Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 lipca 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – V Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 26 lipca 2021 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w G.

przeciwko (...) Szpitalowi(...) im. (...) w G.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku

z dnia 10 marca 2021 r. sygn. akt XV C 503/18

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 8.100 zł (osiem tysięcy sto złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

SSA Leszek Jantowski

Na oryginale właściwy podpis.

Sygn. akt V ACa 327/21

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka Akcyjna w G. pozwem skierowanym przeciwko (...) Szpitalowi(...) im. (...) w G. domagał się zapłaty kwoty 344.348,22 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie:

- od kwoty 91.736, 83 złotych od dnia 24 maja 2014 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 252.443,23 złotych od dnia 23 września 2014 r. do dnia zapłaty.

W dniu 26 lutego 2018 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku wydał nakaz zapłaty i nakazał pozwanemu, aby zapłacił powodowi kwotę 344.468,22 zł. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 91.736, 83 złotych od dnia 24 maja 2014 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 252.443,23 złotych od dnia 23 września 2014 r. do dnia zapłaty, a także kwotę 11.523,00 zł. tytułem kosztów procesu.

Pozwany w sprzeciwie od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym zaskarżył go, co do należności głównej z uwagi na spełnienie świadczenia odpowiednio w 2014 i 2016 roku. Wskazał, że do zapłaty pozostały odsetki. Na rozprawie w dniu 5 października 2018 r. pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczenia.

Wyrokiem z dnia 10 marca 2021 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku

I.zasądził od pozwanego (...) Szpitala (...) im. (...) w G. na rzecz powódki (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w G. kwotę 70.790,51 zł. (siedemdziesiąt tysięcy siedemset dziewięćdziesiąt złotych pięćdziesiąt jeden groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwot:

- 18.078,12 zł. od dnia 24.05.2014 r. do dnia zapłaty;

- 52.424,23 zł. od dnia 23.09.2014 r. do dnia zapłaty;

- 288,16 zł. od dnia 27 grudnia 2017 r. do dnia zapłaty;

II.oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

III.kosztami procesu obciąża strony w następujący sposób:

- powoda w 80%

- pozwanego w 20% , szczegółowe ich rozliczenie pozostawiając referendarzowi sądowemu.

Powyższe rozstrzygnięcie zostało wydane na podstawie następujących ustaleń i rozważań:

W dniu 6 listopada 2006 r. pozwany (...) Szpital(...) im. (...) w G. zawarł z powódką (...) Spółka Akcyjna umowę nr (...) o świadczenie usług przesyłowych sprzedaży energii elektrycznej. Zgodnie z jej treścią, powódka miała dostarczać energię elektryczną pozwanemu, a pozwany zobowiązany był do jej odbioru i zapłaty należności za jej dostarczenie. Rozliczanie między stronami miało odbywać się na podstawie odczytów wskazań układu pomiarowo – rozliczeniowego w oparciu o fakturę VAT. Termin płatności faktury częściowej ustalono do 20 - ego dnia bieżącego miesiąca, a faktury rozliczeniowej – do 20. dnia po okresie rozrachunkowym. Sprzedawcy przysługiwały odsetki ustawowe za opóźnienie we wniesieniu opłaty za energię elektryczną.

W dniu 8 lipca 2014 r. pozwany zawarł z powódką kolejną umowę sprzedaży energii elektrycznej nr (...). Zgodnie z pkt 3 dodatkowych ustaleń, „w przypadku ewentualnych opóźnień w zapłacie – wpłaty Zamawiającego będą zaliczane na poczet należności głównej najdalej wymagalnej”.

Zgodnie z pkt 3.3.12 Cennika energii elektrycznej (...) S.A. dla przedsiębiorców, obowiązującym od dnia 1 stycznia 2014 r., „w razie powstania zaległości w płatnościach (należności wynikające z faktur wraz z odsetkami lub odsetki od nieterminowo uregulowanych faktur) Sprzedawca może zarachować dokonane przez Odbiorcę wpłaty pieniężne w pierwszej kolejności na poczet odsetek od faktur uregulowanych z opóźnieniem, a następnie na poczet najdawniej wymagalnego długu.”

