Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 listopada 2021r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział IV Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Marcin Sosiński

Protokolant: Aneta Malewska

przy udziale oskarżyciela publicznego Prokuratora Małgorzaty Abramczuk

po rozpoznaniu w dniu 26 października 2021r.

sprawy A. B. (1)

syna J. i M., urodzonego (...) we W.

obwinionego z art. 51§1 k.w. w zw. z art. 141 k.w. oraz o wykroczenie z art. 51§1 k.w. w zw. z art. 141 kw;

na skutek apelacji wniesionych przez obrońcę obwinionego

od wyroku zaocznego Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Śródmieścia we Wrocławiu

z dnia 01 kwietnia 2021r. sygn. akt II W 84/20

I . zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że: obwinionego uznaje za winnego tego, że:

-w dniu 02 grudnia 2019 roku około godziny 17:50 we W. na ul. (...), jako organizator niezakazanego zgromadzenia publicznego Fundacji (...) do (...), prezentował publicznie treści nieprzyzwoite w ten sposób, publicznie wyświetlał z rzutnika film dotyczący aborcji, przedstawiający zakrwawione, martwe płody ludzkie;

- w dniu 26 października 2019 roku około godziny 18:30 we W. na ul. (...), jako organizator niezakazanego zgromadzenia publicznego Fundacji (...) do (...), prezentował publicznie treści nieprzyzwoite w ten sposób, że publiczne wyświetlał z rzutnika film dotyczący aborcji, przedstawiający zakrwawione, martwe płody ludzkie;

tj. za winnego popełnienia 2 (dwóch) wykroczeń z art. 141 k.w. w zw. z art. 9 § 2 k.w. i za czyny te na podstawie art. 141 kw wymierza mu karę grzywny w wysokości 2.000 ( 2 tysięcy) złotych;

II. zasądza od obwinionego A. B. (1) na rzecz oskarżyciela posiłkowego E. S. kwotę (...) (jeden tysiąc, osiem) złotych tytułem zwrotu wydatków związanych z ustanowieniem w sprawie pełnomocnika;

III. zwalnia obwinionego od ponoszenia kosztów postępowania za II instancje.

SSO Marcin Sosiński

UZASADNIENIE

A. B. (1) obwiniony został o to, że:

(1)  w dniu 02 grudnia 2019 roku około godziny 17:50 we W. na ul. (...), jako organizator niezakazanego zgromadzenia publicznego Fundacji (...) do (...), poprzez publiczne wyświetlanie z rzutnika filmu dotyczącego aborcji zakłócił spokój w miejscu publicznym oraz wywołał zgorszenie u E. S. i A. T.;

(2)  w dniu 26 października 2019 roku około godziny 18:30 we W. na ul. (...), jako organizator niezakazanego zgromadzenia publicznego Fundacji (...) do (...), poprzez publiczne wyświetlanie z rzutnika filmu dotyczącego aborcji zakłócił spokój w miejscu publicznym oraz wywołał zgorszenie u M. R., M. S. i K. B.;

tj. o wykroczenie z art. 51§1 kw w zw. z art. 141 kw oraz o wykroczenie z art. 51§1 kw w zw. z art. 141 kw.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Śródmieścia, wyrokiem z dnia 1 kwietnia 2021r. sygn. akt II W 84/20:

I.  uznał obwinionego A. B. (2) za winnego popełnienia zarzucanych mu czynów opisanych w części wstępnej wyroku, tj. za winnego popełnienia 2 (dwóch) wykroczeń z art. 51§1 k.w. i za czyny te na podstawie art. 51§1 k.w. w zw. z art. 9 § 2 k.w. wymierza mu karę grzywny w wysokości 2.000 (dwóch tysięcy) złotych;

II.  zasądził od obwinionego A. B. (2) na rzecz oskarżyciela posiłkowego E. S. należność w wysokości łącznej 576 złotych (pięciuset siedemdziesięciu sześciu) złotych – tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w rozpatrywanej sprawie;

III.  zwolnił obwinionego od ponoszenia kosztów postępowania w sprawie, zaliczając je na rachunek Skarbu Państwa, w tym zwalnia go od opłaty.

