Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 września 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 26 września 2019 r. w Gdańsku

sprawy (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o wysokość stopy procentowej ubezpieczenia wypadkowego

na skutek apelacji (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 8 lutego 2019 r., sygn. akt VII U 3030/18

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu VII Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

SSO del. Beata Golba – Kilian SSA Grażyna Czyżak SSA Maciej Piankowski

Sygn. akt III AUa 461/19

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 lipca 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. stwierdził, że stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe, obowiązującą płatnika składek (...), w roku składkowym obejmującym okres od 1 kwietnia 2018 r. do 31 marca 2019 r., podwyższa się o 50,00%.

Od powyższej decyzji odwołał się płatnik składek (...) S.A. w G.. W uzasadnieniu skarżący podniósł, że zgodnie z podanym przez płatnika symbolem klasyfikacji PKD pozwany wyznaczył stawkę na ubezpieczenie wypadkowe w wysokości 2,26% podstawy wymiaru. Niemniej jednak podany numer PKD jest błędny, albowiem spółka nigdy nie zajmowała się transportem morskim i nie przewoziła towarów ani ludzi. Ze względu na prowadzoną działalność, tj. działalność morskich agencji transportowych oraz działalność usługową wspomagającą transport morski, właściwym dla płatnika jest kod 52.29A. W związku z powyższym - zdaniem płatnika - nie nastąpiło zaniżenie stawki ubezpieczenia za miesiące kwiecień i maj 2018 r. i nie ma podstawy do wymierzania sankcji w postaci podwyższenia stawki ubezpieczenia do 3,39% podstawy wymiaru.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Żadna ze stron w pierwszym piśmie procesowym nie wniosła o przeprowadzenie rozprawy.

Wyrokiem z dnia 8 lutego 2019 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w punkcie 1 oddalił odwołanie i w punkcie 2 zasądził od spółki na rzecz pozwanego kwotę 180,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Uzasadniając swoje stanowisko, Sąd wskazał, że (...) S.A. z siedzibą w G. została wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego w dniu 21 stycznia 2003 r., pod numerem (...) (uprzednio (...)). Organem uprawnionym do jej reprezentacji jest zarząd. Od 21 stycznia 2003 r. do 16 września 2004 r. zarząd był jednoosobowy, przy czym prezesem zarządu był M. K.. Od 16 września 2004 r. zarząd jest dwuosobowy, funkcję prezesa pełni M. K., wiceprezesem zarządu jest D. K..

W okresie od 21 września 2016 r. do 21 września 2018 r., jako przedmiot przeważającej działalności przedsiębiorcy wskazano w KRS transport morski i przybrzeżny towarów – PKD 50.20.Z.

W okresie od 21 września 2018 r. przedmiotem przeważającej działalności przedsiębiorcy jest działalność morskich agencji transportowych – PKD 52.29.A, 63.40.A.

Wcześniej działalność morskich agencji transportowych była wskazywana, jako przedmiot pozostałej działalności przedsiębiorcy. Nadto do pozostałej działalności zaliczano: transport morski, przybrzeżny i śródlądowy transport wodny, przeładunek towarów w portach, magazynowanie i przechowywanie towarów itd.

Płatnik składek w deklaracjach rozliczeniowych, złożonych za kwiecień 2018 r. oraz maj 2018 r., wykazał stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe w wysokości 1,47%.

Pismem z 30 maja 2018 r. pozwany poinformował płatnika o obowiązującej go stopie procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe w roku składkowym obejmującym okres rozliczeniowym od 1 kwietnia 2018 r. do 31 marca 2019 r. w wysokości 2,26%.

Płatnik nie złożył korekty dokumentów rozliczeniowych za miesiące kwiecień 2018 r. oraz maj 2018 r.

