Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 101/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 09 lutego 2021 r. o sygn. akt III Ko 323/20

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, mającego istotny wpływ na treść orzeczenia,
a polegającego na błędnym przyjęciu, że D. K. składając w dniu 12 czerwca 2020 r. wniosek o zasądzenie zadośćuczynienia, złożył go w terminie określonym w art. 555 k.p.k., albowiem wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia
29 maja 2018 r., sygn. akt III K 298/16 uniewinniający wyżej wymienionego od zarzucanych mu czynów uprawomocnił się w dniu 13 czerwca 2019 r., podczas gdy wyrok ten uprawomocnił się po upływie 14 dni od daty doręczenia prokuratorowi jego odpisu wraz z uzasadnieniem, tj. w dniu 26 września 2018 r., a tym samym został złożony po upływie roku od daty uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, tj. po upływie terminu o jakim mowa w art. 555 k.p.k.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Ze względu na znaczenie zarzutu przedawnienia roszczenia dla sprawy o zadośćuczynienie, tj. o cywilnoprawne roszczenie analizowane w procedurze karnej, należy się do niego odnieść w pierwszej kolejności i od razu wskazać, że całkowicie bezzasadnie prokurator forsuje ten zarzut od początku postępowania.

Obszernie analizując kwestię terminu uprawomocnienia wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 29 maja 2018 r. o sygn. akt III K 298/16, prokurator dochodzi do zupełnie niezasadnego wniosku, że bez względu na termin ustalenia, czy jedyny podmiot, który wniósł apelację posiadał wówczas status strony, prawomocność orzeczenia następuje z dniem, gdy upłynie termin do zaskarżenia wyroku przez ostatni rzeczywiście uprawniony do zaskarżenia wyroku podmiot (w niniejszej sprawie był to prokurator).

W literaturze prawomocność jest najczęściej przedstawiana jako instytucja dwuczłonowa - w postaci prawomocności materialnej i formalnej. Nie jest to jednak podział prawomocności na dwie klasy, gdyż prawomocność materialna jest po prostu skutkiem prawomocności formalnej. Skutek ten polega na zakazie ponownego rozpatrywania tego, co jest już przedmiotem formalnie prawomocnego rozstrzygnięcia. Prawomocność formalna jest definiowana jako nieodwołalność decyzji, która obejmuje także pojęcie niezaskarżalności. Pogląd uznający za kryterium prawomocności orzeczenia jego niezaskarżalność, a nie nieodwoływalność, jest szeroko reprezentowany w polskiej nauce procesu karnego (M. Rogalski, Prawomocność orzeczenia [w:] System Prawa Karnego Procesowego. Tom IV. Dopuszczalność procesu, red. P. Hofmański, M. Jeż-Ludwichowska, A. Lach, Warszawa 2015, SIP LEX i przywołana tam literatura), a także w orzecznictwie Sądu Najwyższego (zob. wyrok SN z 7 stycznia 1951 r., K 28/50, NP 1951, nr 7–8, s. 81; uchwała składu 7 sędziów SN z 30 września 1970 r., VI KZP 35/70, OSNKW 1970, nr 12, poz. 156; uchwała składu 7 sędziów SN z 29 października 1971 r., VI KZP 105/70, OSNKW 1972, nr 2, poz. 21; wyrok SN z 27 czerwca 1973 r., II KR 131/73, OSNPG 1974, nr 1, poz. 12, Lex Polonica nr 412682; wyrok SN z 4 marca 1977 r., I KR 5/77, OSNKW 1977, nr 12, poz. 140). Orzeczenie prawomocne formalnie stanowi "ostatnie słowo" w procesie, który w przedmiocie tego orzeczenia nie może być kontynuowany (A. Kaftal: Prawomocność wyroków sądowych w prawie karnym procesowym, Warszawa 1966, s. 24). Prawomocność materialna jest konsekwencją prawomocności formalnej działającą „na zewnątrz” - w stosunku do innych ewentualnych procesów, których prowadzić nie pozwala.

Orzeczenie uzyskuje przymiot prawomocności z chwilą wydania, gdy ustawa uznaje je za niezaskarżalne, a jeśli przysługuje od niego środek odwoławczy - z bezskutecznym upływem terminu zaskarżenia. Jak zasadnie podnosi Sąd Najwyższy w postanowieniu z 8 grudnia 2003 r., o sygn. akt V KK 259/03 (OSNKW 2004, nr 1, poz. 11), jeśli w ustawowo określonym terminie wpłynie środek odwoławczy od zaskarżalnego orzeczenia, wówczas postępowanie w sprawie musi być kontynuowane do chwili wydania prawomocnego orzeczenia w następstwie złożenia tego środka. W pierwszej kolejności sprowadza się ono do kontroli formalnych warunków skuteczności wniesienia środka odwoławczego z punktu widzenia kryteriów określonych w art. 429 § 1 k.p.k., a więc także - legitymacji procesowej osoby, która złożyła ten środek. Postanowienie organu odwoławczego o pozostawieniu środka bez rozpoznania, podjęte w trybie art. 430 § 1 k.p.k. (a takie zostało wydane przez Sąd Apelacyjny w niniejszej sprawie), jako podlegające zaskarżeniu musi się uprawomocnić, jeśli ma oznaczać definitywne zakończenie postępowania karnego. Nie ma żadnych podstaw by przyjąć, że w razie nierozpoznania środka odwoławczego z powodu braku legitymacji procesowej po stronie skarżącego, czynności procesowe podjęte w rezultacie złożenia apelacji nie mają znaczenia dla ustalenia daty prawomocności orzeczenia. Także bowiem nieskuteczne formalnie, ale dokonane w terminie ustawowym, zaskarżenie nieprawomocnego orzeczenia wymaga uruchomienia procedury przewidzianej w art. 429 § 1 k.p.k., i dopiero doprowadzenie jej do końca może stworzyć sytuację, w której nie będzie możliwe kontynuowanie postępowania w sprawie. Zbieżny z tym pogląd wyrażał Sąd Najwyższy w postanowieniach z dnia 10 kwietnia 1975 r., II KRN 4/75 (niepubl.) i z dnia 10 lutego 1982 r., V KRN 266/82 (Probl. Praw. 1982, nr 7, s. 75-77), co spotkało się z aprobatą w piśmiennictwie (W. Grzeszczyk: Kasacja w sprawach karnych, Warszawa 2001, s. 45, T. Grzegorczyk [w:] Kodeks postępowania karnego. Tom I. Artykuły 1-467. Komentarz, Warszawa 2014, art. 429, art. 430).

W związku z powyższym za całkowicie uzasadnione należy uznać zarówno przekonanie wnioskodawcy o wniesieniu powództwa w terminie, jak i jasną, przekonującą argumentację Sądu I instancji w tej kwestii.

Wniosek

Wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie wniosku, ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Szczecinie

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Ponieważ w sprawie nie doszło do przedawnienia roszczenia, wniosek o modyfikację orzeczenia nie mógł zostać uwzględniony, zaś przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania nie znajduje uzasadnienia, gdyż nie ujawniły się przesłanki z art. 439 § 1 k.p.k. czy art. 454 k.p.k. ani nie ma żadnych kwestii wymagających przeprowadzenia od nowa przewodu sądowego.

3.2.

Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, mającego istotny wpływ na treść orzeczenia, a polegający na przyjęciu, że zastosowanie wobec D. K. postanowieniem Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie z dnia 8 października 2015 r., sygn. akt V Kp 983/15 tymczasowe aresztowanie było niewątpliwie niesłuszne, podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wskazywał na duże prawdopodobieństwo popełnienia przez D. K. zarzucanych mu przestępstw, a za zastosowaniem środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania przemawiała obawa matactwa ze strony wyżej wymienionego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Choć prokurator starając się przekonać, iż tymczasowe aresztowanie D. K. nie było niewątpliwie niesłuszne przytoczyła obszerne przykłady z orzecznictwa w tej kwestii, to nie można podzielić jej stanowiska. Duże prawdopodobieństwo popełniają zarzucanych przestępstw zostało w sposób oczywisty obalone wyrokiem uniewinniającym. Jednocześnie, w toku postępowania w przedmiocie odszkodowania (ani w sprawie III K 298/16) prokurator nie przedstawił żadnych argumentów potwierdzających, że faktycznie zagrożenie matactwem ze strony wnioskodawcy istniało, tym bardziej, że (jak wynika z materiałów prasowych przedstawionych przez pełnomocnika wnioskodawcy - k. 228) prokuratura deklarowała wówczas, że zatrzymania nie wynikały z kalendarza wyborczego, a z dążenia do nie utrudniania wówczas podejrzanym żniw i dlatego odbyły się dopiero na jesieni. Skoro oskarżyciel mógł pozwolić sobie na opóźnienie zatrzymań od lata do połowy października to niewątpliwie nie obawiał się wpływu m.in. wnioskodawcy na inne osoby występujące w sprawie.

