Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

W., 22 czerwca 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie, VII Wydział Gospodarczy i Własności Intelektualnej, w składzie:

przewodniczący:sędzia Dagmara Olczak-Dąbrowska

sędziowie: Anna Rachocka i (del.) Dariusz Pawłyszcze (spr.)

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 22 czerwca 2021 r. w Warszawie

sprawy z powództwa A. G. (1)

przeciwko P. w W.

o zapłatę 133.481,81 zł z odsetkami od 19 maja 2016 r.

na skutek apelacji strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z 28 czerwca 2019 r., sygn. akt XX GC 298/18

I oddala apelację;

II zasądza od P. w W. na rzecz A. G. (2) koszty postępowania apelacyjnego w wysokości 8.100 (osiem tysięcy sto) zł.

Anna Rachocka Dagmara Olczak-Dąbrowska Dariusz Pawłyszcze

Sygn. akt VII AGa 870/19

UZASADNIENIE

wyroku z 22 czerwca 2021 r.

Pozwem wniesionym 26 stycznia 2018 r. A. G. (1) w zakresie swojej działalności gospodarczej wniósł o zasądzenie od P. 510.742,12 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 19 maja 2016 r. wraz z kosztami procesu według norm przepisanych tytułem dofinansowania projektu, zgodnie z zawartą przez strony umową.

Pozwana instytucja pośrednicząca (dalej: IP) w sprzeciwie (k.226) od nakazu zapłaty wniosła o odrzucenie pozwu ze względu na niedopuszczalność drogi sądowej, a na wypadek oddalenia tego zarzutu o oddalenie powództwa i przyznanie kosztów procesu według norm przepisanych (k.226), ponieważ decyzją z 17 maja 2016 r. (k.167) pozwany na podstawie art. 207 ust. 9 pkt 1 u. o finansach publicznych (dalej: u.f.p.) określił przypadającą do zwrotu kwotę dofinansowania na 481.899,12 zł, a wraz z odsetkami na 510.742,12 zł, oraz sposób jej zwrotu poprzez pomniejszenie o tę sumę płatności końcowej. Decyzja ta została uchylona decyzją Ministra Rozwoju i Finansów z 21 października 2016 r. (k.182), m.in. ze względu na bezpodstawne obliczenie sumy odsetek zamiast jedynie określenia terminu, od którego nalicza się odsetki, oraz objęcie korektą sum jeszcze niewypłaconych powodowemu beneficjentowi. Pozwany rozpoznał sprawę ponownie i decyzją z 28 grudnia 2017 r. (k.188) określił kwotę dofinansowania do zwrotu na 360.169,31 zł określając terminy, od których naliczają się odsetki i wyłączając z okresu naliczania odsetek okres od wszczęcia postępowania administracyjnego w dniu 3 listopada 2015 r. do doręczenia decyzji. IP podtrzymała zarzut objęcia korektą także płatności końcowej, chociaż, w przeciwieństwie do decyzji z 17 maja 2016 r., decyzja z 28 grudnia 2017 r. nie skorygowała tej płatności.

W odpowiedzi na sprzeciw (k.255) powodowy beneficjent cofnął pozew w zakresie żądania zapłaty 377.260,71 zł z odsetkami od 7 czerwca 2018 r., ponieważ decyzją z 30 maja 2018 r. (k.260) Minister Inwestycji i Rozwoju utrzymał w mocy decyzję z 28 grudnia 2017 r., przy czym beneficjentowi przysługują odsetki od tej sumy za okres od 19 maja 2016 r. do o trzymania decyzji MIiR w dniu 6 czerwca 2016 r.

Postanowieniem z 20 listopada 2018 r. Sąd I instancji oddalił wniosek pozwanego o odrzucenie pozwu, a zażalenie strony pozwanej zostało oddalone postanowieniem z 28 lutego 2019 r. (k.317).

Postanowieniem z 20 listopada 2018 r. Sąd umorzył postępowanie w sprawie co do sumy 377.260,71 zł (k.291).

Wyrokiem z 28 czerwca 2019 r. (k.357) Sąd I instancji uwzględnił powództwo w zakresie żądania zapłaty 133.481,81 zł z odsetkami i oddalił powództwo w pozostałym zakresie oraz ustalił, że powód ponosi koszty postępowania w74%, a pozwany w 26%.

Sąd I instancji ustalił następujący stan faktyczny.

Powodowy beneficjent 28 stycznia 2014 r. zawarł z pozwaną instytucją pośredniczącą umowę o dofinansowanie. Umowa była zmieniana kolejno czterema aneksami: z 22 maja 2014 r. zmieniającym datę rozpoczęcia realizacji projektu na 1 stycznia 2014 r., z 30 października 2015 r. wydłużającym realizację Projektu do 30 listopada 2015 r., z 26 listopada 2015 r. wydłużającym realizację do 11 grudnia 2015 r. oraz aneksem z 10 grudnia 2015 r. wydłużającym realizację do 31 grudnia 2015 r.

Maksymalna kwota dofinansowania na realizację Projektu, zgodnie z § 4 umowy, wynosiła 9.637.982,29 zł i nie mogła przekraczać 70% rzeczywistej kwoty wydatków kwalifikowalnych. Dofinansowanie było przekazywane ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w wysokości 85% kwoty dofinansowania oraz w formie dotacji celowej w wysokości 15 % kwoty dofinansowania. Umowa określała przekazanie powodowi środków dofinansowania na realizację Projektu w formie zaliczki lub refundacji poniesionych wydatków. Zgodnie z § 13 ust. 3 umowy zlecenie płatności na rzecz Beneficjenta miało być wystawiane w terminie do 30 dni od dnia złożenia przez Beneficjenta do Instytucji Pośredniczącej kompletnego i poprawnie wypełnionego wniosku o płatność, sporządzonego w oparciu o otrzymane faktury wystawione przez wykonawcę, u którego Beneficjent zamówił prace będące przedmiotem Projektu.

Zgodnie z § 13 ust. 17 umowy warunkiem wystawienia zlecenia płatności przez IP było złożenie przez Beneficjenta wniosku o płatność spełniającego wymogi formalne i merytoryczne oraz zatwierdzenie przez IP faktycznego i prawidłowego poniesienia wydatków oraz ich kwalifikowalności. Stosownie do § 13 ust. 23 umowy niezłożenie przez Beneficjenta żądanych wyjaśnień lub nieusunięcie przez niego braków powodowało wstrzymanie przekazania finansowania.

Z kolei na podstawie § 14 ust. 1 umowy Beneficjent był zobowiązany do zwrotu środków w całości lub w części, wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, naliczanych od dnia przekazania środków na rachunek bankowy beneficjenta, jeżeli doszłoby do wykorzystania całości lub części dofinansowania niezgodnie z przeznaczeniem, z naruszeniem obowiązujących procedur, lub gdy beneficjent pobrał całość lub cześć dofinansowania w sposób nienależny albo w nadmiernej wysokości. w przypadku takiej sytuacji IP, zgodnie z § 14 ust. 3 umowy, miał prawo dokonać pomniejszenia kolejnej transzy zaliczki lub refundacji o kwotę podlegającą zwrotowi lub wezwać beneficjenta do zwrotu środków w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania.

Beneficjent przedłożył IP jako wydatki do rozliczenia, w oparciu o otrzymane od wykonawcy faktury VAT, sumę 13.768.955,46 zł netto. w ramach realizacji Projektu Beneficjent łącznie otrzymał 9.127.240,17 zł.

Pismem z 23 maja 2016 r. pozwana IP poinformowała Beneficjenta, że wniosek o płatność złożony 10 grudnia 2015 r. został pozytywnie zweryfikowany pod względem formalnym, merytorycznym i finansowym. Kwota wydatków kwalifikowanych objętych wnioskiem, tj. 848.611,64 zł, została zatwierdzona w całości, a tym samym refundacji podlega 409.332,47 zł. Pismem z tej samej daty IP poinformowała również, że wniosek o płatność końcową złożony 4 stycznia 2016 r. został pozytywnie zweryfikowany pod względem formalnym, merytorycznym i finansowym. IP wyjaśniła jednocześnie, że wnioskowana refundacja w kwocie 746.625,67 zł została pomniejszona o 510.742,12 zł, w związku z czym zostały przekazane powodowi środki w kwocie 235.883,55 zł w dniach 17 i 19 maja 2016 roku.

