Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 lutego 2022 roku.

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący Sędzia Katarzyna Powalska

po rozpoznaniu w dniu 9 lutego 2022 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa P. W.

przeciwko Skarbowi Państwa – S.

o odszkodowanie

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Płocku

z dnia 30 lipca 2021 roku, sygn. akt IC 4263/18

1.  oddala apelację;

2.  przyznaje adwokat A. P. 369 ( trzysta sześćdziesiąt dziewięć ) złotych brutto tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym, które nakazuje wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Płocku.

Sygn. akt I Ca 41/22

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sądu Rejonowego w Płocku w sprawie I C 4263/18 z powództwa P. W. przeciwko Skarbowi Państwa – S. (...) o odszkodowanie - oddalono powództwo (pkt 1. wyroku), nie obciążono powoda obowiązkiem zwrotu kosztów procesu (pkt 2.), przyznano pełnomocnikowi powoda ustanowionemu z urzędu 600,00 zł tytułem nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu na rzecz powoda (pkt 3.) oraz przejęto nieuiszczone koszty sądowe na rachunek Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Płocku (pkt 4.)

P. W. żądając przyznania mu od pozwanego 5 000 złotych odszkodowania wskazywał, iż S. (...)odrzucając jego zażalenie na zarządzenie Kierownika Krajowego Ośrodka (...) w G. odmawiające zgody na korzystanie z internetu jako spóźnione, postanowieniem z 24.07.2017 r. ( sygn.. akt I Ns 197/17 , a następnie odrzucając zażalenie powoda na powyższe postanowienie jako niedopuszczalne, naruszył art. 176 ust. 1 Konstytucji RP, pozbawiając go dwuinstancyjności postępowania.

Sąd I instancji rozpoznając przedmiotową sprawę doszedł do przekonania, iż powód w procesie w żaden sposób nie wykazał podstaw odpowiedzialności pozwanego Sądu Okręgowego Sądu ani w oparciu o art. 417 k.c. jak i 448 k.c. Sąd Rejonowy uznał, że pozwany w toku postępowania na skutek zażalenia powoda na zarządzenie (...) (I Ns 197/17) podejmował decyzje zgodnie z treścią obowiązujących przepisów prawa. Zdaniem Sądu Rejonowego, postanowienie wydane przez Sąd Okręgowy w Płocku o odrzuceniu zażalenia powoda było wydane przez ten Sąd jako organ odwoławczy od zarządzenia kierownika (...), zaś obowiązujące przepisy prawa w żadnym razie nie przewidują zażalenia na takie postanowienie.

Apelację od tego orzeczenia wywiódł pełnomocnik powoda, zaskarżając je w części oddalającej powództwo (pkt 1.) wraz z postanowieniem dotyczącym przyznania adw. A. P. kwoty 600 zł tytułem nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu (pkt 3.)

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

a.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności w odniesieniu do toczącego się przed Sądem Okręgowym postępowania zażaleniowego i okoliczności jego przeprowadzenia, co doprowadziło do błędnego ustalenia stanu faktycznego sprawy poprzez przyjęcie, iż decyzja Sądu Okręgowego w Płocku o odrzucenie zażalenia oraz uznaniu wniesienia go po terminie była decyzją słuszną i uzasadnioną prawnie, w sytuacji gdy zażalenie powoda zostało wniesione w terminie, a Sąd Okręgowego powinien je rozpoznać;

b.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak przypisania wiarygodności dowodowi z przesłuchania powoda, który to dowód wskazywał na spełnienie przesłanek z art. 417 k.c., a twierdzenia powoda jako logiczne, niesprzeczne, uzasadnione i zupełne na walor ten zasługiwały, co doprowadziło do błędnego ustalenia stanu faktycznego w sprawie, poprzez przyjęcie braku szkody oraz braku powstania jej w związku z wykonywaniem władzy publicznej