Fakt, iż twierdzenia w tym zakresie zawarte we wniosku o zastosowanie tymczasowego aresztowania przekonały Sąd stosujący ten środek nie może być dowodem wzmacniającym takie stanowisko, bowiem to właśnie ta decyzja Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum jest przedmiotem osądu w niniejszej sprawie. Choć prokurator się z nią zgadza, to argumenty zebrane w aktach niniejszej sprawy wskazują, że była ona niewątpliwie niesłuszna. Zresztą, wbrew stanowisku skarżącej, potwierdza to przywołane w apelacji szybkie wycofanie się organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze ze stosowania tymczasowego aresztowania. Zamiast wnioskowanego okresu 2 miesięcy, wystarczyło prokuratorowi 10 dni na przeprowadzenie potrzebnych czynności i zmianę zdania co do konieczności izolowania (a więc i zagrożenia matactwem) D. K.. Choćby z tego powodu należy uznać, że izolacja była niewątpliwie niesłuszna, co jedynie potwierdził wyrok uniewinniający wszystkich podejrzanych niemal 3 lata później.

Za zupełnie oderwane od treści zeznań wnioskodawcy (których wiarygodności prokurator nie podważa) trzeba zaś uznać twierdzenie, iż jego tymczasowe aresztowanie nie spowodowało dolegliwości, których wnioskodawca nie powinien ponieść. Jeśli D. K. poważnie stracił na wadze i zaczęły wypadać mu włosy, a jego zatrzymanie zakłóciło prowadzone przez niego normalne, spokojne życie rodzinne i zawodowe i spowodowało obawy o kondycję swojej najbliższej rodziny, a w szczególności o stan zdrowia żony, to niewątpliwie były to dolegliwości, których wobec ostatecznego uniewinnienia wnioskodawca nie powinien był ponieść. W związku z tym, zarzut nie mógł być uznany za zasadny.

Wniosek

Wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie wniosku, ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Szczecinie

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Ponieważ Sąd Okręgowy zasadnie uznał, że tymczasowe aresztowanie wnioskodawcy było niewątpliwie niesłuszne, ani wniosek o modyfikację orzeczenia ani o przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania nie znajduje uzasadnienia.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Całość wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 30 października 2020 r. o sygn. akt III Ko 324/20

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Żaden z podniesionych zarzutów nie podważył zasadności ustaleń dokonanych przez Sąd Okręgowy i adekwatności kwoty przyznanej wnioskodawcy jak zadośćuczynienie za oczywiście niesłuszne tymczasowe aresztowanie. Wyrok należało więc utrzymać w mocy.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

Wobec złożenia stosownego wniosku przez pełnomocnika wnioskodawcy z wyboru, na podstawie art. 554 § 4 k.p.k. zasadne było przyznanie wnioskodawcy uzasadnionych wydatków, w tym z tytułu ustanowienia jednego pełnomocnika, według norm przepisanych, tj. § 11 ust. 6 oraz § 16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

III.

Jednocześnie, mając na uwadze że zgodnie z art. 554 § 4 k.p.k., postępowanie w przedmiocie zadośćuczynienia za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie jest wolne od kosztów sądowych, jako podmiot zobowiązany do ich poniesienia wskazać należało Skarb Państwa.

7.  PODPIS

SSA Małgorzata Jankowska SSA Janusz Jaromin SSA Piotr Brodniak

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

całość wyroku

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana