Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 kwietnia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Kielcach IX Wydział Karny-Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Aleksandra Babilon-Domagała

Protokolant: st.sekr.sądowy Dorota Ziółkowska

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Kielcach Marii Charnickiej

po rozpoznaniu w dniu 15 kwietnia 2014 roku

sprawy G. B.

oskarżonego o przestępstwo z art. 178 a § 4 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego w Starachowicach

z dnia 15 stycznia 2014 roku sygn. akt II K 1248/13

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że :

1.  uchyla rozstrzygnięcia zawarte w pkt II i III wyroku, a związane
z warunkowym zawieszeniem wykonania kary pozbawienia wolności;

2.  orzeczoną oskarżonemu G. B. w pkt I wyroku karę pozbawienia wolności łagodzi do 6 (sześciu) miesięcy;

3.  zasądza od oskarżonego G. B. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem opłaty za obie instancje;

II.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  zasądza od oskarżonego G. B. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 20 (dwadzieścia) złotych tytułem wydatków należnych za postępowanie odwoławcze.

Sygn. akt IX Ka 302/14

UZASADNIENIE

G. B.został oskarżony o to, że w dniu 19 listopada 2013 roku w S., województwo (...), będąc wcześniej prawomocnie skazanym wyrokiem Sądu Rejonowego w Starachowicach z dnia 6 grudnia 2011 roku, sygn. akt II K 117/11, za prowadzenie pojazdu mechanicznego znajdując się w stanie nietrzeźwości, w ruchu lądowym prowadził pojazd mechaniczny marki Ż.o numerze rejestracyjnym (...), znajdując się w stanie nietrzeźwości, wyrażającym się stężeniem alkoholu 0,91 mg/dm ³ w wydychanym powietrzu

tj. o przestępstwo z art. 178a § 4 k.k.

Wyrokiem z dnia 15 stycznia 2014 roku, sygn. akt II K 1248/13 Sąd Rejonowy w Starachowicach orzekł, co następuje:

I.  oskarżonego G. B. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu aktem oskarżenia czynu, stanowiącego przestępstwo z art. 178a § 4 k.k., i za ten czyn na podstawie art. 178a § 4 k.k. wymierzył mu karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności;

II.  na podstawie art. 69 § 1 i § 2 k.k. i art. 70 § 1 pkt 1 k.k. wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego G. B. w punkcie I sentencji wyroku kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres próby wynoszący 4 (cztery) lata;

III.  na podstawie art. 71 § 1 k.k. i art. 33 § 1 i § 3 k.k. orzekł wobec oskarżonego G. B. karę grzywny w wysokości 150 (stu pięćdziesięciu) stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 20 (dwudziestu) złotych;

IV.  na podstawie art. 42 § 2 k.k. w zw. z art. 43 § 1 k.k. orzekł wobec oskarżonego G. B. tytułem środka karnego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 3 (trzech) lat;

V.  na podstawie art. 63 § 2 k.k. zaliczył G. B. na poczet zakazu orzeczonego w punkcie IV wyroku okres zatrzymania prawa jazdy od dnia 19 listopada 2013 do dnia wydania wyroku;

VI.  na podstawie art. 49 § 2 k.k. orzekł wobec G. B. tytułem środka karnego świadczenie pieniężne w kwocie 300 (trzysta) złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym i Pomocy Postpenitencjarnej;

VII.  zasądził od G. B. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 570 (pięćset siedemdziesiąt) złotych tytułem kosztów sądowych, w tym kwotę 480 (czterysta osiemdziesiąt) złotych tytułem opłaty.

Apelację od wymienionego wyroku wniósł Prokurator Rejonowy w Starachowicach, zaskarżając go w części dotyczącej orzeczenia o karze na niekorzyść oskarżonego.

Oskarżyciel publiczny zarzucił przedmiotowemu orzeczeniu:

1. błąd w ustaleniach faktycznych, mający wpływ na treść wyroku, dotyczący wystąpienia w niniejszej sprawie pozytywnej prognozy kryminologicznej odnoszącej się do zastosowania instytucji warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej wobec oskarżonego G. B. kary pozbawienia wolności, podczas gdy w rzeczywistości, z uwagi na postawę sprawcy, jego dotychczasowy sposób życia, a szczególności uprzednią karalność za przestępstwo podobne do przypisanego w skarżonym wyroku, brak jest pozytywnej prognozy kryminologicznej dotyczącej tego, że będzie to wystarczające dla osiągnięcia wobec G. B. celów kary, a w szczególności zapobiegnie to jego powrotowi do przestępstwa;

