Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 stycznia 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodnicząca: Sędzia SA Magdalena Tymińska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 18 stycznia 2022 r. w W.

sprawy D. S.

przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno - Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W.

o wysokość policyjnej emerytury

na skutek apelacji D. S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie XIV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 26 sierpnia 2020 r. sygn. akt XIV U 1978/19

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od D. S. na rzecz Dyrektora Zakładu Emerytalno- Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu apelacyjnym.

Magdalena Tymińska

Sygn. akt III AUa 1296/20

UZASADNIENIE

Decyzją z 3 czerwca 2019 r. Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji po rozpatrzeniu wniosku D. S. z 6 maja 2019 r. od dnia 1 maja 2019 r. tj. od następnego dnia po zwolnieniu ze służby ustalił prawo do emerytury i jej wysokości wraz z podwyższeniem z tytułu inwalidztwa pozostającego w związku ze służbą w Policji. W uzasadnieniu wskazano, że z wysługi emerytalnej został wyłączony okres zawieszenia w czynnościach służbowych od 29 października 2007 r. do 30 kwietnia 2009 r.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył D. S., zaskarżając decyzję w całości. Zaskarżonej decyzji zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 16 ust. 2 ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Marszałkowskiej, Straży Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (dalej: „ustawa zaopatrzeniowa”) poprzez bezpodstawne wyłączenie z wysługi emerytalnej okresu zawieszenia w czynnościach służbowych od 29 października 2007 r. do 30 kwietnia 2009 r. w sytuacji, gdy postępowanie karne zostało umorzone co do jednego z zarzucanych czynów, a co drugiego został uniewinniony. Odwołujący się wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji w całości poprzez przyznanie świadczenie emerytalnego z uwzględnieniem łącznego okresu służby wynoszącego 18 lat i 1 dzień z podwyższeniem emerytury o 15% podstawy wymiaru z tytułu inwalidztwa, czyli w łącznej wysokości 62,8% podstawy wymiaru emerytury (odwołanie k. 3- 6).

W odpowiedzi na odwołanie Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu wskazano, że zgodnie z treścią art. 3 ust. 1 pkt 7 ustawy zaopatrzeniowej przez wysługę emerytalną rozumie się okres służby w Policji z wyjątkiem okresów zawieszenia w czynnościach służbowych, a także okresy różnorzędne, łącznie z okresami o których mowa w art. 14 i 16. Stosownie do treści art. 16 ust. 1 i 2 ww. ustawy funkcjonariuszom, którzy spełniają warunki określone w art. 12, zalicza się do wysługi emerytalnej, uwzględnianej przy obliczaniu emerytury na podstawie art. 15 lub 15e, posiadane przed przyjęciem do służby okresy składkowe i nieskładkowe, w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Do wysługi emerytalnej zalicza się również okresy pozbawienia wolności i odbywania kary pozbawienia wolności oraz okresy zawieszenia w czynnościach służbowych, w przypadku gdy funkcjonariusz został uniewinniony lub postępowanie karne zostało umorzone, albo gdy nie został ukarany karą dyscyplinarną wydalenia ze służby. Przepis art. 16 ust. 2 ustawy w brzmieniu obowiązującym od 11 czerwca 2007r. wyłączył możliwość zaliczenia funkcjonariuszowi do wysługi lat okresu zawieszenia w czynnościach, gdy postępowanie karne zostało warunkowo umorzone. Taka możliwość istniała jedynie do 11 czerwca 2007 r. Warunkowe umorzenie jest orzekane w oparciu o inną podstawę prawną niż umorzenie postępowania karnego z innych przyczyn.

Sąd Okręgowy w Warszawie XIV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 26 sierpnia 2020 r. oddalił odwołanie D. S..