- a w konsekwencji powyższych naruszenie art. 417 k.c. poprzez brak uznania ponoszenia przez Skarb Państwa odpowiedzialności za szkodę za niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej, a nadto:

c.  naruszenie art. 327 ¹ k.p.c. poprzez sporządzenia uzasadnienia wyroku w sposób niezgodny z zapisami kodeksowymi, w tym w szczególności z pominięciem wskazania dowodów na jakich Sąd się oparł oraz przyczyny odmowy wiarygodności innym dowodom (w szczególności z przesłuchania strony powodowej);

d.  naruszenie § 8 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielanej przez adwokata z urzędu poprzez jego zastosowanie w sytuacji, gdy nie istnieją podstawy do różnicowania pracy pełnomocnika w przypadku pomocy prawnej świadczonej z urzędu oraz nie, co podkreślał już Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 23.04. (...)., SK 66/19.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wniósł o:

a.  zmianę przedmiotowego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zadośćuczynienia za naruszenie jego dobra osobistego w postaci godności i prawa do godnego uczestnictwa w postępowaniu sądowym w kwocie 5.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

b.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu za II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego zgodnie z normami przepisanymi oraz o ponowne rozstrzygnięcie o kosztach procesu za I instancję.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o oddalenie apelacji jako bezzasadnej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się całkowicie bezzasadna.

Kontrola instancyjna nie wykazała uchybień przepisom prawa w zakresie poczynionych ustaleń i wyprowadzonych z nich wniosków. Dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne dotyczące okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy znajdują odzwierciedlenie w przytoczonych na ich poparcie dowodach. Stąd ustalenia te oraz wyprowadzone na ich podstawie wnioski prawne Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne bez konieczności ich przytaczania na gruncie art. 387 § 2 ¹ pkt 1 k.p.c.

Odnosząc się do zarzutu apelacji, dotyczącego przyjęcia przez Sąd Okręgowy w Płocku, iż zażalenie złożone przez P. W. na zarządzenie kierownika (...) było wniesione w terminie (czy też nie) wskazać należy, iż kwestia ta nie jest przedmiotem niniejszej sprawy. Strona powodowa dopatrywała się bowiem naruszenia przed pozwanego zasady dwuinstancyjności i dóbr osobistych nie w negatywnym rozstrzygnięciu Sądu Okręgowego w Płocku z dnia 24.07.2017 r., lecz w braku drogi odwoławczej od tego rozstrzygnięcia. Kwestia dochowania terminu lub nie przez powoda nie była zatem przedmiotem rozważań. Innymi słowy, nie jest naruszeniem art. 233 § 1 k.p.c. brak rozważań Sądu I instancji w tym zakresie.

Zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. polegający na – w ocenie skarżącego – nieprzypisaniu waloru wiarygodności dowodowi z przesłuchania powoda, który to dowód miał wskazywać na spełnienie przesłanek z art. 417 k.c., ma charakter całkowicie polemiczny. Skarżący nie wykazał w apelacji w jaki sposób miałoby dojść do szkody po stronie powoda oraz w jaki sposób taka szkoda miałaby pozostawać w związku z wykonywaniem władzy publicznej. Sąd I instancji w uzasadnieniu wyroku w sposób wyczerpujący wskazał na motywy swojego rozstrzygnięcia, wyczerpująco wskazując na elementy konieczne do przyjęcia odpowiedzialności pozwanego w niniejszej sprawie czy to na podstawie art. 417 k.c., czy to w oparciu o potencjalne naruszenie dóbr osobistych powoda. Jeżeli strona upatruje źródła swojej szkody w wydaniu prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, to zgodnie z art. 417 ¹ § 2 k.c. jej naprawienia może żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem. Konieczną przesłanką odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną przez wydanie niezgodnego z prawem orzeczenia sądowego jest zatem stwierdzenie tej niezgodności we właściwym postępowaniu (Wyrok SA w Białymstoku z 27.11.2020 r., I ACa 309/20, LEX nr 3148882). W niniejszej sprawie oczywistym pozostaje, iż istnienia takiego prejudykatu strona powodowa nie wykazała.