2. rażącą niewspółmierność środka karnego wymierzonego G. B. za przypisane przestępstwo z powodu orzeczenia środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w zbyt niskim rozmiarze, w sytuacji gdy wysoki stopień społecznej szkodliwości czynu wynikający ze znacznego stanu nietrzeźwości oskarżonego, uprzednią karalność oraz nagminność tego rodzaju przestępstw w okręgu działania tutejszego Sądu sprzeciwiają się przyjęciu, że tak orzeczony środek karny jest adekwatny do stopnia społecznej szkodliwości czynu, osiągnie swe cele zapobiegawcze oraz spełni potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Prokurator Rejonowy w Starachowicach wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez:

- uchylenie punktu II, dotyczącego warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności wobec oskarżonego G. B.;

- zmianę punktu IV wyroku poprzez orzeczenie środka karnego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 5 lat.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja Prokuratora Rejonowego okazała się częściowo zasadna, co skutkowało zmianą zaskarżonego wyroku w części dotyczącej orzeczenia o karze.

Ustalenia dotyczące przebiegu zdarzenia i sprawstwa oskarżonego nie budziły żadnych wątpliwości Sądu Okręgowego i nie były kwestionowane przez strony postępowania.

Na wstępie, Sąd Okręgowy wskazuje, iż wnioski apelacji zostały sformułowane w sposób wadliwy. Sąd I instancji orzekł wobec oskarżonego G. B. karę grzywny na podstawie art. 71 § 1 k.k., obok kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. W przypadku wymierzenia wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności o charakterze bezwzględnym, o co wnosi oskarżyciel publiczny, brak jest możliwości utrzymania w mocy punktu III orzeczenia Sądu I instancji dotyczącego kary grzywny wymierzonej na podstawie wymienionego przepisu. Wobec powyższego, apelacja powinna zawierać w swej treści również wniosek o uchylenie punktu III zaskarżonego wyroku, skoro jest on nierozerwalnie związany z orzeczeniem dotyczącym zastosowania środka probacyjnego .

Sąd Okręgowy, co do zasady, podzielił zarzut Prokuratora dotyczący błędu w ustaleniach faktycznych a polegającego na nieuprawnionym ustaleniu, że wobec oskarżonego zachodzi pozytywna prognoza kryminologiczna i szczególnie uzasadnione okoliczności z art. 69 § 4 k.k., co skutkowało niezasadnym orzeczeniem wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania.

Wobec sprawców przestępstw z art. 178a § 4 k.k. ustawa karna przewiduje szczególne, dużo bardziej restrykcyjne regulacje dotyczące orzekania kar o charakterze wolnościowym oraz dotyczące możliwości orzeczenia warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności. Art. 69 § 4 k.k. stanowi, że zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności wobec sprawcy przestępstwa z art. 178a § 4 k.k. może nastąpić tylko i wyłącznie wobec zaistnienia szczególnie uzasadnionych okoliczności. W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd meriti niezasadnie przyjął, iż w niniejszej sprawie, w stosunku do oskarżonego G. B. zaistniała przesłanka, o jakiej mowa w art. 69 § 4 k.k. Ustalenie, iż oskarżony jest jedynym żywicielem rodziny nie może zostać uznane za szczególnie uzasadnioną okoliczność, warunkującą możliwość orzeczenia wobec G. B. kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Szczególnie uzasadnione okoliczności, wskazane w art. 69 § 4 k.k. to zdarzenia nagłe, nieprzewidywalne, o charakterze niespotykanym i całkowicie wyjątkowym. Niezasadne jest przyjęcie, że za taką powinna być uznana ciężka sytuacja finansowa rodziny sprawcy, w szczególności, jeżeli istniała ona w chwili dokonania przez niego czynu zabronionego, bowiem nie jest to zdarzenie nagłe ani o charakterze wyjątkowym, szczególnym, skoro w społeczeństwie wiele jest rodzin o podobnej sytuacji materialnej. Sąd Okręgowy podkreśla, iż w niniejszej sprawie, w dacie popełnienia czynu zabronionego przez oskarżonego, istniała już trudna sytuacja życiowa jego rodziny, a oskarżony mimo to, wiedząc o możliwych konsekwencjach swojego zachowania, zdecydował się na ponowne dokonanie przestępstwa, tj. prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości. W czasie popełnienia czynu zabronionego oskarżony za nic miał ciężką sytuację materialną swojej rodziny, nie myślał o tym, że jeżeli zostanie zatrzymany i zostanie mu wymierzona kara o charakterze izolacyjnym, to jego najbliżsi pozostaną bez środków do życia. Mało tego, zamiast przeznaczyć środki finansowe na pomoc bliskim osobom i ich utrzymanie, wolał przeznaczyć je na alkohol. Taka postawa G. B. jednoznacznie świadczy o tym, że jego zachowań nie determinuje troska o los rodziny, jak to próbował przeforsować w swoich wyjaśnieniach. Ponadto, brak jest uzasadnienia dla przerzucania odpowiedzialności za sytuację najbliższych oskarżonego na organy wymiaru sprawiedliwości. Skoro oskarżony zachował się w sposób tak naganny, jak pokazuje niniejsza sprawa, to powinien ponieść wszelkie konsekwencje swojego zachowania, choćby były one dolegliwe także i dla bliskich mu osób.

Z uwagi na przytoczone wyżej okoliczności, Sąd Okręgowy ustalił, że Sąd I instancji dopuścił się błędu w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia i mających wpływ na jego treść, ponieważ niezasadnie zastosował wobec oskarżonego dobrodziejstwo warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności, błędnie ustalając, że w przedmiotowej sprawie zaistniały szczególnie uzasadnione okoliczności, o których mowa w art. 69 § 4 k.k.

Powyższe ustalenia skutkowały zmianą zaskarżonego wyroku w ten sposób, że Sąd Okręgowy złagodził wymierzoną oskarżonemu G. B. karę pozbawienia wolności do wysokości 6 miesięcy, nie stosując w stosunku do oskarżonego dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia jej wykonania. W ocenie Sądu Okręgowego, wymierzona przez Sąd I instancji kara 1 roku pozbawienia wolności była karą zbyt surową, przekraczającą stopień zawinienia i społecznej szkodliwości czynu, którego popełnienia dopuścił się G. B.. Karą adekwatną, zdaniem Sądu odwoławczego, będzie kara w wysokości 6 miesięcy pozbawienia wolności, która spełni cele w zakresie prewencji indywidualnej i generalnej. Mimo złagodzenia jej wymiaru, kara ta będzie jednak dla oskarżonego G. B. wystarczająco dolegliwa, skoro jej wykonanie nie zostało warunkowo zawieszone na okres próby. Pobyt w zakładzie karnym, choćby krótki, uświadomi G. B. naganność jego postępowania i zapobiegnie jego ponownemu powrotowi na drogę przestępstwa.

Konsekwencją powyższej zmiany orzeczenia Sądu I instancji była konieczność uchylenia rozstrzygnięć zawartych w punkcie II i III zaskarżonego wyroku, mimo braku stosownego wniosku w apelacji oskarżyciela publicznego, dotyczącego punktu III. Wymienione rozstrzygnięcia dotyczyły odpowiednio warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności i wymierzenia kary grzywny na podstawie art. 71 § 1 k.k., były więc one ściśle związane z zastosowaniem wobec oskarżonego G. B. instytucji probacji. Uchylenie punktu II, dotyczącego warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności, musiało skutkować uchyleniem także punktu III, bowiem orzeczenie o wymierzeniu grzywny na podstawie art. 71 § 1 k.k. nie mogło się ostać, skoro odpadła podstawa stosowania tegoż przepisu, tj. wymierzenie wobec oskarżonego G. B. kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania.

W ocenie Sądu odwoławczego niezasadnym był zarzut podniesiony w apelacji Prokuratora, dotyczący rażącej łagodności środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych. Sąd meriti w sposób zasadny określił czas jego trwania na 3 lata. Zakaz ten, orzeczony we wskazanym wymiarze, zdaniem Sądu Okręgowego, na wystarczająco długi czas wyeliminuje oskarżonego G. B. z uczestnictwa w ruchu lądowym i tym samym usunie zagrożenie jakie swoim zachowaniem stwarzał oskarżony. Orzeczenie czasu trwania wymienionego zakazu na 5 lat, zgodnie z wnioskiem oskarżyciela publicznego zawartym w apelacji, byłoby rażąco surowe i stanowiłoby dla oskarżonego zbytnią dolegliwość, przekraczając limitujący stopień winy oraz stopień społecznej szkodliwości, wbrew temu co wskazywał Prokurator. Nagminność popełniania tego typu przestępstw w okręgu Sądu nie może przesądzać o stosowaniu nadmiernej represji w stosunku do jednostki, skoro głównym celem kary jest prewencja indywidualna, a nie generalna, co należy stanowczo podkreślić.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd Okręgowy na podstawie art. 437 § 1 i § 2 k.p.k. i art. 456 k.p.k. zmienił zaskarżony wyrok w wyżej opisanym zakresie, utrzymując go w mocy w pozostałej części.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. z 1983 r., Nr 49, poz. 223 ze zm.) Sąd Okręgowy zasądził od oskarżonego G. B. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 120 złotych tytułem opłaty od orzeczonej wobec niego kary 6 miesięcy pozbawienia wolności.

O wydatkach, poniesionych przez Skarb Państwa w toku postępowania odwoławczego, Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 634 k.p.k. w zw. z art. 627 k.p.k., zasądzając kwotę 20 złotych od G. B. na rzecz Skarbu Państwa, bowiem ich uiszczenie przez oskarżonego nie będzie dla niego zbyt uciążliwe.

SSO Aleksandra Babilon- Domagała