Sąd Okręgowy ustalił w sprawie następujący stan faktyczny:

Wyrokiem Sądu Rejonowego w (...) II Wydział Karny z 25 listopada 2008 r. w sprawie sygn. akt (...) na mocy art. 66 par 1 i par 2, art. 67 § 1 k.k. postępowanie karne przeciwko D. S. oskarżonemu o to, że w dniu 3 września 2007 r. w S. woj. (...) jako funkcjonariusz Komendy Powiatowej Policji w M. pełniąc służbę w ramach patrolu interwencyjnego wspólnie ze st. post. E. B., podejmując interwencję w miejscu, gdzie wedle posiadanych przez niego informacji doszło do zaistnienia wykroczenia kradzieży telefonu komórkowego marki (...) o wartości około 200 zł na szkodę M. H., zaniechał wykonania czynności służbowych zmierzających do ujęcia obecnego na miejscu zdarzenia sprawcy, ustalenia jego tożsamości, ustalenia tożsamości obecnych na miejscu wykroczenia świadków, a nadto zaniechał wykonania czynności służbowej polegającej na zapisie w notatniku służbowym podjętej interwencji i sposobu jej załatwienia, mimo poinformowania i posiadanej wiedzy o dokonanym wykroczeniu, tym samym działając na szkodę interesu społecznego, a także na szkodę M. H., tj. o przestępstwo z art. 231 § 1 k.k., warunkowo umorzono na okres 2 lat próby; na mocy art. 67 § 3 k.k. w zw. z art. 39 pkt 7 k.k. i art. 49 § 1 k.k. orzeczono wobec D. S. świadczenie pieniężne w kwocie 500 zł na rzecz Fundacji (...) w W. na cel związany z udzielaniem pomocy osobom pokrzywdzonym działalnością przestępczą; na zasadzie art. 414 § 1 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. D. S. uniewinniono natomiast od popełnienia czynu zarzucanego mu w punkcie II aktu oskarżenia; na zasadzie art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 633 k.p.k. zwolniono D. S. od obowiązku ponoszenia należnych Skarbowi Państwa kosztów procesu za postępowanie odnośnie czynu zarzucanego mu w punkcie I aktu oskarżenia, a na zasadzie art. 632 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 633 k.p.k. kosztami procesu za postępowanie toczące się przeciwko D. S. odnośnie czynu zarzucanego mu w punkcie II aktu oskarżenia obciążono Skarb Państwa.

Odwołujący się D. S. (urodzony (...)) 6 maja 2019 r. złożył wniosek o emeryturę. Decyzją z 3 czerwca 2019 r. Dyrektor ZER MSWiA ustalił odwołującemu się od 1 maja 2019 r. tj. od następnego dnia po zwolnieniu ze służby, prawo do emerytury i jej wysokości wraz z podwyższeniem z tytułu inwalidztwa pozostającego w związku ze służbą w Policji. W uzasadnieniu wskazano, że z wysługi emerytalnej został wyłączony okres zawieszenia w czynnościach służbowych od 29 października 2007 r. do 30 kwietnia 2009 r.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym wyroku Sądu Rejonowego w (...) Wydział II Karny w sprawie sygn. (...). Sąd dał wiarę dokumentom, gdyż żadna ze stron nie kwestionowała ich wartości dowodowej, a nadto brak było jakichkolwiek podstaw by podważać ich prawidłowość.

Sąd Okręgowy w tak ustalonym stanie faktycznym zważył, że odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 3 ust. 1 pkt 7 ustawy zaopatrzeniowej przez wysługę emerytalną rozumie się okres służby w Policji z wyjątkiem okresów zawieszenia w czynnościach służbowych, a także okresy im równorzędne, łącznie z okresami o których mowa w art. 14 i 16. Zgodnie z art. 16 ust. 1 ww. ustawy funkcjonariuszom, którzy spełniają warunki określone w art. 12, zalicza się do wysługi emerytalnej, uwzględnianej przy obliczaniu emerytury na podstawie art. 15 lub art. 15e, posiadane przed przyjęciem do służby okresy składkowe i nieskładkowe, w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Do wysługi emerytalnej zalicza się również okresy pozbawienia wolności i odbywania kary pozbawienia wolności oraz okresy zawieszenia w czynnościach służbowych, w przypadku gdy funkcjonariusz został uniewinniony lub postępowanie karne zostało umorzone, albo gdy nie został ukarany karą dyscyplinarną wydalenia ze służby (ust. 2).

Przepis art. 16 ust. 2 ww. ustawy w brzmieniu obowiązującym od 11 czerwca 2007 r. wyłączył możliwość zaliczenia funkcjonariuszowi do wysługi lat okresu zawieszenia w czynnościach, gdy postępowanie karne zostało warunkowo umorzone. Taka możliwość istniała jedynie do 11 czerwca 2007 r.. Instytucja warunkowego umarzania postępowania jest instytucją różną od umorzenia postępowania.

Warunkowe umorzenie postępowania możliwe jest, gdy okoliczności popełnienia czynu i wina nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy nie karanego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania sprawca będzie przestrzegał porządku prawnego, a w szczególności nie popełni przestępstwa. Warunkowe umorzenie jest środkiem probacyjnym, który opiera się na zaniechaniu skazania i wymierzenia kary winnemu popełnienia przestępstwa. Ze względu na warunki zagrożenia karą z § 2 stanowi z samego założenia środek walki z drobną przestępczością; orzeczenie o warunkowym umorzeniu jest zawsze fakultatywne. Warunkowe umorzenie jest w gruncie rzeczy warunkowym (na próbę) zwolnieniem od ponoszenia przez sprawcę kary, a oznacza w istocie kontrolowaną wolność. Negatywny wynik próby otwiera możliwość orzeczenia racjonalnej kary lub środka karnego z uwzględnieniem zachowania się sprawy po orzeczeniu o warunkowym umorzeniu.

Umorzenie postępowania karnego występuje natomiast na podstawie przesłanek przewidzianych w kodeksie postępowania karnego w okolicznościach, gdy brak jest podstaw do prowadzenia tego postępowania. Umorzenie postępowania karnego jest uregulowane w art. 17 k.p.k. W przepisie tym ustawodawca wprowadza negatywny katalog okoliczności, które uniemożliwiają kontynuowanie postępowania karnego. Zgodnie z art. 17 § 1 k.pk. nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza gdy: 1. czynu nie popełniono albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie jego popełnienia; 2. czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa; 3. społeczna szkodliwość czynu jest znikoma; 4. ustawa stanowi, że sprawca nie podlega karze; 5. oskarżony zmarł; 6. nastąpiło przedawnienie karalności; 7. postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało prawomocnie zakończone albo wcześniej wszczęte toczy się; 8. sprawca nie podlega orzecznictwu polskich sądów karnych; 9. brak skargi uprawionego oskarżyciela; 10. brak wymaganego zezwolenia na ściganie lub wniosku o ściganie pochodzącego od osoby uprawnionej, chyba że ustawa stanowi inaczej; 11. zachodzi inna okoliczność wyłączająca ściganie.

Zatem wydane na podstawie ww. przesłanek orzeczenie o umorzeniu postępowania stwierdza jedynie niedopuszczalność procesu, ale nie rozstrzyga w ogóle o meritum sprawy. W tym znaczeniu przesłankami procesowymi są jedynie okoliczności określone w art. 17 § 1 pkt 5-10 k.p.k., a spośród okoliczności objętych zakresem art. 17 § 1 pkt 11 k.p.k. tylko takie, które stanowią przeszkodę do wszczęcia i prowadzenia procesu, u podstaw których nie leży merytoryczna ocena sprawy. Negatywne przesłanki mają charakter przeszkód formalnych. Natomiast, w razie wystąpienia negatywnych przesłanek, o których mowa w 17 § 1 pkt 1-4 k.p.k. także następuje umorzenie postępowania wobec niedopuszczalności procesu, ale w tych wypadkach, orzeczenie ma merytoryczny charakter, gdyż rozstrzyga o przedmiocie procesu, czyli odpowiedzialności oskarżonego (gdy czynu nie popełniono, nie zawierał znamion czynu zabronionego, społeczna szkodliwość czynu jest znikoma lub sprawa nie podlega karze).

Reasumując, skoro art. 16 ust. 2 ustawy zaopatrzeniowej nie posługuje się pojęciem warunkowego umorzenia postępowania, co więcej ustawodawca usunął świadomie ten rodzaj umorzenia postępowania karnego z treści przepisu w 2007 r., to okres zawieszenia w czynnościach służbowych na czas trwania postępowania karnego zakończonego warunkowym umorzeniem nie może zostać zaliczony do wysługi emerytalnej. Warunkowe umorzenie postępowania karnego w stosunku do funkcjonariusza zawieszonego w czynnościach służbowych świadczy bowiem o stwierdzeniu popełnienia przez niego przestępstwa z warunkowym jedynie zwolnieniem od ponoszenia kary.

Z tych też względów, mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c. oddalił odwołanie jako bezzasadne.

Powyższy wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie XIV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w całości zaskarżył D. S. i zarzucił mu naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 16 ust. 2 ustawy zaopatrzeniowej poprzez błędną jego wykładnię i bezpodstawne wyłączenie z wysługi emerytalnej okresu zawieszenia w czynnościach służbowych od dnia 29 października 2007 r. do dnia 30 kwietnia 2009r., tj. nie uwzględnienie do wysługi emerytalnej 1 roku 6 miesięcy i 1 dnia w sytuacji, gdy postępowanie karne wobec D. S. zostało umorzone co do jednego z zarzucanych czynów, a co do drugiego został on uniewinniony.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego; ewentualnie, na wypadek uznania przez sąd, że nie zachodzi podstawa do uchylenia zaskarżonego wyroku - o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i przyznanie świadczenia emerytalnego w łącznej wysokości 3.477,86 zł miesięcznie, tj. z uwzględnieniem łącznego okresu służby wynoszącego 18 lat 1 dzień, z podwyższeniem emerytury o 15 % podstawy wymiaru z tytułu inwalidztwa, czyli w łącznej wysokości 62,8 % podstawy wymiaru emerytury oraz o zasądzenie od organu emerytalno- rentowego na jego rzecz kosztów procesu za obie instancje według norm prawem przepisanych.

W odpowiedzi na apelację Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. wniósł o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Apelacja podlegała oddaleniu jako bezzasadna.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy wydał w niniejszej sprawie prawidłowe rozstrzygnięcie, które znajduje uzasadnienie w całokształcie okoliczności faktycznych sprawy oraz w obowiązujących przepisach prawa. Sąd Apelacyjny przyjmuje za własny stan faktyczny sprawy – bezsporny pomiędzy stronami – ustalony przez Sąd Okręgowy. Ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego znajdują potwierdzenie w materiale dowodowym zebranym w sprawie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, zarzut apelacji naruszenia art. 16 ust. 2 ustawy zaopatrzeniowej jest nieuzasadniony. Sąd Apelacyjny podziela w całości wykładnię art.16 ust.2 ustawy zaopatrzeniowej dokonaną przez Sąd Okręgowy, stanowiącą, że przepis ten nie przewiduje możliwości zaliczenia do wysługi emerytalnej funkcjonariusza okresów zawieszenia w czynnościach służbowych, w przypadku gdy postępowanie karne toczące się przeciwko funkcjonariuszowi zostało warunkowo umorzone.

Do powyższego wniosku prowadzi jednoznacznie wykładnia językowa oraz wykładnia historyczna i celowościowa tego przepisu prawa. Sąd Okręgowy zasadnie zwrócił uwagę, że z dniem 11 czerwca 2007 r. weszła w życie zmiana brzmienia art. 16 ust. 2 (ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r.; Dz.U. Nr 82, poz. 558). Art. 16 ust. 2 otrzymał wówczas aktualne brzmienie: „2. Do wysługi emerytalnej zalicza się również okresy pozbawienia wolności i odbywania kary pozbawienia wolności oraz okresy zawieszenia w czynnościach służbowych, w przypadku gdy funkcjonariusz został uniewinniony lub postępowanie karne zostało umorzone, albo gdy nie został ukarany karą dyscyplinarną wydalenia ze służby.” Przestało natomiast obowiązywać poprzednie brzmienie tego przepisu: „Do wysługi emerytalnej zalicza się również okresy pozbawienia wolności i odbywania kary pozbawienia wolności w przypadku, gdy funkcjonariusz został uniewinniony albo postępowanie karne zostało umorzone, w tym również warunkowo.” Z w/w zmiany brzmienia ar.16 ust.2 ustawy zaopatrzeniowej wprost wynika, że z katalogu instytucji pozwalających zaliczyć do wysługi emerytalnej okres zawieszenia w czynnościach służbowych ustawodawca wykluczył warunkowe umorzenie postępowania.

