychowaniu ubezpieczonej, najpóźniej od dnia 12 czerwca 2015 roku, a więc w okresie znacznie dłuższym niż rok przed śmiercią ubezpieczonej. Wobec rozstrzygnięć podjętych odnośnie władzy rodzicielskiej w stosunku do rodziców małoletniego J. P. (1), pozostawał on pod wyłączną opieką dziadków ojczystych. Sytuacja ta trwała niezmiennie do dnia śmierci M. P. (1).

Owocujący podał też, że w przypadku zmarłej M. P. (1) podstawą odmowy zasądzenia na rzecz wnuka renty rodzinnej nie może być przesłanka przyjęcia wnuka na wychowanie i utrzymanie w okresie krótszym niż rok przed śmiercią. Bezspornie M. P. (1) poniosła bowiem śmierć w wyniku wypadku - co wyłącza zastosowanie w/w przesłanki odmowy przyznania wnukowi prawa do renty rodzinnej.

/ odwołanie k. 3-6/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Organ wskazał, iż z akt sprawy wynika, że postanowieniem Sądu Rejonowego w Pabianicach z dnia 28.11.2019 pozbawiono M. P. (2) władzy rodzicielskiej nad jego małoletnim synem J. P. (1) i pozostawiono małoletniego J. P. (1) w rodzinie zastępczej ustanowionej dla niego w osobie M. P. (3) i K. P. (1).

/ odpowiedź na odwołanie k. 11/

Pismem z dnia 28.04.2021 r. ustanowiony w toku procesu przez opiekuna małoletniego K. P. (2) pełnomocnik ubezpieczonego małoletniego J. P. (1) poparł odwołanie.

/ pismo k. 20-21/

K. P. (1) zmarł w toku postępowania w dniu 14.05.2021 r.

/ bezsporne skrócony odpis aktu zgonu k. 34/

W dniu 20.05.2021 r. pełnomocnik małoletniego wniósł o zawieszenie postępowania w sprawie na podstawie art. 174 § 1 pkt 1 kpc z uwagi na śmierć przedstawiciela ustawowego małoletniego wnioskodawcy.

/ pismo k. 32-34/

Postanowieniem z dnia 24.05.2021 r. Sąd Okręgowy w Łodzi VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art. 174 § 1 pkt 1 kpc zawiesił postępowanie w sprawie.

/ postanowienie k. 36/

Postanowieniem z dnia 24 sierpnia 2021 r. Sąd Okręgowy na wniosek pełnomocnika małoletniego ustanowionego przez M. P. (4) - od dnia 27 lipca 2021 r. przedstawiciela ustawowego małoletniego J. P. (1)- podjął zawieszone postępowanie.

/ wniosek o odjęcie postępowania k. 42-43, zaświadczenie k. 45, postanowienie k. 40/

Na rozprawie w dniu 24.11.2021 r. poprzedzającej wydanie wyroku strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska procesowe.

/ stanowiska procesowe stron protokół z rozprawy z dni 24 .11.2021 r. 00:00:26-00:03:19/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca małoletni J. P. (1) syn M. P. (2) i V. S. urodził się (...)

/ bezsporne, skrócony odpis aktu urodzenia k. 9/

Małżeństwo M. i K. P. (1) byli dziadkami małoletniego wnioskodawcy.

/ bezsporne , odpis skrócony aktu małżeństwa k. 8 i k. 14 -15akt ZUS /

Postanowieniem z dnia 25 listopada 2014 roku, wydanym przez Sąd Rejonowy w Pabianicach III Wydział Rodzinny i Nieletnich, w sprawie o sygn. akt: III Nsm 571/14 w trybie zarządzenia tymczasowego, jako miejsce pobytu ubezpieczonego - urodzonego w dniu (...) J. P. (1), ustalił miejsce zamieszkania dziadków ojczystych: M. P. (1) oraz jej męża K. P. (1),

/ bezsporne/

Postanowieniem z dnia 22 maja 2015 roku wydanym przez Sąd Rejonowy w Pabianicach III Wydział Rodzinny i Nieletnich, w sprawie o sygn. akt: III Nsm 571/14, pozbawił władzy rodzicielskiej matkę ubezpieczonego - V. S. oraz ograniczył władzę rodzicielską ojca ubezpieczonego - M. P. (2), oraz orzekł o umieszczeniu ubezpieczonego - małoletniego J. P. (1) w rodzinie zastępczej, którą została ustanowiona M. P. (1) wraz z mężem K. P. (1).

/ postanowienie k. 10/

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Pabianicach III Wydziału Rodzinnego i Nieletnich z dnia 15 marca 2018 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt: III Nsm 585/17, w przedmiocie władzy rodzicielskiej M. P. (2) nad ubezpieczonym J. P. (1), utrzymano w mocy postanowienie z dnia 22 maja 2015 r. i nie zmieniono sposobu ograniczenia władzy rodzicielskiej ojca ubezpieczonego M. P. (2) oraz pozostawiono dziecko w rodzinie zastępczej ustanowionej w osobach: M. P. (1) oraz jej męża K. P. (1);

/ postanowienie k. 9/

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Pabianicach III Wydziału Rodzinnego i Nieletnich z dnia 28 listopada 2019 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt: III Nsm 253/19, pozbawiono ojca ubezpieczonego - M. P. (2) władzy rodzicielskiej oraz zakazano mu kontaktów z dzieckiem, oraz pozostawiono dziecko w rodzinie zastępczej ustanowionej w osobach: M. P. (1) oraz jej męża K. P. (1);

/ postanowienie k. 8/

M. P. (1) i K. P. (1) zostali ustanowieni opiekunami prawnymi dl małoletniego J. P. (1) urodzonego w dniu (...) w P. syna i M. i V. i złożyli przyrzeczenie w dniu 28 kwietnia 2020 r.

/ zaświadczenie 7/

Decyzją z dnia 31.10.2019 r. M. P. (1) przyznano emeryturę od dnia 5.09.2019 r. tj od osiągnięcia wieku emerytalnego.

/ decyzja emerytalna k. 14 akt emerytalnych dot. M. P./

M. P. (1) zmarła w dniu 16 grudnia 2020 r. na skutek urazu głowy, jakiego doznała w wyniku potrącenia przez samochód, w dniu 5 grudnia 2020 roku.

/bezsporne, skrócony odpis aktu zgonu k. 7 akt ZUS/

W dniu 12 stycznia 2021 r. K. P. (1) przedstawiciel ustawowy małoletniego J. P. (1) złożył wniosek o rentę rodzinną dla małoletniego po zmarłej babci M. P. (1).

/ wniosek k. 1-5 akt ZUS/

W wyniku rozpoznania wskazanego wniosku wydano zaskarżoną decyzję.

/ decyzja k. 16 akt ZUS/

J. P. (1) od urodzenia mieszkał z dziadkami M. i K. P. (1) którzy wyłącznie nim się zajmowali, ponieważ rodzice małoletniego nie sprawowali żadnej opieki nad dzieckiem. Dziadkowie faktycznie utrzymywali J. P. (1) ponieważ jego rodzice nie płacili na niego żadnych alimentów. Dziadkowie otrzymali świadczenia na wnuka dopiero gdy zostali ustanowieni dla niego rodziną zastępczą.

/ zeznania przedstawiciela ustawowego małoletniego M. P. (4) protokół z rozprawy z dnia 24.1.2021 r. 00:08:33 -00:09:33 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:03:19-00:08:40/

W chwili obecnej przedstawicielem ustawowym i rodziną zastępczą J. P. (1) jest jego wuj M. P. (4). Wyżej wymieniony z tytułu bycia rodziną zastępczą otrzymuje świadczenie w wysokości 1131 zł miesięcznie.

/ zeznania przedstawiciela ustawowego małoletniego M. P. (4) protokół z rozprawy z dnia 24.1.2021 r. 00:08:33 -00:09:33 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:03:19-00:08:40/

Powyższych ustaleń Sąd dokonał w oparciu o załączone dokumenty znajdujące się w akta organu rentowego i aktach sprawy nadto w oparciu o zeznania M. P. (4) opiekuna prawnego małoletniego ubezpieczonego. Znamiennym jest iż ustalony stan faktyczny był niesporny miedzy stronami.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

W myśl art. 67 ust 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2021 r. poz. 291) dalej ustawa emerytalna, do renty rodzinnej uprawnieni są następujący członkowie rodziny spełniający warunki określone w art. 68-71:

1)dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione;

2)przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka;

3)małżonek (wdowa i wdowiec);

4) rodzice.

Za rodziców w rozumieniu ustawy uważa się również ojczyma i macochę oraz osoby przysposabiające ( ust 2) .

Zgodnie z art. 68 ust. 1 w/w ustawy, dzieci (własne, drugiego małżonka i przysposobione) mają prawo do renty rodzinnej:

1) do ukończenia 16 lat;

2) do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo

3) bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.

Z treści wymienionego przepisu wynika, iż dzieci mają prawo do rodzinnej renty, bez względu na wiek, jeśli w okresie, "o którym mowa w pkt 1 lub 2" - czyli do ukończenia 16 lat albo do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, a nie osiągnęły 25 lat życia stały się całkowicie niezdolne do pracy.

Natomiast stosownie do treści art. 69 ustawy przyjęte na wychowanie i utrzymanie wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, o których mowa w art. 67 ust. 1 pkt 2, mają prawo do renty rodzinnej, jeżeli spełniają warunki określone w art. 68, a ponadto:

1) zostały przyjęte na wychowanie i utrzymanie co najmniej na rok przed śmiercią ubezpieczonego (emeryta lub rencisty), chyba że śmierć była następstwem wypadku, oraz

2) nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach, a gdy rodzice żyją, jeżeli:

a)nie mogą zapewnić im utrzymania albo

b) ubezpieczony (emeryt lub rencista) lub jego małżonek był ich opiekunem ustanowionym przez sąd.

Stosownie do treści art. 67 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 887), do renty rodzinnej uprawnione są przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka, spełniający warunki określone w art. 68-71 tej ustawy. Przepis art. 69 wymaga zaś jako przesłanki skutecznego ubiegania się o rentę rodzinną po babci, spełniania dalszych warunków a mianowicie przyjęcia na wychowanie i utrzymanie co najmniej na rok przed śmiercią ubezpieczonego (emeryta lub rencisty), chyba że śmierć była następstwem wypadku, oraz brak prawa do renty po zmarłych rodzicach, a gdy rodzice żyją, jeżeli nie mogą zapewnić im utrzymania albo ubezpieczony (emeryt lub rencista) lub jego małżonek był ich opiekunem ustanowionym przez sąd. /V U 953/13 - wyrok SO Białystok z dnia 30-08-2013/

Prawo do renty rodzinnej z art. 67 ust. 1 pkt 2 in fine ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm. w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2012 r.) nie przysługuje na przyjęte na wychowanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, gdy rodzina zastępcza lub prowadzący rodzinny dom dziecka może otrzymać inne świadczenia służące wsparciu rodziny (np. z art. 80 i 81 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, Dz.U. z 2017 r. poz. 697 ze zm.).

Przepis art. 67 ust. 1 pkt 2 in fine ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 887 ze zm.) swoim normatywnym oddziaływaniem obejmuje expressis verbis zarówno wnuki i rodzeństwo, tj. dzieci spokrewnione, jak i przyjęte na wychowanie i utrzymanie inne dzieci, w tym spokrewnione, ale niebędące wnukami ani rodzeństwem, jak i dzieci niespokrewnione z rodziną zastępczą lub prowadzącym rodzinny dom dziecka. Na wszystkie takie dzieci przyjęte na utrzymanie i wychowanie w miejsce od 1 stycznia 2012 r. przysługują już odrębne świadczenia pieniężne z ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 697 ze zm.), które przyznaje się od dnia faktycznego umieszczenia dziecka odpowiednio w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka do dnia faktycznego opuszczenia przez dziecko rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka (art. 87), a tylko w przypadku dodatku wychowawczego nie wcześniej jednak niż od miesiąca złożenia wniosku, o którym mowa w art. 88 tej ustawy. Oznacza to, że ustawodawca zagwarantował odrębne stałe i równe wsparcie materialne i niematerialne każdemu dziecku przyjętemu na utrzymanie i wychowanie, bez względu na stopień pokrewieństwa lub jego brak z rodziną zastępczą lub prowadzącym rodzinny dom dziecka, w tym świadczenia pieniężne na pokrycie kosztów utrzymania i wychowania takich dzieci. /I UK 411/16 - wyrok SN - Izba Pracy z dnia 05-10-2017/

W konsekwencji powyższego przyjąć należy, że ustawodawca zagwarantował odrębne stałe i równe wsparcie materialne i niematerialne każdemu dziecku przyjętemu na utrzymanie i wychowanie w rodzinie zstępczej, bez względu na stopień pokrewieństwa lub jego brak z rodziną zastępczą lub prowadzącym rodzinny dom dziecka, w tym świadczenia pieniężne na pokrycie kosztów utrzymania i wychowania takich dzieci. Równocześnie prawo do uzyskania odrębnych świadczeń z ustawy o wspieraniu rodziny i wspieraniu pieczy zastępczej (Dz.U. z 2020 r. poz. 821) wyłącza prawo tych dzieci do renty rodzinnej po śmierci osoby sprawującej pieczę w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka, ponieważ dziecko objęte stałym wsparciem finansowym lub niematerialnym z ustawy o wspieraniu rodziny nie doznaje już uszczerbku majątkowego wymaganego do przyznania renty rodzinnej, którą można nabyć dopiero po śmierci „jedynego żywiciela”, podczas gdy świadczenia z odrębnego systemu wsparcia ustawy o wspieraniu rodziny przysługują przez cały czas utrzymywania i sprawowania opieki nad przyjętym na utrzymanie i wychowanie dzieckiem w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego dziecka.

Na gruncie rozpoznawanej sprawy niespornym jest, że postanowieniem Sądu Rejonowego w Pabianicach z 28.11.2019 r. pozbawiano M. P. (5) władzy rodzicielskiej nad jego małoletnim synem J. P. (2) i pozostawiono małoletniego J. P. (1) w rodzinie zastępczej ustanowionej dla niego w osobach M. P. (1) i K. P. (1). Poza sporem pozostaje też, iż od chwili ustanowienia dziadków rodziną zastępczą wyżej wymienieni podobnie jak w chwili obecnej przedstawiciel ustawowy małoletniego M. P. (4) otrzymywali z tego tytułu stosowne świadczenie pieniężne na postawie przepisów ustawy o wspieraniu rodziny. Skoro zaś wstępni małoletniego ze spokrewnionej rodziny zastępczej – jego babcia, obecnie jego wuj – korzystali i korzystają ze świadczeń na jego utrzymanie i wychowanie będąc jego rodziną zastępczą, wyłącza to prawo małoletniego do renty rodzinnej po zmarłej babci.

Należy mieć na uwadze, że świadczenia na pokrycie kosztów utrzymania dzieci w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka mają wymierną wartość finansową. Wykluczone jest „dublowanie” świadczeń na pokrycie kosztów utrzymania takich dzieci (art. 80 i 81 ustawy o wsparciu rodziny) z uprawnieniem do renty rodzinnej, która została wyraźnie wyłączona na podstawie art. 67 ust. 1 pkt 2 in fine ustawy emerytalnej w związku z art. 213 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej ( w ówczesnym brzmieniu), przeto nie przysługuje od 1 stycznia 2012 r. tj. od wejścia w życie systemu odrębnych świadczeń wparcia rodzin zastępczych, które utrzymują i wychowują takie dzieci. Tych też względów wniesione odwołanie nie mogło zostać uwzględnione.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy w Łodzi, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

J.L.

.