Pełny tekst orzeczenia

Przewodniczący:

sędzia Agnieszka Wysokińska – Walczak

Protokolant:

Dominika Hara

Formularz UWO

Sygnatura akt

XII Ko 77/21

1.  WNIOSKODAWCA

J. M.

2.  ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

140 (słownie: sto czterdzieści) złotych

wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty

2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

3.500 (słownie: trzy tysiące pięćset) złotych

wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty

3.

Inne

Zasądzenie od Skarbu Państwa kosztów ustanowienia jednego pełnomocnika w sprawie, według norm przepisanych.

1.3. Ustalenie faktów

0.1.3.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

J. M. wynajmował mieszkanie przy ul. (...) w W. od dnia 15 września 2019 roku od T. F.. Pomiędzy nim a wynajmującymi powstał konflikt na podłożu finansowym wobec innego rozumienia zawartej umowy i późniejszych ustnych ustaleń pomiędzy stronami. Małżonkowie F. zgłosili zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa przez swojego aktualnego najemcę – umowa miała zostać rozwiązana z dniem 22 września 2020 roku.

J. M. został zatrzymany w dniu 22 września 2020 roku o godz. 16:15, kiedy udał się na Komendę Rejonową Policji (...) W. przy ul. (...) w W. jako osoba podejrzana o czyn z art. 284 k.k. z uwagi na obawę ukrycia się i zatarcia śladów.

O zatrzymaniu wnioskodawca poprosił o powiadomienie pracodawcy.

Zatrzymanie było związane z konfliktem z wynajmującymi mieszkanie wnioskodawcy przy ul. (...) w W.. Wnioskodawca zarówno wówczas, jak i aktualnie jest zatrudniony na stanowisku stewarda w (...). Z uwagi na zatrzymanie utracił zarobek w wysokości 140 złotych, gdyż zgodnie z grafikiem w dniu 22 września 2020 roku powinien być w pracy.

Został przewieziony do POZ poza W., gdzie przed umieszczeniem w celi musiał się rozebrać przez funkcjonariuszem Policji, jednakże obcą dla niego zupełnie osobą. Został umieszczony w celi wraz z innym mężczyzną, który był pod wpływem alkoholu, był wobec niego wulgarny słownie, co spowodowało, iż wnioskodawca bał się zasnąć. Odczuwał lęk i niepokój z zaistniałej sytuacji, której nie rozumiał. Podczas podróży do POZ został zakuty w kajdanki, co również sprawiało mu ból. Martwił się co się z nim stanie, nie wiedział, czy funkcjonariusze nie wejdą do domu jego rodziców. Nie otrzymał żadnego posiłku, dopiero po długim proszeniu otrzymał butelkę z wodą – nalaną do butelki po innym napoju. W celi odczuwał chłód, nie otrzymał żadnego innego ciepłego ubrania, na noc otrzymał tylko koc.

Do przesłuchania wnioskodawcy w charakterze świadka doszło w dniu 23 września 2020 roku w godzinach 12:35 – 14:00

Został zwolniony w dniu 23 września 2020 roku o godz. 14:07.

Postanowieniem z dnia 24 września 2020 roku, zatwierdzonym przez asesora Prokuratury Rejonowej (...) w W. w dniu 28 września 2020 roku, umorzono dochodzenie w sprawie dokonanego w okresie od 12 października 2019r do 22 września 2020r w W. przy ul. (...) przywłaszczenia powierzonych rzeczy w postaci telewizora m-ki S., deski do prasowania, pościeli, stolika kawowego, nakładki na materac, pilota do bramy, breloczka do otwierania klatki schodowej o wartości ok. 2315 zł na szkodę T. F. i A. F., tj. o czyn z art. 284 § 2 k.k. – na podstawie art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. wobec braku znamion czynu zabronionego.

Sąd Rejonowy dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie postanowieniem z dnia 5 lutego 2021 roku, sygn. akt XIV Kp 2609/20 nie uwzględnił zażalenia pokrzywdzonej T. F. i utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie w przedmiocie umorzenia dochodzenia. W uzasadnieniu Sąd wskazał, iż przedmiotowa sprawa dot. roszczeń związanych z zawartą między stronami umową najmu, co winno stanowić przedmiot roszczeń rozpatrywanych w ramach postępowania cywilnego.

Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa XIV Wydział Karny w sprawie o sygn. akt XIV Kp 3081/20 w postanowieniu z dnia 2 lutego 2021 roku orzekł, że zatrzymanie J. M. w dniu 22 września 2020 roku o godz. 16:15 w W. było nielegalne i niezasadne, choć przeprowadzono je prawidłowo.

Protokół zatrzymania osoby

k. 8 – 9, k. ….

Postanowienie o umorzeniu dochodzenia z dnia 24.09.2020 roku

k.45

Protokół posiedzenia przed Sądem Rejonowym dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie z dnia 02.02.2021 roku w sprawie o sygn. akt XIV Kp 3081/20

k.46

Postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie z dnia 02.02.2021 r. wydane w sprawie o sygn. akt XIV Kp 3081/20

k. 47-48

Wydruk z grafiku lotów dot. dnia 22.09.2020 r.

k. 13

Zeznania wnioskodawcy J. M.

k.50-52

Akta sprawy Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie sygn. XIV Kp 3081/20

Postanowienie o umorzeniu dochodzenia z dnia 24 września 2020 r.

0.1.3.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

----

-----------------

----

------

4.  ocena DOWODów

2.1.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

zeznania J. M.

Zeznaniom wnioskodawcy Sąd dał wiarę w całości. Zdaniem Sądu, J. M. wiarygodnie przedstawił okoliczności zatrzymania i pobytu w POZ oraz szczegóły dotyczące swojej sytuacji osobistej, rodzinnej, zawodowej, i majątkowej przed zatrzymaniem, jak i konsekwencji zatrzymania. Zeznania wnioskodawcy w tym zakresie korelowały bowiem z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. Sąd dał wiarę zeznaniom świadka co do wysokości utraconego zarobku i stawki wynagrodzenia godzinnego jako steward w (...).

Treść zeznań wnioskodawcy w tym zakresie, sposób jego relacji oraz bezpośrednie wrażenie Sądu z kontaktu z nim na rozprawie nie nasunęło, zdaniem Sądu, jakichkolwiek wątpliwości co do obiektywizmu jego relacji z punktu widzenia zasad doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania.

dokumenty dołączone do wniosku oraz kserokopie dokumentów z akt prokuratorskich PR 2 Ds. (...) oraz akta Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie

W ocenie Sądu, żadnych wątpliwości nie budziły, co do swej wiarygodności i rzetelności dowody dokumentarne ujawnione na rozprawie, zarówno dołączone do wniosku na k. 8 – 13, jak i wykonane kserokopie z akt PR 2 Ds. (...) oraz dokumenty z akt XIV Kp 3081/20. Zostały bowiem sporządzone w sposób prawidłowy, zgodnie do stosownych regulacji prawnych. Nadto ich forma i treść nie była kwestionowana w toku rozprawy przez strony.

0.1.4.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów

0.2.(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 3.1 albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

---

-----

------------

3.  PODSTAWA PRAWNA

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

140 (słownie: sto czterdzieści) złotych

wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty z tytułu niewątpliwie niesłusznego zatrzymania

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Zgodnie z treścią art. 552 § 4 k.p.k. odszkodowanie i zadośćuczynienie przysługuje w wypadku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania lub zatrzymania.

Odpowiedzialność Skarbu Państwa z tytułu niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania została oparta na zasadzie ryzyka, co jednoznacznie określił Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 15 września 1999 roku, sygn. akt I KZP 27/99, co również należy odnieść do zatrzymania. Jednakże w orzecznictwie zarówno sądów powszechnych, jak i Sądu Najwyższego podkreślono, że powyższa zasada ryzyka nie powoduje automatycznego zasądzania odszkodowania i zadośćuczynienia, bez analizy konkretnej sprawy, przede wszystkim pod kątem zachowania zatrzymanego.

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

3.500 (słownie: trzy tysiące pięćset) złotych

wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty z tytułu niewątpliwie niesłusznego zatrzymania

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

j.w.

Inne

3.

----------------

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

--------------------------

4.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU W PRZEDMIOCIE ŻĄDANIA

Zwięźle o powodach rozstrzygnięcia

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

W ocenie Sądu, wnioskodawca udowodnił, iż poniósł szkodę w wysokości 140 złotych, gdyż jak wskazał utracił możliwość odbycia lotu w dniu 22 września 2020 roku o godz. 22:00 na trasie krajowej – do G., przy stawce 70 złotych za godzinę – i możliwości powrotu następnego dnia. J. M. wskazał, że taki lot trwa około godziny. Jego zatrzymanie spowodowało, iż musiał na ten dzień wziąć urlop, natomiast groziło mu nawet – z uwagi na odwołanie stawiennictwa w pracy niemal w ostatniej chwili – nałożenie kary umownej w kwocie 500 – 1.500 złotych. Wnioskodawca podał, iż z uwagi na rezygnację z tego lotu nie ma potrąconego wynagrodzenia, gdyż pracuje na własnej działalności, ale jest stratny o 140 złotych, jakie zarobiłby, gdyby ten kurs odbył. Nie może budzić wątpliwości, że wnioskodawcy należy się również zwrot za utracone korzyści ( lucrum cessans) (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2017 roku, sygn. akt III KK 393/16, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 6 września 2017 roku, sygn. akt II AKa 136/17). W wyroku w sprawie o sygn. akt III KK 393/16 Sąd Najwyższy stwierdził, że szkodą mogą być także utracone korzyści, ale wyłącznie wówczas, gdy w momencie orzekania zostały zrealizowane wszystkie warunki, które – gdyby nie stosowanie tymczasowego aresztowania – przesądziłyby o wejściu owej korzyści do majątku wnioskodawcy, co również odnieść należy do zatrzymania wnioskodawcy w rozpoznawanej sprawie.