Pomniejszenie wypłaty wiązało się z przeprowadzonymi w 2015 r. kontrolami NIK. w ramach rutynowej kontroli zostały wykryte nieprawidłowości: m.in. nieprzestrzeganie harmonogramu inwestycji, brak dostawy urządzeń aktywnych związanych z siecią informatyczną, naruszenie zasady konkurencyjności przy wykonywaniu sieci. od marca do kwietnia 2015 pozwana IP przeprowadziła u powoda kontrolę, na podstawie posiadanej dokumentacji, w celu ustalenia, czy Beneficjent w sposób właściwy wywiązuje się z umowy zawartej między stronami i działa zgodnie z ustawą o finansach publicznych. IP stwierdziła naruszenia i wydała zalecenia pokontrolne wstrzymując finansowanie oraz zobowiązała Beneficjenta do usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości pod rygorem nałożenia kary finansowej. w konsekwencji IP decyzją z 17 maja 2016 r. (k.167) wymierzyła powodowi korektę finansową w wysokości 510.742,12 zł, w tym kwotę należność główną w wysokości 481.899,12 zł oraz odsetki w wysokości 28.843,00 zł. w uzasadnieniu decyzji IP wskazał, że przyjęła minimalną korektę 5% (tj. minimalną przewidzianą w Taryfikatorze zalecanym przez Ministra Rozwoju Regionalnego) przedstawionych do rozliczenia wydatków w wysokości 13.768.955,46 zł netto, czyli 688.427,31 zł, z czego na dofinansowanie w przewidzianej umową wysokości 70% przypada suma 481.899,12 zł. Wartość korekty została potrącona z ostatniego wniosku o płatność. Decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności.

Na skutek złożonego przez Beneficjenta odwołania Minister Rozwoju i Finansów decyzją z 21 października 2016 r. (k.182) uchylił decyzję IP z 17 maja 2016 r. i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. IP decyzją z 28 grudnia 2017 r. (k.188) ustaliła sumę do zwrotu na 360.169,31 zł. IP ponownie zastosowała korektę 5%, lecz tym razem zastosowała ją do sumy wydatków netto, na które Beneficjent już otrzymał dofinansowanie 70%, tj. do sumy 10.290.551,66 zł. Po pomnożeniu tej ostatniej sumy czynnikami 0,05 i 0,7 IP otrzymała sumę korekty 360.169,31 zł. w uzasadnieniu IP wskazała, że decyzja nie obejmuje wydatków przedstawionych przez Beneficjenta do rozliczenia we wniosku o płatność końcową.

Na skutek odwołania Beneficjenta Minister Inwestycji i Rozwoju decyzją z 30 maja 2018 r. utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy.

Decyzję MIiR z 30 maja 2018 r. Beneficjent zaskarżył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Wyrokiem z 4 lutego 2019 r. WSA w Warszawie oddalił skargę. Powód złożył do Naczelnego Sądu Administracyjnego skargę kasacyjną, która do zamknięcia rozprawy w I instancji nie została rozpoznana (skarga i skarga kasacyjna k. 270 i 343).

Sąd Okręgowy następująco wyjaśnił podstawę prawną rozstrzygnięcia.

Powód na podstawie umowy cywilnoprawnej dochodzi od pozwanego wypłaty części zatrzymanego dofinansowania Projektu, natomiast pozwany twierdzi, że nie ma podstaw do uwzględnienia żądania pozwu, albowiem pozwany wydał decyzje administracyjne uprawniające go do zmniejszenia dofinansowania o sporną sumę. Po ograniczeniu żądania pozwu pismem z 27 lipca 2018 r. powód żąda sumy 133.481,81 zł tytułem wstrzymanego dofinansowania, na którą to sumę składa się należność główna w wysokości 121.729,81 zł, kwota 11.752 zł tytułem skapitalizowanych odsetek oraz dodatkowo odsetki w wysokości 54.118,82 zł od kwoty, co do której powód cofnął pozew, tj. od kwoty 377.260,71 zł, naliczonych za okres od dnia 19 maja 2016 r. do 9 czerwca 2018 r. tj. do dnia otrzymania decyzji Ministra Inwestycji i Rozwoju z 30 maja 2018 r. utrzymującej w mocy decyzję pozwanego z 27 grudnia 2017 r.

