Warszawa, dnia 23 lutego 2022 r.
Sygn. akt VI Ka 1063/21
1.
2.WYROK
2.1.W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
3.Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie:
Przewodniczący:SSO Adam Bednarczyk
protokolant: protokolant sądowy Paulina Smoderek
4.przy udziale prokuratora Mariusza Ejflera
po rozpoznaniu dnia 23 lutego 2022 r.
5.sprawy R. P. córki W. i M., ur. (...) w W.
6.oskarżonej o przestępstwo z art. 278 § 1 kk w zb. z art. 275 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk
7.na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonej
8.od wyroku Sądu Rejonowego w Wołominie
9.z dnia 25 maja 2021 r. sygn. akt II K 305/21
11.zaskarżony wyrok uchyla i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Wołominie do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE |
||||||||||||||||||||||
Formularz UK 2 |
Sygnatura akt |
VI Ka 1063/21 |
||||||||||||||||||||
Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników: |
1 |
|||||||||||||||||||||
1. CZĘŚĆ WSTĘPNA |
||||||||||||||||||||||
1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji |
||||||||||||||||||||||
wyrok Sądu Rejonowego w Wołominie z dnia 25 maja 2021 roku, wydany w sprawie o sygn. akt II K 305/21 |
||||||||||||||||||||||
1.2. Podmiot wnoszący apelację |
||||||||||||||||||||||
☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
||||||||||||||||||||||
☐ oskarżyciel posiłkowy |
||||||||||||||||||||||
☐ oskarżyciel prywatny |
||||||||||||||||||||||
☒ obrońca |
||||||||||||||||||||||
☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
||||||||||||||||||||||
☐ inny |
||||||||||||||||||||||
1.3. Granice zaskarżenia |
||||||||||||||||||||||
1.1.1. Kierunek i zakres zaskarżenia |
||||||||||||||||||||||
☒ na korzyść ☐ na niekorzyść |
☒ w całości |
|||||||||||||||||||||
☐ w części |
☐ |
co do winy |
||||||||||||||||||||
☐ |
co do kary |
|||||||||||||||||||||
☐ |
co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
|||||||||||||||||||||
1.1.2. Podniesione zarzuty |
||||||||||||||||||||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji |
||||||||||||||||||||||
☒ |
art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
|||||||||||||||||||||
☐ |
art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany |
|||||||||||||||||||||
☐ |
art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
|||||||||||||||||||||
☒ |
art. 438 pkt 3 k.p.k.
– błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, |
|||||||||||||||||||||
☐ |
art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
|||||||||||||||||||||
☐ |
||||||||||||||||||||||
☐ |
brak zarzutów |
|||||||||||||||||||||
1.4. Wnioski |
||||||||||||||||||||||
☒ |
uchylenie |
☒ |
zmiana |
|||||||||||||||||||
2.
Ustalenie faktów w związku z dowodami |
||||||||||||||||||||||
1.5. Ustalenie faktów |
||||||||||||||||||||||
1.1.3. Fakty uznane za udowodnione |
||||||||||||||||||||||
Lp. |
Oskarżony |
Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi |
Dowód |
Numer karty |
||||||||||||||||||
2.1.1.1. |
R. P. |
uprzednia, wielokrotna karalność oskarżonej oraz jej aktualna sytuacja majątkowa |
aktualna karta karna oraz wydruk informacji o dochodach oskarżonej z systemu teleinformatycznego ministra ds. finansów publicznych |
155-160 |
||||||||||||||||||
2.1.1.2. |
R. P. |
choroba psychiczna oskarżonej oraz jej upośledzenie umysłowe, wskazujące na możliwość popełnienia przez podsądną zarzucanego jej przestępstwa w stanie zniesionej poczytalności |
dokumentacja medyczna dołączona do apelacji obrońcy oskarżonej |
134-141 |
||||||||||||||||||
1.1.4. Fakty uznane za nieudowodnione |
||||||||||||||||||||||
Lp. |
Oskarżony |
Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi |
Dowód |
Numer karty |
||||||||||||||||||
2.1.2.1. |
||||||||||||||||||||||
1.6. Ocena dowodów |
||||||||||||||||||||||
1.1.5. Dowody będące podstawą ustalenia faktów |
||||||||||||||||||||||
Lp. faktu z pkt 2.1.1 |
Dowód |
Zwięźle o powodach uznania dowodu |
||||||||||||||||||||
2.1.1.1 |
aktualna karta karna oraz wydruk informacji o dochodach oskarżonej z systemu teleinformatycznego ministra ds. finansów publicznych |
Załączone do akt niniejszego postępowania aktualne dane o karalności R. P. oraz jej sytuacji majątkowej mają charakter dokumentów urzędowych, których wiarygodność nie budzi żadnych wątpliwości. |
||||||||||||||||||||
2.1.1.2 |
dokumentacja medyczna dołączona do apelacji obrońcy oskarżonej |
Przedstawiona przez obrońcę dokumentacja stanowi historię choroby R. P., będąc dowodem jej leczenia psychiatrycznego, prowadzonego aktualnie w (...) W. - (...) |
||||||||||||||||||||
1.1.6.
Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów |
||||||||||||||||||||||
Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2 |
Dowód |
Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu |
||||||||||||||||||||
3. STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków |
||||||||||||||||||||||
Lp. |
Zarzut |
|||||||||||||||||||||
3.1. |
obrazy przepisów prawa materialnego , a to art. 31 § 1 k.k. przez jego niezastosowanie w sytuacji, kiedy u oskarżonej R. P. stwierdzono upośledzenie umysłowe ora chorobę psychiczną pod postacią nieorganicznej psychozy, a tym samym skoro w dacie popełnienia czynów opisanych aktem oskarżenia i wyrokiem Sądu Rejonowego w Wołominie z dnia 25 maja 2021 r. w sprawie II K 305/21 oskarżona była niepoczytalna i nie kierowała w sposób świadomy swoim poczynaniem, to nie popełniła przestępstwa, albowiem nie mogła w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem stąd nie sposób uznać jej winy |
☐ zasadny ☒ częściowo zasadny ☐ niezasadny |
||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny |
||||||||||||||||||||||
W ocenie Sądu Okręgowego zarzut apelacji obrońcy należy uznać za częściowo zasadny. Na obecnym etapie postępowania niemożliwym jest jednakże jednoznaczne uznanie, że w dacie popełnienia zarzucanego czynu R. P. miała zniesioną zdolność rozpoznania jego znaczenia i pokierowania swoim postępowaniem (ponieważ nie została ona poddana badaniu sądowo - psychiatrycznemu) i postawienie zarzutu obrazy art. 31 k.k. Zawarte w zarzucie okoliczności świadczą natomiast o zaistnieniu w sprawie bezwzględnej przyczyny odwoławczej (opisanej w treści art. 439 § 1 pkt. 10 k.p.k.) z uwagi na fakt, że oskarżona w toku postępowania przed Sądem I instancji nie była reprezentowana przez obrońcę, pomimo istnienia przesłanek obrony obligatoryjnej, wymienionych w art. 79 § 3 i 4 k.p.k. |
||||||||||||||||||||||
Wniosek |
||||||||||||||||||||||
☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☐ niezasadny |
||||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny. |
||||||||||||||||||||||
3.2. |
błąd w ustaleniach faktycznych Sądu I instancji, co objawiło się wysnuciem błędnego wniosku w uznaniu winy oskarżonej R. P. tak w zakresie zaistnienia przestępstwa w ogóle, jak wiarygodności przyznania się przez oskarżoną do winy złożonego podczas przesłuchania w postępowaniu przygotowawczym, albowiem wobec choroby psychicznej i upośledzenia umysłowego oskarżona nie działała w sposób świadomy, a niepoczytalność stanowi przesłankę ujemną uznania winy, której Sąd I instancji bezzasadnie nie uwzględnił |
☐ zasadny ☒ częściowo zasadny ☐ niezasadny |
||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny |
||||||||||||||||||||||
Przedstawiony wyżej zarzut również należy uznać za częściowo zasadny. O tym, czy Sąd Rejonowy dopuścił się błędu w ustaleniach faktycznych poprzez uznanie winy oskarżonej R. P. będzie można rozstrzygnąć dopiero po jednoznacznym rozstrzygnięciu kwestii dotyczących poczytalności podsądnej. Podniesione jednak w jego treści okoliczności, polegające na uznaniu za w pełni wiarygodne wyjaśnień złożonych przez oskarżoną w toku postępowania przygotowawczego prowadzonego bez udziału obrońcy, pomimo ujawnienia w toku tego przesłuchania okoliczności stanowiących przesłanki obrony obligatoryjnej istotnie podważają prawidłowość dokonanych przez Sąd Rejonowy ustaleń faktycznych. |
||||||||||||||||||||||
Wniosek |
||||||||||||||||||||||
uchylenie zaskarżonego wyroku i umorzenie postępowania, względnie zastosowanie nadzwyczajnego złagodzenia kary, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji |
☐ zasadny ☒ częściowo zasadny ☐ niezasadny |
|||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny. |
||||||||||||||||||||||
Wniosek apelacji jest zasadny w zakresie, w jakim spowodował uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. W realiach niniejszej sprawy, z uwagi na brak opinii sądowo - psychiatrycznej dotyczącej oskarżonej, na obecnym etapie niemożliwym jest zastosowanie postulowanych przez obrońcę rozwiązań przewidzianych w treści art. 31 § 1 i 2 k.k., ponieważ kwestia dotycząca poczytalności podsądnej w dacie inkryminowanego zdarzenia nie została jeszcze w żaden sposób rozstrzygnięta. |
||||||||||||||||||||||
4. OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU |
||||||||||||||||||||||
4.1. |
Zaistnienie w sprawie bezwzględnej przyczyny odwoławczej, opisanej w treści art. 439 § 1 pkt. 10 k.p.k., polegającej na niewyznaczeniu R. P. obrońcy z urzędu, pomimo wystąpienia okoliczności opisanej w dyspozycji art. 79 § 1 pkt. 3 i 4 k.p.k. |
|||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności |
||||||||||||||||||||||
W ocenie Sądu Okręgowego w realiach niniejszej sprawy zaistniała wskazana wyżej, bezwzględna przyczyna odwoławcza, opisana w treści art. 439 § 1 pkt. 10 k.p.k. Już bowiem na etapie postępowania przygotowawczego było wiadome, że oskarżona nie potrafi czytać ani pisać oraz, że uprzednio leczyła się psychiatrycznie (oświadczenia R. P. - k. 37, k. 62v.) Prokurator nadzorujący postępowanie przygotowawcze pominął jednak tą okoliczność i nie wystąpił o jakąkolwiek dokumentację medyczną oskarżonej. Również Sąd Rejonowy w toku postępowania rozpoznawczego nie zwrócił uwagi na wskazane wyżej oświadczenia oskarżonej i w żaden sposób nie ustalił, czy w dacie inkryminowanego zdarzenia oskarżona miała zachowaną zdolność do rozpoznania jego znaczenia i pokierowania swoim postępowaniem, a także czy może ona prowadzić swoją obronę w sposób samodzielny i rozsądny. Niezależnie bowiem od kwestii związanych z ewentualną koniecznością poddania oskarżonej opiniowaniu sądowo - psychiatrycznemu należy wskazać, że w realiach niniejszej sprawy możliwość samodzielnego prowadzenia obrony przez podsądną była istotnie ograniczona z uwagi na brak umiejętności czytania i pisania. W związku zatem z powyższym, zaniechanie ustanowienia R. P. obrońcy z urzędu stanowi w ocenie Sądu Okręgowego bezpośrednią obrazę art. 79 § 1 pkt. 3 i 4 k.p.k., z treści którego jednoznacznie wynika, że w postępowaniu karnym oskarżony musi mieć obrońcę, jeżeli zachodzi uzasadniona wątpliwość, czy jego zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania swoim postępowaniem nie była w czasie popełnienia tego czynu wyłączona lub w znacznym stopniu ograniczona, a także czy stan jego zdrowia psychicznego pozwala na udział w postępowaniu lub prowadzenie obrony w sposób samodzielny oraz rozsądny. |
||||||||||||||||||||||
5. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO |
||||||||||||||||||||||
1.7. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji |
||||||||||||||||||||||
5.1.1. |
Przedmiot utrzymania w mocy |
|||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach utrzymania w mocy |
||||||||||||||||||||||
1.8. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji |
||||||||||||||||||||||
5.2.1. |
Przedmiot i zakres zmiany |
|||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach zmiany |
||||||||||||||||||||||
1.9. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji |
||||||||||||||||||||||
1.1.7. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia |
||||||||||||||||||||||
5.3.1.1.1. |
art. 439 § 1 pkt. 10 k.p.k., z uwagi na niewyznaczenie R. P. obrońcy z urzędu, pomimo występowania w sprawie okoliczności opisanych w dyspozycji art. 79 § 1 pkt. 3 i 4 k.p.k. |
|||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uchylenia |
||||||||||||||||||||||
Przeprowadzone przez Sąd Rejonowy postępowanie jest obarczone wadą stanowiącą bezwzględną przyczynę odwoławczą, co obliguje Sąd Okręgowy do uchylenia zaskarżonego wyroku niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść tego orzeczenia. |
||||||||||||||||||||||
5.3.1.2.1. |
Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości |
|||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uchylenia |
||||||||||||||||||||||
5.3.1.3.1. |
Konieczność umorzenia postępowania |
|||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia |
||||||||||||||||||||||
5.3.1.4.1. |
||||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uchylenia |
||||||||||||||||||||||
1.1.8. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania |
||||||||||||||||||||||
Rozpoznając ponownie sprawę Sąd Rejonowy winien przeprowadzić postępowanie w sposób zgodny z przepisami Kodeksu postępowania karnego oraz wynikającymi z nich gwarancjami procesowymi dla oskarżonej. Przede wszystkim zatem koniecznym jest zapewnienie udziału obrońcy w toczącym się przeciwko niej postępowaniu (w przypadku wygaśnięcia umocowania w sprawie adw. M. W. wyznaczenie podsądnej obrońcy z urzędu), a także skierowanie R. P. na badanie sądowo - psychiatryczne i ustalenie na podstawie opinii biegłych psychiatrów, czy w realiach niniejszej sprawy zdolność oskarżonej do rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania swoim postępowaniem nie była w inkryminowanego zdarzenia wyłączona lub w znacznym stopniu ograniczona. |
||||||||||||||||||||||
1.10. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku |
||||||||||||||||||||||
Punkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
|||||||||||||||||||||
6. Koszty Procesu |
||||||||||||||||||||||
Punkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
|||||||||||||||||||||
Z uwagi na uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sąd odwoławczy nie rozstrzygał o kosztach procesu. |
||||||||||||||||||||||
7. PODPIS |
||||||||||||||||||||||
SSO Adam Bednarczyk |
1.11. Granice zaskarżenia |
|||||
Kolejny numer załącznika |
1 |
||||
Podmiot wnoszący apelację |
obrońca oskarżonej |
||||
Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja |
wyrok Sądu Rejonowego w Wołominie |
||||
0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia |
|||||
☒ na korzyść ☐ na niekorzyść |
☒ w całości |
||||
☐ w części |
☐ |
co do winy |
|||
☐ |
co do kary |
||||
☐ |
co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
||||
0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty |
|||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji |
|||||
☒ |
art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
||||
☐ |
art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany |
||||
☐ |
art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
||||
☒ |
art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, |
||||
☐ |
art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
||||
☐ |
|||||
☐ |
brak zarzutów |
||||
0.1.1.4. Wnioski |
|||||
☒ |
uchylenie |
☒ |
zmiana |