Pełny tekst orzeczenia

1.Przewodnicząca:

1.SSO Agnieszka Połyniak

1.Protokolant:

1.Agnieszka Strzelczyk

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 819/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Rejonowego w Wałbrzychu z 10 września 2021r. sygn. III K 2021/20

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

prokurator zarzucił na podstawie art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający istotny wpływ na treść tego orzeczenia, a polegający na uznaniu, że M. S. zawierając umowę pożyczki nie wprowadził K. C. w błąd w celu uzyskania korzyści majątkowej, skutkujący uniewinnieniem oskarżonego od zarzucanego mu czynu, podczas gdy prawidłowa analiza materiału dowodowego, w tym w szczególności dokumentacja z licznych postępowań egzekucyjnych, wskazujących na bardzo ciężką sytuację finansową oskarżonego, co zostało zatajone przed pokrzywdzonym, umowa pożyczki z bardzo krótkim terminem zwrotu pieniędzy, którego oskarżony z uwagi na swoją sytuację finansową obiektywnie nie miał możliwości dotrzymać; okoliczność, że oskarżony wykorzystał znajomość z pokrzywdzonym i okłamał go co do celu na jaki pożyczka 50.000 złotych, które rzekomo miały zostać przeznaczone na wcześniejszy wykup leasingowanego pojazdu mającego być sprzedanym pokrzywdzonemu, podczas gdy przekazał te środki członkowi rodziny, którą to fikcję swoimi późniejszymi działaniami podtrzymywał, gdy pożyczył kolejnej 9500 złotych, a następnie okłamywał pokrzywdzonego w kwestii formalności dotyczących wykupienia leasingowanego samochodu - winna prowadzić do wniosku, że oskarżony wypełnił swoim zachowaniem znamiona czynu z art. 286§1 k.k., a jednocześnie powyższej ocenie nie sprzeciwia się w szczególności przyjęcie przez Sąd I instancji założenia, iż skoro pokrzywdzony przekazał oskarżonemu kwotę pożyczki gotówką, mimo że jako przedsiębiorca winien zachować formę przelewu na rachunek bankowy, to świadczy to o tym, że pokrzywdzony z pewnością wiedział o złej sytuacji finansowej oskarżonego

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelującemu prokuratorowi przyznać należy rację, że sąd rejonowy, dokonując ustaleń faktycznych, błędnie uznał, że M. S. nie wprowadził w błąd K. C. i ten pożyczył mu 50.000 złotych mając świadomość złej sytuacji finansowej oskarżonego, czego dowodzić miało przekazanie w/wym. kwoty gotówką.

Założenie sądu meriti jest oczywiście nieuzasadnione, ponieważ w ogóle pomija nader istotną okoliczność, wyłaniającą się już tylko z wyjaśnień oskarżonego, które potraktowane zostały w sposób wybiórczy, tj. pominął sąd orzekający choćby to, że M. S. przyznał, iż otrzymane od pokrzywdzonego środki od początku przeznaczone były na zupełnie inne cele, aniżeli wykup leasingowanego pojazdu M. (...) i następnie sprzedaż go K. C..

Do tej części wyjaśnień oskarżonego, a wskazujących na jego rzeczywiste intencje, sąd w ogóle się nie odniósł (świadczy o tym treść uzasadnienia - sekcja 2.1 oraz 2.2) i w konsekwencji te kwestie pominął, co rzutowało na wynik tego postępowania.

Ustalił przecież sąd, że K. C. pożyczył M. S. 50.000 złotych w ściśle określonym celu - na wcześniejszy wykup leasingowanego M. (...) do przewozu osób w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, jak też, że pojazd ten miał być przedmiotem umowy kupna - sprzedaży na rzecz pokrzywdzonego. Już tylko z tych ustaleń wynika, że K. C. podjął decyzję o rozporządzeniu pieniędzmi pod wpływem zapewnień oskarżonego, że dzięki temu nabędzie pojazd od oskarżonego, a kwota pożyczki zostanie rozliczona w ramach tej transakcji. O takim właśnie "przebiegu" ustaleń odnośnie celu i sposobu zwrotu pożyczki świadczy także to, że 30 kwietnia 2018r. pokrzywdzony już bezpośrednio na konto firmy leasingodawcy przelał na prośbę oskarżonego 9.500 złotych (k.4v), tytułem "opłaty za wykup".