Powód wystawił pozwanemu następujące faktury:

1.Faktura VAT (...) z 30.04.2014 r. za okres 1-30.04.2014 r. na kwotę 7.841,91 zł. płatna do 23.05.2014 r.,

2.Faktura VAT (...) z 30.04.2014 r. za okres 1-30.04.2014 r. na kwotę 373.070,30 zł. płatna do 23.05.2014 r.,

3.Faktura VAT (...) z 30.04.2014 r. za okres 1-30.04.2014 r. na kwotę 2.345,12 zł. płatna do 23.05.2014 r.,

4.Faktura VAT (...) z 4.09.2014 r. za okres 1-31.08.2014 r. na kwotę 7.889,52 zł. płatna do 22.09.2014 r.,

5.Faktura VAT (...) z 4.09.2014 r. za okres 1-31.08.2014 r. na kwotę 443.023,38zł. płatna do 22.09.2014 r.,

6.Faktura VAT (...) z 4.09.2014 r. za okres 1-31.08.2014 r. na kwotę 2.350,15 zł. płatna do 22.09.2014 r.

Za opóźnienia w zapłacie powód wystawił pozwanemu następujące noty odsetkowe:

1.Nota odsetkowa (...) z 30.04.2014 r. na kwotę 43,00 zł. za opóźnienie w zapłacie za fakturę (...) z 31.05.2013 r., płatna do 23.05.2014 r.,

2.Nota odsetkowa (...) z 30.04.2014 r. na kwotę 133,95 zł. za opóźnienie w zapłacie za fakturę (...) z 31.05.2013 r., płatna do 23.05.2014 r.,

3.Nota odsetkowa (...)z 30.04.2014 r. na kwotę 111,21 zł. za opóźnienie w zapłacie za faktury (...) z 5.06.2013 r., płatna do 23.05.2014 r.,

Pozwany w dniu 2 września 2014 r. dokonał zapłaty na rzecz powoda kwoty 815.870,99 zł. wskazując w tytule przelewu faktury VAT o nr: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...).

Powód dokonał zarachowania wpłaty z dnia 2 września 2014 r. na poczet należności wynikającej z faktur VAT:

1.zestaw (...) w wysokości 165.477,35 zł. należności głównej oraz 2.298,55 zł. tytułem odsetek,

2.zestaw (...) w wysokości 449.292,32 zł. należności głównej oraz 6.240,86 zł. tytułem odsetek,

3.zestaw (...) w wysokości 111.891,06 zł. należności głównej oraz 5.323,60 zł. tytułem odsetek.

W dniu 24 listopada 2014 r. pozwany dokonał zapłaty kwoty 202.895,23 zł. wskazując w tytule przelewu faktury VAT o nr (...), (...) oraz (...).

Powód dokonał zarachowania wpłaty z dnia 24 listopada 2014 r. na poczet należności wynikającej z faktur VAT:

1.zestaw (...) w wysokości 202.895,23 zł. należności głównej,

2.notę odsetkową nr (...) w wysokości 2.075,41 zł. tytułem odsetek.

W dniu 24 lutego 2016 r. pozwany dokonał na rzecz powoda płatności kwoty 243.023,38 zł. na poczet faktury VAT nr (...).

Powód dokonał zarachowania wpłaty z dnia 24 lutego 2016 r. na poczet należności wynikającej z faktur VAT:

1.zestaw (...) w wysokości 175.650,05 zł. należności głównej oraz 35.835,22 zł. tytułem odsetek,

2.zestaw (...) w wysokości 0,00 zł. należności głównej oraz 31.538,11 zł. tytułem odsetek.

Pismem z dnia 26 września 2016 r. pozwany zgłosił powodowi reklamację dotyczącą sposobu rozliczania płatności, wskazując, że informuje drogą mailową, które świadczenie jest aktualnie regulowane, prosząc o zgodne księgowanie.

W odpowiedzi, powód pismem z dnia 11 października 2016 r. poinformował, że przychyla się do wniosku o zmianę księgowania wpłat.

Stan zadłużenia pozwanego na dzień wniesienia pozwu, co do należności wynikających z dokumentów księgowych wskazanych w uzasadnieniu pozwu przy uwzględnieniu dokonanych przez pozwanego wpłat, przy założeniu, że wpłaty te winny być zarachowane na poczet należności wynikających z dokumentu księgowego wskazanego przez dłużnika w treści przelewu – w pierwszej kolejności na należności uboczne (odsetki) i dalej na należność główną z danego dokumentu księgowego wynosi 70.790,51 zł.

Przechodząc do oceny dowodów Sąd Okręgowy wskazał, że bezsporna w niniejszej sprawie była okoliczność zawarcia umowy, wysokości opłat za energię elektryczną dostarczaną do pozwanego, a także terminy płatności wystawionych faktur VAT oraz okoliczność, że pozwany należność zapłacił z opóźnieniem. Strony nie kwestionowały też, że pozwany dokonał zapłaty kwot w wysokościach i datach wymienionych w treści potwierdzeń przelewów. Sporna natomiast okazał się kwestia ustalenia prawidłowości zarachowania przez powódkę wpłat dokonanych przez pozwanego.

Dowód z opinii biegłego sądowego do spraw rachunkowości został przeprowadzony celem ustalenia stanu zadłużenia pozwanego na dzień wniesienia pozwu, przy założeniu, że dokonane przez niego wpłaty winny być zarachowane na poczet należności wynikających z dokumentu księgowego wskazanego przez dłużnika w treści przelewu – w pierwszej kolejności na należności uboczne (odsetki) i dalej na należność główną z danego dokumentu księgowego. Sąd pierwszej instancji uznał opinię biegłego za wiarygodną. Powód nie kwestionował dokonanych przez biegłego wyliczeń, lecz założenia dotyczące ustalenia wysokości zadłużenia. Założenia te zostały jednak przyjęte przez sąd w oparciu do dokonaną wykładnię przepisów prawa.

Przechodząc do rozważań prawnych Sąd Okręgowy uznał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie jedynie w części.

W pierwszej kolejności Sąd odniósł się do podniesionego przez pozwanego zarzutu przedawnienia. Odwołał się do treści art. 118 k.c., zgodnie z którym, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Zgodnie natomiast z art. 123 § 1 pkt 3, bieg przedawnienia przerywa się przez wszczęcie mediacji. Po każdym przerwaniu przedawnienia, biegnie ono na nowo (art. 124 § 1 k.c.). Jak wynika z załączonych do pozwu dokumentów, w dniu 28 grudnia 2015 r. został złożony wniosek o wezwanie do próby ugodowej (k.35-36). Posiedzenie w tej sprawie odbyło się w dniu 2 marca 2016 r. (k.37). Wobec tego zdaniem Sądu pierwszej instancji uznać należało, że nie doszło do przedawnienia roszczeń.

W ocenie Sądu Okręgowego istota sporu sprowadzała się do ustalenia prawidłowości zarachowania przez powódkę wpłat dokonanych przez pozwanego. Strony w odmienny sposób przedstawiały sposób zaliczenia wpłat za energię elektryczną. W ocenie pozwanego, wierzyciel jest związany wyborem długu i może go zarachować na odsetki, bądź na świadczenia główne długu, który wybrał dłużnik, nie ma natomiast prawa zarachować go na inny dług. Powód stał natomiast na stanowisku, że nawet jeśli dłużnik wskaże sposób zarachowania, wierzycielowi przysługuje prawo dokonania w tym względzie korekty i może przede wszystkim zaliczyć wpłatę na związane z tym długiem zaległe należności uboczne oraz na zalegające świadczenie główne.

Sąd pierwszej instancji wyjaśnił, że sposób zarachowania wpłat dokonywanych przez pozwanego należało ocenić zgodnie z zasadami wynikającymi z art. 451 k.c. Zgodnie z treścią § 1 w/w przepisu, dłużnik mający względem tego samego wierzyciela kilka długów tego samego rodzaju, może przy spełnieniu świadczenia wskazać, który dług chce zaspokoić. Jednakże to, co przypada na poczet danego długu, wierzyciel może przede wszystkim zaliczyć na związane z tym długiem należności uboczne oraz na zalegające świadczenia główne. W takiej sytuacji, wierzyciel jest związany wyborem dłużnika i nie może zaliczyć wpłaty na inny dług, czy też należności uboczne związane z innym długiem. Ma on jedynie możliwość zaliczyć to, co przypada na poczet danego długu, na związane z tym długiem należności uboczne oraz na zalegające świadczenia główne. Taka sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie. Możliwość decydowania o sposobie zarachowania wpłaty dokonanej przez dłużnika na którykolwiek z wielu długów przysługuje wierzycielowi dopiero w sytuacji, gdy dłużnik nie wskaże, który z długów chce zaspokoić (art. 451 § 2 k.c.).

Powódka zatem nie była uprawniona do zaliczenia wpłaty pozwanego dokonanej tytułem spłaty należności wynikających z faktur VAT będących podstawą niniejszego roszczenia na poczet należności wynikających z innych faktur. Pozwany wskazywał bowiem w tytułach przelewu, których konkretnie faktur dotyczy wpłata. Wobec tego, powódka winna była zaksięgować przedmiotowe wpłaty zgodnie ze wskazaniem pozwanego, a więc na poczet należności głównej i ubocznej z faktur wymienionych w tytułach przelewów pozwanego.

Sąd zwrócił uwagę, że wprawdzie przepis art. 451 k.c. ma charakter dyspozytywny, gdyż znajdzie on zastosowanie wówczas, gdy strony nie umówiły się inaczej, jednak zawarty W pkt 3 dodatkowych ustaleń umowy oraz pkt 3.3.12 Cennika energii elektrycznej nie wyłącza uprawnienia dłużnika do wyraźnego wskazania, który konkretnie dług zaspokaja. Zarachowanie bowiem wpłaty dokonanej przez dłużnika nie może zostać wykonane w sposób dowolny. W sytuacji skorzystania z uprawnień wynikających z w/w zapisów, powódka winna była złożyć oświadczenie o dokonaniu zarachowania wpłat w inny, niż wskazany przez pozwanego sposób i wydać pozwanemu pokwitowanie (art. 451 § 2 k.c.). Z materiału dowodowego nie wynika natomiast, że takie pokwitowanie zostało dłużnikowi wydane.

Reasumując, pozwany zgodnie ze swoim uprawnieniem wynikającym z art. 451 § 1 k.c., wskazał powódce, które długi chce zaspokoić dokonanymi wpłatami. Powódka natomiast była związana wskazaniami pozwanego, co do sposobu ich zarachowania. W związku z tym, biorąc pod uwagę wyliczenia dokonane przez biegłego sądowego do spraw rachunkowości, stan zadłużenia pozwanego na dzień złożenia pozwu, wynikający z niezapłaconych faktur VAT, przy uwzględnieniu powyższych reguł dokonywania zarachowania, wynosił: 70.502,35 zł wynikający z niezapłaconych faktur VAT (18.078,12 zł za faktury (...) i 52.424,23 zł. za faktury (...)) oraz 288,16 zł. wynikający z not odsetkowych, co łącznie daje wartość 70.790,51 zł.

W związku z tym, powództwo w części dotyczącej należności głównej podlegało częściowo oddaleniu (pkt III wyroku). Należało jednakże uwzględnić żądanie w części dotyczącej odsetek za opóźnienie w płatności od należności wynikających z przedstawionych w pozwie faktur VAT. Termin wymagalności dochodzonego świadczenia wynikał z treści przedmiotowych faktur. Pozwany nie kwestionował faktu, że faktury zostały opłacone z opóźnieniem. Odsetki należą się od następnego dnia po wyznaczonym terminie płatności faktur do dnia zapłaty, o czym orzeczono w pkt II wyroku.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy orzekł, jak na wstępie.

O kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie z zasadą ich stosunkowego rozdzielenia (art. 100 k.p.c.). Powód wygrał sprawę jedynie w 20%, toteż winien zwrócić pozwanemu 80% poniesionych przez niego kosztów procesu. Szczegółowe rozliczenie kosztów przeprowadzi referendarz sądowy.