Kwestię zasady dwuinstancyjności i możliwości jej ograniczania rozpatrywał już Trybunał Konstytucyjny w sprawie SK 28/14. W wyroku z dnia 22 października 2015 r. Trybunał stwierdził, m. in. że wymóg dwuinstancyjności postępowania sądowego dotyczy tylko postępowań, w których dochodzi do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Przepis ten dotyczy zatem sytuacji, w których sprawa w rozumieniu Konstytucji jest przedmiotem rozstrzygnięcia sądu meriti, przed którym rozpoczyna się postępowanie sądowe (sądu pierwszej instancji), a następnie rozstrzygnięcie to musi zostać poddane kontroli sądu drugiej instancji, zgodnie z wymogiem wynikającym z art. 176 ust. 1 Konstytucji (por. wyrok TK z 30 października 2012 r., sygn. SK 20/11). Zasada dwuinstancyjności postępowania nie wymaga, aby w każdej kwestii incydentalnej, niemającej charakteru odrębnej sprawy w rozumieniu Konstytucji, przysługiwał środek zaskarżenia. Konieczność ustanowienia takich środków w niektórych kwestiach wpadkowych, niemających charakteru odrębnej sprawy w rozumieniu Konstytucji, może natomiast wynikać z ogólnego wymogu ukształtowania procedury sądowej zgodnie z zasadami sprawiedliwości proceduralnej (por. wyroki TK z: 31 marca 2009 r., sygn. SK 19/08; 12 stycznia 2010 r., sygn. SK 2/09; 9 lutego 2010 r., sygn. SK 10/09 i 2 czerwca 2010 r., sygn. SK 38/09). W związku z tym ustawodawca może, a niekiedy musi przyznać prawo do zaskarżania orzeczeń, które nie rozstrzygają sprawy w rozumieniu Konstytucji, a dotyczą jedynie tzw. kwestii incydentalnych (por. wyrok TK z 12 stycznia 2010 r., sygn. SK 2/09). W sytuacji, w której w obowiązującym w lipcu 2017 roku (jak i obecnie) stanie prawnym ustawodawca nie przewidział możliwości złożenia zażalenia na postanowienie Sądu Odwoławczego o odrzuceniu zażalenia nie ma mowy o przypisaniu cechy bezprawności działaniu pozwanego, na podstawie którego powód opiera swoje żądanie. Nie ma również wątpliwości, że w analizowanym przypadku Sąd Okręgowy w Płocku działał jako organ odwoławczy względem kierownika (...). W konsekwencji zasadne jest przyjęcie, że nie doszło do naruszenia wskazanych w apelacji przepisów, a poprawne zastosowanie norm prawa materialnego skutkowało wydaniem przez Sąd Rejonowy prawidłowego rozstrzygnięcia.

Odnosząc się z kolei do zarzutu naruszenia § 8 pkt 3 rozporządzenia w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielanej przez adwokata z urzędu, należy uznać go za niezasadny. Sąd Okręgowy nie podziela tak reprezentowanego poglądu Trybunału Konstytucyjnego, który zresztą w przywoływanej przez stronę skarżącą sprawie nie dokonał stwierdzenia niezgodności z ustawą zasadniczą przepisów rozporządzenia określającego stawki należne adwokatowi z urzędu.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy apelację w całości oddalił w oparciu o art. 385 k.p.c. o czym orzekł jak w sentencji wyroku.

Na kanwie tego poglądu, również w postępowaniu przed Sądem II instancji – w punkcie 2. wyroku przyznano pełnomocnikowi powoda 369 zł tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym, którą to stawkę ustalono w oparciu o regulację art. § 8 pkt 3 w zw. § 16 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielanej przez adwokata z urzędu, uwzględniając również doliczenie równowartości podatku VAT w myśl § 4 ust. 3 tegoż rozporządzenia.