Podstawą do odmowy wypłaty w oparciu o ostatni (tj. nr 8) wniosek powoda jest decyzja IP z 28 grudnia 2017 r. utrzymana w mocy decyzją MIR z 30 maja 2018 r. Decyzja ta przewidywała zwrot przez powoda (zatrzymanie przez pozwaną IP) kwoty 360.169,31 zł. Decyzja ta została wydana po uchyleniu wcześniejszej decyzji IP z 17 maja 2016 r. zobowiązującej powoda do zwrotu kwoty 510.742,12 zł. Na kwotę objętą poprzednią decyzją składała się kwota 481.899,12 zł tytułem dofinansowania oraz kwota 28.843 zł tytułem skapitalizowanych odsetek. Analiza decyzji z 28 grudnia 2017 r. wskazuje, że w stosunku do wcześniejszej decyzji z 17 maja 2016 r. decyzja z 28 grudnia 2017 r. nie obejmuje kwoty skapitalizowanych odsetek w wysokości 28.843 zł oraz kwoty 121.729,81 zł zatrzymanego dofinansowania (510.742,12 zł - 28.843 zł - 121.729,81 zł = 360.169,31 zł).

Z uzasadnienie tej decyzji wynika, że przy wyliczaniu odsetek od środków, których zwrot nakazano powodowi, należy wyłączyć okres od 3 listopada 2015 r. (tj. od dnia wszczęcia postępowania administracyjnego do dnia doręczenia decyzji).

Na wstrzymanie wypłaty ostatecznie dochodzonej w niniejszej sprawie kwoty dofinansowania w wysokości 133.481,81 zł (obejmującej kwotę 121.729,81 zł) powód nie wyraził zgody. Kwota ta jest zatem kwotą należną powodowi do wypłaty, albowiem bez zgody beneficjenta i bez wydania decyzji administracyjnej przewidzianej w art. 207 u.f.p. IP nie może wstrzymać się z wypłatą dofinansowania.

W wyroku NSA z 12 października 2018 r., i GSK 1015/18, wyrażono pogląd, że rozwiązanie systemowe przyjęte w art. 207 u.f.p. polega na tym, że odzyskiwanie środków unijnych i środków uzupełniających z dotacji celowej z budżetu państwa odbywa się na drodze administracyjnej. W ocenie NSA, w przypadku naruszenia procedur związanych z dofinansowaniem unijnym i wypłaconą dotacją celową, uzyskane przez beneficjenta z rzeczonym naruszeniem środki podlegają zwrotowi. Podstawą takiego zwrotu jest decyzja administracyjna, przy czym decyzja ta ma charakter deklaratoryjny i nie tworzy nowego stosunku prawnego, ma jedynie pomocniczy charakter (por. wyrok NSA z dnia 13 czerwca 2017 r., sygn. akt II GSK 3644/15). obowiązek zwrotu dofinansowania powstaje z chwilą zaistnienia przesłanek przewidzianych przepisami prawa (por. wyrok WSA w Szczecinie z dnia 6 września 2017 r., sygn. akt i SA/Sz 240/17).

W niniejszej sprawie, wobec braku decyzji administracyjnej i zgody powoda na wstrzymanie płatności, zasądzeniu na rzecz powoda na podstawie łączącej strony umowy podlega kwota zgłoszona w piśmie z 27 lipca 2018 r. w wysokości 133.481,81 zł stanowiąca różnicę między środkami należnymi a wypłaconymi, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wymagalności powyższej kwoty liczonymi od dnia 19 maja 2016 r. do dnia zapłaty.

W pozostałym zakresie tj. co do kwoty 54.118,82 zł dochodzonej tytułem skapitalizowanych odsetek od kwoty cofniętego roszczenia w wysokości 377.260,71 zł od dnia 19 maja 2016 r. do 6 czerwca 2018 r., powództwo podlegało oddaleniu.

