Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 marca 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Krzysztof Józefowicz

Sędziowie: Jacek Nowicki

Mikołaj Tomaszewski

Protokolant: st. sek. sąd. Sylwia Woźniak

po rozpoznaniu w dniu 12 marca 2020 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w L.

przeciwko S./ (...) spółce akcyjnej z siedzibą w Ś.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku częściowego Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 18 października 2018 r. sygn. akt IX GC 1162/15

I.prostuje oczywistą omyłkę w wyroku sąd pierwszej instancji w ten sposób, że w miejsce słów: „przeciwko S./ (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością” wpisać słowa: „przeciwko S./ (...) spółce akcyjnej”;

II. oddala apelację.

Mikołaj Tomaszewski Krzysztof Józefowicz Jacek Nowicki

Sygn. akt IAGa 27/19

UZASADNIENIE

S./ (...) S.A. ( dawniej spółka z o.o.) z siedzibą w Ś. wniósł przeciwko (...) sp. z o.o. z siedzibą w L. pozew o zapłatę 745.380,14 zł z odsetkami i kosztami postępowania tytułem wynagrodzenia za wykonany przedmiot umowy. (...) spółka z o.o. wniósł odpowiedź na pozew oraz złożył pozew wzajemny. Zaskarżony wyrok Sądu I instancji jest wyrokiem częściowym w sprawie, obejmującym roszczenie powoda wzajemnego - (...) sp. z o.o. (dalej zwanego powodem) wobec pozwanego wzajemnego S./ (...) S.A. (dalej zwanego pozwanym).

Powód (...) spółka z o.o. z siedzibą w L. pierwotnie wniósł o zasądzenie od S./ (...) S.A. z siedzibą w Ś. kwoty 7.040.866,70 zł wraz z odsetkami, w tym 1.340,866,75 zł wraz z odsetkami tytułem kar umownych i 5.700.000 zł wraz z odsetkami tytułem odszkodowania za utracone korzyści od 15 czerwca 2011 r. do 15 lutego 2015 r. Ostatecznie pozwany żądał zapłaty 20.990.195,12 zł z odsetkami, w tym 1.340.866,75 zł z odsetkami tytułem kar umownych, 14.080.587,62 zł z odsetkami tytułem odszkodowania za utracone korzyści za okres od 15 czerwca 2011 r. do 27 września 2018 r., 5.568.740,75 zł tytułem odszkodowania za kary umowne, jakie (...) naliczył pozwanemu z tytułu nieterminowego wykonania umowy za okres 27 marca 2012-30 kwietnia 2014 r.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu wg norm przepisanych.

Zaskarżonym wyrokiem częściowym z dni 18 października 2018 roku Sąd Okręgowy w Poznaniu oddalił powództwo (...) spółka z o.o, z siedzibą w L. wytoczone przeciwko S./ (...) S.A. z siedzibą w Ś..

Sąd Okręgowy ustalił, że Instytut (...) w W. ogłosił zmówienie publiczne w trybie przetargu nieograniczonego na wybór wykonawcy stanowisk do badań odporności ogniowej na potrzeby Laboratorium (...) w P. (stanowiska (...)). W/w przetarg wygrało konsorcjum powoda i spółki (...). (...) (...)z (...). Wobec powyższego, 10.03.2010 r. Instytut (...) w W. ( (...)) jako zamawiający zawarł z w/w konsorcjum jako wykonawcą umowę, której przedmiotem było zaprojektowanie, dostawa i uruchomienie: a) kompletnego stanowiska wraz z osprzętem do badań odporności ogniowej ((...) głównie elementów poziomych i instalacji (stanowisko (...), b) kompletnego stanowiska wraz z osprzętem do badań odporności ogniowej (...) głównie elementów pionowych (stanowisko (...), zgodnie z opisem zawartym w Rozdziale III w/w SIWZ (§ 1 ust ł). Stanowisko (...)miało być przekazane do odbioru końcowego w terminie 260 dni kalendarzowych od dnia zawarcia umowy (§ 2 ust 2), a stanowisko (...) w terminie 304 dni kalendarzowych (§ 2 ust 4), Ze względu na wysoce specjalistyczny charakter w/w stanowisk (...) zaoferował gotowość do współpracy z konsorcjum na etapie tworzenia założeń i projektu koncepcyjnego, projektu wykonawczego- warsztatowegojak i na etapie wykonywania stanowisk (§ 3 ust 1). Konsorcjum miało zapłacić (...) kary umowne m.in.: a) za opóźnienie w zrealizowaniu przedmiotu umowy w wysokości 0,03 % wynagrodzenia umownego brutto za każdy dzień zwłoki, b) za opóźnienie w realizacji poszczególnych etapów określonych w § 2 ust 1 - 3 umowy w wysokości 0,03 % wynagrodzenia umownego brutto za każdy dzień zwłoki (§ 9 ust 1). Ze względu na prototypowy i wysoce specjalistyczny charakter dostaw (...) nie wykluczył w trakcie realizacji umowy możliwości zmiany terminu jej realizacji, zmiany terminów pośrednich określonych w umowie oraz zmiany ceny umowy (§ 10 ust 1).

W/w umowa była siedmiokrotnie zmieniana. Po raz pierwszy 23.09.2010 r. m.in. z uwagi na prototypowy i wysoce specjalistyczny przedmiot umowy, etapową realizację umowy, stwierdzenie podczas etapu prac projektowych nad stanowiskiem (...) potrzeby rozdzielenia funkcji tego złożonego stanowią oraz ścisłą współpracę stron na etapie m.in. tworzenia założeń i projektu koncepcyjnego. Strony postanowiły, że stanowisko (...) realizowane będzie jako niezależne komory (...) (§ 1 ust 1), że wykonanie i przekazanie projektu koncepcyjnego stanowiska (...) nastąpi do 08.10.2010 r. (§ ł ust 2), że dostawa, montaż i uruchomienie oraz przekazanie do odbioru stanowiska (...) nastąpi do 31.03.2011 r. (§ 1 ust 3), komory (...) oraz(...) do 15.06.2011 r\, a komory (...)" do 31.03,2011 r. (§ 1 ust 3). Po raz drugi 29.03.2011 r. m.in. z uwagi na prototypowy i wysoce specjalistyczny przedmiot umowy oraz ścisłą współpracę stron na etapie m.in. tworzenia projektu wykonawczego - warsztatowego, jak i na etapie wykonywania stanowisk. Strony postanowiły, że dostawa, montaż i uruchomienie oraz przekazanie do odbioru stanowiska (...) nastąpi do 20.07.2011 r. (§

1 ust 1), komory (...) do 29.08.2011 r., komory (...)do 15.07.2011 r., a komory (...) do 30.06.2011 r. (§ 1 ust 2). Po raz trzeci 26.08.2011 r. m.in. z uwagi na prototypowy i wysoce specjalistyczny przedmiot umowy oraz ścisłą współpracę stron na etapie m.in. tworzenia projektu wykonawczego - warsztatowego, jak i na etapie wykonywania stanowisk. Strony postanowiły, że dostawa, montaż i uruchomienie oraz przekazanie do odbioru stanowiska (...)nastąpi do 21.10.2011 r. (§ 1 ust ł), komory (...)do 16.12.2011 a komór (...)do 26.09.2011 r. (§ 1 ust 2). Po raz czwarty 26.09.2011 r. m.in. z uwagi na prototypowy i wysoce specjalistyczny przedmiot umowy oraz ścisłą współpracę stron na etapie m.in. tworzenia projektu wykonawczego -warsztatowego, jak i na etapie wykonywania stanowisk. Strony postanowiły, że dostawa, montaż i uruchomienie oraz przekazanie do odbioru stanowiska komory (...) nastąpi do 16.12.2011 r., a komór(...)" do 10.10.2011 r, (§ 1 ust 1). Po raz piąty 14.11.2011 r. m.in. z uwagi na prototypowy i wysoce specjalistyczny przedmiot umowy oraz ścisłą współpracę stron na etapie m.in. tworzenia projektu wykonawczego - warsztatowego, jak i na etapie wykonywania stanowisk. Strony postanowiły, że dostawa, montaż i uruchomienie oraz przekazanie do odbioru stanowiska (...)nastąpi do 15.12.2011 r. (§ 1 ust 1), a komory (...) do 15.01.2012 r. (§ 1 ust 2). Po raz szósty 13.01.2012 r. m.in. z uwagi na prototypowy i wysoce specjalistyczny przedmiot umowy oraz ścisłą współpracę stron na etapie m.in. tworzenia projektu wykonawczego - warsztatowego, jak i na etapie wykonywania stanowisk. Strony postanowiły, że dostawa, montaż i uruchomienie oraz przekazanie do odbioru końcowego komory (...)nastąpi do 29,02.2012 r. (§ 1 ust 1). Po raz siódmy 10.02.2012 r. m.in. z uwagi na prototypowy i wysoce specjalistyczny przedmiot umowy oraz ścisłą współpracę stron m.in. na etapie wykonywania stanowisk. Strony postanowiły, że dostawa, montaż i uruchomienie oraz przekazanie do odbioru częściowego pieiwszej komory stanowiska (...)nastąpi do 15.02,2012 r. (§ 1 ust 3), drugiej komory do 02.03.2012 r., a dostawa, montaż i uruchomienie oraz przekazanie do odbioru końcowego stanowiska(...) do 27,03.2012 r. (§ 1 ust 1).

W odpowiedzi na zapytanie ofertowe powoda z 09.07.2010 r. oraz w związku z rozmowami stron z 24.08.2010 r., pismem z 25.08.2010 r. pozwany przedstawił powodowi skorygowaną ofertę na dostawę wyposażenia stanowisk do badań wytrzymałości ogniowej. Dnia 01.09,2010 r. powód oznaczony jako kupujący i pozwany oznaczony jako sprzedawca zawarli dwie umowy (nr (...)). W umowie nr (...) strony postanowiły, że mocą tej umowy powód nabywa a pozwany sprzedaje przedmiot, którym jest: a) urządzenie, tj. stanowiska do badań wytrzymałości ogniowej(...), projekt wykonawczy stanowiska (...), b) opakowanie i przygotowanie do transportu oraz transport urządzema, c) dostawa, rozładunek, wniesienie, montaż, rozruch i próby urządzenia, d) przeszkolenie przedstawicieli powoda w zakresie obsługi urządzenia, e) dostawa dokumentacji eksploatacyjnej i użytkowej w/w stanowiska (§ 1 ust 1.1 i 1.2). Przedmiot umowy wykonany miał zostać zgodnie z zasadami wiedzy teclmicznej i umową oraz załącznikami do umowy w

postaci: Opisu techniczny przedmiotu umowy i Oferty, Założeń Branżowo-F., Warunków Montażu, Zakresu i Warunków (...), P. Zdawczo-Odbiorczych, Ogólnych Warunków Sprzedaży Sprzedawcy, Wykazu Części i Podzespołów z Ograniczoną i Wyłączną Gwarancją, Wykazu Części Zamiennych i Zapasowych (§ ł ust 1.3). Strony ustaliły szereg terminów wykonania umowy przez pozwanego: 18 tygodni od podpisania umowy na wykonanie urządzenia w zakładzie pozwanego, 20 tygodni na jego dostarczenie gotowego do montażu, 4 tygodnie od daty dostarczenia na zamontowanie i przekazanie powodowi wraz z przeprowadzeniem szkolenia, 5 tygodni na przekazanie projektu wykonawczego (§ 2). Cena za wykonanie przedmiotu umowy została ustalona na kwotę 6.638.000,00 zł netto (§ 4 ust 4.2). Odbiór przedmiotu umowy i przekazanie powodowi miało nastąpić w drodze odbioru wstępnego u pozwanego i odbioru końcowego (§ 9 ust ł). W razie braku stawiemiictwa przedstawiciela powoda, pomimo prawidłowego zawiadomienia, pozwany uprawniony był do dokonania jednostromiego odbioru i spisania protokołu odbioru, który miał być wiążący dla powoda (§ 9 ust. 9.8). W przypadku zwłoki w oddaniu przedmiotu umowy pozwany miał zapłacić kary umowne w wysokości 0,3 % wynagrodzenia netto za wykonanie całości przedmiotu umowy za każdy pełen tydzień opóźnienia, lecz nie więcej niż 10 % tego wynagrodzenia (§ 18 ust 18.1.1.). W umowie nr (...) strony postanowiły, że mocą tej umowy powód nabywa a pozwany sprzedaje przedmiot, którym jest: a) urządzenie, tj. stanowiska do badań wytrzymałości ogniowej(...), szafa sterownicza z systemem komputerowym, system schładzania spalin i kanałów odciągowych, system wyciągania spalin, projekt wykonawczy stanowiska(...) b) opakowanie i przygotowanie do transportu oraz transport urządzenia, c) dostawa, rozładunek, wniesienie, montaż, rozruch i próby urządzenia, d) przeszkolenie przedstawicieli powoda w zakresie obsługi urządzenia, e) dostawa dokumentacji eksploatacyjnej i użytkowej w/w stanowiska (§ 1 ust 1.1 i 1.2) Przedmiot umowy wykonany miał zostać wykonany zgodnie z zasadami wiedzy teclmicznej i umową oraz załącznikami do umowy w postaci: Opisu techniczny przedmiotu umowy i Oferty, Założeń Branżowo-Fundamentowych, Warunków Montażu, Zakresu i Warunków (...), P. Zdawczo-Odbiorczych, Ogólnych Warunków Sprzedaży Sprzedawcy, Wykazu Części i Podzespołów z Ograniczoną i Wyłączną Gwarancją, Wykazu Części Zamiennych i Zapasowych (§ 1 ust 1.3). Strony ustaliły szereg terminów wykonania umowy przez pozwanego: 18 tygodni od podpisania umowy, łecz nie wcześniej niż 5 tygodni od wykonania stanowiska (...)objętego umową (...) (...), na wykonanie urządzenia w zakresie stanowiska (...), szafy sterowniczej z systemem komputerowym, systemu wyciągowego spalin i projektu wykonawczego stanowisk (...) 25 tygodni, lecz nie później niż 5 tygodni od

wykonania stanowiska(...)na wykonanie urządzenia w zakresie stanowiska (...) 20 tygodni, lecz nie wcześniej niż 5 tygodni od dostawy stanowiska (...) objętego umową nr (...), na dostarczenie gotowego do montażu stanowiska (...), szafy sterowniczej z systemem komputerowym, systemu wyciągowego spalin i projektu wykonawczego stanowisk (...) 25 tygodni, lecz nie później niż 5 tygodni od wykonania stanowiska (...) na dostarczenie gotowego do montażu stanowiska (...)i systemu schładzania spalin i kanałów odciągowych, 4 tygodnie od daty dostarczenia i potwierdzenia gotowości do montażu na wykonanie montażu i przekazanie urządzenia 5 tygodni, ale nie wcześniej niż 5 tygodni po dostarczeniu projektu wykonawczego stanowiska (...), na przekazanie projektu wykonawczego stanowisk (...)(§ 2). Cena za wykonanie przedmiotu umowy została ustalona na kwotę 6.407.000,00 zl netto (§ 4 ust 4.2). Odbiór przedmiotu umowy i przekazanie powodowi miały nastąpić w drodze odbioru wstępnego u pozwanego i odbioru końcowego (§ 9 ust 1). W razie braku stawiennictwa przedstawiciela powoda, pomimo prawidłowego zawiadomienia, pozwany uprawniony był do dokonania jednostronnego odbioru i spisania protokołu odbioru, który miał być wiążący dla powoda (§ 9 ust. 9.B). W przypadku zwłoki w oddaniu przedmiotu umowy pozwany miał zapłacić kary umowne w wysokości 0,3 % wynagrodzenia netto za wykonanie całości przedmiotu umowy za każdy pełen tydzień opóźnienia, lecz nie więcej niż 10 % tego wynagrodzenia (§ 18 ust 18.1.1.).

