Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 10 grudnia 2021 r.

Sąd Rejonowy w Chełmnie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:

sędzia Monika Mleczko-Pawlikowska

po rozpoznaniu w dniu 10 grudnia 2021 r. w Chełmnie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku I. K. (1)

z udziałem J. K.

o podział majątku wspólnego

postanawia:

1.  Ustalić, iż w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni I. K. (2) z d. K. i uczestnika J. K. wchodzi:

a)  odrębna własność lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w budynku nr (...) w K., gmina S. składającego się z kuchni, przedpokoju, dwóch pokoi i spiżarni o łącznej powierzchni użytkowej (...) ^{( )}, z którym związany jest udział w nieruchomości wspólnej, którą stanowi grunt oraz części budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali wynoszący (...), dla którego to lokalu Sąd Rejonowy w Chełmnie V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...) o wartości (...) zł,

b)  samochód osobowy marki V. (...), o nr rej. (...), rok. prod.(...)o wartości 2 000 zł.

2.  Dokonać podziału majątku wspólnego wnioskodawczyni I. K. (2) z d. K. i uczestnika J. K. w ten sposób, że odrębną własność lokalu mieszkalnego opisanego w pkt 1 a) postanowienia oraz samochód osobowy opisany w pkt 1 b) postanowienia, przyznać na wyłączną własność wnioskodawczyni I. K. (1).

3.  Zasądzić od wnioskodawczyni I. K. (1) na rzecz uczestnika J. K. kwotę (...)zł ((...)30/100 groszy) tytułem spłaty jego udziału w majątku wspólnym, przy uwzględnieniu rozliczenia wydatków z majątku osobistego uczestnika na majątek wspólny, płatną w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszego postanowienia, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek opóźnienia w płatności.

4.  Ustalić, iż koszty postępowania ponoszą wnioskodawczyni i uczestnik postępowania, każdy zgodnie ze swoim udziałem w sprawie,

5.  Ustalić, iż nieuiszczone koszty sądowe od uiszczenia których wnioskodawczyni i uczestnik byli zwolnieni poniesie Skarb Państwa.

Sędzia

M. P.

Sygn. akt I Ns 261/18

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni I. K. (1) reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika wniosła o podział majątku wspólnego. We wniosku wskazała, iż w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni i uczestnika wchodzi odrębna własność lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w budynku nr (...) w miejscowości K., gmina S., o powierzchni 93,560 m ² o wartości 40 000 zł. Wnioskodawczyni wniosła o ustalenie, iż udziały stron w majątku wspólnym są równe i o dokonanie podziału poprzez przyznanie lokalu mieszkalnego na wyłączną własność wnioskodawczyni wraz z obowiązkiem spłaty na rzecz uczestnika kwoty 20 000 zł. Wnioskodawczyni wniosła o orzeczenie o kosztach postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wniosku wnioskodawczyni wskazała skład majątku wspólnego, a także przytoczyła okoliczności uzasadniające przyznanie lokalu na jej rzecz.

Postanowieniem z dnia 7 stycznia 2019r. Sąd zwolnił wnioskodawczynię od kosztów sądowych w całości.

W odpowiedzi na wniosek uczestnik J. K. reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika wniósł o ustalenie, iż w skład majątku wspólnego byłych małżonków wchodzą:

-

Lokal mieszkalny nr (...) położony w budynku nr (...) w miejscowości K. o wartości 130 000 zł,

-

Samochód osobowy marki V. (...) o wartości 4 000 zł.

-

(...), które wnioskodawczyni wydała swojej matce o wartości 2 000 zł.

Uczestnik wniósł o dokonanie podziału fizycznego nieruchomości poprzez wyodrębnienie dwóch samodzielnych lokali: lokalu nr (...) składającego się z pokoju, który uczestnik zajmuje, łazienki i przedpokoju oraz lokalu nr (...) składającego się z 2 pokoi, kuchni. Uczestnik wniósł o przyznanie mu tak wydzielonego lokalu nr (...), a wnioskodawczyni lokalu nr (...), a także ruchomości wskazanych we wniosku wraz z obowiązkiem spłaty na rzecz uczestnika kwoty 3 000 zł. W razie gdyby podział fizyczny był niemożliwy uczestnik wniósł o przyznanie wszystkich składników majątkowych na rzecz wnioskodawczyni z obowiązkiem spłaty uczestnika w kwocie 68 000 zł.