Sąd przyznał wnioskodawcy wskazaną kwoty z tytułu odszkodowania i zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty. Odsetki od sumy pieniężnej stanowiącej zadośćuczynienie za niesłuszne skazanie są wynagrodzeniem za opóźnienie w zapłacie sumy pieniężnej, która jest już wymagalna, i dlatego należy uznać, że za czas do wydania przez sąd prawomocnego orzeczenia odszkodowawczego odsetki nie przysługują (zob. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 29 kwietnia 1991 roku, sygn. akt V KRN 475/90).

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

Określając wysokość zadośćuczynienia nie można odnieść tego tylko i wyłącznie do czasu trwania niewątpliwie niesłusznego zatrzymania, ale także stopnia dolegliwości, z jakimi było to związane, a więc przykrości i przeżyć natury moralnej, w tym uczucia przykrości, utraty dobrego imienia, konieczności poddania się rygorom związanym z zatrzymaniem, jak również ewentualnymi reakcjami w środowisku.

Zasądzona kwota w sposób optymalny – zdaniem Sądu – rekompensuje krzywdy wnioskodawcy doznane w związku z zatrzymaniem i jest odpowiednia w rozumieniu art. 445 k.c. Wskazać należy, że J. M. został nagle i bez żadnego powodu zatrzymany na KRP W. (...), gdzie sam się zgłosił, licząc na to, iż zostanie przesłuchany, a następnie –został umieszczony w POZ bez jakiegokolwiek obiektywnego powodu. Nie sposób uznać jakie to okoliczności stały na przeszkodzie przesłuchaniu go w dniu 22 września 2020 roku, kiedy stawił się na KRP W. (...), a przewiezieniu go do POZ, gdzie nie otrzymał ani posiłku, zaś po długim proszeniu otrzymał dopiero wodę.

W chwili zatrzymania miał 25 lat (został zatrzymany na 6 dni przed swoimi 26-tymi urodzinami). Jak wskazał przyjechał na Komendę, celem złożenia wyjaśnień, natomiast bez żadnego uzasadnienia został zatrzymany – za przywłaszczenie cyt. „ telewizora S. wartość około 2 tysięcy złotych, stolik kawowy czarny wartość około 300 złotych, zestaw pościeli (1 kołdra, 2 poduszka) wartość około 200 złotych, zegar ścienny wartość około 100 złotych, narzuta polarowa wartość około 100 złotych” (k. ….).

Pozwolono mu o zatrzymaniu powiadomić pracodawcę i jak wskazał mogło to spowodować utratę jego nieposzlakowanej opinii, jego dobre imię zostało poddane w wątpliwość, gdyż jego pracodawca dopytywał się z jakiego powodu został zatrzymany. Zdarzenie to spowodowało, iż mógł utracić przyszłe intratne przeloty, tzn. (...) czy w ramach obsługi rejsów rządowych (faktem notoryjnym jest, iż (...) obsługuje loty posłów i senatorów oraz innych oficjeli rządowych). Okoliczność taka – mimo wszystko mogła rzutować na ocenę jego osoby dokonywaną zarówno przez Straż Graniczą i Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego czy też mieć wpływ na podejście oficerów Służby Ochrony Państwa do niego.

Osadzenie w celi z innym mężczyzną, który był wobec niego wulgarny werbalnie i na dodatek pod wpływem alkoholu, mogło wzbudzić w nim obawę o własne bezpieczeństwo, co przełożyło się na to, iż nie mógł spać przez całą noc. Jednocześnie wnioskodawca stracił komfort psychiczny i poczucie bezpieczeństwa. Poczuł się oszukany i zdradzony przez polski system wymiaru sprawiedliwości. Zatrzymany pod absurdalnym w swej treści zarzutem, który już na pierwszy rzut oka świadczy o tym, iż jest to spór o charakterze cywilnym, a jeśli nawet miałby ładunek o charakterze karnym to z pewnością istniała możliwość zastosowania szerokiego wachlarza środków zapobiegawczych wobec J. M., czy też podjęcia niezwłocznych czynności w celu zabezpieczenia śladów przestępstwa, które po przesłuchaniu go następnego dnia okazały się bezcelowe do zastosowania. Podkreślenia wymaga również, że został przesłuchany w charakterze świadka, a nie podejrzanego. Nie sposób pojąć logiki funkcjonariuszy Policji, którzy postanowili zatrzymać w POZ człowieka, nie przeprowadzając z nim uprzednio niezbędnych czynności. W szczególności, iż w aktach sprawy PR 2 Ds. (...)brak jest jakiegokolwiek dowodu na to, by wnioskodawca znajdował się w stanie wyłączającym możliwość udziału w czynnościach (np. brak badania alkomatem, czy badania krwi na obecność alkoholu czy środków odurzających).

Z tych przyczyn Sąd uznał, że konieczne jest zwiększenie kwoty zadośćuczynienia ponad proponowaną przez prokuratora kwotę 500 złotych, do wnioskowanej przez pełnomocnika J. M. kwoty 3.500 złotych. Sąd zauważa, iż jest to znacząco przewyższająca kwota, niż standardowo zasądzane w podobnych sprawach przez sądy powszechne, jednakże okoliczności tej sprawy, jak i relacja złożona przez J. M. podczas rozprawy o krzywdzie jakiej doznał ze strony organów ścigania, winna zostać należycie zrekompensowana.

Z kolei wniosek pełnomocnika Komendanta Policji (...) W. o oddalenie wniosku w całości, wobec treści postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie z dnia 02.02.2021 r. wydane w sprawie o sygn. akt XIV Kp 3081/20, jawi się jako niesłuszny.

Kwota zasądzonego zadośćuczynienia – gdyby odnieść ją do czasu trwania względem wnioskodawcy zatrzymania – trwającego niemal 22 godziny, rodzaju i rozmiaru cierpień fizycznych i psychicznych, spełni swoją rolę kompensującą poniesione krzywdy. Ponownie podkreślić należy, że J. M. został zatrzymany nagle i niespodziewanie – jak wskazał przyjechał na KRP przy ul. (...), aby złożyć zeznania, zgodnie z telefonicznym wezwaniem. Nie pozwolono mu skontaktować się po zatrzymaniu z rodzicami, tłumacząc, iż mógłby ich ostrzec przez rzekomym przeszukaniem – którego zresztą finalnie nie przeprowadzono, ani z adwokatem tłumacząc, że nie jest prowadzone jego przesłuchanie. Podkreślić należy, że każdy ma prawo niezależnie od etapu postępowania czy planowanych i przeprowadzanych czynności, w szczególności skoro organ decyduje się zatrzymać obywatela – do kontaktu z wybranym przez siebie adwokatem czy radcą prawnym. Tego J. M. niesłusznie odmówiono. Natomiast przede wszystkim, co Sąd ponownie podkreśla – nie przeprowadzono z nim żadnej czynności procesowej.

Kwota 3.500 złotych oscyluje w granicach kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w Polsce, która w styczniu 2022 roku wynosiła 6.220,04 złotych brutto (zob. obwieszczenie Prezesa GUS z dnia 18 marca 2022 roku w sprawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w lutym 2022 r., co daje kwotę 4.272 złotych netto, z kolei we wrześniu 2020 roku przecięte miesięczne wynagrodzenie wynosiło 5.371,56 złotych brutto, czyli 3.875,97 złotych). Sąd Okręgowy jednak nie stosował równoważników, czy przeliczników do określenia wysokości zadośćuczynienia, ale posłużył się przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem do ustalenia aktualnych warunków życia społeczeństwa, jako jednego, ale nie jedynego, z czynników potrzebnych do oceny, czy przyznane zadośćuczynienie odpowiada rozmiarowi krzywd i zarazem jest umiarkowane. Zaś zasada umiarkowanego, a zatem wyważonego i sprawiedliwego rozmiaru zadośćuczynienia nakazuje porównywać ową sumę z wysokością przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, jako ilustracji stopy życiowej społeczeństwa, co jest potrzebne do oceny czy zasądzone zadośćuczynienie jest realne, czy nie jest nadmierne, czy może symboliczne, zatem w tym kontekście zadośćuczynienie pozostawać musi w związku z poziomem życia, który można ustalić odwołując się właśnie do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 2009 roku, sygn. akt WA 24/09; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 07 lutego 2008 roku, sygn. akt II AKa 22/08).

j.w.

Inne

3.

--------------------

5.  Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2.

Na podstawie art. 554 § 4 k.p.k., mając na uwagę stawkę o której mowa w § 11 ust. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1804), Sąd zasądził od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy kwotę 240 złotych tytułem zwrotu wydatków związanych
z ustanowieniem pełnomocnika w rozpoznawanej sprawie.

6.  KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

3.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 554 § 4 k.p.k., zgodnie z którym to przepisem postępowanie w sprawach o odszkodowanie i zadośćuczynienie jest wolne od kosztów. Sąd kosztami postępowania obciążył zatem Skarb Państwa.

7.  PODPIS

sędzia Agnieszka Wysokińska – Walczak