Apelację od powyższego wyroku wniosła strona powodowa, zaskarżając wyrok w części, t jest co do punktu II i III w zakresie, w jakim Sąd oddalił powództwo co do kwoty 273.557,71 zł oraz co do kosztów postępowania.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1.naruszenie przepisów postępowania mających istotny wpływ na wynik sprawy, to jest:

a) art.233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej a nie swobodnej oceny dowodów, brak wszechstronnego i nienależytego rozważenia całości materiału dowodowego zebranego w sprawie z naruszeniem zasad logicznego rozumowania oraz doświadczenia życiowego, a przez to błędne ustalenie stanu faktycznego sprawy, co skutkowało stwierdzeniem, że zapis zawarty w punkcie 3 dodatkowych ustaleń umowy nie powoduje, że powódka mogła wpłaty dłużnika zarachować na poczet innych długów, niż te wskazane w tytule przelewu;

b) art.205 ³ § 2 k.p.c. poprzez pominięcie wniosku dowodowego powódki o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego, pomimo tego, że opinia ta byłą niezbędna, albowiem wydana w sprawie opinia nie uwzględniała pełnej treści art.451 § 1 k.c., co w konsekwencji spowodowało, że sąd nie ustalił właściwego stanu faktycznego sprawy i nie uwzględnił, że wpłaty mogą być zarachowane na zalegające świadczenia główne,

2.naruszenie prawa materialnego – art.451 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i stwierdzenie, że powódka powinna zaliczać wpłaty zgodnie ze wskazaniami dokonanymi przez pozwanego w tytułach przelewu, podczas gdy z treści przepisu wynika, że wpłaty mogą być zaliczane na poczet innych zalegających należności głównych.

Wskazując na powyższe zarzuty, skarżący wniósł o uzupełnienie postępowania dowodowego poprzez dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłego sądowego J. M., w której to opinii biegły szczegółowo wyliczy stan zadłużenia pozwanego na dzień wniesienia pozwu przy zarachowaniu wpłat dłużnika, zgodnie z art.451 § 1 k.c. oraz o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki dalszej kwoty 273.557,71 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od terminów i kwot wskazanych w pozwie ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W odpowiedzi na apelację (k.274-275) strona pozwana wniosła o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył co następuje:

Apelacja nie była uzasadniona.

Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy i przyjmuje je za własne, podobnie podziela dokonaną przez ten Sąd ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz ocenę prawną prawidłowych ustaleń faktycznych.

Przechodząc do poszczególnych zarzutów apelacji w pierwszej kolejności należało odnieść się do zarzutu naruszenia art.233 § 1 k.p.c. mającego polegać na dokonaniu dowolnej a nie swobodnej oceny dowodów w kontekście stwierdzenia, że zapis zawarty w punkcie 3 dodatkowych ustaleń umowy nie dawał uprawnienia do zarachowania wpłat dłużnika na poczet innych długów, niż te wskazane w tytule przelewu – co z kolei miało doprowadzić do wadliwych ustaleń faktycznych.

Wyjaśnienia wymaga, że przepis art. 233 §1 k.p.c. ustanawia zasadę swobodnej oceny dowodów. Należy podkreślić, że przewidziane w tym przepisie kryteria oceny wiarygodności i mocy dowodów wprawdzie mogą być przedmiotem kontroli odwoławczej, jednak powołanie się na naruszenie cytowanego przepisu nie może polegać jedynie na przedstawieniu odmiennego stanu faktycznego ustalonego na podstawie własnej oceny dowodów. Skarżący może tylko wykazywać, że sąd pierwszej instancji rażąco naruszył ustanowione w powołanym przepisie zasady oceny wiarygodności i mocy dowodów, a w konsekwencji naruszenie to mogło mieć wpływ na wynik sprawy . Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie zebranego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Jedynie w przypadku, gdy brak jest logiki w powiązaniu wnioskowania z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo – wbrew zasadom doświadczenia życiowego – nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo – skutkowych, to przeprowadzona ocena dowodów może być skutecznie podważona (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 1998 r. III CKN 4/98 LEX nr 50231, PiM 1999/3/135, uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 2000 r. III CKN 842/98, LEX nr 51357, wyrok Sadu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2000 r. I CKN 1169/99, Legalis 46747 wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002r . II CKN 817/00, Legalis 59468, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r. IV CKN 1316/00, Legalis 278351).

Takiej wadliwości w ocenie dowodów przeprowadzonej przez Sąd pierwszej instancji nie można dostrzec.