W apelacji pozwana instytucja pośrednicząca wniosła o zmianę wyroku i oddalenie powództwa w całości oraz przyznanie kosztów zarzucając naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na wynik sprawy:

1) art. 328 § 2 k.p.c. przez niewyjaśnienie w uzasadnieniu wyroku podstawy prawnej rozstrzygnięcia;

2) art. 233 § 1 w zw. z art. 232 k.p.c. przez bezpodstawne ustalenie, że:

a) doszło do częściowego niewykonania umowy przez IP,

b) IP może nałożyć na beneficjenta korektę finansową tylko wydając decyzję administracyjną o zwrocie dofinansowania oraz że cała kwota korekty finansowej nałożonej na beneficjenta musi być objęta decyzją administracyjną o zwrocie dofinansowania,

c) pozwany w pełni zaakceptował wydatki poniesione przez beneficjenta na realizację projektu.

W odpowiedzi na apelację beneficjent wniósł o oddalenie apelacji i przyznanie kosztów.

Sąd II instancji zważył, co następuje.

Nie zachodzą zarzucane apelacją naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. przy ustalaniu stanu faktycznego, który w istocie był niesporny. Spór o to, czy niezapłacenie pełnego dofinansowania przez IP jest niewykonaniem łączącej strony umowy, wynika ze sporu o skuteczność pomniejszenia wynagrodzenia o korektę finansową. Z kolei spór o to, czy warunkiem koniecznym pomniejszenia dofinansowania jest uprzednie wydanie przez IP decyzji administracyjnej określającej sumę korekty, jest sporem prawnym, który zostanie omówiony niżej, w wyjaśnieniu podstawy prawnej rozstrzygnięcia. Zakwestionowana w apelacji teza sądu I instancji, iż IP może nałożyć na beneficjenta korektę finansową tylko wydając decyzję administracyjną, jest poglądem prawnym, a nie ustaleniem faktu. Niesporne jest także, iż IP nie zarzuciła żadnemu z przedstawionych do rozliczenia wydatków, że jest wydatkiem niekwalifikowalnym. Podnoszona przez IP korekta 5% obniża wszystkie przedstawione do rozliczenia wydatki, bez uznania któregokolwiek z tych wydatków za bezpodstawny (niekwalifikowalny).

Sąd odwoławczy uzupełnił ustalenia sądu I instancji o poniższe, dokładniejsze przedstawienie wydanej przez pozwanego decyzji z 28 grudnia 2017 r. (k.188). Poza ustaleniem sumy do zwrotu w wysokości 360.169,31 zł decyzja, na podstawie art. 207 ust. 9 u.f.p., określiła terminy, od których naliczane są odsetki od kwot składających się na tą sumę:

- od 110.880,79 zł od 10 czerwca 2014 r.

- od 185.374,97 zł od 16 września 2015 r.

- od 9.229,84 zł od 5 maja 2016 r.

- od 34.212,14 zł od 11 lutego 2016 r.

- od 4.713,35 zł od 1 grudnia 2015 r.

- od 4.521,93 zł od 23 grudnia 2015 r.

- od 11.236,29 zł od 27 kwietnia 2016 r.

wyłączając z okresu opóźnienia okres od 3 listopada 2015 r. do dnia doręczenia decyzji, co nastąpiło 6 czerwca 2018 r. (oświadczenie powoda w odp. na sprzeciw k.256).

Sąd Apelacyjny podzielił ocenę prawną Sądu Okręgowego.

Procedura rozliczania dotacji ze środków europejskich oraz uzupełniającej ją dotacji celowej jest następująca. Na podstawie art. 207 ust. 1 u.f.p. zwrotowi podlegają środki otrzymane w ramach dofinansowania, jeżeli zostały one:

„ 1) wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem,

2) wykorzystane z naruszeniem procedur, o których mowa w art. 184,

3) pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości”.