Z danych zaewidencjonowanych w systemie informatycznym pozwanego wynika, że w roku kalendarzowym poprzedzającym rozstrzygnięcie, tj. w 2017, płatnik zgłaszał do ubezpieczenia wypadkowego średniomiesięcznie co najmniej 10 osób. W złożonej przez płatnika w dniu 26 lutego 2018 r. informacji ZUS IWA za 2017 r. wykazano liczbę ubezpieczonych 10 oraz rodzaj działalności wg PKD 50.20.Z.

Zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzją pozwany podwyższył stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe, obowiązującą płatnika składek (...), w roku składkowym obejmującym okres od 1 kwietnia 2018 r. do 31 marca 2019 r. o 50,00%.

Spór w sprawie sprowadzał się do oceny, czy pozwany zasadnie podwyższył o 50% stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe płatnika w spornym roku składkowym obejmującym okres od 1 kwietnia 2018 r. do 31 marca 2019 r.

Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, Zakład ustala, w drodze decyzji, stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe na cały rok składkowy w wysokości 150% stopy procentowej ustalonej na podstawie prawidłowych danych, jeżeli płatnik składek nie przekaże informacji, o której mowa w art. 31 ust. 6, albo korekty tej informacji w terminie 14 dni od otrzymania wezwania Zakładu, a stopa procentowa ustalona na podstawie nieprawidłowych danych przekazanych przez płatnika składek lub wykazywana przez płatnika składek w dokumentach rozliczeniowych była zaniżona w stosunku do ustalonej na podstawie prawidłowych danych.

Zakład ustala, w drodze decyzji, stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe na cały rok składkowy w wysokości 150% stopy procentowej ustalonej zgodnie z przepisami ustawy płatnikom składek, o których mowa w art. 28 ust. 1 i art. 33 ust. 1 i 2, którzy w danym roku składkowym wykazywali w dokumentach rozliczeniowych zaniżoną stopę procentową i nie złożyli dokumentów rozliczeniowych korygujących w terminie 14 dni od otrzymania wezwania Zakładu (ust. 2). W przypadku zaniżenia wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe płatnik składek zobowiązany jest złożyć dokumenty rozliczeniowe korygujące i opłacić zaległe składki wraz z odsetkami za zwłokę. W przypadku zawyżenia wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe płatnik składek zobowiązany jest złożyć dokumenty rozliczeniowe korygujące (ust. 3).

Przepis ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do płatników składek, o których mowa w art. 28 ust. 1 i art. 33 ust. 1 i 2, którzy nieprawidłowo ustalili liczbę ubezpieczonych lub grupę działalności, przy czym, jeżeli płatnik składek stwierdzi nieprawidłowość, obowiązany jest on ponownie ustalić stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe we własnym zakresie. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 i 2, płatnik składek zobowiązany jest złożyć brakującą informację lub dokonać korekty nieprawidłowej informacji.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 04 lutego 2011 r., wydanego w sprawie o sygn. akt II UZP 1/11, przepis art. 28 ust. 1 i 2 ustawy wypadkowej kreuje dwie kategorie płatników składek:

1) płatników zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 ubezpieczonych,

2) płatników zgłaszających do tegoż ubezpieczenia co najmniej 10 ubezpieczonych.

W przypadku drugiej kategorii płatników (zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych) zasadą jest, że opłacają oni składkę według ustalanej (w myśl art. 28 ust. 1 i art. 32 ustawy wypadkowej) przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych i podawanej do wiadomości płatnika zindywidualizowanej stopy procentowej. Stanowi ona iloczyn stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe właściwej dla grupy działalności, do której należy płatnik (ustalanej - zgodnie z art. 30 ustawy oraz § 4 i załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków - Dz. U. 2002 r. Nr 200 poz. 1692 ze zm. - według przypisanej dla każdej z grup działalności kategorii ryzyka określonego wskaźnikami częstości poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem, poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich, stwierdzonych chorób zawodowych i zatrudnionych w warunkach zagrożenia) i wskaźnika korygującego ustalanego dla danego płatnika stosownie do zasad określonych w art. 31 ustawy i § 5 - § 8 rozporządzenia, czyli według właściwej dla płatnika kategorii ryzyka mierzonej wskaźnikami częstości poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem, poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich oraz zatrudnionych w warunkach zagrożenia.

W myśl art. 29 oraz art. 31 ust. 3 i 6 ustawy wypadkowej, płatnicy należący do omawianej kategorii zobowiązani są zatem do przekazywania do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych danych służących do ustalenia kategorii ryzyka dla swojej grupy działalności -takich jak rodzaj działalności według PKD ujęty w rejestrze REGON oraz wskaźnika korygującego (liczba osób zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego oraz liczba poszkodowanych w wypadkach ogółem, poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych i ciężkich oraz zatrudnionych w warunkach zagrożenia). Do nich też ma zastosowanie regulacja art. 34 ust. 1 ustawy wypadkowej.

Zgodnie z zawartą w tym przepisie normą prawną nieprzekazanie przez tychże płatników danych lub przekazanie nieprawdziwych danych, o jakich mowa w art. 31 i spowodowanie wskutek tego zaniżenia stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe implikuje obligatoryjne ustalenie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych stopy procentowej składki na cały rok składkowy w wysokości 150% stopy procentowej określonej na podstawie prawidłowych danych, a nadto obowiązek zapłaty zaległych składek wraz z odsetkami.

Regulacja art. 34 ust. 3 ustawy dotyczy płatników niewymienionych w ust. 1, czyli tych, dla których Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie ustala indywidualnej stopy procentowej składki i którzy określają ją sami, według zasad wynikających z art. 28 ust. 1 lub art. 33 ust. 1 i 2 tegoż aktu. Dla ustalenia stopy procentowej składki w przypadku tej kategorii płatników konieczne jest zatem prawidłowe określenie na podstawie art. 28 ust. 3 liczby osób zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego, by stwierdzić, czy ma zastosowanie zryczałtowana stopa procentowa, o jakiej mowa w ust. 1 tego artykułu lub przyjęcie właściwej grupy działalności, jeśli w grę wchodzi stopa procentowa składki zróżnicowana zgodnie z art. 33 ust. 1 według tego właśnie kryterium. Odpowiednie zastosowanie normy art. 34 ust. 1 ustawy do sytuacji opisanych przepisem ust. 3 polega więc na wymierzeniu przewidzianej w jej dyspozycji sankcji w postaci podwyższenia o 50% stopy procentowej składki podmiotom nieobjętym hipotezą tej normy, należącym do innych grup płatników, wobec których przepisy ustawy przewidują odmienne zasady ustalania stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe.

Odmienność zasad ustalania stopy procentowej składki dla poszczególnych kategorii płatników sprawia zaś, że o ile w art. 34 ust. 1 ustawy mowa jest o nieprzekazaniu danych lub przekazaniu nieprawdziwych danych do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, gdyż to ten organ ustala dla płatników wymienionych w art. 28 ust. 2 ustawy stopę procentową składki i czyni to według reguł sprecyzowanych w tym przepisie oraz w oparciu o informacje wymienione w art. 31 ustawy, o tyle art. 34 ust. 3 stanowi o nieprawidłowym ustalaniu przez płatnika liczby ubezpieczonych lub grupy działalności, albowiem w przypadku płatników wymienionych w art. 28 ust. 1 oraz art. 33 ust. 1 i 2 ustawy oni sami określają stopę procentową składki na podstawie tych właśnie danych. Wspomniana sankcja nie znajduje jednak zastosowania w każdej sytuacji zaniżenia stopy procentowej składki, ale tylko wówczas, gdy nieprawidłowe jej ustalenie jest konsekwencją zachowań płatnika opisanych hipotezą normy art. 34 ust. 1 lub ust. 3 ustawy.

Z sankcji określonej w art. 34 ust. 1 ustawy z 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych płatnika mogą zwolnić jedynie niezawinione przyczyny wadliwego zgłoszenia danych do ubezpieczenia wypadkowego, a zatem okoliczności za które płatnik składek nie ponosi odpowiedzialności.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt analizowanej sprawy Sąd wskazał, iż płatnik składek nie wykazał, by zgłoszenie przez niego nieprawdziwych danych, tj. wskazanie błędnego numeru PKD działalności, nastąpiło z przyczyn od niego niezależnych. W toku postępowania administracyjnego ZUS ustalił wysokość stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe na podstawie informacji ZUS IWA za rok 2017, sporządzonej przez płatnika składek, w której płatnik wykazał liczbę ubezpieczonych - 10 oraz rodzaj działalności wg PKD 50.20.Z. Jak wynika z ustalonego stanu faktycznego, pismem z 30 maja 2018 r. pozwany poinformował płatnika o obowiązującej go stopie procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe w roku składkowym obejmującym okres rozliczeniowym od 1 kwietnia 2018 r. do 31 marca 2019 r. w wysokości 2,26%. Jednakże płatnik nie złożył korekty dokumentów rozliczeniowych za miesiące kwiecień 2018 r. oraz maj 2018 r. Dopiero w ramach odwołania od zaskarżonej decyzji płatnik wskazywał na podanie błędnego numeru PKD (inna działalność) oraz poinformował o złożeniu do KRS wniosku o zmianę wykazanego w nim rodzaju przeważającej działalności.

W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie błędna stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe za miesiące kwiecień 2018 r. oraz maj 2018 r. wynikała z błędnych danych przekazanych przez płatnika składek – co do elementów, od których zależy wysokość stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe. A skoro tak, to zaskarżona decyzja była prawidłowa.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w pkt I wyroku.

W punkcie II wyroku Sąd orzekł o kosztach zastępstwa procesowego, zasądzając je w stawce minimalnej, kierując się zasadą odpowiedzialności za wynik sporu, na podstawie art. 98 §§ 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., art. 108 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, biorąc pod uwagę rodzaj i stopień zawiłości sprawy, nakład pracy pełnomocnika oraz jego wkład pracy w przyczynienie się do wyjaśnienia sprawy i jej rozstrzygnięcia.

Apelację od wyroku wywiodła Spółka (...) zaskarżając go w całości i zarzucając mu:

1) naruszenie art. 233 § l k.p.c. poprzez błędne dokonanie ustaleń faktycznych,

2)oparcie rozstrzygnięcia na niepełnym materiale dowodowym, na skutek przeprowadzenia przez sąd pierwszej instancji postępowania dowodowego bez rozważenia w sposób bezstronny i wszechstronny zebranego w sprawie materiału dowodowego i w konsekwencji przyjęcie, że stan zadeklarowany w dokumentacji jest zgodny ze stanem faktycznym,

3) naruszenie prawa materialnego, tj. art. 34 ust. l ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie.

Mając na uwadze powyższe, skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku, poprzez uwzględnienie odwołania oraz zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelująca podała, iż faktycznie - składając informację ZUS IWA za 2017 r. - podała błędny, niezgodny ze stanem faktycznym przedmiot przeważającej działalności przedsiębiorcy posługując się symbolem klasyfikacji PKD 50.20.Z., a mianowicie transport morski i przybrzeżny towarów. W okresie rozliczeniowym od l kwietnia 2018 r. do 31 marca 2019 r. powyższa kwalifikacja zaczęła determinować wysokość stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, gdyż spółka spełniła przesłankę zatrudnienia co najmniej 10 osób w 2017 r. Skarżąca złożyła deklarację IWA wskazując wysokość stopy procentowej wynikającą z rzeczywiście prowadzonej działalności podając z automatyzmu oraz zgodnie z danymi z rejestru przedsiębiorców symbol klasyfikacji PKD 50.20.Z. Apelująca nie zdawała sobie sprawy, iż symbol klasyfikacji PKD podany jako przedmiot przeważającej działalności przedsiębiorcy ma wpływ na wysokość stopy procentowej. W rzeczywistości faktycznie wykonywanym przedmiotem przeważającej działalności przedsiębiorcy jest działalność morskich agencji transportowych opatrzona symbolem 52.29.A. PKD. Spółka dokonała niezwłocznie stosownej zmiany w rejestrze przedsiębiorców. Zdaniem skarżącej stosowanie wyższej stopy procentowej ubezpieczenia wypadkowego zostało wymuszone przez organ rentowy na podstawie błędnych i niezgodnych z rzeczywistością danych dotyczących przedmiotu przeważającej działalności przedsiębiorcy. Tymczasem zasady obliczania wysokości składek na ubezpieczenie wypadkowe przewidziane w ustawie o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych wskazują na prawną doniosłość rzeczywistego profilu działalności danego płatnika. Chodzi bowiem o to, aby płatnik opłacał składki na ubezpieczenie wypadkowe w wysokości adekwatnej do rodzaju działalności, którą faktycznie wykonuje i w odniesieniu do kategorii ryzyka, które u niego rzeczywiście występuje.

Zdaniem apelującej kluczowy dla ustalenia wysokości stopy procentowej winien być stan rzeczywisty a nie stan powstałym w wyniku deklaracji płatnika zawierającej błędny symbol PKD przeważającej działalności prowadzonej przez przedsiębiorcę. Tym samym właściwa wartość stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe w związku z rzeczywiście wykonywaną działalnością przez Spółkę w okresie od l kwietnia 2018 r. do 31 marca 2019 r. winna wynieść 1,47%.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja skutkowała uchyleniem zaskarżonego orzeczenia.

Na wstępie wyjaśnić należy, że prawidłowe rozstrzygnięcie każdej sprawy uzależnione jest od spełnienia przez sąd orzekający dwóch naczelnych obowiązków procesowych, mianowicie przeprowadzenia postępowania dowodowego w sposób określony przepisami kodeksu postępowania cywilnego oraz dokonania wszechstronnej oceny całokształtu okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej. Rozstrzygnięcie to winno również znajdować oparcie w przepisach prawa materialnego adekwatnych do poczynionych ustaleń faktycznych. Kontrola instancyjna zaskarżonego orzeczenia ma natomiast na celu ustalenie, czy w sprawie będącej przedmiotem rozpoznania sąd pierwszej instancji sprostał tym wymogom. Istotą postępowania apelacyjnego jest zbadanie zasadności zarzutów skierowanych przeciwko orzeczeniu sądu pierwszej instancji. Sąd odwoławczy orzeka jednak w oparciu o całokształt zgromadzonego materiału dowodowego, dokonując na nowo jego własnej, samodzielnej i swobodnej oceny, w tym oceny zgromadzonych w postępowaniu przed sądami obu instancji dowodów. Jako sąd merytoryczny, bazując na tym samym materiale dowodowym, co sąd pierwszej instancji, sąd odwoławczy może czynić własne, odmienne ustalenia. W sytuacji jednak, gdy Sąd I instancji nie rozpoznał istoty sprawy lub wydanie wyroku przez sąd odwoławczy wymagałoby przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości, sąd ten, na podstawie art. 386 § 4 k.p.c., uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

Sąd Okręgowy - zdaniem instancji odwoławczej - w sposób nieprawidłowy zastosował w sprawie art. 148 ¹ k.p.c. Przepis ten, zawierający regulację trybu, w ramach którego Sąd I instancji odstępuje od zasady, że w procesie sąd rozpoznaje sprawy na rozprawie (art. 148) oraz że wydanie wyroku przez sąd I instancji następuje po uprzednim rozpoznaniu sprawy na rozprawie (art. 316 § 1), może być bowiem stosowany jedynie w sytuacjach, które ściśle wynikają z jego treści. Zgodnie z § 3 przepisu: rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest niedopuszczalne, jeżeli strona w pierwszym piśmie procesowym złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy, chyba że pozwany uznał powództwo. W niniejszym postępowaniu nie miało miejsca uznanie powództwa, wręcz przeciwnie – Spółka (...) już w odwołaniu przedstawiła argumentację, mającą przemawiać za jego uwzględnieniem, podnosząc, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych w sposób nieprawidłowy zastosował względem niej sankcję z art. 34 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Spółka podniosła, że istotnie składając w organie rentowym deklarację ZUS IWA za rok 2017 r. błędnie podała rodzaj prowadzonej działalności wskazując PKD – 50.20 (Transport morski), podczas, gdy – z uwagi na przeważającą działalność spółki – właściwym kodem jest 52.29.A.(Działalność morskich agencji transportowych). Pomimo tej informacji, Sąd Okręgowy zaniechał przeprowadzenia postępowania dowodowego, błędnie uznając że stan faktyczny sprawy nie budził wątpliwości.