Do znamion przestępstwa oszustwa należy wszak wprowadzenie pokrzywdzonego w błąd, skutkujące tym, że osoba taka dokonuje rozporządzenia swoim mieniem pod wpływem nieprawidłowego (fałszywego) odzwierciedlenia rzeczywistości w swej świadomości, powstałego wskutek działań podejmowanych przez sprawcę. Ten błąd w ocenie rzeczywistości przez pokrzywdzonego może dotyczyć zarówno osoby, rzeczy, czy zjawiska lub zdarzenia, mającego znaczenia dla podjęcia decyzji o rozporządzeniu mieniem. Konieczne przy tym jest, by między zachowaniem sprawcy, a skutkiem w postaci błędnego wyobrażenia rozporządzającego mieniem o rzeczywistości, w części określającej elementy istotne dla podjęcia decyzji o tym rozporządzeniu, zachodził zawiązek przyczynowy, jak też, by taki związek zaistniał między zachowaniem sprawcy a rozporządzeniem.

Kiedy wziąć pod uwagę powyższe teoretyczne uwagi i ustalenia sądu, to nie ulega wątpliwości, że pokrzywdzony pożyczył oskarżonemu pieniądze (50.000 złotych) w ściśle określonym celu, tj. na wykup leasingowanego autobusu marki M. (...), który miał następnie od niego odkupić, odzyskując w ten sposób pożyczoną kwotę. Nie ulega zatem wątpliwości, że decyzja o rozporządzeniu środkami finansowymi nastąpiła pod wpływem zapewnień oskarżonego, iż takie działania zamierza podjąć i w tym celu potrzebuje ustaloną sumę. To w tym też kontekście należało ocenić wyjaśnienia, które złożył M. S. (k. 184v), który - istotnie negując samą kwotę - przyznał, że pieniądze otrzymał i od początku przeznaczone były na zgoła inne cele - przekazał jej jakiemuś członkowi swojej rodziny i nigdy nie zamierzał podejmować kroków, by wykupić użytkowany pojazd. Nie znalazł sąd odwoławczy podstaw dowodowych, które uprawniałyby do uznania, że oskarżony miał kiedykolwiek zamiar, by leasingowany pojazd wykupić i by w tym celu podejmował jakiekolwiek działania.

Tej okoliczności sąd w ogóle nie analizował, a ma niebagatelne znaczenie dla oceny zachowania oskarżonego w kontekście ustawowych znamion przestępstwa z art. 286§1 k.k.

Nie wskazał przy tym sąd meriti żadnej racjonalnej podstawy swego przekonania, iż K. C. miał świadomość złej kondycji finansowej M. S. (sam fakt przekazania pieniędzy gotówką o tym nie przekonuje, raczej o woli uniknięcia odprowadzenia należnego podatku przez pożyczkobiorcę). Trudno zaś uwierzyć, że pokrzywdzony, o ile wiedziałby, że osoba, której przekazuje swe środki nie rozlicza się czy to z ZUS-em (do 2015r. - k. 168), czy to z innymi kontrahentami (k. 96 - 159), a nadto pożyczona kwota ma być wykorzystana na inne cele aniżeli wykup pojazdu, zdecydowałby się na rozporządzenie mieniem. Ani bowiem z faktu, że obaj mężczyźni prowadzili działalność gospodarczą o tym samym profilu, ani też utrzymywanie kontaktów koleżeńskich, nie stanowi podstawy do uznania, że pokrzywdzony miał świadomość tego, że oskarżony jest osobą tak zadłużoną, a przy tym nieposiadającą majątku, z którego ewentualnie mógłby chodzić zaspokojenia swych roszczeń.

Zupełnie bezpodstawne jest twierdzenie sądu, że oskarżony nie wprowadził w błąd pokrzywdzonemu odnośnie celu pożyczki, ponieważ "cel pożyczki sprowadzał się do celu gospodarczego". Nie ma żadnych dowodów, które wskazywałyby, że M. S. w ogóle miał zamiar dokonać wcześniejsze wykupu leasingowanego pojazdu i że "nie działał on od początku z zamiarem wprowadzenia w błąd" (sekcja 3.5 uzasadnienia k. 206v.). Tym stwierdzeniom sądu przeczą wprost właśnie te pomięte fragmenty wyjaśnień samego oskarżonego. Już tylko z powyższych względów uznać należy, że ustalenia sądu są błędne, poczynione bowiem zostały na podstawie wybiórczo przeanalizowanego materiału dowodowego, czego zaaprobować nie można.

Wniosek

o uchylenie wyroku Sąd I instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Trafnie wskazuje apelujący, że sąd meriti dokonał błędnych ustaleń faktycznych, począwszy od przyjęcia, że M. S. w ogóle miał zamiar wykupić leasingowany pojazd marki M. (...), który użytkował w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, jak też, by w tym właśnie celu, jak też po to, by następnie odsprzedać K. C. tenże pojazd, potrzebne mu były pieniądze w kwocie 50.000 złotych i z tego właśnie powodu doszło zawarcia umowy pożyczki i przekazanie w/wym. sumy, która nie została zwrócona. W tym bowiem zakresie słusznie uznał sąd rejonowy, że oskarżony kwoty pożyczki dotychczas pokrzywdzonemu nie zwrócił, a jego zapewnienia odnośnie tego, że "dług" zwrócił, są jedynie linią obrony, która na wiarę nie zasługuje.

W sytuacji, kiedy doszło do uniewinnienia oskarżonego, z uwagi na brzmienie art. 454§1 k.p.k. skarżący nie mógł sformułować innego wniosku, zaś sąd odwoławczy, podzielając zarzut, jak też przedstawione na jego poparcie argumenty, innego rozstrzygnięcia, aniżeli kasatoryjne, wydać nie mógł.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

niemożność skazania oskarżonego uniewinnionego przez sąd I instancji

☒ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

z uwagi na to, że apelacja oskarżyciela publicznego okazała się skuteczna, bowiem zarówno ustalenia faktycznego poczynione przez sąd orzekający, jak też przedstawiona ocena zgromadzonych dowodów, są wadliwe i nie odzwierciedlają tego, co w istocie z materiału dowodowego wynika, a co uprawnia do uznania, iż M. S. wprowadził w błąd pokrzywdzonego i to stanowiło podstawę rozporządzenia mieniem, co słusznie wskazał apelujący, to jedynie dopuszczalnym rozstrzygnięciem było uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, respektującego reguły z art. 4, 7 i 410 k.p.k.

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Tak, jak wskazał to już sąd odwoławczy w sekcji 3.1, sąd orzekający dokonał wybiórczej analizy zgromadzonych dowodów, pomijając choćby tę część wyjaśnień samego M. S., w której to nie tylko negował, by miał zamiar wykupić wcześniej leasingowany samochód M. (...) i sprzedać go następnie pokrzywdzonemu, jak też wskazał, na co potrzebował pożyczanych pieniędzy i co z nimi zrobił. Nadto bezpodstawnie uznał, że kroki w celu wykupu pojazdu oskarżony podejmował (braku dowodów w tym zakresie), z kolei co stanowi o wadliwości postępowania dowodowego w tej sprawie, tj. o naruszeniu przez sąd zasad regulujących ten etap postępowania, co rzutowało na treść wyroku. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy sąd I instancji winien rzetelnie i w całości przeanalizować zgromadzone dowody, zwłaszcza pod kątem zamiaru oskarżonego, jak też działań podejmowanych przez niego, a które skutkowały podjęciem przez K. C. decyzji o udzieleniu pożyczki. Nie znalazł bowiem sąd odwoławczy podstaw, które uprawniałyby do uznania, że M. S. podejmował w ogóle działania, by przed końcem umowy leasingowej wykupić przedmiotowy pojazd. Dopiero po ponownym przeprowadzeniu tych kluczowych dowodów i poddaniu ich rzetelnej, kompleksowej ocenie, zgodnie z regułą wyrażoną w art. 4 i 7 k.p.k., jak też z art. 410 k.p.k., będzie sąd orzekający uprawniony do ustalenia, czy oskarżony wyczerpał ustawowe znamiona występku z art. 286§1 k.k., a następnie przedstawienia swego stanowiska w tym zakresie w sposób logiczny i rzeczowy, z odwołaniem do dowodów, które dany wniosek potwierdzają.

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

7.  PODPIS

Agnieszka Połyniak

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

prokuratora Prokuratury Rejonowej w Wałbrzychu

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

uniewinnienie M. S. do popełnienia czynu z art. 286§1 k.k.

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana