Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 stycznia 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 stycznia 2022 r. w Krakowie

sprawy z powództwa (...) Bank S.A. w W.

przeciwko Z. S. i A. S.

o zapłatę

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie - Sądu Gospodarczego w Krakowie

z dnia 8 września 2020 r. sygn. akt IX GC 181/17

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie II w ten sposób, że po słowach
„od września 2020 r.” dodaje słowa „z tym, że brak płatności dwóch kolejnych rat spowoduje wymagalność całej zasądzonej kwoty
po uprzednim wezwaniu pozwanych przez powoda z wyznaczeniem pozwanym dodatkowego terminu 7 dni do zapłaty tych rat”;

2.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od pozwanych solidarnie na rzecz strony powoda kwotę 2.500 zł (dwa tysiące pięćset złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Józef Wąsik

Sygn. akt I A Ga 300/20

UZASADNIENIE

Strona powodowa (...) Bank S.A. w W. wniosła pozew w elektronicznym postępowaniu upominawczym o zasądzenie solidarnie od pozwanych Z. S. oraz A. S. kwoty 665.024,11 zł wraz z odsetkami i kosztami procesu. Roszczenie strony powodowej wynika z umowy o kredyt złotowy obrotowy zwartej w dniu 12 stycznia 2011 r. zmienionej następnie aneksami z dnia 27 listopada 2012 r., 21 sierpnia 2013 r. oraz 17 czerwca 2014 r. Jako zabezpieczenie umowy zawarto umowę z tytułu poręczenia cywilnoprawnego przez A. S.. Strona pozwana nie wywiązała się z obowiązku terminowego dokonywania spłat rat w wysokościach ustalonych w umowie. W dniu 9 listopada 2015 r. strona powodowa wypowiedziała przedmiotową umowę, stawiając całą należność w stan wymagalności.

W dniu 5 lipca 2016 r, Sąd Rejonowy L. w L., VI Wydział Cywilny wydał nakaz zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym zgodny z żądaniem pozwu. Pozwani skutecznie złożyli sprzeciw do nakazu.

Pozwani wnieśli o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od strony powodowej kosztów procesu wg. norm przepisanych, jak również o skierowanie sprawy do mediacji. Na uzasadnienie wskazali, że pozwany w związku z ciężką chorobą nowotworową zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej i nie przebywa pod adresami wskazanymi w umowie kredytowej. W październiku 2015 r. pozwana A. S. zaproponowała stronie powodowej przystąpienie do długu przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, która przejęła prowadzenie przedsiębiorstwa pozwanego; strona powodowa jednak stanęła na stanowisku, że zawarcie tego rodzaju umowy jest niemożliwe, a to z uwagi na stan zdrowia pozwanego, który nie pozwala na skuteczne dokonywanie przez niego jakichkolwiek czynności prawnych. Pismem z dnia 14 sierpnia 2020 r pozwani wnieśli o rozłożenie wierzytelności w kwocie 645.321,83 zł na okres 10 lat, tj. na 120 rat po 5.378 zł każda oraz o zwolnienie ich z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych.

Wyrokiem z dnia 8 września 2020r Sąd Okręgowy w Krakowie:

I. zasądził solidarnie od pozwanych Z. S. i A. S. na rzecz strony powodowej (...) Bank S.A. w W. kwotę 645 321,83 zł;

II. zasądzoną w punkcie pierwszym kwotę rozłożył na 120 równych rat miesięcznych po 5378 zł, płatnych do dnia 10 każdego miesiąca począwszy od września 2020 r

III. oddalił powództwo o odsetki ponad kwotę 44 973.90 zł.;

IV. nie obciążył pozwanych kosztami procesu;

V. przyznał od Skarbu Państwa (Kasa Sądu Okręgowego w Krakowie) na rzecz adwokat M. R. Kancelaria Adwokacka ul. (...), (...) koszty nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu pozwanym w kwocie 7 200 zł plus obowiązujący podatek VAT.

Sąd zważył, co następuje:

Poza sporem pozostawał fakt zawarcia umowy kredytu pomiędzy stronami, jak również fakt jej rozwiązania na skutek niewywiązywania się z niej przez pozwanego począwszy od roku 2012. Strona powodowa trzykrotnie restrukturyzowała warunki kredytowe, mimo, iż już w roku 2012 miała podstawy do wypowiedzenia przedmiotowej umowy.

Pozwani wnieśli o rozłożenie zobowiązania w kwocie 645.321,83 zł na raty, czym de facto uznali jego istnienie w takiej wysokości.

Zastosowanie przepisu art. 320 k.p.c. pozwalającego na rozłożenie zasądzonej należności na raty może mieć miejsce jedynie w szczególnie uzasadnionych wypadkach – przy czym wypadek taki musi zaistnieć po stronie dłużnika. Sytuacja taka ma w szczególności miejsce, gdy ze względu na stan majątkowy, rodzinny lub zdrowotny dłużnika, spełnienie przez niego świadczenia w sposób jednorazowy w pełnej wysokości o i od razu byłoby niemożliwe lub nadmiernie utrudnione. W niniejszej sprawie bez wątpienia mamy do czynienia z takim wypadkiem. Ze względu na sytuację zdrowotną pozwanego i ograniczone możliwości zarobkowe pozwani nie posiadają środków na jednorazową spłatę zobowiązania, a jednocześnie nie posiadają oszczędności, które pozwoliłyby im spłacić należność w zakresie wyższym niż proponowany.

Z tych powodów Sąd postanowił jak w pkt I i II sentencji, zasądzając od pozwanych solidarnie na rzecz strony powodowej kwotę 645.321,83 zł z jednoczesnym rozłożeniem jej na 120 równych rat miesięcznych, zgodnie ze złożonym wnioskiem, uznając, że w okolicznościach niniejszej sprawy ma miejsce wypadek szczególny przewidziany w przepisie art. 320 k.p.c.

Sąd nie uwzględnił dochodzonych również pozwem kwot: 19.612,28 zł tytułem odsetek za opóźnienie z uwagi na nie przedstawienie przez stronę powodową dokumentów dotyczących zasad oprocentowania karnego oraz kwoty 90,00 zł tytułem opłat i prowizji, z uwagi na, iż strona powodowa nie przedłożyła dokumentów potwierdzających wysyłkę monitów.

W pkt. III Sąd oddalił powództwo w zakresie roszczenia odsetkowego wskazując iż w razie jego uwzględnienia niecelowe stałoby się rozłożenie zasądzonego roszczenia na raty – które w istocie jest odroczeniem terminu płatności bez konieczności uiszczania kosztów odsetek.

W pkt. IV sentencji Sąd ze względu na szczególne okoliczności nie obciążył pozwanych kosztami w oparciu o przepis art. 102 k.p.c.

W pkt. V sentencji Sąd przyznał od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika pozwanych koszty nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej pozwanym z urzędu w kwocie 7.200,00 zł plus obowiązujący podatek VAT.

Apelację od tego wyroku wniosła strona powodowa - w części w jakiej w punkcie II wyroku Sąd I instancji zasądził na rzecz powoda kwotę 645 321,83 zł i rozłożył świadczenie na raty, bez dodania zastrzeżenia o wymagalności całości zasądzonej kwoty w przypadku braku płatności w terminie dwóch kolejnych rat - zarzucając:

naruszenie przepisu postępowania, tj. art. 320 kpc, co miało istotny wpływ na wynik sprawy poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i rozłożenie świadczenia na raty z wyłączeniem możliwości uchylenia obowiązywania rozłożenia na raty zasądzonego świadczenia w przypadku zaniechania przez pozwanych spłaty zadłużenia, co ostatecznie doprowadziło do rozłożenia zasądzonej kwoty na raty, bez możliwości zażądania przez powoda zwrotu zasądzonej kwoty przed terminem w sytuacji zaniechania spłaty rat przez pozwanych,

Mając na uwadze powyższe, wniosła o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez dodanie w punkcie II wyroku zastrzeżenia, że brak terminowej płatności dwóch kolejnych rat wskazanych w wyroku spowoduje wymagalność całej zasądzonej kwoty oraz o zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego wg norm przepisanych.

Pozwani wnieśli o oddalenie apelacji i zasadzenie na ich rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, a z ostrożności procesowej- w razie uwzględnienia apelacji – wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt. II poprzez dodanie zastrzeżenia, że brak terminowej płatności dwóch kolejnych rat wskazanych w wyroku spowoduje wymagalność całej zasądzonej kwoty, po uprzednim poinformowaniu pozwanych o zaległościach oraz wezwaniu ich do zapłaty w wyznaczonym przez powoda terminie, a nadto o zwolnienie pozwanych z ponoszenia kosztów sądowych.

Sąd Apelacyjny po rozpoznaniu apelacji zważył, co następuje:

Apelacja strony powodowej zasługuje na uwzględnienie, z tym, że w ocenie Sądu Apelacyjnego zasadne jest również stanowisko pozwanych, aby powstanie automatycznego skutku w postaci wymagalności całej należności w razie braku zapłaty dwóch rat obwarować dodatkowo pismem Banku zawierającym wezwanie do zapłaty powstałej zaległości w terminie 7 dni. Pismo to ma charakter wyłącznie informacyjny i ma zapobiec sytuacjom, gdy na skutek zbiegu nieprzewidzianych okoliczności (np. przejściowego braku pieniędzy na rachunku bankowym) zapłata dwóch kolejnych rat nie nastąpiła.

Sąd miał na uwadze, że zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie sądowym i w doktrynie poglądem w przepisie art. 320 k.p.c. „chodzi o wypadki szczególnie uzasadnione, czyli takie, które bardzo, ponadprzeciętnie lub w sposób nadzwyczajny uzasadniają albo nawet nakazują zmodyfikowanie skutków wymagalności dochodzonego roszczenia. Ocena tych wypadków należy do sądu, nie jest jednak oceną dowolną; musi być poprzedzona niezbędnymi ustaleniami oraz wsparta przekonującym wywodem (por. Tadeusz Ereciński (red.) Kodeks postępowania cywilnego, Komentarz, tom II, Lex)

Artykuł 320 jest instrumentem pozwalającym na wykonanie wyroku bez ponoszenia przez dłużnika szczególnie dotkliwych skutków w postaci natychmiastowej egzekucji całego roszczenia, niemniej wywołuje on również dla wierzyciela pewne negatywne konsekwencje w postaci rzeczywistego odroczenia bądź rozciągnięcia w czasie wykonania wyroku. Z tego względu zastosowanie tego przepisu wymaga również uwzględnienia interesu wierzyciela, na wypadek gdyby dłużnik nie wywiązywał się z terminowej zapłaty.

Należy się zgodzić ze stanowiskiem strony apelującej, że brak zastrzeżenia w wyroku, że cała należność staje się wymagalna w sytuacji, jeżeli pozwani nie będą regulować rat powoduje, że Bank zostałby pozbawiony możliwości postawienia całej wierzytelności w stan wymagalności w razie zaniechania spłaty rat przez pozwanych, która to możliwość przysługiwała w czasie kiedy obowiązywała umowa kredytu.

Sąd „udzielił" pozwanym quasi kredytu nieoprocentowanego, rozkładając świadczenie na raty, bez możliwości postawienia całej wierzytelności w stan wymagalności - a zatem bez jednego z najważniejszych instrumentów motywujących kredytobiorców do terminowej spłaty zadłużenia.

Biorąc pod uwagę przedstawione argumenty oraz wyważając interesy obu stron, orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 385 kpc.

O kosztach postepowania apelacyjnego między stronami, orzeczono zgodnie z zasadą wyniku sporu stosując art. 98 § 1 kpc w zw. z art. 391 § 1 kpc. W sprawie brak wyjątkowych okoliczności uprawniających do zastosowania art. 102 kpc, zwłaszcza biorąc pod uwagę wysokość tych kosztów.

SSA Józef Wąsik