Dnia 22,11.2010 r. strony zmieniły w/w umowy w zakresie przedmiotu umowy nr (...) oraz cen, a nadto terminów wykonania przez pozwanego obu umów. Przedmiot umowy nr (...) został określony jako 3 stanowiska ((...)"). Cena z umowy nr (...) została ustalona na 5.244.860,00 zł netto, a z umowy nr (...) na 8.163.807,50 zł netto. Terminy montażu, przekazania i przeszkolenia stanowisk zostały ustalone na: 25.04.2011 r. dla stanowisk (...) i (...), 30.05.2011 r. dla stanowiska (...) r, dla stanowiska (...) S. do badań wytrzymałości ogniowej będące przedmiotem w/w umowy nr (...), a za nią umów nr (...) były urządzeniami prototypowymi, unikatowymi i skomplikowanymi. Miały odpowiadać wielu normom badawczym. Szczegóły rozwiązań konstrukcyjnych nie były wskazane w w/w umowach. Wymagały one uzgodnienia pomiędzy pozwanym jako faktycznym wykonawcą stanowisk, powodem jako stroną umowy z (...) oraz (...) jako zamawiającym. Uzgodnienia te warunkowały prawidłowe wykonanie stanowisk. Z uwagi na powyższe po zawarciu umów nr (...) pozwany, powód i (...) podjęli rozmowy w przedmiocie szczegółowych rozwiązań konstrukcyjnych. Odbywały się one korespondencyjnie oraz

podczas trójstronnych spotkań, które miały miejsce 03.09.2010 r., 17,09.2010 r., 29.09.2010 r.,

13.10.2010  r., 27.10.2010 r., 01.09.2010 r., 06.12.2010 r., 29.12.2010 r.,18.02.2011 r.,

21.12.2011  r., 04.01.2012 r.

Dnia 06.12.2010 r. powód odebrał dokumentację konstrukcyjną stanowisk (...). Dnia 29.12.2010 r. powód odebrał dokumentację konstrukcyjną do badań wytrzymałości ogniowej stanowisk (...) i (...)Dnia 19.01.2011 r. powód odebrał dokumentację konstrukcyjną do badań wytrzymałości ogniowej stanowisk (...)" oraz systemu automatyki stanowisk (...) Pismem z 21.03.2011 r. pozwany poinformował powoda, że z uwagi na brak uwag do dokumentacji stanowiska (...) przystąpił do jego realizacji. W odpowiedzi na powyższe powód podniósł, że system odprowadzania i chłodzenia spalin jest integralną częścią stanowiska(...)a tym samym projektu tego stanowiska, co oznacza, że bez projektu tego systemu nie jest możliwy odbiór projektu stanowiska (...) Przed zawarciem umowy nr (...) wykonał konstrukcje kanałów podziemnych do odprowadzania spalin ze stanowisk. Po zawarciu umów nr (...) pozwany dokonał analizy w/w kanałów i wykonał obliczenia, które wykazały, że ich przekroje mogą okazać się niewystarczające. Wobec powyższego powód, pozwany i (...) podjęli rozmowy w przedmiocie systemu schładzania i odprowadzania spalin, których w/w kanały były elementem. Pozwany zaproponował różne rozwiązania, tj.: wykraplanie wody (co powodowałoby zmniejszenie ilości spalin, co z kolei spowodowałoby, że przekroje kanałów byłyby wystarczające), zamianę miejsc posadowienia stanowisk (...), wykonanie dodatkowych kanałów. Pozwany ten przedstawił ogólne założenia fundamentowo-branżowe oraz kolejne wersje rysunków kanałów. Dnia 05.05.2011 r. pozwany przesłał (...) wyniki obliczeń chłodzenia spalin wodą i powietrzem, do których (...) nie zgłosił uwag. Pismem z 16.05.2011 r. powód zwrócił się do (...) o podniesienie budżetu lub rezygnację z niektórych funkcji. Podniósł, że podczas spotkań i rozmów dotyczących realizacji umowy powstały nieoczekiwane wymagania (...) dotyczące stanowisk, które wykluczały poza zakres specyfikacji. Pismem z 07.06.2011 r. pozwany poinformował powoda, że przystępuje do zamawiania i wykonawstwa systemu schładzania spalin zgodnie z wymaganiami specyfikacji i oferty, choć istniejące kanały nie są w stanie zapewnić całkowitego odbioru spalin ze stanowiska (...)Podał, że z uwagi na terminy dostaw komponentów, najbliższy możliwy termin przekazania do prób stanowiska (...) to 16.08.2011 r. Z kolei ze względu na trwające prace przy fundamencie i konieczność dostosowania kanału spalin przekazanie stanowisko (...) możliwe jest 14.11.2011 r. Dnia 17.06.2011 r. pozwany przesłał powodowi informacje o instalacji odciągowej. Pismem z 29.06.2011 r. pozwany zwrócił się do powoda o zatwierdzenie projektu systemu schładzania spalin oraz dokumentacji stanowiska (...) Pismem z 29.07.2011 r. (...) zwrócił się do powoda o przedstawienie do 05.08.2011 r. specyfikacji dla systemów odprowadzania spalin i ich chłodzenia. W związku z powyższym pismem (...), pismem z 05.08.2011 r. pozwany przedstawił powodowi zestawienie kosztowe dla systemu schładzania wodno-powietrznego i powietrznego z odciągiem spalin. Pismem z 17.08.2011 r. (...) poinformował powoda, że prowadzi analizę otrzymanej kalkulacji kosztów systemu powietrzno-wodnego i powietrznego schładzania spalin oraz poprosił o wyjaśnienia co do kwoty 950.000,00 zł. Dnia 11.08.2011 r. powód przesłał pozwanemu projekt fundamentów pod wentylator powietrza.

Dnia 30.08.2011 r. pozwany poprosił powoda o szybkie wylanie fundamentu pod szafę wentylatorów, podając, że jest to niezbędne dla uruchomienia pierwszych urządzeń. Nadto poprosił o dokonanie podłączenia do szafy sterowniczej stanowiska (...)" zasilania i przewodu sterującego (...). Pismem z 09.09.2011 r. pozwany przedstawił (...) dodatkowe informacje w zakresie sposobu i kosztu wykonania kanałów. Dnia 21.09.2011 r. pozwany poprosił powoda o podanie informacji czy zostały wykonane fundamenty pod wentylator i podcięcie w fundamencie przy stanowisku (...)", a nadto kiedy będzie mógł dokonać posadowienia i załączenia wentylatora. W odpowiedzi powód podał, że fundament został wykonany, podcięcie jest wykonywane, posadowienie wentylatora będzie możliwe 23.09.2011 r., a jego załączenie 03-04.10.2011 r. Dnia 27.09.2011 r. (...) poinformował powoda, że przewiduje możliwość przystąpienie do rozmów na temat ewentualnej dopłaty za alternatywny system schładzania spalin poprzez wykraplanie wody bezpośrednio do spalin. Ostatecznie powód, pozwany i (...) uzgodnili wykonanie dodatkowych kanałów oraz zamianę miejsc posadowienia stanowisk (...) (...) odprowadzania spalin łączył wszystkie stanowiska. Z tego powodu uzgodnienie tego systemu warunkowało przystąpienie do wykonywania stanowisk. Dnia 20.10.2010 r. pozwany poinformował powoda, że trzeba wykonać fundamenty pod stanowiska (...) gdyż nośność posadzki w hali (...) jest zbyt niska. Wobec powyższego, dnia 20.11.2010 r. na zlecenie powoda sporządzony został projekt fundamentów stanowisk. Fundamenty pod szafy i akumulatory były gotowe w sierpniu 2011 r., a pod wentylator wyciągowy we wrześniu 2011 r. Fundament pod stanowisko (...)był gotowy 06.12.2011 r. W styczniu 2011 r. powód poinformował pozwanego, że na stanowisku (...)winno być 9 płyt stropowych, nie zaś 27, co wymagało zmiany projektu. Dnia 31.10.2011 r. nastąpił odbiór końcowy stanowisk (...)

Dnia 06.09.2012 r. dobyło się spotkanie przedstawicieli powoda i pozwanego jako wykonawców oraz (...) jako zamawiającego, podczas którego (...) wezwał wykonawców do pilnego i należytego zakończenia wszystkich czynności związanych z przygotowaniem stanowisk (...) i (...)do wszystkich prób odbiorowych w terminie 2 tygodni. Dnia 23.10.2012 r. powód odebrał dokumentację (...) stanowisk (...)i (...). Dnia 02.07.2013 r. powód odebrał dokumentację techniczno-ruchową instalacji hydraulicznej oraz karty katalogowe wszystkich stanowiska, a nadto instrukcję obsługi systemu sterowania piecami w zakresie stanowisk (...). Pismem z 27.06.2013 r. pozwany wezwał powoda do dokonania odbioru końcowego stanowiska (...) w dniu 05.07.2013 r. Faksem z 02.07.2013 r. powód poinformował pozowanego, że T. R. (1) nie jest już osobą uprawnioną do odbioru stanowisk (...) Dnia 05.07.2013 r. przy uczestnictwie T. R. (1) pozwany dokonał jednostromiego końcowego odbioru technicznego stanowisk(...) i (...). Tego samego dnia pozwany przekazał T. R. (1) protokoły z przeszkolenia personelu stanowisk (...) i (...)Dnia 30.04,2014 r. (...) dokonał jednostronnego bezusterkowego odbioru końcowego stanowiska (...) o czym zawiadomił powoda. Pismem z 14.09.2011 powód wezwał pozwanego do wywiązania się z zobowiązania do 30.09.2011 r. Pismem z 02.12.2011 powód podniósł wobec pozwanego m.in., że prace prowadzone są zbyt wolno, nie następuje ich zrównoleglenie. Pismem z 31.01.2012 r. powód wezwał pozwanego do przyspieszema prac. Podniósł, że nadal widzi przestoje i brak ciągłości. Pismem z 12.04,2012 r. powód ostatecznie wezwał pozwanego m.in. do niezwłocznego wyznaczenia ostatecznego terminu zakończenia wszelkich prac niezbędnych do realizacji przedmiotów umów nr (...). Wiadomością z email 29.05.2012 r. powód wezwał pozwanego do zakończenia prac odbiorowych w P.. Pismem z 15.06.2012 r. powód wezwał pozwanego do niezwłocznego zakończenia prac umownych. Podniósł m.in., że nie może być w dalszym ciągu akceptowalny przestój pracy w P., a w okresie 2 czerwca - 11 czerwca 2012 r. prace te nie były w ogóle kontynuowane. Pismem z 23.10.2012 r. powód poinformował pozwanego, że zamierza naliczyć kary umowne z art. 18.1 umów na kwotę 1.340.866,70 zł oraz dodatkowym umowny ryczałtem odszkodowawczym z art. 17.3 umów na kwotę 1.674.288,10 zł. Celem wykonania umowy nr (...) w zakresie nieobjętym umowami nr (...) powód zawarł umowy z innymi podwykonawcami, np. co do fundamentów, oprogramowama, urządzeń pomiarowych, okapów. Wbrew umowie nr (...) powód nie wykonał okapu nad stanowiskiem (...) nie zamontował kamer i sprzętu pomiarowego. Na podstawie odrębnej umowy zawartej z (...) w/w okap został wykonany, a kamery zamontowane przez pozwanego. Nadto na podstawie odrębnej umowy z (...) pozwany zamontował przepustnicę. M.in. ceiem sfinansowania wykonania umowy nr (...) powód zawarł dnia 24.11.2010 r. umowę kredytu obrotowego w wysokości 8.500,000,00 zl. Kredyt ten winien być spłacony do 04.07.2011 r. Termin spłaty w/w kredytu był trzykrotnie zmieniany: 24.03.2011 r. do dnia 05.08.2011 r., 29.09.2011 r, do dnia 31.10.2011 r., 27.10.2011 r. do dnia 02.12.2011 r.

Przed 01.09.2010 r. powód prowadził działalność gospodarczą w zakresie wyposażania laboratoriów. Wyposażył laboratoria szkół zawodowych, Jednostek (...)nr (...) i (...) w D.,(...) Z., Urzędu Nadzoru (...), Wojewódzkich (...) Z tego tytułu uzyskał referencje. Zamierzał tę działalność kontynuować po 01.09.2010 r. Na ten dzień nie zawarł żadnej umowy w tym przedmiocie. Powód osiągał następujące wyniki finansowe: w 2005 r. zysk w kwocie 15.864,28 zł, w 2006 r. zysk w kwocie 5.094.365,91 zł, w 2007 r. zysk w kwocie 83.462,04 zł, w 2008 r. zysk w kwocie 2.806.684,13 zł, w 2009 r. zysk w kwocie 980.659,16 zł, w 2010 r. zysk w kwocie 12.190,84 zł, w 2011 r. zysk w kwocie 271.078,53 zł, w 2012 r. zysk w kwocie 83.016,45 zł, w 2013 r. stratę w kwocie 273.219,51 zł, w 2014 r. stratę w kwocie 414.327,09 zł. W dniach 29.08.2013 r,, 20.09.2013 r. i 01.10.2013 r. rozwiązanych zostało 6 umów o pracę z powodem z powodu opóźnień w płatnościach albo braku zapłaty wynagrodzenia. W 2013 r. powód nie płacił składek na rzecz (...), który wzywał go do zapłaty i wszczął postępowania w sprawie wymiaru dodatkowej opłaty z tego tytułu. Powód utracił płynność finansową i od dnia 30.07.2013 r. nie obsługiwał wymagalnych zobowiązań wobec Banku (...) SA. Notą obciążeniową z 23.01.2013 r. wystawioną na podstawie art. 18.1.1 umów nr (...) powód obciążył pozwanego kwotą 1.340.866,75 zł tytułem kar umownych w związku z opóźnieniem realizacji umów. W zakresie stanowiska (...)kwotą 524.486,00 zł, tj. 10 % kwoty 5.244.860,00 zł (9ł tygodni opóźnienia w okresie 25.04.2011-32.01.2013 r.). W zakresie stanowiska (...) kwotą 816.380,75 zł, tj. 10 % kwoty 8.163.807,50 zł (85 tygodni opóźniema w okresie 15.06.2011-32.01.2013 r.) Notą obciążemową z 05.02.2015 r, powód obciążył pozwanego kwotą 5.700.000,00 zł tytułem odszkodowania za straty ekonomiczne spowodowane nienależytym wykonaniem umów nr (...) i wezwał do zapłaty tej kwoty w terminie 3 dni. Pismem z 05.02.2015 r, powód wezwał pozwanego do zapłaty w/w kwoty 5.700.000,00 zł w terminie 3 dni. Wezwaniem z 25.01.2017 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty w terminie 3 dni 4.565.545,00 zł tytułem odszkodowania za utracone korzyści za okres od 06.02. (...). do 25,01.2017 r. Dnia 09.03.2017 r, powód wezwał pozwanego do zapłaty w terminie 3 dni 5.568.740,75 zł tytułem odszkodowania za naliczenie przez (...) powodowi kar umownych na podstawie umowy nr (...). Wiadomością email z 28.09.2018 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty w terminie 3 dni 3.815.043,62 zl tytułem utraconych korzyści z powodu uniemożliwienia prowadzenia normalnego działalności gospodarczej w okresie od 26.01.2017 r. do 28.09.2018 r. poprzez nienależytą realizacją umów nr (...),

(...) złożył powodowi oświadczenie o potrąceniu kwoty 5.568.740,75 zł z tytułu kar umownych za opóźnienie w wykonaniu umowy nr (...). Powód pozwał (...) o zapłatę wynagrodzenia z tytułu umowy nr (...). W dacie zamknięcia rozprawy w rozpoznawanej sprawie, sprawa ta toczyła się przed SO w Warszawie. W procesie tym powód prezentował stanowisko, zgodnie z którym brak było podstaw dla naliczenia w/w kar umownych.