IP przed wypłatą środków z tytułu dofinansowania bada faktury przedstawione przez beneficjenta do rozliczenia. W przypadku stwierdzenia, że określony wydatek spełnia przesłanki z art. 207 ust. 1 pkt 1 lub 2 u.f.p. (tzw. wydatek niekwalifikowalny; natomiast pkt 3 dotyczy pobrania dotacji niemającej oparcia w żadnej fakturze, wypłaconej omyłkowo, np. na skutek błędów rachunkowych), IP pomija ten wydatek przy obliczaniu sumy obydwu dotacji (w niniejszej sprawie 70% wydatku netto) i na podstawie art. 207 ust. 8 u.f.p. wzywa beneficjenta do:

„ 1) zwrotu środków lub

2) do wyrażenia zgody na pomniejszenie kolejnych płatności”.

Zwrot środków przez beneficjenta stosuje się, gdy „niekwalifikowalność” wydatku została dostrzeżona przez IP po wypłaceniu beneficjentowi środków obliczonych w oparciu o ten wydatek. Zwrot możliwy jest w każdy sposób przewidziany prawem cywilnym, w tym przez potrącenie. Jeżeli beneficjent mimo wezwania nie zwraca środków (tj. ani nie wpłaca odpowiedniej sumy na rachunek IP, ani nie składa o świadczenia o potrąceniu), IP na podstawie art. 207 ust. 9 u.f.p. wydaje decyzję określająca sumę do zwrotu oraz sposób zwrotu. Wydaje się, że nawet w przypadku wskazania w decyzji zapłaty na rachunek jako sposobu zwrotu możliwe jest następnie złożenie oświadczenia o potrąceniu przez każdą ze stron (beneficjenta lub IP), co wynika z art. 499 k.c., przy czym wiąże termin wymagalności wierzytelności IP wskazany w decyzji poprzez określenie terminu, od którego nalicza się odsetki.

Natomiast wezwanie „ do wyrażenia zgody na pomniejszenie kolejnych płatności” IP powinna stosować tylko, jeśli beneficjent wciąż nie otrzymał sumy dofinasowania z zakwestionowanej faktury. Powstaje pytanie, jak ma postąpić instytucja pośrednicząca, jeżeli beneficjent odmawia wyrażenia zgody. Art. 207 ust. 9 u.f.p. stanowi wyłącznie o decyzji określającej sumę do zwrotu, tymczasem w przypadku z art. 207 ust. 8 pkt 2 u.f.p. właściwsza byłaby decyzja określająca sumę pomniejszenia płatności.

W uzasadnieniu decyzji z 21 października 2016 r. (k.182), uchylającej decyzję z 17 maja 2016 r. (pierwszą z decyzji pozwanego), Minister Rozwoju i Finansów przyjął literalną wykładnię art. 207 ust. 9 u.f.p. i uznał, że decyzja może dotyczyć tylko środków już wypłaconych beneficjentowi. Z tego względu pozwana IP uznała, że dopuszczalne jest podniesienie zarzutu pomniejszenia kolejnej płatności w procesie z powództwa beneficjenta przeciwko instytucji pośredniczącej o zapłatę kolejnej płatności.

Podstawy do żądania zwrotu środków oraz pomniejszenia płatności są takie same. Przyjęcie tezy pozwanej IP prowadziłoby do tego, że wiążąca ocena wydatków beneficjenta jako kwalifikowalnych byłaby dokonywana zarówno w postępowaniu administracyjnym jak i w procesie o wypłatę dofinansowania. Skutkiem mogłoby być rozbieżne orzecznictwo sądów administracyjnych i sądów powszechnych w tym zakresie. Sam fakt, iż określona wykładnia jest bardzo niefortunna systemowo, nie przesądza o jej niedopuszczalności, jeśli niewątpliwą wolą ustawodawcy byłoby przełamanie zasady poddania danych zagadnień wyłącznie albo postępowaniu administracyjnemu albo postępowaniu sądowemu. Jednakże art. 207 u.f.p. nie daje podstaw do przyjęcia, że celem ustawodawcy było, aby o możliwości pomniejszenia niezrealizowanej płatności orzekał sąd powszechny, mimo iż o obowiązku zwrotu niewątpliwie orzeka instytucja pośrednicząca i organ odwoławczy, a w dalszej kolejności sąd administracyjny. Ustawodawca nie uregulował tej kwestii, co jednak nie oznacza, że a contrario celem ustawy było powierzenie rozpoznawania tej kwestii sądom powszechnym w ramach oceny skuteczności zarzutu potrącenia podniesionego przez instytucję pośredniczącą przeciwko beneficjentowi.

Wśród obowiązkowych regulacji, które powinna zawierać umowa o dofinansowanie, jest określenie „warunków i terminów zwrotu środków” (art. 206 ust. 2 u.f.p.), lecz nie ma warunków pomniejszenia płatności. Przepis ten wskazuje, że ustawodawca przez zwrot środków mógł rozumieć także ich pomniejszenie przed wypłatą dofinansowania. Wobec braku możliwości jednoznacznego ustalenia woli ustawodawcy należy kierować się wykładnią systemową i uznać, że skoro sprawy o zwrot środków należą do postępowania administracyjnego, to należą do niego również sprawy o pomniejszenie środków. Wobec powyższego za błędną należy uznać wykładnię przyjętą w decyzji MRiF z 21 października 2016 r., iż warunkiem wydania decyzji z art. 207 ust. 9 u.f.p. jest uprzednia wypłata środków, aczkolwiek nie można wykluczyć, że celem ustawodawcy było, aby środki były wypłacane beneficjentom zgodnie z ustalonym umową harmonogramem, a później ewentualnie zwracane, w razie ich skutecznego zakwestionowania (tj. w drodze ostatecznej decyzji administracyjnej lub zgodzie beneficjenta na zwrot bez potrzeby wydawania decyzji). Rozstrzygnięcie powyższej kwestii należy do organów i sądów administracyjnych. Do oddalenia apelacji pozwanego wystarcza przyjęcie, że wydanie decyzji z art. 207 ust. 9 u.f.p. (o wysokości sumy do zwrotu, ewentualnie także o sumie do pomniejszenia) jest konieczne do podniesienia przez IP w procesie o zapłatę dofinansowania zarzutu potrącenia (w przypadku decyzji o zwrocie) lub zarzutu niepowstania roszczenia o zapłatę (w przypadku decyzji o pomniejszeniu środków). Oczywiście zgoda beneficjenta na pomniejszenie czyni decyzję zbędną, lecz w niniejszej sprawie beneficjent nie wyraził zgody.

IP zasadnie podnosi, że nałożenie „korekty” nie wymaga decyzji administracyjnej, lecz następuje w drodze wezwania beneficjenta do zwrotu środków albo wyrażenia zgody na ich pomniejszenie. Jednakże w razie odmowy zgody lub milczenia beneficjenta konieczne jest wydanie decyzji, od której przysługuje odwołanie, i dopiero decyzja ostateczna, podlegająca kontroli sądu administracyjnego, jest podstawą do odmowy wypłaty dofinansowania. Argument IP, iż decyzja z art. 207 ust. 9 u.f.p. ma charakter deklaratoryjny, nawet w razie zasadności tej tezy nie czyni możliwym rozpoznanie zarzutu potrącenia w procesie przed sądem powszechnym, skoro spory beneficjentów z instytucjami pośredniczącymi o kwalifikowalność wydatków zostały przekazane do postępowania administracyjnego.

W niniejszej sprawie żaden z wydatków beneficjenta (przedłożonych przez niego faktur) nie został uznany przez IP za niekwalifikowalny, tj. spełniający przesłanki z art. 207 ust. 1 pkt 1 lub 2 u.f.p. IP stwierdziła nieprawidłowości w sposobie realizacji projektu przez beneficjenta, lecz ich skutkiem nie była bezpodstawność konkretnego wydatku, tylko pomniejszenie całego dofinansowania o 5%, czyli w istocie zmniejszenie dofinansowania z poziomu 70% do 0,95x70 = 66,5%. Nie zmienia to jednak okoliczności, że decyzje wydawane na podstawie art. 207 ust. 9 u.f.p. muszą wymieniać kwotę do zwrotu (ew. do pomniejszenia), a określona procentowo „korekta finansowa” stanowi jedynie element uzasadnienia decyzji. Sąd powszechny może pomniejszyć niewypłacone dofinansowanie tylko w oparciu o decyzję administracyjną o pomniejszeniu płatności (ew. o zwrocie płatności już wypłaconych). Sąd powszechny nie może zastąpić decyzji oceną, iż skoro decyzja o zwrocie części poprzednich płatności została uzasadniona „korektą” w wysokości 5%, to takie same pomniejszenie należy zastosować do następnych płatności.