W uzasadnieniu odpowiedzi na wniosek (k. 33-34 akt ) uczestnik przytoczył okoliczności uzasadniające jego stanowisko.

Postanowieniem z dnia 6 maja 2019r. Sąd zwolnił uczestnika od kosztów sądowych w całości.

W piśmie procesowym z dnia 27 maja 2019r. wnioskodawczyni wskazała, iż samochód osobowy V. (...) nabyła w trakcie trwania faktycznej separacji z uczestnikiem z pieniędzy pożyczonych od córki, które do dzisiaj spłaca. Pojazd zakupiony został za kwotę 4 200 zł i obecnie jego wartość wynosi 2 000 zł.

W piśmie procesowym z dnia 19 marca 2021r. uczestnik wniósł o rozliczenie nakładów poczynionych przez niego na majątek wspólny stron w kwocie 3 008,34 zł w postaci: zakupu węgla (kwoty 403 zł, 400 zł, 202,50 zł, 405 zł, 405 zł), opłacenia wody w kwocie 84,24 zł, opłacenia podatku od nieruchomości w kwocie 108,60 zł, opłacenia prądu 1 000 zł.

Na rozprawie w dniu 23 marca 2021r. wnioskodawczyni zakwestionowała zasadność rozliczenia poniesionych przez uczestnika nakładów, w szczególności zakupu węgla. Uczestnik mieszkał w tym domu i korzystał z ciepłej wody i ogrzewania. Uczestnik dokładał się do zakupu węgla po 100 zł i 50 zł. Uczestnik mieszka w innym miejscu i nie ma pewności, czy to nie są rachunku z nowego miejsca.

Sąd ustalił, co następuje.

J. K. i I. K. (1) zawarli związek małżeński w dniu 23 października 1993r.

/okoliczność bezsporna/

W trakcie trwania związku małżeńskiego, w dniu 23 czerwca 2004r. małżonkowie nabyli odrębny lokal mieszkalny nr (...) położony w budynku nr (...), w miejscowości K. Gmina S.. Lokal ten składa się z kuchni, przedpokoju, dwóch pokoi i spiżarni i posiada łączną powierzchnię użytkową 93,50 m ².

/dowód: akt notarialny Rep A. 2390/2004 k. 18 – 21/

Wartość rynkowa lokalu mieszkalnego wynosi 81 000 zł. Biegła oceniła stan techniczny lokalu na dzień ustania wspólności ustawowej jako niski. Podłogi są wypaczone, zarywające się. W łazience zagrzybienia i zawilgocenia. Liczne spękania ścian wewnątrz sufitów.

/dowód: opinia rzeczoznawcy majątkowego E. M. k. 112 – 139, opinia uzupełniająca biegłej E. M. k. 162 - 163/

Obecnie wnioskodawczyni ma do użytku 2 pokoje wyodrębnione około 5 lat temu z jednego większego pokoju. Przedzielenie pokoju polegało na postawieniu ściany z regipsu. Remont ten wnioskodawczyni przeprowadziła z córką i zięciem. J. K. zajmuje trzeci pokój, zamykany na klucz. W lokalu tym znajdują się jeszcze kuchnia i łazienka do remontu, w łazience jest grzyb.

/dowód: przesłuchanie wnioskodawczyni k. 180v/

Część lokalu która miałaby przypaść uczestnikowi po podziale lokalu, obejmuje już istniejący korytarz, łazienkę, pokój znajdujący się na wprost mieszkania, pomieszczenie, w którym znajduje się kotłownia. Lokal ogrzewany byłby z istniejącej kotłowni.

Część jaka miałaby przypaść wnioskodawczyni musiałaby mieć wejście z przybudówki wykonanej na płycie betonowej po byłym tarasie, poprzez drzwi wykonane w otworze okiennym kuchni. Pomieszczenie istniejącej kuchni musiałoby zostać przebudowane tak, aby powstała łazienka, pomieszczenie, w którym byłaby mała kotłownia (z piecem centralnego ogrzewania) służąca do ogrzania mieszkania wnioskodawczyni oraz kuchnia.

Koniecznym byłoby rozdzielenie instalacji wodociągowej.

/dowód: opinia biegłego inż. Z. F. k. 73, 78- 79/

Przedmiotowy lokal znajduje się w budynku dawnego dworu w zespole podworskim ujętym w Wojewódzkiej Ewidencji (...). Zatem prowadzenie prac w tym budynku, w tym robót budowlanych, które mogłyby doprowadzić do naruszenia substancji lub zmiany wyglądu zabytku, wymaga pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków. Wobec tego właściciele dworu (częścią wspólną wszystkich właścicieli dworu są elewacje budynku) i parku muszą złożyć odpowiedni wniosek do urzędu konserwatorskiego z wymaganymi załącznikami w tym projektem budowlanym lub programem podejmowanych działań w zakresie niezbędnym do oceny wpływu planowanych robót na zabytek. Dopiero wówczas możliwe będzie zajęcie stanowiska przez (...). Dobudowanie nowego wejścia do budynku wiąże się ze złożeniem przez wszystkich właścicieli dworu/ wspólnotę mieszkaniową, wniosku o wydanie decyzji administracyjnej, a także projektu zakresu prac adaptacyjnych. Koszt podziału mieszkania będzie wynikał z opracowanego projektu.

/okoliczność bezsporna, opinia biegłego inż. Z. F. k. 74 – 75, 80/

Uczestnik podjął próby uzyskania pozwolenia konserwatora na przebudowę lokalu mieszkalnego. Decyzją z dnia 10 lutego 2020r. (...) (...) wyraził zgodę na działania przy elewacji budynku, w zakresie zmiany istniejącego otworu okiennego. Decyzja miała ważność rok czasu.

/dowód: zawiadomienie z dnia 13.01.2020r. k. 100, decyzja z dnia 20.12.2019r. k. 101-104, decyzja z dnia 10.02.2020r.k. 110 - 111/

W 2017r., kiedy strony pozostawały w faktycznej separacji, I. K. (1) zakupiła samochód osobowy marki V. (...), rok. prod. 1999 o nr rej. (...) za kwotę 4300 zł. Wartość samochodu wynosi 2 000 zł.

/dowód: przesłuchanie wnioskodawczyni k. 180v, dowód rejestracyjny pojazdu k. 50, okoliczność przyznana/

Małżonkowie posiadali meble - segment, które wnioskodawczyni zakupiła za becikowe po urodzeniu dziecka. Na dzień dzisiejszy meble te miałyby 17 lat. Była jeszcze sofa i narożnik, które były zniszczone. 3 lata temu, a więc już po rozwodzie wnioskodawczyni wydała te meble swojej matce.

/dowód: przesłuchanie wnioskodawczyni k. 180v., przesłuchanie uczestnika k. 187/

Wyrokiem z dnia 28 listopada 2017r., który uprawomocnił się w dniu 20 grudnia 2017r., Sąd Okręgowy w Toruniu w sprawie (...) rozwiązał małżeństwo J. K. i I. K. (1) przez rozwód.

/dowód: odpis wyroku k. 16/

Okresie od 13 lutego do 12 września 2018r. J. K. nabył węgiel kamienny – miał, o wartości 403 zł, 400 zł, 202,50 zł, 405 zł, 405 zł. W dniu 9 maja 2019r. opłacił fakturę za wodę w wysokości 84,24 zł., a w dniu 22 października 2020r. podatek od nieruchomości w wysokości 108,60 zł.

/dowody: dokumenty dostawy wraz z paragonami k. 172 – 176, potwierdzenie dla wpłacającego k. 177 – 178, upomnienie k. 179 /

Obecnie w lokalu mieszka wnioskodawczyni wraz z trójką synów w wieku 20, 17 i 16 lat. Najstarszy syn uczy się w technikum logistycznym. Wnioskodawczyni zamieszkuje w jednym pokoju, a synowie w drugim. Uczestnik zajmuje trzeci pokój, ale na co dzień nie zamieszkuje w lokalu; przyjeżdża raz na dwa – trzy tygodnie, posiedzi w mieszkaniu godzinę – trzy. Nie utrzymuje kontaktów z wnioskodawczynią i synami, nie spędza z synami czasu, mówi im tylko „cześć”. Po rozwodzie uczestnik dokładał się do rachunków, które opłacała wnioskodawczyni. W 2018r. uczestnik mieszkał w lokalu, korzystał z wody, ciepła, prądu. Wnioskodawczyni od 3 lat sama kupuje opał, opłaca rachunki za prąd, wodę, podatek od nieruchomości.

/dowód: przesłuchanie wnioskodawczyni k. 181/

Wnioskodawczyni utrzymuje się z wynagrodzenia za pracę w wysokości 2 500 zł miesięcznie, alimentów z Funduszu Alimentacyjnego na synów w wysokości 750 zł miesięcznie, Wnioskodawczyni jest zatrudniona na umowę o pracę na czas nieokreślony. Posiada zdolność kredytową na spłatę uczestnika i oszczędności w kwocie 6 000 zł.

/dowód: przesłuchanie wnioskodawczyni k. 181/

Uczestnik aktualnie zamieszkuje w C.. Pracuje jako pomocnik tapicera - tapicer. Otrzymuje miesięczne dochody w wysokości 2 555 zł, z czego realizowane jest zajęcie egzekucyjne przez Komornika (zaległość około 30 000 zł).

/dowód: przesłuchanie uczestnika k. 187/

Sąd zważył, co następuje.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o opinie biegłego z dziedziny budownictwa i biegłej z dziedziny szacowania nieruchomości, przesłuchania wnioskodawczyni i uczestnika, a także przedłożonych przez strony dokumentów.

Generalnie Sąd dał wiarę zeznaniom wnioskodawczyni i uczestnika w zakresie jakim ze sobą korespondowały. W tym zakresie ich zeznania były logiczne i spójne. Sąd nie dał wiary zeznaniom uczestnika w zakresie tego, iż w lokalu przebywa 2 – 3 razy w tygodniu, a także, iż opłaca rachunki za lokal. Jest to całkowicie nielogiczne w świetle tego, iż jak sam wskazał jego miejscem zamieszkania jest C. i nieekonomiczne (utrzymywanie dwóch lokali, zwłaszcza z uwagi na sytuację majątkową uczestnika Sąd zwolnił go od kosztów sądowych w całości). Ze szczerych zeznań wnioskodawczyni wynikało, iż uczestnik rzadko przyjeżdża do lokalu, a jak tam przyjeżdża, to nawet nie spotyka się z synami.

Sąd w całości podzielił wnioski z opinii biegłego z dziedziny budownictwa inż. Z. F.. Biegły posiada wiedzę i specjalizację wymaganą dla sporządzenia tego typu opinii. Jest doświadczonym biegłym i wielokrotnie sporządzał opinie na zlecenie Sądu. Sporządzona przez biegłego opinia jest jasna i rzeczowa. Opinia sporządzona została zgodnie z tezą zawartą w postanowieniu dowodowym Sądu.

Sąd uznał za przekonywującą opinię główną i uzupełniającą biegłej z dziedziny szacowania nieruchomości E. M.. Biegła posiada wiedzę i specjalizację wymaganą dla sporządzenia tego typu opinii. Opinia biegłej sporządzona została w sposób jasny i rzeczowy, nie zawierała błędów logicznych czy rachunkowych. Biegła w sposób wyczerpujący i logiczny wyjaśniła przyjętą w opinii metodę porównawczą. Sąd nie miał zastrzeżeń do przyjętej metody.

W opinii uzupełniającej biegła odniosła się do zarzutów podniesionych przez uczestnika, logicznie i wyczerpująco uzasadniając przyjętą oszacowaną wartość nieruchomości. Biegła wskazała jakie cechy musi posiadać lokal by można było ocenić jego standard jako podstawowy, a jakie cechy ma lokal o standardzie niskim. Biegła wyjaśniła, iż w trakcie oględzin uzyskała informację, iż stan lokalu jest inny niż na dzień ustania wspólności ustawowej. Od tego czasu dokonano szeregu remontów. Zatem biegła przyjęła stan nieruchomości na dzień 20.12.2017r. według oświadczeń i informacji uzyskanych od właścicieli, a które zostały podpisane w trakcie oględzin, przez strony beż żadnych uwag. Biegła w całości podtrzymała oszacowaną w opinii głównej wartość nieruchomości.

Za wiarygodne uznano zgromadzone w sprawie dokumenty, gdyż ich prawdziwość nie została zakwestionowana przez strony, a i Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania ich prawdziwości.

Przechodząc do rozważań prawnych, na wstępie należało wskazać, iż kognicję sądu w postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami określa art. 567 k.p.c., częściowo odsyłając w tym zakresie do przepisów o dziale spadku (art. 680 i następne k.p.c.), które z kolei zawierają odesłanie do przepisów o postępowaniu w sprawie o zniesienie współwłasności (art. 617 i nast. k.p.c. w zw. z art. 688 k.p.c.). W oparciu o wymienione przepisy sąd ustala skład i wartość majątku dorobkowego (art. 684 w zw. z 567 § 3 k.p.c.), ustala wielkość udziałów małżonków w majątku wspólnym, po czym dokonuje podziału tego majątku, orzekając ponadto w razie potrzeby, jakie wydatki, nakłady lub inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie podlegają zwrotowi (art. 567 § 1 k.p.c.). Ponadto wskazać należy na odesłanie zawarte w art. 46 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej k.r.i.o.) zgodnie z którym w sprawach nie unormowanych w artykułach krio od chwili ustania wspólności ustawowej do majątku, który był nią objęty, jak również do podziału tego majątku, stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku. Z treści wskazanego przepisu wynika, iż rozstrzygając przedmiotową sprawę, w pierwszej kolejności należy sięgnąć do przepisów kodeksu rodzinnego, a dopiero w braku regulacji normatywnych traktujących o podziale majątku należy zastosować odpowiednio przepisy o dziale spadku, a w dalszej konsekwencji przepisy o zniesieniu współwłasności. I tak, wobec odesłania zawartego w powołanym przepisie, od chwili ustania wspólności ustawowej stosuje się odpowiednio do majątku, który był nią objęty, przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów zawartych w k.r.io.

Przepis art. 43§ 1 k.r.io. wprowadza ustawowe domniemanie równości udziałów małżonków w majątku, który był objęty wspólnością ustawową; z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku (§2 powołanego przepisu). Ostatnim z przepisów o charakterze materialno-prawnym zawartym w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym jest przepis art. 45, z którego wynika obowiązek rozliczenia z urzędu nakładów i wydatków z majątku wspólnego na majątek osobisty każdego z małżonków, jak i rozliczenia na wniosek małżonka nakładów i wydatków poczynionych z majątku osobistego na majątek wspólny małżonków z tym zastrzeżeniem, że nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Ciężar udowodnienia poszczególnych nakładów, wydatków czy spłat z majątku osobistego obciąża tego z małżonków, który domaga się rozliczenia.

Podział majątku wspólnego obejmuje przedmioty majątkowe, które były składnikami tego majątku w chwili ustania wspólności ustawowej i które istnieją w chwili dokonywania podziału majątku wspólnego (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 1989 r., III CZP (...), OSNCP (...); uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z 7 kwietnia 1994 r., III CZP (...), Lex nr 9107; uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 1999 r., (...), LEX nr 737256; uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2013 r., II CSK(...), LEX nr 1314384). Powyższe stwierdzenie nie oznacza jednak, że w ramach podziału majątku wspólnego w żaden sposób nie można uwzględnić tych składników majątku, które wskutek działania jednego z małżonków zostały utracone bądź zniszczone jeszcze w trakcie trwania wspólności ustawowej, albo już po jej ustaniu . Jeśli bowiem jedno z małżonków doprowadzi do rozmyślnego zniszczenia lub wyzbycia się określonych składników majątku wspólnego ze szkodą dla rodziny, to przy ustaleniu masy podziału wartość uszczuplonego majątku powinna mieć wpływ na rozliczenie pieniężne między podmiotami tego majątku albo na ustalenie nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym (zob. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 1989 r., (...), OSNCP (...)). Nieuzasadnione zbycie lub roztrwonienie składników majątku wspólnego uprawnia drugiego z małżonków do dochodzenia roszczenia odszkodowawczego na podstawie art. 415 k.c., które obejmować może nie tylko powstałą stratę, ale również utracone korzyści. Rozliczenie tego roszczenia w ramach postępowania o podział majątku wspólnego przeprowadzić można przez doliczenie do wartości majątku wspólnego kwoty, którą jeden z małżonków zobowiązany jest zwrócić, a następnie zaliczenie jej na udział małżonka zobowiązanego do zwrotu (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 17 kwietnia 2000 r., (...), LEX nr 1129169). Brak danego składnika w chwili orzekania o podziale majątku wspólnego nie niweczy zatem roszczeń stron postępowania w tym zakresie, lecz daje podstawy do rozliczenia w ramach zgłoszonego roszczenia odszkodowawczego które winno być traktowane analogicznie jak roszczenie z tytułu zwrotu wydatków z majątku wspólnego na majątek osobisty tego z byłych małżonków który w sposób nieuprawniony wyzbył się wskazanego składnika ze szkodą dla drugiego małżonka.

Sąd doszedł do przekonania, iż w skład majątku wspólnego małżonków (a więc na chwilę ustania wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej oraz istniejące na chwilę orzekania) wchodziły:

c)  odrębna własność lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w budynku nr (...) w K., gmina S. składającego się z kuchni, przedpokoju, dwóch pokoi i spiżarni o łącznej powierzchni użytkowej 93,50 m ², z którym związany jest udział w nieruchomości wspólnej, którą stanowi grunt oraz części budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali wynoszący (...), dla którego to lokalu Sąd Rejonowy w Chełmnie V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...) o wartości 81.000 zł,

d)  samochód osobowy marki V. (...), o nr rej. (...), rok. prod. 1999 o wartości 2 000 zł.

Jak już wyżej wskazano, wartość tej nieruchomości sąd ustalił na podstawie opinii biegłej sądowej. Uczestnik co do zasady nie kwestionował wartości samochodu osobowego, a wskazana przez wnioskodawczynię wartość nie odbiega od wartości pojazdów tego typu i tego rocznika.

Sąd ustalił, iż małżonkowie posiadali jeszcze meble w postaci segmentu, sofy i narożnika. (...) te jak ustalił Sąd, były kilkunastoletnie, zniszczone lub uszkodzone. o małej wartości. Wydanie takich mebli przez wnioskodawczynię dla jej starszej matki, nie można uznać za rozmyślne wyzbycia się tych składników majątku wspólnego ze szkodą dla rodziny. Wnioskodawczyni szczerze zeznała, iż meble te zostały zastąpione innymi meblami, czego uczestnik nie kwestionował. Uczestnik nie kwestionował również stanu i wieku tych mebli. Zatem Sąd nie widział podstaw do ustalania wartości tych ruchomości. Ponadto zasady doświadczenia życiowego wskazują, iż wartość tych ruchomości byłaby znikoma, a koszt opinii biegłego przewyższał by ich wartość w sposób znaczący. Dodatkowo z zeznań stron nie wynika, iż te składniki majątku nadal istniały na chwilę dokonywania podziału przez Sąd.

Mając to na uwadze, postanowiono jak w pkt 1 lit a) – b) sentencji postanowienia.

Natomiast co do kwestii nakładów poczynionych z majątku osobistego uczestnika na wspólną nieruchomość, to jest kwoty 3 008,34 zł w postaci: zakupu węgla (kwoty 403 zł, 400 zł, 202,50 zł, 405 zł, 405 zł), opłacenia wody w kwocie 84,24 zł, opłacenia podatku od nieruchomości w kwocie 108,60 zł, opłacenia prądu 1 000 zł., w ocenie Sądu uwzględnieniu podlegała jedynie kwota 108,60 zł tytułem opłaconego przez uczestnika podatku od nieruchomości. Jak już wskazano powyżej, nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Podniesione przez uczestnika wydatki w postaci opłacenia wody, czy prądu służyły zaspokojeniu potrzeb rodziny. Uczestnik nie kwestionował, iż zamieszkiwał w przedmiotowym lokalu w chwili ponoszenia tych nakładów. Zatem korzystał z wody, prądu, a także ogrzewania. Ponadto z przedłożonych przez uczestnika rachunków za węgiel w zasadzie faktycznie nie wynika do ogrzania jakiej nieruchomości uczestnik zakupił węgiel, zwłaszcza, iż w tym okresie już tylko pomieszkiwał na nieruchomości. Natomiast uiszczona przez niego kwota 108,60 zł jest ciężarem związanym z utrzymaniem nieruchomości i ciężar ten winien zostać rozliczony po połowie.

Zatem do uwzględnienia wartości majątku wspólnego stron Sąd przyjął kwotę 83 000 zł (wartość lokalu mieszkalnego i samochodu), a także wydatek poniesiony przez uczestnika na spłatę podatku od nieruchomości w wysokości 108,60 zł.

W kwestii zastosowanego podziału nieruchomości Sąd miał na uwadze przepisy art. 211 kc i art. 212 kc.

Zgodnie z art. 211 kc, każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości. Przepis art. 212 kc wskazuje, iż jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Przy podziale gruntu sąd może obciążyć poszczególne części potrzebnymi służebnościami gruntowymi. § 2. Rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego. § 3. Jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu. W wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie sąd na wniosek dłużnika może odroczyć termin zapłaty rat już wymagalnych.

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie najbardziej optymalnym było przyznanie lokalu mieszkalnego wnioskodawczyni, bez fizycznego podziału lokalu. Przede wszystkim Sąd miał na uwadze, iż lokal ten znajduje się w zabytkowym dworze. Do jego przebudowy potrzebna jest zgoda wojewódzkiego konserwatora zabytków. Jest to długotrwała procedura. Uczestnik uzyskał już decyzję, która wygasła i od tego czasu nie wykazał, by czynił dalsze starania celem uzyskania nowej decyzji. Sama przebudowa lokalu wiązałaby się ze zbudowaniem nowego wejścia z przybudówki wykonanej na płycie betonowej po byłym tarasie, poprzez drzwi wykonane w otworze okiennym kuchni. Pomieszczenie istniejącej kuchni musiałoby zostać przebudowane tak, aby powstała łazienka, pomieszczenie, w którym byłaby mała kotłownia (z piecem centralnego ogrzewania) służąca do ogrzania mieszkania wnioskodawczyni oraz kuchnia. Jak na taki lokal, jest to znaczna zmiana, wiążąca się ze znacznymi kosztami (nawet przy uwzględnieniu, iż uczestnik wykona robociznę). Porównując stan i wartość tego lokalu, z zakresem prac jakie są potrzebne do jego podziału, Sąd doszedł do przekonania, iż podział ten pociągałby za sobą istotną zmianę lokalu, a także zmniejszenie wartości tego dużego lokalu. Wyodrębnienie kawalerki, w dworku, położonym na wsi, wcale nie prowadzi do zwiększenia wartości tego lokalu, zwłaszcza mając na uwadze niski stan techniczny lokalu. Ponadto Sąd miał na uwadze istniejący konflikt między wnioskodawczynią, a uczestnikiem. Zgodnie zaś z utrwalonym zarówno judykaturze orzecznictwem (tak np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2013 r. (...)) konflikt między współwłaścicielami może stanowić przeszkodę w podziale fizycznym wspólnej nieruchomości po rozważeniu całokształtu okoliczności sprawy. Podział majątku wspólnego małżeńskiego następuje z reguły w okolicznościach konfliktu między współwłaścicielami, dlatego sposób podziału majątku wspólnego powinien sprzyjać likwidacji tego konfliktu.

Dodatkowo uczestnik nie wykluczał takiej możliwości podziału, że lokal zostanie przyznany wyłącznie wnioskodawczyni ze spłatą na jego rzecz. Sąd miał również na uwadze, iż uczestnik nie zamieszkuje na stałe w przedmiotowym lokalu. Zatem dalsze prowadzenie postępowania, celem uzyskania kolejnej opinii biegłego, przy braku aktualnej zgody wojewódzkiego konserwatora zabytków, prowadziłoby tylko do nieuzasadnionego przedłużania postępowania.

Mając to na uwadze, Sąd orzekł jak w pkt 2 sentencji postanowienia. Samochód osobowy Sąd przyznał osobie, która go użytkuje, czyli wnioskodawczyni.

W pkt 3 sentencji postanowienia, Sąd zasądził od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika kwotę 41 554,30 zł z tytułu spłaty jego udziału w majątku wspólnym przy uwzględnieniu rozliczenia wydatków z majątku osobistego uczestnika na majątek wspólny. (81 000 zł + 2 000 zł + 108,60 zł = 83 108,60 zł / 2 = 41 554,30 zł). Sąd oznaczył termin i sposób spłaty mając na uwadze sytuację majątkową wnioskodawczyni i konieczność uzyskania przez nią kredytu na spłatę uczestnika.

Orzeczenie o kosztach postępowania (pkt 4 postanowienia) znajduje oparcie w ogólnej regule ponoszenia kosztów postępowania w postępowaniu nieprocesowym określonej w art. 520 § 1 k.p.c., zgodnie z którym każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Koszty poniesione przez każdego z uczestników były bowiem porównywalne – oboje byli reprezentowani przez profesjonalnych pełnomocników.

Ponieważ zarówno wnioskodawczyni jak i uczestnik byli zwolnieni od kosztów sądowych, w pkt 5 sentencji postanowienia, kosztami sądowymi od uiszczenia których byli zwolnieni Sąd obciążył Skarb Państwa na podstawie art. 113 ust 4 Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 r. tj. z dnia 17 listopada 2021 r. (Dz.U. z 2021 r. poz. 2257).

Sędzia

M. P.