Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 10 września 2020 r. Sąd Rejonowy w Oławie zasądził od R. B. na rzecz strony powodowej (...) Bank (...) S.A. we W. w kwotę 6 030,11 zł z odsetkami umownymi liczonymi od kwoty 5294, 93 zł wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP w skali roku, z tym zastrzeżeniem, że wysokość tych odsetek nie może przekraczać wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od 28 maja 2019 r. do dnia 10 września 2020 r. i zasądzoną kwotę rozłożył na 31 rat płatnych w kwotach i terminach wskazanych w pkt I wyroku. W pozostałym zakresie Sąd Rejonowy powództwo oddalił oraz zasądził od pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 320,69 zł kosztów postępowania.

Strona powodowa wywiodła apelację w części oddalającej powództwo, zarzucając:

- naruszenie prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie przepisów art.385 ¹ § 1 k.c. w zw. z art. 58 § 1 k.c. polegające na przyjęciu, że prowizja z tytułu udzielenia kredytu stanowi niedozwolone klauzule umowne, mimo że przepis art.385 ¹ § 1 k.c. nie ma zastosowania do postanowień umownych określających główne świadczenie stron w tym cenę lub wynagrodzenie, jeśli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny, a jak ustalono w sprawie prowizja stanowi wynagrodzenie banku z tytułu wykonania czynności bankowej i jednocześnie nie ustalono, aby postanowienie to było sformułowane w sposób niejednoznaczny.

Wskazując na powyższy zarzut strona powodowa wniosła o uchylenie zaskarżonej części wyroku z dnia 10 września 2020 r. oraz wydanie wyroku zasądzającego roszczenie w wysokości 9030,11 zł wraz z dalszymi odsetkami od 8294,92 zł dnia 28 maja 2019 r. do dnia zapłaty w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP w skali roku, jednak nie więcej niż odsetki maksymalne za opóźnienie i zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych w tym kosztów postępowania apelacyjnego.

Powódka w odpowiedzi na pozwana w odpowiedzi na apelację wniosła o oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Sąd pierwszej instancji, po wszechstronnym rozważeniu zebranego w sprawie materiału dowodowego, poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które Sąd drugiej instancji przyjął za własne, i na tej podstawie sformułował trafne wnioski prawne, które należało w całości zaakceptować.

Sąd Okręgowy za chybiony uznał zarzut apelacyjny dotyczący naruszenia przez Sąd pierwszej instancji prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie 385 ¹ § 1 k.c. w zw. z art. 58 § 1 k.c.

Ocena prawidłowości zastosowania 385 ¹ § 1 k.c. wymagała w pierwszej kolejności ustalenia charakteru postanowienia umowy pożyczki przewidującego prowizję rzecz powodowego Banku, w tym wyjaśnienia czy dotyczyło ono głównego świadczenia stron.

Sąd drugiej instancji nie podziela stanowiska strony powodowej, iż prowizja jest świadczeniem głównym z umowy pożyczki łączącej strony, albowiem stanowi ona wynagrodzenie Banku.

Strony niewątpliwie łączyła umowa o kredyt konsumencki, a zatem poszczególne postanowienia umowne winny być oceniane z uwzględnieniem regulacji zawartej w ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim ( Dz. U. z 2019 r., poz. 1083 t.j.).

Zgodnie z art. 5 ust. 6 i 6a powołanej ustawy prowizja należy do pozaodsetkowych kosztów kredytu, a zatem – w ocenie Sądu drugiej instancji – w przypadku kredytów konsumenckich z woli ustawodawcy prowizja nie jest świadczeniem głównym.

Wynika to także pośrednio z regulacji zawartej w art. 36 a ustawy o kredycie konsumenckim, w którym określono górną granicę pozaodsetkowych kosztów kredytu, a zatem także prowizji. Skoro ustawodawca postanowił zaingerować w sposób ustalania prowizji od kredytu, i przeciwstawił tę opłatę odsetkom od kredytu, to zaliczył ją do innej kategorii świadczeń związanych z umową niż świadczenie główne.

W tym zakresie Sąd Okręgowy podziela stanowisko wyrażone w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2021 r., III CZP 43/20 ( nie publ.), zgodnie z którym wynagrodzenie prowizyjne ( prowizja), stanowiące wynagrodzenie z tytułu udzielenia pożyczki, do której mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim ( Dz. U. z 2019 r., poz. 1083 t.j.) nie jest świadczeniem głównym w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c.

Oznacza to, iż Sąd Rejonowy prawidłowo opowiedział się za dopuszczalnością zastosowania art. 385 ¹ § 1 k.c. do badania postanowień umowy dotyczących prowizji pod kątem ewentualnych postanowień abuzywnych.

Podkreślić przy tym należy, iż dopuszczalność zastosowania art. 385 ¹ § 1 k.c. do postanowień umów konsumenckich regulujących wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu nie budzi już wątpliwości ( por. uchwale Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2021 r., III CZP 43/20 ( nie publ.); wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 26 marca 2020 r., C-779/18 www.eur-lex.europa.eu ).

Wskazany przepis został prawidłowo zastosowany przez Sąd pierwszej instancji, a konkluzja, iż postanowienia umowy pożyczki łączącej strony w zakresie obciążenia pozwanej prowizją są abuzywne, jest trafna.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne).

Rażące naruszenie interesów konsumenta należy rozumieć jako nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym. Natomiast działanie wbrew dobrym obyczajom (w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego) oznacza tworzenie przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową stron takiego stosunku.

Jak słusznie wskazał to Sąd Rejonowy opłata prowizyjna ustalona na kwotę odpowiadającą 25 % samej pożyczki, przy jednoczesnym ustaleniu odsetek umownych na sumę ponad 5 000 zł, w sposób oczywisty narusza dobre obyczaje oraz uzasadnione interesy pozwanej.

Zastrzeżona w umowie prowizja była rażąco zawyżona i nie znajdowała żadnego uzasadnienia w kosztach prowadzonej przez Bank działalności gospodarczej.

Na marginesie dodać należy, iż niezasadny był zarzut naruszenia art. 58 §1 k.c., albowiem przepis ten w ogóle nie znalazł zastosowania w niniejszej sprawie.

W art. 385 ¹ § 1 k.c. przewidziany został szczególny rodzaj sankcji, który należy odróżnić od nieważności, wzruszalności oraz bezskuteczności względnej i zawieszonej, a jest to sankcja bezskuteczności częściowej ex lege, która znajduje zastosowanie z mocy ustawy i działa ex tunc, natomiast orzeczenie sądowe, w którym dane postanowienie umowne zostaje uznane za niedozwolone, ma charakter deklaratoryjny, a nie konstytutywny. Konsekwencją stwierdzenia, że dane postanowienie umowne ma charakter niedozwolony w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c., jest działająca ex lege sankcja bezskuteczności niedozwolonego postanowienia, połączona z przewidzianą w art. 385 ¹ § 2 k.c. zasadą związania stron umową w pozostałym zakresie, a nie nieważność tych postanowień czy całej umowy.

Z tych też przyczyn na podstawie art. 385 k.p.c. apelacja podlegała oddaleniu.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono zgodnie z art. 98 §1 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 3 i § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie ( Dz.U. z 2015 r., poz.1800).

Sędzia SO Beata Stachowiak