Od powyższego wyroku apelację wywiódł obrońca obwinionego, zarzucając naruszenie :

1.  art. 51 § 1 k.w. poprzez jego błędne zastosowanie polegające na uznaniu, że zachowanie obwinionego polegające na wyświetlaniu, jako organizator zgromadzenia publicznego Fundacji (...) do życia, na ekranie filmu zawierającego prawdziwe obrazy ukazujące skutki dokonania aborcji stanowi wybryk w rozumieniu przedmiotowego przepisu, podczas gdy takie zachowanie nie powinno być zakwalifikowane jako wybryk w rozumieniu art. 51 § 1 k.w.;

2.  art. 51 § 1 k.w. poprzez jego błędne zastosowanie polegające na uznaniu, że zachowanie obwinionego polegające na wyświetlaniu, jako organizator zgromadzenia publicznego Fundacji (...) do życia, na ekranie filmu zawierającego prawdziwe obrazy ukazujące skutki dokonania aborcji zakłóciło spokój w miejscu publicznym i wywołało zgorszenie w rozumieniu tego przepisu;

3.  art. 10 ust. 1 i ust. 2 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (dalej jako: (...)) w zw. z art. 54 ust. 1 oraz art. 57 Konstytucji RP i w zw. z art. 11 Karty Praw Podstawowych UE poprzez bezpodstawne zawężenie granic wolności słowa, a w konsekwencji nieznajdujące uzasadnienia w społeczeństwie demokratycznym ukaranie obwinionego za wyrażenie swoich poglądów, przekazywanie informacji i głoszenie idei;

4.  art. 7 k.w. poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, kiedy do chwili popełnienia przez obwinionego zarzuconego mu czynu w analogicznych sprawach, również dotyczących samego obwinionego w sprawach z art. 51 k.w. zapadały tylko orzeczenia umarzające postępowanie albo uniewinniające, w związku z czym obwiniony w sposób usprawiedliwiony mógł zakładać, że jego zachowanie nie jest karalne.

Obrońca obwinionego, mając na uwadze podniesione zarzuty wniósł o zmianę wyroku przez uniewinnienie obwinionego, względnie o uchylenie wyroku Sądu I instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Apelacja obrońcy obwinionego jest częściowo zasadna, a mianowicie co do zarzutu obrazy art. 51 § 1 k.w., zaś w pozostałym zakresie, a mianowicie co do zarzutu obrazy art. 7 k.p.k. oraz naruszenia art. 10 ust. 1 i ust. 2 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w zw. z art. 54 ust. 1 Konstytucji RP, nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie należy stwierdzić, że przeprowadzona przez Sąd Okręgowy kontrola instancyjna wskazuje jednoznacznie, że Sąd Rejonowy uwzględnił przy wyrokowaniu całokształt materiału dowodowego ujawnionego na rozprawie głównej, mając na uwadze okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść obwinionego. Następnie dokonał poprawnej oceny dowodów, a stanowisko swoje w sposób należyty argumentował, wskazując którym konkretnie dowodom dał wiarę, dlaczego i na których to dowodach oparł ustalenia faktyczne. Zaznaczyć należy, że ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I Instancji nie są przez skarżącego kwestionowane. Apelujący – jak wynika z treści złożonego środka odwoławczego – kwestionuje jedynie dokonaną przez Sąd Rejonowy ocenę prawną zachowania obwinionego, a zwłaszcza przyjęcie przez Sąd meriti, że obwiniony w 02 grudnia 2019 roku około godziny 17:50 we W. na ul. (...) oraz w dniu 26 października 2019 roku około godziny 18:30 we W. na ul. (...), jako organizator niezakazanego zgromadzenia publicznego Fundacji (...) do (...), prezentował publicznie treści nieprzyzwoite w ten sposób, wyświetlał z rzutnika filmy dotyczącego aborcji, przedstawiające zakrwawione, martwe płody ludzkie, dopuścił się wybryku z art. 51 § 1 k.w.

Odnosząc się do podniesionego zarzutu naruszenia art. 51 § 1 k.w., to zasadnie apelujący kwestionuje przyjęcie przez Sąd Rejonowy, że obwiniony swoim zachowaniem dopuścił się wybryku, o którym stanowi art. 51 § 1 k.w. Na gruncie wskazanego przepisu kluczowe dla poniesienia odpowiedzialności jest ustalenie, że czyn sprawcy stanowi wybryk. Podzielić należy w tym względzie argumentację skarżącego. Wybryk jest bowiem postępkiem odbiegającym od przyjętych norm zachowania się w danym miejscu, czasie i okolicznościach. Zachowując się w ten sposób sprawca okazuje lekceważenie zasadom współżycia społecznego. W orzecznictwie przyjmuje się, iż wybryk to takie zachowanie, jakiego w konkretnych okolicznościach ze względu na przyjęte zwyczajowo normy współżycia, nie należało się spodziewać. Wywołuje on zatem negatywne oceny społeczne i uczucia odrazy, gniewu, oburzenia. Dla wybryku charakterystyczna jest więc wyraźna sprzeczność z powszechnie obowiązującymi normami zachowania się. A contrario nie można uznać za wybryk czynu, który nie tylko nie koliduje z akceptowanymi normami, ale także wzbudza powszechnie odczucia pozytywne i jest oceniany z uznaniem ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 1992 r., sygn. akt III KRN 189/92, LEX 162227).

W świetle tak rozumianego pojęcia wybryku zgodzić należy się ze skarżącym co do tego, iż prezentacja inkryminowanego filmu nie realizuje znamion jego strony przedmiotowej. Zwrócić uwagę bowiem trzeba na to, iż działalność obwinionego odbywała się w ramach Fundacji (...), której jednym z celów statutowych jest zwiększanie ochrony prawnej życia poczętego. W tym zakresie podejmuje ona liczne działania poprzez organizację wystaw czy zbieranie podpisów pod obywatelskimi inicjatywami ustawodawczymi. Abstrahując od oceny tego typu działań co do której Sąd nie jest upoważniony, stwierdzić trzeba, że taka działalność odbywa się w granicach prawa i jest zgodna z celami statutowymi Fundacji. Znajduje ona również oparcie w części społeczeństwa, które ocenia ją pozytywnie. Zachowanie obwinionego było więc zamanifestowaniem poglądów wspólnych dla wielu osób. W związku z tym wystawienie wyświetlanie filmu, który realizował cele Fundacji nie może stanowić wybryku. Jeżeli nawet czyn obwinionego wywołał skutek o jakim mowa w art. 51 § 1 k.w. – zgorszenie – to nie można mówić o popełnieniu wykroczenia w sytuacji kiedy takie zachowanie nie może być oceniane jako wybryk, same bowiem wyświetlanie filmu nie stanowi znamiona przedmiotowego wykroczenia z art. 51 § 1 k.w., w realiach niniejszej sprawy.

Nie mniej jednak zachowanie obwinionego pomimo tego, że nie odpowiadało treści art. 51 § 1 k.w. to należało je zakwalifikować z art. 141 k.w. W ocenie bowiem Sądu Okręgowego zachowanie obwinionego polegające na prezentowaniu publicznie treści nieprzyzwoitych, poprzez wyświetlanie z rzutnika filmu dotyczącego aborcji, przedstawiającego zakrwawione, martwe płody ludzkie, nosiło cechę nieprzyzwoitości, o którym mówi przepis art. 141 k.w. W niniejszej sprawie nie jest sporny stan faktyczny, a więc to, że obwiniony w 02 grudnia 2019 roku około godziny 17:50 we W. na ul. (...) oraz w dniu 26 października 2019 roku około godziny 18:30 we W. na ul. (...), jako organizator niezakazanego zgromadzenia publicznego Fundacji (...) do (...), prezentował publicznie treści nieprzyzwoite, a mianowicie film przedstawiający zakrwawione, martwe płody ludzkie.

W ocenie Sądu Okręgowego, w zakresie w jakim obwiniony uważa, że sprawa aborcji i promowania postawy polegającej na ochronie ludzkiego życia, upoważnia go do prezentowania treści w postaci filmów przedstawiających zakrwawione, martwe płody, to nie można zgodzić się z powyższym poglądem. Oczywiście obwiniony może mieć własny pogląd na temat aborcji, definiując ją nawet jako formę zabójstwa człowieka, może również swój pogląd rozpowszechniać publicznie, nie ma jednakże prawa epatować w przestrzeni publicznej tego typu treściami, jakimi zarzucono mu w niniejszej sprawie. Dyskurs publiczny, jak wolność zgromadzeń i wyrażania swoich poglądów, ma bowiem granicę, jaką są uczucia innych osób, które mogą się czuć zszokowane, urażone i zaniepokojone głoszonymi treściami, które obiektywnie należy uznać jako nieprzyzwoite. Odpowiedzialność za wykroczenie z art. 141 k.w. zachodzi w stosunku do osoby, która w miejscu publicznym umieszcza nieprzyzwoite ogłoszenie, napis lub rysunek lub też używa słów nieprzyzwoitych, dotyczy to również prezentowania filmów z takimi treściami. Przez miejsce publiczne należy rozumieć taką przestrzeń co do której dostęp ma bliżej nieokreślona liczba osób. Innymi słowy odpowiedzialność sprawcy czynu z powoływanego przepisu związana jest z samym faktem umieszczenia w miejscu publicznym nieprzyzwoitej treści nawet jeżeli będzie ona mogła zostać dostrzeżona przez inne osoby później. Nieprzyzwoite ogłoszenie, napis, rysunek, słowa, czy film to takie, które łamią zasady dobrych obyczajów, niewłaściwe, budzące zgorszenie. Określenie „nieprzyzwoity” należy rozumieć jako niezgodny z panującymi w społeczeństwie zasadami etyczno-moralnymi. Ocena tego znamienia winna być oparta na zobiektywizowanych kryteriach i odwoływać do przeważających ocen społecznych. Zachowanie nieprzyzwoite to takie, które stanowi wyraz lekceważenia innych ludzi czy ich uczuć, mogące wywołać oburzenie społeczne.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy przyznać należy, iż treści prezentowanych przez obwinionego filmów niewątpliwie spełniały kryteria nieprzyzwoitości, a tym samym obwiniony dopuścił się czynu kwalifikowanego art. 141 k.w. Niezależnie bowiem od poglądów osób je tam umieszczających oraz tego czy przez niektóre osoby są one popierane, filmy te przedstawiają wyjątkowo drastyczne treści jakimi są zakrwawione, abortowane płody. Zeznania pokrzywdzonych w niniejszej sprawie wyraźnie świadczą o tym, że oglądany obraz spowodował u nich bardzo poważny dyskomfort psychiczny, a na treści prezentowane przez obwinionego byli narażeni przechodnie ul. (...) oraz ul. (...) we W.. Nie może budzić bowiem wątpliwości, iż każda osoba o najmniejszej chociaż wrażliwości nie chce być epatowana treściami eksponującymi okrucieństwo, zwłoki, krew czy okaleczenia. Wzbudzają one u odbiorców niechęć, oburzenie, szok, lęk a więc są nieakceptowalne i naruszają normy społeczne. Sąd Okręgowy stanął więc na stanowisku, iż prezentowanie w miejscu publicznym wyjątkowo drastycznych filmów nieżywych płodów ludzkich pomimo niewątpliwie szczytnych intencji organizatorów tej akcji, wyczerpuje pojęcie zachowania nieprzyzwoitego, prezentowania treści nieprzyzwoitych.

Nie zasługuje na uwzględnienie także zarzut obrońcy dotyczący naruszenia przez Sąd I instancji art. 10 ust. 1 i 2 Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wartości w zw. z art. 54 ust. 1 Konstytucji RP poprzez bezpodstawne zawężenie granic wolności słowa. Zgodnie bowiem z art. 10 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (dalej: Konwencja) sformułowana jest wolność wyrażania opinii. Jednakże otwartość konstruowania swobody wypowiedzi nie czyni jej jednak bezgranicznym. W tym kontekście art. 10 Konwencji należy odczytywać na tle art. 17, który wyklucza interpretowanie wyrażania opinii jako pozwalającej komukolwiek na podjęcie działań zmierzających do zniweczenia praw i wolności, które obejmuje Konwencja. Należało więc przyjąć, że prawo do wygłaszania swoich poglądów na gruncie przepisów Konwencji i Konstytucji nie może być jednak oceniane w taki sposób jak czyni to skarżący. Wolność swobody wypowiedzi nie może być bowiem bezgraniczna, zwłaszcza w sytuacji, gdy prowadziłaby do naruszania innych wartości konstytucyjnych oraz praw i wolności jednostki. Chodzi tu przed wszystkim o dobra osobiste, godność, cześć, prywatność, uczucia religijne. Może być ona ograniczana w drodze ustawy wówczas, gdy jest to konieczne ze względu na ochronę porządku i moralności publicznej. Takim ograniczeniem jest art. 141 k.w., który ogranicza umieszczania w przestrzeni publicznej treści nieprzyzwoitych, a takimi zdaniem Sądu Okręgowego są filmy przedstawiające martwe, pokrwawione płody, oglądane przez wszystkie osoby znajdujące się w danej chwili w miejscu ekspozycji danego filmu.

Sąd Okręgowy w pkt II na podstawie art. 627 k.p.k. w zw. z § 11 ust. 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie zasądził od obwinionego na rzecz oskarżycielki posiłkowej kwotę 1008 zł, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym. Natomiast w pkt III zwalniając obwinionego od ponoszenia kosztów sądowych za II instancję oparto się na przepisach art. 121 k.p.s.w. w zw. z art. 624 § 1 k.p.k. oraz art. 21 pkt 2 w zw. z art. 17 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz.U. z 1983 r., Nr 49, poz. 223 z późn. zm.).

Wobec powyższego Sąd Okręgowy orzekł jak na wstępie.

SSO Marcin Sosiński