Sąd Apelacyjny nie podziela stanowiska apelującego w kwestii przyczyn usunięcia z art.16 ust.2 ustawy zaopatrzeniowej zapisu dotyczącego warunkowego umorzenia. W ocenie apelującego, usunięcie przez ustawodawcę zapisu dot. warunkowego umorzenia należało traktować jako zabieg porządkujący prawo, mający na celu usunięcie zbędnej jednostki redakcyjnej, bowiem dla ustawodawcy zapis obecny treści art. 16 ust. 2 ustawy jest wystarczający i jasny i oznacza możliwości zaliczenia do wysługi emerytalnej okresu zawieszenia w czynnościach służbowych po warunkowym umorzeniu postępowania karnego. W ocenie Sądu Apelacyjnego, argumentacja ta jest całkowicie błędna. Sąd Apelacyjny wskazuje, że sporna zmiana brzmienia art.16 ust.2 ustawy zaopatrzeniowej nie była zabiegiem porządkującym prawo, mającym na celu (jak wskazuje apelujący) usunięcie zbędnej jednostki redakcyjnej, ale była zamierzonym działaniem ustawodawcy w ramach nowelizacji ustawy zaopatrzeniowej ustawą z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zmianie ustawy o Straży Granicznej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2007 Nr 82, poz. 558), mającą m.in. na celu usunięcie warunkowego umorzenia postępowania jako okresu, który zalicza się do wysługi emerytalnej. Ustawodawca w uzasadnieniu rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o Straży Granicznej oraz niektórych innych ustaw wskazał, że celem zmian jest wyłączenie z okresów wliczanych do wysługi emerytalnej okresów zawieszenia w czynnościach służbowych, w przypadku gdy funkcjonariusz nie został uniewinniony, albo postępowanie karne nie zostało umorzone lub - nie został ukarany karą dyscyplinarną wydalenia ze służby (…). (uzasadnienie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o Straży Granicznej oraz niektórych innych ustaw, druk sejmowy nr 928 z dnia 26 sierpnia 2006 r.).

Sąd Apelacyjny wskazuje ponadto, że wprowadzenie nowego (bardziej restrykcyjnego) brzmienia art.16 ust. 2 ustawy zaopatrzeniowej (wyłączenia warunkowego umorzenia postępowania karnego) zbiegło się z wprowadzeniem w tym samym czasie (na mocy tej samej ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zmianie ustawy o Straży Granicznej oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie z dniem 11 czerwca 2007 r.) nowego brzmienia art.10 ustawy zaopatrzeniowej, w którym rozszerzono zakres podmiotowy funkcjonariuszy, którzy tracą prawo do zaopatrzenia emerytalno - rentowego z tej ustawy. W judykaturze Sądu Najwyższego, odnoszącej się do nowego brzmienia art.10 ustawy zaopatrzeniowej, podkreślono (z powołaniem się na wyroki Trybunału Konstytucyjnego dotyczące art.10 ustawy zaopatrzeniowej), że system zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy jest systemem uprzywilejowanym na tle powszechnego zaopatrzenia emerytalnego. Szczególnemu charakterowi pracy powinien jednak odpowiadać szczególnie odpowiedzialny sposób jej wykonywania, wolny od naruszania przepisów dyscyplinujących sposób wykonywania obowiązków służbowych, a tym bardziej wolny od naruszania przepisów prawnokarnych. (por. wyrok SN z dnia 14 marca 2017 r., II UK 36/16, Legalis Nr 1587058; wyrok SN z dnia 19 września 2017 r., II UK 402/16, Legalis Nr 1696672).

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy zasadnie wskazał na istotne różnice pomiędzy instytucją umorzenia postępowania karnego (mającą źródło w przepisach k.p.k.), a instytucją warunkowego umorzenia postępowania karnego (mającą źródło w art. 66 – 68 k.k. ). Warunkowe umorzenie postępowania jest niewątpliwie instytucją prawa karnego materialnego i uregulowane zostało w kodeksie karnym. Warunkowe umorzenie postępowania jest środkiem polegającym na rezygnacji z prowadzenia postępowania karnego, tj. odstąpienia od skazania i ukarania sprawcy uznanego za winnego przestępstwa, jest więc środkiem reakcji karnoprawnej na przestępstwo (Cieślak, Polskie prawo, 1990, s. 485). Odstąpienie od skazania i ukarania następuje równocześnie z nałożeniem na sprawcę przestępstwa określonych obowiązków próby (art. 67 k.k.). Korzystanie z tego środka probacyjnego wymaga więc od sądu przekonania, że już samo jego zastosowanie jest dla sprawcy wystarczającą dolegliwością, gdyż będąc świadomy, że jest poddany próbie, nie popełni on żadnego nowego przestępstwa, przez co zostaną osiągnięte cele polityki karnej (…). Podstawową przesłanką zastosowania warunkowego umorzenia postępowania jest stwierdzenie, że wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne (A. Grześkowiak, K. Wiak (red.), Kodeks karny. Komentarz. Wyd. 7, Warszawa 2021, Legalis). W przypadku warunkowego umorzenia postępowania mamy do czynienia z uznaniem winy sprawcy. Natomiast umorzenie postępowania karnego to stricte instytucja prawa karnego procesowego uregulowana w kodeksie postępowania karnego. W wypadku zastosowania umorzenia nie dochodzi do merytorycznego rozpoznania sprawy. Jak słusznie wskazał Sąd Okręgowy do umorzenia postępowania dochodzi, gdy występują okoliczności, które uniemożliwiają kontynuowanie postępowania karnego. Przesłanki te uregulowane zostały w art. 17 k.p.k. Przesłankami procesowymi są jedynie okoliczności określone w art. 17 § 1 pkt 5–10 k.p.k., a spośród okoliczności objętych zakresem art. 17 § 1 pkt 11 k.p.k. tylko takie, które stanowią przeszkodę do wszczęcia i prowadzenia procesu, u podstaw których nie leży merytoryczna ocena sprawy (J. Skorupka (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Wyd. 5, Warszawa 2021, Legalis).

W niniejszej sprawie zwraca również uwagę, że Sąd Karny prawomocnym wyrokiem z dnia z 25 listopada 2008 r. w sprawie sygn. akt (...)warunkowo umarzając postępowanie karne na mocy art. 66 § 1 i § 2 k.k., art. 67 § 1 k.k. przeciwko D. S. na okres 2 lat próby, jednocześnie na mocy art. 67 § 3 k.k. w zw. z art. 39 pkt 7 k.k. i art. 49 § 1 k.k. orzekł wobec D. S. świadczenie pieniężne w kwocie 500 zł na rzecz Fundacji (...) w W. na cel związany z udzielaniem pomocy osobom pokrzywdzonym działalnością przestępczą. Sąd Apelacyjny zauważa, że świadczenie pieniężne Sąd zasądzić może w wypadku warunkowego umorzenia postępowania, a nie w sytuacji umorzenia postępowania. Zgodnie z art. 67 § 3 k.k. (w brzmieniu obowiązującym od 21 listopada 2005 r. do 1 sierpnia 2010 r), umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd zobowiązuje sprawcę do naprawienia szkody w całości lub w części, a może na niego nałożyć obowiązki wymienione w art. 72 § 1 pkt 1-3, 5 lub 7a, a ponadto orzec świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 oraz zakaz prowadzenia pojazdów, wymieniony w art. 39 pkt 3, do lat 2. Zgodnie z art. 39 pkt 7 k.k., środkiem karnym jest świadczenie pieniężne. Zgodnie natomiast z art. 49 § 1 k.k. (w brzmieniu obowiązującym od 16 maja 2005 r. do 31 grudnia 2011 r.) odstępując od wymierzenia kary, a także w wypadkach wskazanych w ustawie, sąd może orzec świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 na rzecz instytucji, stowarzyszenia, fundacji lub organizacji społecznej, wpisanej do wykazu prowadzonego przez Ministra Sprawiedliwości, której podstawowym zadaniem lub celem statutowym jest spełnianie świadczeń na określony cel społeczny, bezpośrednio związany z ochroną dobra naruszonego lub zagrożonego przestępstwem, za które skazano sprawcę, z przeznaczeniem na ten cel; świadczenie to nie może przekroczyć 20.000 złotych. Z uzasadnienia projektu Kodeksu karnego z 1997r. wynika, że świadczenie pieniężne ma służyć pozbawieniu sprawcy korzyści pochodzących bezpośrednio lub pośrednio z przestępstwa, co ma oddziaływać prewencyjnie znacznie skuteczniej niż nawet surowsze kary. Jednocześnie zaznaczono, że: "Świadczenie pieniężne nie jest formą naprawienia szkody i nie może go zastępować, lecz pełni funkcję związaną z potrzebą kształtowania świadomości prawnej, np. w wypadku, gdy sąd odstępuje od wymierzenia kary lub umarza warunkowo postępowanie, orzeczenie świadczenia pieniężnego jest zewnętrznym wyrazem tego, że sprawca popełnił czyn zabroniony" (Nowe kodeksy karne – z 1997 r. z uzasadnieniami, Warszawa 1997, s. 149). Świadczenie pieniężne przewidziane w art.49 k.k. – jak podkreślano w doktrynie–jest środkiem karnym (art.49 k.k. obowiązujący do 30 czerwca 2015 r., uchylony ustawą Dz.U. z 2015r. poz. 396; w jego miejsce wprowadzono od 1 lipca 2015 r. art.43a k.k.), przekreślającym wrażenie nieponoszenia odpowiedzialności karnej, niebędącym formą naprawienia szkody, pełniącym funkcję związaną z potrzebą kształtowania świadomości prawnej, np. w wypadku, gdy sąd odstępuje od wymierzenia kary lub stosuje warunkowe umorzenie postępowania (K. Buchała, [w:] Buchała, Zoll, Kodeks karny, 1998, s. 368).

W ocenie Sądu Apelacyjnego, o odmienności i odrębności instytucji umorzenia postępowania i warunkowego umorzenia postępowania jednoznacznie świadczą regulacje odnoszące się do tych instytucji w Kodeksie karnym i Kodeksie postępowania karnego. Należy również przykładowo wskazać na art. 264 § 1 k.p.k., zgodnie z którym w razie uniewinnienia oskarżonego, umorzenia lub warunkowego umorzenia postępowania, warunkowego zawieszenia wykonania kary, wymierzenia kary pozbawienia wolności odpowiadającej co najwyżej okresowi tymczasowego aresztowania, skazania na karę łagodniejszą niż pozbawienie wolności albo w razie odstąpienia od wymierzenia kary, zarządza się niezwłoczne zwolnienie tymczasowo aresztowanego, jeżeli nie jest on pozbawiony wolności w innej sprawie.

W świetle powyższych rozważań, za wadliwą należy uznać argumentację apelującego, że obie w/w instytucje należy traktować jednakowo (równoważnie).

Z tych wszystkich względów, Sąd Apelacyjny uznał, że zaskarżony wyrok odpowiada prawu.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w punkcie I wyroku. O kosztach postępowania apelacyjnego w pkt II wyroku Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie przepisów art.108 § 1 zd. I k.p.c., art. 98 § 1 i § 3 k.p.c., 99 k.p.c. oraz § 10 ust.1 pkt. 2 w zw. z § 9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. 2015 r., poz.1804 ze zm.).

Przewodnicząca:

Magdalena Tymińska