Przypomnieć należy, że - jak wyjaśniał Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 23 lutego 2017 r. (III AUa 78/17, LEX nr 2284904) - zgodnie z art. 22 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 963 z późn. zm.; dalej ustawa systemowa), stopa procentowa składek na ubezpieczenie wypadkowe oscyluje w granicach od 0,40% do 8,12% podstawy wymiaru. Stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe jest zróżnicowana dla poszczególnych płatników składek i ustalana w zależności od poziomu i skutków zagrożeń zawodowych (art. 15 ust. 2 ustawy systemowej). Przepis ten wskazuje na zindywidualizowany charakter składek na ubezpieczenie wypadkowe uzależniony od poziomu i skutków zagrożeń zawodowych występujących u danego płatnika. Potwierdzają to obowiązujące z odesłania wynikającego z art. 22 ust. 2 ustawy systemowej przepisy ustawy wypadkowej, różnicujące stopę procentową składek na ubezpieczenie wypadkowe. Zgodnie z nimi, obliczenie wysokości składki na ubezpieczenie wypadkowe odbywa się przy uwzględnieniu trzech zmiennych: liczby ubezpieczonych, wartości przypisanej charakterowi działalności prowadzonej przez pracodawcę (grupa działalności) oraz wskaźnika korygującego (art. 28 ust. 1 i 2 ustawy wypadkowej). Stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe w przypadku płatników zatrudniających 10 i więcej ubezpieczonych oblicza się na podstawie dwóch zmiennych: wskaźnika powiązanego z ogólnie rozumianym charakterem działalności płatnika (grupa działalności) oraz wskaźnika korygującego (art. 28 ust. 2 ustawy wypadkowej). Płatnik składek należy do grupy działalności ustalonej dla jego rodzaju działalności według PKD ujętego w rejestrze REGON w dniu 31 grudnia poprzedniego roku (art. 29 ust. 1 ustawy wypadkowej).

Stopa procentowa przypisana do grupy działalności stanowi wartość ustalaną odgórnie. W załączniku Nr 1 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (Dz. U. Nr 200, poz. 1692 z późn. zm.) określono wartości procentowe składki przypisane do kolejno ponumerowanych grup ryzyka. Z kolei w załączniku Nr 2 do powyższego rozporządzenia do poszczególnych rodzajów działalności (opisanych kodami PKD) przypisano wartość grupy ryzyka i związaną z tym wartość procentową składki. Zasady ustalania wartości dla grupy działalności opisuje szczegółowo art. 30 ustawy wypadkowej. Z jego treści wynika, że jedną z istotnych przesłanek w algorytmie obliczania składki jest przynależność płatnika do określonej grupy działalności PKD, z czym wiąże się określony (generalny) stopień zagrożeń zawodowych, ustalany w oparciu o dane Głównego Urzędu Statystycznego za trzy ostatnie lata kalendarzowe, dostępne w dniu 31 stycznia danego roku (art. 30 ust. 4 ustawy wypadkowej). Z kolei ustalana dla płatnika składek w wymiarze indywidualnym kategoria ryzyka jest odnoszona w pierwszej kolejności do generalnej kategorii ryzyka (ustalonej dla grupy działalności) i stanowi podstawę do korygowania wysokości stopy procentowej składki (obniżenia lub podwyższenia) - § 8 tego rozporządzenia. Tego rodzaju sposób obliczenia składek na ubezpieczenie wypadkowe wypełnia ustawowe założenie uzależnienia wysokości składki od poziomu i skutków zagrożeń zawodowych występujących u danego płatnika.