Skarżący odwoływał się do treści pkt 3 dodatkowych ustaleń umowy (k.109), wedle którego „w przypadku ewentualnych opóźnień w zapłacie – wpłaty Zamawiającego będą zaliczane na poczet należności głównej najdalej wymagalnej”, co korespondowało z pkt 3.3.12 Cennika energii elektrycznej (...) S.A. dla przedsiębiorców, obowiązującym od dnia 1 stycznia 2014 r., (118 v, strona 12 cennika), zgodnie z którym „w razie powstania zaległości w płatnościach (należności wynikające z faktur wraz z odsetkami lub odsetki od nieterminowo uregulowanych faktur) Sprzedawca może zarachować dokonane przez Odbiorcę wpłaty pieniężne w pierwszej kolejności na poczet odsetek od faktur uregulowanych z opóźnieniem, a następnie na poczet najdawniej wymagalnego długu.”

Słusznie jednak uznał Sąd Okręgowy, że powyższe zapisy nie wyłączały uprawnienia pozwanego do wyraźnego wskazania, który konkretnie dług zaspokaja. Trafnie podkreślił Sąd pierwszej instancji, że zarachowanie wpłaty dokonanej przez dłużnika nie może zostać wykonane w sposób dowolny. Słusznie zwrócił uwagę Sąd Okręgowy, że w sytuacji skorzystania z uprawnień wynikających z przedmiotowych zapisów, skarżący winien był złożyć oświadczenie o dokonaniu zarachowania wpłat w inny, niż wskazany przez pozwanego sposób i wydać pozwanemu stosowne pokwitowanie (art. 451 § 2 k.c.), czego nie uczynił.

Niezależnie od tego, trafnie zarzucił pozwany w odpowiedzi na apelację, że należności dochodzone pozwem obejmowały okresy rozliczeniowe kwiecień i sierpień 2014 r., a więc okres sprzed obowiązywania umowy z dnia 8 lipca 2014 r., numer (...) (vide: faktury, k.18-31). Słusznie bowiem zauważył pozwany, że przedmiotowa umowa – zawierająca powoływany przez skarżącego punkt 3 dodatkowych ustaleń umownych – zaczęła obowiązywać dopiero 1 września 2014 r., co wynika z punktu 12 dodatkowych ustaleń umownych (k.109). Odnosi się to także do powiązanego z tą umową Cennika energii elektrycznej (...) S.A. dla przedsiębiorców, obowiązującym od dnia 1 stycznia 2014 r., gdyż dopiero umowa z dnia 8 lipca 2014 r. w § 1 ust.2 odsyłała do uregulowań zawartych w tym cenniku, a więc nie dotyczy

Skoro tak, miarodajna do oceny sposobu zarachowań wpłat na poczet należności objętych fakturami dochodzonymi pozwem była poprzednia umowa, to jest umowa nr (...) z 6 listopada 2008 r. (k.14-17). Prawidłowo pozwany wskazał, że § 11 ust.7 tej umowy stanowi, iż „w sprawach nieuregulowanych niniejszą umową mają zastosowanie: ustawa Prawo Energetyczne, postanowienia rozporządzeń wykonawczych wydanych na jej podstawie, przepisy Kodeksu Cywilnego oraz taryfa”. Odesłanie do przepisów kodeksu cywilnego oznacza także odesłanie do treści art.451 k.c.

Sąd Apelacyjny nie podzielił także zarzutu naruszenia art.205 ^{( 3)} § 2 k.p.c. mającego polegać na pominięciu wniosku dowodowego o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego. Wbrew bowiem zarzutom skarżącego opinia biegłego sądowego z zakresu rachunkowości J. M. (k.187 – 194) w sposób wyraźny i jednoznaczny w swojej treści wskazywała, że przy rozliczeniu dokonywanych wpłat biegła uwzględniała treść art.451 § 1 k.c. (k.188-189, strona 3 – 5 opinii, k.194, strona 15 opinii) – zgodnie zresztą z tezą dowodową postanowienia o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego (k.177). Biegłą jednoznacznie wyjaśniła, że dokonała wyliczeń według zasad:

-

wpłata została rozliczona zgodnie ze wskazaniem pozwanego,

-

biegła policzyła odsetki na dzień wpłaty i w pierwszej kolejności dokonała potracenia o odsetki a potem o fakturę wskazaną w przelewie,

Przy uwzględnieniu tych założeń biegła wyjaśniła, że „wpłaty dokonane w dniu 2 września 2014 r. oraz w dniu 24 listopada 2014 r. i w dniu 24 lutego 2016 r. rozliczały faktury: (...) oraz (...). Ponadto pozostawał do zapłaty noty odsetkowe na wartość 288,16 zł. Po przeliczeniu wartości odsetek i zarachowaniu ich w pierwszej kolejności na spłatę zadłużenia na dzień wniesienia pozwu, czyli 2 stycznia 2018 r. pozostaje wartość zobowiązania z wyżej wskazanych faktur na kwotę 70.790,51 zł” (vide: strona 14 -15 opinii, k.193 v-194).

W rezultacie za chybiony należało także uznać zarzut naruszenia art.451 § 1 k.c.

Przypomnienia wymaga, że zgodnie z tym przepisem „dłużnik mający względem tego samego wierzyciela kilka długów tego samego rodzaju może przy spełnieniu świadczenia wskazać, który dług chce zaspokoić. Jednakże to, co przypada na poczet danego długu, wierzyciel może przede wszystkim zaliczyć na związane z tym długiem zaległe należności uboczne oraz na zalegające świadczenia główne”.

Sąd Apelacyjny podziela wyrażone w judykaturze stanowisko, że artykuł 451 § 1 zdanie pierwsze k.c. ma zastosowanie także wtedy, gdy z jednego stosunku prawnego wynika kilka dających się prawnie wyodrębnić jednorodzajowych należności głównych (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 września 2020 r., V CSK 410/18, OSNC 2021/7-8/50). Przenosząc to na grunt niniejszej sprawy, skoro strony łączyła kompleksowa umowa sprzedaży energii elektrycznej, to okoliczność, że w ramach jednego stosunku prawnego powstało kilka jednorodzajowych należności głównych związanych ze sprzedażą energii elektrycznej nie stoi na przeszkodzie, aby dłużnik wskazał – dokonując płatności – na poczet którego długu ma być zarachowane spełnione świadczenie, tak jak to było w niniejszej sprawie. Prawo wierzyciela ogranicza się w tym przypadku do decyzji, czy spełnione świadczenie powinno zostać zaliczone na poczet należności głównej, czy należności ubocznych, co odnosi się przede wszystkim do odsetek(art. 451 § 1 zdanie drugie k.c., zob. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 września 2020 r., V CSK 410/18, OSNC 2021/7-8/50 i tam powołane orzecznictwo). Innymi słowy, zapłata dokonana ze wskazaniem przez dłużnika, jaki dług płaci, wiąże wierzyciela, który zgodnie z art. 451 § 1 k.c. może zaliczyć to świadczenie w pierwszej kolejności na poczet należności ubocznych od oznaczonego przez dłużnika długu. Nie może natomiast dokonać zaliczenia na poczet innego długu (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 czerwca 2017 r., IV CSK 475/16, LEX nr 2390746).

Z tych też względów, nie podzielając zarzutów apelacji, Sąd Apelacyjny na podstawie wyżej cytowanych przepisów oraz art.385 k.p.c. oddalił apelację.

O kosztach postępowania orzeczono zgodnie z wyrażoną w art.98 § 1 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik procesu.

Skoro apelacja została oddalona, Sąd zasądził od powoda na rzecz pozwanego zwrot kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym. Ich wysokość została ustalona na podstawie § 2 pkt.7 w zw. z § 10 ust.1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. (t. jedn. Dz.U. z 2018 poz.265).

SSA Leszek Jantowski

Na oryginale właściwy podpis.

G., dnia 30 sierpnia 2021 r.

Sygn. akt V ACa 327/21

ZARZĄDZENIE

1.W okresie od 30 lipca 2021 r. do 6 września 2021 r. przebywam na urlopie wypoczynkowym;

2. /…/

3. Odpis wyroku z dnia 26 lipca 2021 r. z uzasadnieniem doręczyć pełn. powoda r.pr. T. N. (przez PI);

4. /…/

SSA Leszek Jantowski

Na oryginale właściwy podpis.