Decyzją z 28 grudnia 2017 r. IP określiła sumę do zwrotu na 360.169,31 zł obliczoną jako 5% już wypłaconego dofinansowania. W decyzji rozbiła tę sumę na 7 kwot, każda z innym terminem, „ od którego nalicza się odsetki”. Jednocześnie w decyzji wyłączono z naliczania odsetek okres od 3 listopada 2015 r. do dnia doręczenia decyzji, czyli 6 czerwca 2018 r. W przypadku 5 kwot odsetki miały być naliczane dopiero od dni przypadających po 3 listopada 2015 r., zatem w zakresie tych odsetek decyzja miałaby znaczenie tylko w razie niedokonania zwrotu do 6 czerwca 2018 r. Zwrot został dokonany przez potrącenie skuteczne z dniem wymagalności dochodzonej płatności, tj. 19 maja 2016 r. (art. 499 k.c.). Dlatego IP przysługują odsetki tylko od kwot 110.880,79 zł od 10 czerwca 2014 r. i od 185.374,97 zł od 16 września 2015 r. – do 3 listopada 2015 r. Dlatego powodowy beneficjent obliczając sumę 377.260,71 zł, co do której cofnął pozew, do sumy do zwrotu 360.169,31 zł dodał wskazane wyżej odsetki od tych 2 sum w wysokości 17.091,40 zł. Beneficjent do sumy 360.169,31 zł dodał odsetki ustawowe zamiast odsetek od zaległości podatkowych, zgodnie z art. 207 ust. 1 u.f.p. W tym okresie odsetki od zaległości podatkowych były niższe od ustawowych i powód mógł cofnąć pozew w mniejszym zakresie, co nie uchybia skuteczności cofnięcia.

W zakresie, w jakim beneficjent nie cofnął pozwu, powództwo podlega uwzględnieniu na podstawie art. 353 k.c., tj. obowiązkiem IP jest zapłata ostatniej części umówionego dofinansowania. Sąd I instancji nie wskazał tego przepisu jako podstawy prawnej rozstrzygnięcia, co – wbrew apelacji - w tym przypadku nie oznacza naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. Obowiązek zapłaty dofinansowania był niesporny, sporna była możliwość pomniejszenia dofinansowania i Sąd Okręgowy wskazał art. 207 u.f.p. jako podstawę do niedopuszczalności pomniejszenia bez uprzedniej decyzji administracyjnej.

Niesporne było, że w chwili wniesienia pozwu do zapłaty tytułem dofinansowania pozostało 510.742,12 zł. IP odmówiła zapłaty tej sumy ze względu na potrącenie z sumą korekty finansowej 481.899,12 zł i odsetek od korekty w wysokości 28.843 zł. Obydwie te kwoty zostały ustalone w decyzji IP z 17 maja 2016 r., lecz po jej uchyleniu i wydaniu ostatecznej decyzji z 29 grudnia 2017 r. okazało się, że potrącenie jest skuteczne tylko w zakresie sumy 360.169,31 zł oraz odsetek od zaległości podatkowych obliczonych za okresy wskazane w decyzji. Jak wyżej wskazano beneficjent cofnął pozew nawet w większym zakresie i w pozostałym zakresie powództwo jest zasadne.

Argumenty IP, iż nie jest możliwa zapłata dofinansowania po zakończeniu programu i jego rozliczeniu, nie mają podstawy prawnej. Ani umowa, ani ustawa nie wymieniają tych okoliczności jako powodującej wygaśnięcie prawa do dofinansowania.

Ponieważ apelacja pozwanego była bezzasadna, sąd odwoławczy oddalił apelację w myśl art. 385 k.p.c.

Na podstawie art. 98 k.p.c. powodowi przysługuje zwrot kosztów zastępstwa w postępowaniu apelacyjnym w wysokości 75% stawki minimalnej.