Przedstawione zasady wskazują na prawną doniosłość rzeczywistego profilu działalności danego płatnika. Chodzi bowiem o to, aby płatnik opłacał składki na ubezpieczenie wypadkowe w wysokości adekwatnej do rodzaju działalności, którą faktycznie wykonuje i w odniesieniu do kategorii ryzyka, które u niego rzeczywiście występuje (oczywiście z uwzględnieniem, że ustalenie kategorii ryzyka dla płatnika ma charakter prospektywny, ale z uwzględnieniem - co do zasady - danych retrospektywnych z trzech kolejnych, ostatnich lat kalendarzowych).

Oświadczenie składane przez płatnika składek w zakresie rodzaju prowadzonej działalności jest oświadczeniem wiedzy, a nie woli. Nadto, skoro kategoria ryzyka jest instytucją związaną ze stopniem zagrożeń zawodowych, to kreuje ją rzeczywisty stan rzeczy. W takim też kontekście należy interpretować art. 29 ust. 1 ustawy wypadkowej. Przepis ten określa sposób ustalania przynależności płatnika do określonej grupy działalności według PKD oparty również na oświadczeniu wiedzy płatnika, tyle tylko że złożonym dla potrzeb statystycznych. Wskazana na wstępie i wynikająca z ustawy funkcja, jaką pełni zróżnicowanie stóp procentowych składek na ubezpieczenie wypadkowe, nakazuje uwzględniać rzeczywiste ryzyko zagrożeń zawodowych występujące u danego płatnika. Dlatego też podanie w formularzu ZUS IWA rzeczywistego rodzaju działalności według PKD (niepokrywającego się z rejestrem REGON) nie wyczerpuje hipotezy art. 34 ust. 1 ustawy wypadkowej, ponieważ nie stanowi przekazania nieprawdziwych danych, o których mowa w art. 31 ustawy wypadkowej. Jedyny zarzut, jaki można w tym przypadku postawić płatnikowi, to niezgodność ze stanem faktycznym danych podanych dla potrzeb statystycznych, ale tego rodzaju czyn jest spenalizowany w ustawie o statystyce publicznej (art. 56 tej ustawy), a nie w art. 34 ustawy wypadkowej, który wymierza sankcję jedynie za opisane w nim sytuacje (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2011 r., II UZP 1/11, OSNP2012 nr 7-8, poz. 102). Identyczne stanowisko w omawianej kwestii przedstawił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 stycznia 2013 r., II UK 142/12 (OSNP 2013 nr 21-22, poz. 260).

W analizowanej sprawie Sąd Okręgowy, pomimo podnoszonych zarzutów strony odwołującej się w zakresie błędnego podania kodu PKD w deklaracji ZUS IWA, niezgodnego z rodzajem prowadzonej działalności gospodarczej, nie przeprowadził postępowania dowodowego i nie wyjaśnił, czy opisywana przez skarżącego sytuacja istotnie miała miejsce, podczas gdy przedmiotowe ustalenie jest niezbędne dla prawidłowego rozstrzygnięcia.

Uznając zatem, że Sąd I instancji nie rozpoznał istoty sprawy, stan faktyczny sprawy nie został wyjaśniony i konieczne jest przeprowadzenie postępowania dowodowego w całości, Sąd Apelacyjny na mocy art. 386 § 4 k.p.c. orzekł, jak w sentencji pozostawiając Sądowi I instancji rozstrzygnięcie o kosztach procesu za instancję odwoławczą stosownie do art.108 § 2 k.p.c.

SSA Grażyna Czyżak SSA Maciej Piankowski SSO del. Beata Golba - Kilian