Sąd I instancji dokonał następującej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego: sąd ten dał wiarę wymienionym w uzasadmeniu pod każdym z ustaleń faktycznych dowodom, gdyż były one wewnętrznie i wzajemnie spójne, logiczne, zgodnie z wiedzą i doświadczeniem życiowym, a autentyczność dokumentów i wiadomości email nie budziła wątpliwości i nie była kwestionowana. W szczególności zaś świadkowie R. M., M. S., J. K., M. Ł., P. W. i T. R. oraz członek zarządu powoda M. G. byli osobiście zaangażowani w wykonywanie umów nr (...), stąd ich zeznania (wyjąwszy zeznania M. G. co do prawdopodobieństwa utracenia korzyści) miały znaczną moc dowodową. Natomiast zeznania świadków W. Z. i S. Z. nie miały istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, gdyż świadkowie ci nie mieli wiedzy co do konkretnych czynności wykonywania w/w umów. Zgromadzony w sprawie materiał nie pozwolił na poczynienie jakichkolwiek ustaleń co do kontynuowania przez powoda dotychczasowej działalności po 01.09.2010 r. (wyjąwszy zamiar takiej kontynuacji), w tym także co do jej poziomu i zyskowności. Na te okoliczności za powoda zeznania złożył M. G.. Nadto powód wniósł o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność szkody z tytułu utraconych korzyści. Jeżeli chodzi o zeznania M. G. to miały one zbyt niską moc dowodową, gdyż przekonanie o wygrywaniu przetargów i ocena rynku jako stabilnego nie mogły dowieść choćby znacznego prawdopodobieństwa kontynuowania dotychczasowej działalności. Uwzględnić bowiem należało, że działalność ta była uwarunkowana szeregiem zmiennych okoliczności (np. zmienność kryteriów przetargowych, zmienność konkurencji rynkowej). Z kolei wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii

biegłego został oddalony na podstawie art. 278 § 1 k.p.c., gdyż nie zgromadzono żadnego materiału mogącego być podstawą dla takiej opinii (np. 01.09.2010 r. i później powód nie był stroną żadnych umów, których przedmiotem byłoby wyposażenie laboratoriów, a które mogłyby być ocenione przez biegłego pod kątem zyskowności).

Wobec powyższego Sąd I instancji przypomniał, że przedmiotem wyrokowania były roszczenia powoda, tj. 1.340.866.75 zl z odsetkami tytułem kar umownych z § 18 ust 1.1. umów nr (...), 14.080.587,62 zł z odsetkami tytułem odszkodowania za utracone korzyści w okresie od 15.06.2011 r. do 27.09.2018 r., 5.568.740,75 zł tytułem odszkodowania za kary umowne, jakie (...) naliczył powodowi z tytułu nieterminowego wykonania umowy nr (...). Sporna była normatywna kwalifikacja umów nr (...). Powód twierdził bowiem, że są to umowy o dzieło, a pozwany, że sprzedaży rzeczy przyszłych. Skoro - jak ustalono - przedmiotem w/w umów było zaprojektowanie, wykonanie, transport, montaż, rozruch, przeszkolenie obsługi i wydanie dokumentacji unikatowych i skomplikowanych urządzeń prototypowych, których szczegółowe rozwiązania konstrukcyjne nie były określone w umowach i stąd wymagały dalszych uzgodnień stron, to przedmiotem tych umów były dzieła w rozumieniu art. 627 k.c. W konsekwencji umowy nr (...) były umowami o dzieła w postaci 4 stanowisk do badania wytrzymałości ogniowej ((...)), nie zaś umowami ich sprzedaży.

Dalej Sąd I instancji wskazał, że zgodnie z umowami nr (...) (z uwzględnieniem zmiany z 22.11.2010 r.) stanowiska (...)winny być wydane powodowi 25.04,2011 r., stanowisko (...) 30.05.2011 r., a (...) 15.06.2011 r. Jak ustalono stanowiska (...) zostały odebrane przez powoda 31.10.2011 r., jednostronny końcowy odbiór przez pozwanego stanowisk (...) miał miejsce 05,07.2013 r., a jednostronny bezusterkowego końcowy odbiór stanowiska (...) przez (...) 30.04.2014 r. Zgodnie z § 18 ust 1.1. umów nr (...) pozwany był zobowiązany do zapłaty kar umownych za zwłokę w oddaniu stanowisk. Przez „zwłokę” rozumieć należało opóźnienie, za które odpowiedzialność ponosił pozwany, co było zgodne z kodeksową regulacją instytucji kary umownej (art. 484 k.c.). W konsekwencji pozwany był zobowiązany do zapłaty kar umownych z § 18 ust 1.1. w/w umów, o ile opóźnienia w oddaniu stanowisk było spowodowane okolicznościami, za które ponosił odpowiedzialność. Jak wynika z ustaleń faktycznych opóźnienie w oddaniu stanowisk było spowodowane uzgodnieniami szczegółowych rozwiązań konstrukcyjnych, zmianą systemu schładzania i odprowadzania spalin z uwagi na niewystarczające przekroje kanałów podziemnych, wykonaniem fundamentów pod stanowiska (...)z uwagi na zbyt niską nośność posadzki, a nadto zmianą ilości płyt stropowych stanowiska (...) Jak nadto ustalono system odprowadzania spalin łączył wszystkie stanowiska, a tym samym jego prawidłowe zaprojektowanie (następnie wykonanie) warunkowało prawidłowe zaprojektowanie (następnie wykonanie) wszystkich stanowiska. W konsekwencji uzgodnienie i zaprojektowanie tego systemu warunkowało przystąpienie do wykonywania każdego ze stanowisk. Skoro więc - jak ustalono - szczegółowe rozwiązania konstrukcyjnie nie były określone w umowach nr (...), a ich określenie było konieczne dla prawidłowego wykonania stanowisk, kanały podziemne o niedostatecznych przekrojach oraz posadzkę o niedostatecznej nośności wykonał (...), a projekt przewidywał mniejszą ilość płyt stropowych stanowiska (...) to pozwany nie ponosił odpowiedzialności za opóźnienia w oddaniu stanowisk badawczych. Z tego powodu powództwo w zakresie żądania zapłaty 1.340.866.75 zł z odsetkami tytułem kar umownych z § 18 ust 1.1. umów nr (...) zostało oddalone. Powyższego nie zmieniają wezwania do oddania stanowisk lub zintensyfikowania ich wykonywania, jakie powód kierował do pozwanego, gdyż abstrahowały one od w/w okoliczności uniemożliwiających wykonanie stanowisk w umówionych terminach, a następnie do dat odbiorów.

W pozostałym zakresie powództwo zostało oddalone z uwagi na brak odpowiedzialności pozwanego za uszczerbek majątkowy powoda z tytułu utraconych korzyści i umorzenia wierzytelności poprzez potrącenie kar umownych. Zgodnie bowiem z art. 471 k.c. dłużnik nie jest obowiązany do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania jeżeli jego niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które odpowiedzialności nie ponosi. Skoro więc pozwany nie ponosił odpowiedzialności za opóźnienie w oddaniu stanowisk badawczych, to zgodnie z art. 471 k.c. nie ponosił również odpowiedzialności za uszczerbek majątkowy powoda w postaci utraconych korzyści, a także umorzonej wierzytelności poprzez potrącenie kar umownych.

Niezależnie od powyższego w ocenie Sądu Okręgowego zgromadzony w sprawie materiał nie dowiódł szkody powoda z w/w tytułów.

Jeżeli chodzi o utracone korzyści, to zgodnie z art. 361 § 2 k.c. ustalenie szkody z tego tytułu ma charakter hipotetyczny. Polega bowiem na przyjęciu - na podstawie okoliczności, które wystąpiły po okresie spodziewanych korzyści, że korzyść w okresie poprzednim zostałaby osiągnięta. Jednakże utrata korzyści musi być przez żądającego odszkodowania udowodniona (art. 6 kc). Wprawdzie nie w sensie wykazania co do tego pewności, ale z tak dużym prawdopodobieństwem, że praktycznie można w świetle doświadczenia życiowego przyjąć, że utrata korzyści rzeczywiście miała miejsce. Zgromadzony w sprawie materiał nie pozwolił na przyjęcie, że gdyby pozwany oddał stanowiska w uzgodnionych terminach, to praktycznie, w świetle doświadczenia życiowego, powód uzyskałby 14.080.587,62 zł. Ustalenia faktyczne, zgodnie z którymi przed 01.09.2010 r. powód osiągał zysk z działalności, która polegała na wyposażaniu laboratoriów, a zawarte umowy wykonywał należycie uzyskując rekomendacje kontrahentów, przy braku dowodu perspektyw kontynuowania tej działalności na dotychczasowym poziomie (np. kolejnych zawartych umów), nie stanowiły dostatecznej podstawy dla przyjęcia, że także po 01.09.2010 r. powód prowadziłby w/w działalność na dotychczasowym poziomie i z dotychczasowym zyskiem.

Jeżeli chodzi o uszczerbek z tytułu umorzenia wierzytelności, to skoro przed SO w Warszawie powód sądownie dochodził zapłaty tej wierzytelności, kwestionując obciążenie karami umownymi co do zasady (tym samym skuteczność potrącenia), to nie można przyjąć, że szkoda z tego tytułu została dowiedziona (w przypadku uznania przez SO w Warszawie, że kary umowne zostały nałożona bezpodstawnie, potrącenie okaże się bezskuteczne, co umożliwi zasądzenie dochodzonej wierzytelności).

Wobec powyższego Sąd I instancji ubocznie podniósł, że zarzut przedawnienia byłby skuteczny. Skoro bowiem stanowiska (...)zostały odebrane 31.10. (...)\, a pozew został wniesiony 01.07.2015 r., to zgodnie z art. 646 k.c. roszczenia tego pozwu w zakresie tych stanowisk uległyby przedawnieniu z dniem 31.10.2013 r. Skoro stanowiska (...) zostały jednostronnie odebrane po upływie 2 lat od umownych terminów ich oddania (terminy te ustalono na 25.04.2011 r. w zakresie stanowiska (...) i 30.05.2011 r. w zakresie stanowiska (...) a jednostronny odbiór miał miejsce 05.07.2013 r.), to bieg 2 letniego terminu przedawnienia z art. 646 k.c. w zakresie stanowiska (...) rozpocząłby się 25.04.2011 r. i zakończyłby się 25.04.2013 r., a w zakresie stanowiska (...) rozpocząłby się 30.05.2011 r. i zakończyłby się 30.05.2013 r.

Powyższy wyrok zaskarżył apelacją powód w całości, wnosząc o jego zmianę poprzez uwzględnienie powództwa w całości i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu za pierwszą i drugą instancję; ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy w tym zakresie Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego. Zaskarżonemu orzeczeniu powód zarzucił:

1. naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

a.  art. 233 § 1 k.p.c. oraz art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 471 k.c. oraz art. 484 § 1 k.c. - poprzez nie wyjaśnienie, jaka część zwłoki pozwanej spółki w spełnieniu poszczególnych części świadczenia wynikającego z umów z dn. i września 2010 r. (stanowisk(...) usprawiedliwiona jest przez określone okoliczności faktyczne rzekomo zdejmujące odpowiedzialność z pozwanej spółki za nieterminową realizację tych umów, co mogło mieć wpływ na treść orzeczenia oraz nie pozwala na zrozumienie i kontrolę prawidłowości rozstrzygnięcia, w tym zakresie.

b.  art. 233 § 1 k.p.c., art. 278 § 1 k.p.c. oraz art. 328 § 2 k.p.c. - poprzez dokonanie ustaleń wymagających wiadomości specjalnych bez opinii biegłego, co znalazło wyraz w ustaleniu na stronie 5-tej uzasadnienia wyroku, że w celu realizacji umowy niezbędne było dokonanie ustaleń technicznych (konstrukcyjnych), ponieważ nie wynikały one z zawartej umowy, natomiast warunkowały jej realizację; podczas gdy Sąd dokonując tego ustalenia oparł się jedynie na zeznaniach świadków; natomiast Sąd ustalił jednocześnie, iż wymagania techniczne odnośnie przedmiotu umowy zostały określone przez strony w opisie technicznym przedmiotu umowy, wielu normach badawczych oraz wynikały z zasad wiedzy teclmicznej (str. 4 i 5 uzasadnienia). Bez opinii biegłego Sąd nie jest władny ustalać, co wynikało przede wszystkim ze specjalistycznych norm badawczych mających zastosowanie w sprawie oraz zasad wiedzy teclmicznej. Świadkowie też tego nie wiedzą, ponieważ nie mają wystarczających kwalifikacji technicznych do dokonywania takich ocen.

c.  art. 227 k.p.c. wzw. z art. 217 § 2 i 3 k.p.c. oraz art. 471 k.c., 65 § 1 i 2 k.c., 627 k.c., 354 § 1 k.c., 355 § 2 k.c., 56 k.c. - poprzez zaniechanie dokonania ustalenia treści umów w zakresie uzgodnionych terminów sporządzenia przez pozwaną spółkę projektów wykonawczych dla poszczególnych stanowisk, mianowicie:(...) oraz (...) do dnia 6 grudnia 2010 r.; (...) do dnia 23 grudnia 2010 r.;(...) do dnia 14 stycznia 2011 r., co wynika z § 2 pkt 2.1.4 aneksów z dn. 22 listopada 2010 r. do umów zawartych między stronami. Niniejszy fakt jest istotny, ponieważ wskazuje, że pozwaną spółkę obciążało zobowiązanie do terminowego dokonania niezbędnych ustaleń technicznych z użytkownikiem końcowym (...) w celu prawidłowego zaprojektowania dostarczanych urządzeń.

Sygnatura akt i A Ga 27/19

Nawet, jeśli przyjąć - do czego nie ma podstaw, ponieważ nie wypowiedział się w tej sprawie biegły - że dalsze ustalenia były niezbędne do prawidłowego wykonania przedmiotu umowy to pozwana spółka, jako profesjonalista mogła tą okoliczność przewidzieć (art. 355 § 2 k.c.) przy podpisaniu umowy. Z istoty projektowania urządzeń technicznych (art. 354 § 1 k.c. i 56 k.c.) wynika bowiem, że projektant powinien podjąć odpowiednie czynności faktyczne, aby dokonać koniecznych ustaleń z użytkownikiem tego urządzenia w czasie pozwalającym na terminowe zaprojektowanie przedmiotu umowy.

d.  art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. - poprzez dokonanie ustaleń wymagających wiadomości specjalnych bez opinii biegłego, co znalazło wyraz w ustaleniu, że z obliczeń wykonanych przez pozwaną spółkę wynikało, że przekroje kanałów wykonanych przez (...) mogą okazać się zbyt małe do odprowadzania spalin systemem powietrznym (str. 6 uzasadnienia zaskarżonego wyroku) - podczas gdy Sąd Okręgowy dokonując tego ustalenia oparł się jedynie na zeznaniach świadków, natomiast interpretacja obliczeń inżynierskich jest rzeczą wymagającą szczególnej wiedzy i umiejętności, których świadkowie nie mają. W tej sytuacji nie było podstaw do przejęcia, że obliczenia wykonane przez pozwaną spółkę w ogóle były poprawne, gdyż Sąd nie dysponował opinią biegłego, która mogłaby wyjaśnić, jakie wnioski można w sposób rzetelny i sumienny z tych obliczeń wyciągnąć. Prawidłowość obliczeń inżynierskich zależy bowiem od wielu czynników m.in. założeń technicznych będących ich podstawą.

e.  art. 233 § 1 k.p.c. oraz art. 231 k.p.c. - poprzez wyciągnięcie wniosków sprzecznych z materiałem dowodowym polegających na tym, iż z obliczeń wykonanych przez pozwaną spółkę wynikało, że przekłuje kanałów były zbyt małe do odprowadzania spalin systemem powietrznym mimo, że niniejsze jest sprzeczne z emailem M. Ł. (2) z dn. 2 lutego 2011 r., w którym pracownik (...) wyjaśnia, że kanały są wystarczające do odprowadzania spalin; ponadto fakt, że wielkość kanałów była wystarczająca wynika pośrednio także z innych faktów (których Sąd zaniechał ustalić - naruszenie art. 227 k.p.c. w zw. z art. 217 § 2 i 3 k.p.c. oraz art. 471 k.c.), mianowicie pozwana spółka wykonała system schładzania powietrzem (zeznania świadka M., str. 7: „Ostatecznie zastosowano ten pierwotny sposób schładzania spalin, czyli powietrzem, zgodnie z wymaganiami zawartymi w umowie...”) natomiast przekłuje kanałów

wykonanych przez (...) nigdy nie zostały zmienione (zeznania świadka R., str. 3: „Kanały, które strony zastały na terenie Instytutu (...) nigdy nie zostały zmienione.”). Z niniejszych faktów wynika w sposób pośredni, ale jednoznaczny, że obliczenia odnośnie wielkości kanałów i schładzania spalin wykonane przez pozwaną spółkę w trakcie realizacji umowy były po prostu nierzetelne i błędne. Skoro kanały nigdy nie zostały zmienione to z obliczeń nie mogło jednocześnie wynikać, że były zbyt małe. Sąd jest nielogiczny. Obliczenia były błędne.

f.  ait. 227 k.p.c. w zw. z art. 217 § 2 i 3 k.p.c. oraz art. 355 § 2 k.c. w zw. z art. 471 k.c. - poprzez zaniechanie dokonania ustaleń faktycznych istotnych dla hipotezy art. 355 § 2 k.c. oraz art. 471 k.c. polegających na tym, że (1) po pierwsze wymaganiem postawionym bezpośrednio w umowach z dn. 1 września 2010 r. było, aby schładzanie spalin odbywało się powietrzem z zewnątrz hali, co wynikało z opisu technicznego przedmiotu umowy par. X pkt C ppkt. 10, str. 20 „schładzanie spalin musi odbywać się za pomocą powietrza z zewnątrz”/ (2) po drugie że pozwana spółka znała parametry (przekroje) kanałów wykonanych przez (...) jeszcze przed podpisaniem umów z dn. 1 września 2010 r., co wynika z e-maili wskazanych na stronie 5-6 pisma procesowego powodowej spółki z dn. 2 stycznia 2017 r. (w szczególności email T. R. (1) do M. S. (2) (S.) z dn. 12 sierpnia 2010 r. „w załączeniu przesyłam (...) umiejscowienie pieców w hali wraz z zaznaczonymi kanałami podposadzkowym?') oraz zeznań świadka T. R. (1), str, 3. Niniejsze oznacza, że pozwana spółka, jako profesjonalny uczestnik obrotu gospodarczego mogła z łatwością przewidzieć (art. 355 § 2 k.c.) wystąpienie problemów związanych z wielkością kanałów wykonanych przez (...) w miejscu instałacji nawet przed podpisaniem umowy, a zatem powinna wliczyć te problemy w terminy realizacji ustalone wspólnie z drugą stroną umowy. (3) Po trzecie Sąd nie ustalił, że postawione w umowie wymaganie dotyczące sposobu schładzania splin powietrzem nigdy nie zostało zmienione, co wynika m.in, z kategorycznych zeznań świadków: M. Ł. (2) 01:32:39 „Wymagania nie zmieniły się, co do sposobu schładzania spalin, co do ilości.”', P. W. (2), str. 5 „Nie zmienialiśmy wymagań odnośnie schładzania spalin określonych w (...); T. R. (1), str. 2 „Po 2010 roku w zakresie realizacji przedmiotu umowy nie były formułowane nowe wymagania w stosunku do pozwanego” Nie ma w związku z tym podstaw wedle art. 471 k.c. do zdejmowania odpowiedzialności z pozwanej spółki z powodu braku umiejętności, co do spełnienia wymagań postawionych expressis verbis w umowach, które - mimo obliczeń wykonanych przez pozwaną spółkę - nigdy nie zostały przez zamawiającego zmienione,

g.  art. 227 k.p.c. w zw. z art, 217 § 2 i 3 k.p.c. oraz art. 471 k.c. i 65 § 1 i 2 k.c. - poprzez zaniechanie dokonania ustaleń faktycznych istotnych dla hipotezy art. 471 k.c., a wynikających z dowodów, które nie były kwestionowane przez strony (okoliczności powyższe nie były w ogóle sporne w postępowaniu przed Sądem I instancji, wręcz po części zostały przez pozwaną spółkę przyznane - art. 229 k.p.c.), mianowicie:

i.  zaniechania ustalenia, że pozwana spółka była umownie zobowiązana do przekazania założeń branżowo-fundamentowych zawierających wytyczne do wykonania fundamentów pod dostarczane stanowiska badawcze (włącznie z kanałami); oraz że niniejsze wytyczne były potrzebne do zaprojektowania i wykonania fundamentów pod stanowiska badawcze przez powodową spółkę;

ii.  zaniechanie ustalenia, że przekazane wstępnie założenia branżowo- fundamentowe były następnie przez pozwaną spółkę wielokrotnie (kilkanaście razy) zmieniane i zostały dostarczone w ostatecznej wersji dopiero 16 sierpnia 2011 r., co obejmowało także wymagania dotyczące stanowiska(...) wcześniej 11 kwietnia 2011 r. pozwana spółka również przekazała zmienione wytyczne pod stanowisko (...)

(...).  zamechanie ustalenia, że w przypadku stanowiska (...) powodowa spółka miała 3 miesiące 19 dni na wykonanie fundamentów od dnia przekazania projektu wykonawczego (którego elementem były założenia branżowo- fundamentowe) tego stanowiska, mianowicie § 2 pkt 2.1.4: „termin przekazania projektu wykonawczego 23.12.2010” oraz § 2 pkt 2.1.2: „termin dostarczenia urządzenia do montażu b/12.4.2011”

powyższe okoliczności wynikają z emaili wymienionych na str. 7 pozwu (odpowiedzi na pozew) z dn. 30 czerwca 2015 r. (m.in. email zdn. 11 kwietnia 2011 r. oraz 16 sierpnia 2011 r.), którymi przekazywano kolejne wersje wytycznych do wykonania fundamentów pod stanowiska badawcze włącznie ze stanowiskiem (...) a także z zeznań świadków zaangażowanych w realizację umów tj. świadka S. str. 4 i 6, świadka R. str. 2, świadka

M. str. 5; a także § 3 umów dotyczącego zgłaszania uwag do założeń branżowo- fundamentowych. Podkreślenia wymaga, że niniejsze okoliczności nie były w procesie sporne (a wręcz zostały wprost przyznane m.in, w piśmie procesowym pozwanej spółki z dn. 19 lipca 2018 r. «załączniku», na str. 6 „To musiałaby wykonać (...) na bazie nowego rysunku założeń branżowo- fundamentowych”), a są istotne dla sprawy, ponieważ dowodzą, że pozwana spółka była winna temu, że fundament pod stanowisko (...) został przez powodową spółkę (...) wykonany dopiero 6 grudnia 2011 r., co Sąd ustalił na str. 7 uzasadnienia,

h.  art. 233 § 1 k.p.c, w zw. z art. 328 § 2 k.p.c. oraz art. 471 k.c. - poprzez uznanie, że zmiana ilości płyt stropowych na stanowisku (...) wpływała na możliwość terminowej realizacji umowy oraz niewyjaśnienie, jaki był to wpływ (jaki był rozmiar tego wpływu). Mówiąc krótko niniejsze prace były pracami drobnymi i poprawkowymi, więc nie mogły mieć znaczącego wpływu na nieterminową realizację umowy przez pozwaną spółkę. Jedyne zeznania świadka, na które powołuje się Sąd Okręgowy (str, 7 uzasadmenia wyroku) są ogólnikowe i nie wynika z nich również, jaki wpływ na realizację umowy miała niniejsza zmiana np. jak długie opóźnienie niniejsza zmiana mogła usprawiedliwiać tydzień, dwa tygodnie, miesiąc, czy dwa lata. Były to drobne zmiany techniczne, a świadek w związku z tym wcale nie zeznał, że niniejsze miało jakikolwiek wpływ na termin realizacji pieca. Poza tym niniejsza okoliczność dotyczyła tylko stanowiska (...) i nie miała nic wspólnego ze stanowiskiem (...) Niniejsze ustalenie Sądu jest zatem całkowicie oderwane od materiału dowodowego, bowiem takie zeznanie świadka jest oczywiście niewystarczające do zdjęcia odpowiedzialności z pozwanej spółki za zwlokę w oddaniu przedmiotu umowy. Trzeba zauważyć, że zwłoka pozwanej spółki przy stanowisku (...) wyniosła 802 dni (25.4,2011-5.7.2013), jaką zwłokę w takim razie mogła uzasadniać zmiana ilości płyt stropowych? W piśmie procesowym pozwanej spółki odpowiedź na pozew z dn. 2 listopada 2015 r. pozwana spółka twierdziła, że niniejsze opóźniło prace o 10 tygodni (strona 15), ale takie swobodne stanowisko nie zostało przez pozwaną spółkę nawet uzasadnione i nie znajduje oczywiście odzwierciedlenia w materiale dowodowym. W takiej sytuacji zdejmowanie przez Sąd Okręgowy odpowiedzialności z pozwanej spółki za nieterminową realizację umowy z uwagi na zmianę ilości płyt stropowych na piecu (...)jest całkowicie nieprzytomne. Niniejsze zdaniem apelującego nie wymaga dalszego uzasadnienia.

i.  art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art, 316 § 1 k.p.c. art. 328 § 2 k.p.c. - poprzez bezpodstawne uznanie na stronie 11 uzasadnienia zaskarżonego wyroku, że wystąpiły (lub mogły wystąpić) zmiany uwarunkowań gospodarczych np. kryteriów przetargowych lub konkurencji rynkowej, które mogły mieć wpływ na działalność powodowej spółki, w sytuacji gdy z żadnych materiałów zgromadzonych w postępowaniu nie wynika, że tego typu okoliczności rzeczywiście wystąpiły do dnia wyrokowania i mogły mieć wpływ na działalność gospodarczą powodowej spółki. Sąd nie wyjaśnił również, jaka rzeczywista zmiana konkurencyjności na rynku według Sądu nastąpiła oraz o jakich zmianach kryteriów przetargowych mówi Sąd, a także kiedy te rzekome zmiany kryteriów przetargowych miały miejsce; co więcej Sąd nie ustalił w jaki sposób niniejsze okoliczności wpływały na działalność powodowej spółki. Ponadto Sąd nie wskazał także na czym oparł swe „ustalenia faktyczne”. Mało tego, niniejsze okoliczności nie stanowiły nawet argumentacji ze strony przeciwnika procesowego, co w konsekwencji uniemożliwiło powodowej spółce odniesienie się do tych rzekomych faktów, czy wątpliwości.

j.  art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 230 k.p.c. oraz 210 § 2 k.p.c. - poprzez dowolne uznanie zeznań M. G. (2) za niewiarygodne w zakresie (1) możliwości kontynuowania zyskownej działalności gospodarczej przez powodową spółkę oraz (2) braku zmian uwarunkowań gospodarczych, które w istotny sposób wpływałyby na działalność powodowej spółki (na nagraniu z rozprawy z dn. łl października 2018 r. w 32 minucie 35 sekundzie słychać, że M. G. (2) stanowczo zeznaje: „Warunki rynkowe nie uległy zmianie."); podczas gdy zeznania te były spójne z pozostałymi dowodami występującymi w postępowaniu, przede wszystkim umowami i referencjami, rachunkami zysków i strat powodowej spółki oraz zeznaniami świadka T. R. (1); a odnośnie niezaistnienia zmian uwarunkowań rynkowych, które wpływałyby na działalność powodowej spółki brakowało w procesie dowodów przeciwnych (a nawet twierdzeń przeciwnych strony pozwanej), które wskazywałyby, że takie zmiany zaszły (jakie to były zmiany) i były dla działalności powodowej spółki istotne. Kontradyktoryjność procesu nie narzuca na stronę konieczności oferowania dalszych dowodów w celu wykazania okoliczności, którym nie przeczy w postępowaniu nawet przeciwnik procesowy.

k.  art. 227 k.p.c. w zw. z art. 217 § 2 i 3 k.p.c. oraz art. 361 § 2 k.c. - poprzez zaniechanie dokonania ustaleń faktycznych istotnych dla hipotezy art. 361 § 2 k.c. dotyczących:

i.  posiadania przez powodową spółkę kwalifikacji i umiejętności w pozyskiwaniu i realizacji kontraktów na wyposażenie laboratoriów, oraz wieloletnim doświadczeniu i aktywności gospodarczej powodowej spółki oraz jej pracowników (niektóre osoby z kilkunastoletnim stażem),

ii.  faktu, że prowadząc powyższą działalność gospodarczą powodowa spółka zawsze była rentowna (osiągała zysk) - średnioroczny zysk w okresie 2006-2010 (pięć okresów rozliczeniowych przed rokiem, w którym pozwana spółka naruszyła zobowiązanie) wynosiły 2.282.772,00 zł;

a niniejsze fakty wynikały z dowodów w postaci: dokumentów wybranych referencji oraz dokumentów zrealizowanych umów (wskazanych na str. 12 pisma procesowego z dn. 6 czerwca 2017 r.), dokumentów świadectw pracy pracowników spółki (wskazanych na str. 11 pisma procesowego z dn. 6 czerwca 2017 r.), sprawozdań finansowych powodowej spółki (wskazanych na str. 12 pozwu z dn. 30 czerwca 2015 r.), a także zeznań świadka T. R. (1) oraz zeznań M. G. (2) złożonych w charakterze strony - niniejsze okoliczności faktyczne i dowody nie były przez pozwaną spółkę kwestionowane, były bezsporne. Powyższe okoliczności w połączeniu z zamiarem kontynuowania dotychczasowej działałności gospodarczej, w zakresie czego Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, wpisują się w hipotezę art. 361 § 2 k.c. w zakresie szkody utraconych korzyści, ponieważ nakazują przyjąć, że powodowa spółka kontynuując dotychczasową działalność gospodarczą z pewnością pozostałaby rentowna w kolejnych latach (tak jak to miało miejsce przed naruszeniem zobowiązania przez pozwaną). Pozwana spółka nie przedstawiła (w aktach sprawy brakuje) twierdzeń i dowodów przeciwnych świadczących o tym, że spółka miałaby stracić możliwość pozyskiwania i realizacji kontraktów oraz osiągania zysku.

l.  art. 227 k.p.c. w zw. z art. 217 § 2 i 3 k.p.c. oraz art. 361 § 1 k.c. - poprzez zaniechanie dokonania ustaleń faktycznych istotnych dla hipotezy art. 361 § 1 k.c, dotyczących związku przyczynowego pomiędzy nienależytym wykonaniem

Sygnatura akt i A Ga 27/19

umów z dn. 1 września 2010 r., a uniemożliwieniem prowadzenia przez powodową spółkę normalnej działalności gospodarczej (pozyskiwania i realizacji nowych kontraktów), co wynika z zeznań świadka T. R. (1), str. 3 „Pozwany zrealizował projekt dopiero po dwóch latach od terminu zawartego w umowie. Przez to umowa pomiędzy powodem a Instytutem (...) była wielokrotnie aneksowana. Powód nie mógł uzyskać od instytutu (...) środków finansowych na realizację zadań. Powód nie mógł przez to realizować nowych projektów. Powód miał przez to zadłużenia. Sytuacja doprowadziła do tego, że wstrzymano wypłatę wynagrodzeń pracownikom." oraz zeznań M. G. (2); a także pośrednio (art, 231 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c.) z pozostałych faktów i okoliczności po części ustalonych przez Sąd tj. okoliczności dotyczących wypłaty pozwanej spółce zaliczki w wysokości 1.830.000 zł, problemów ze spłatą kredytu zaciągniętego na realizację umowy z dn. 10 marca 2010 r., powstającego zadłużenia powodowej spółki wobec (...), pracowników i innych kontrahentów (nadmienienia wymaga, co najwyżej, że zadłużenie wobec (...) i innych kontrahentów powstawało już w 2012 r., a nie jak ustalił Sąd w 2013 r. - niniejsze wynika bezpośrednio z dokumentów upomnień (...) które dotyczą składek od października 2012 r. oraz emaili kontrahentów wskazanych w piśmie procesowym powodowej spółki z dn. 17 sierpnia 2018 r. na stronie 31 - przede wszystkim email P. D. (F.) do T. R. (1) ( (...)) z dn. 12 listopada 2012 r.). Wszechstronne rozważenie niniejszych dowodów prowadzi bowiem do jednoznacznych wniosków, że powodowa spółka z uwagi na nieprawidłową realizację umowy podwykonawczej miała trudności finansowe i nie mogła pozyskiwać i realizować nowych kontraktów, a także osiągać historycznie potwierdzonego zysku.

m.  art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. oraz art. 224 § 1 k.p.c. - poprzez oddalenie wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego do oszacowania utraconych korzyści, mimo wykazania przez powodową spółkę wystąpienia tego rodzaju szkody.

n.  z ostrożności procesowej zarzucam naruszenie art. 322 k.p.c. - poprzez zaniechanie zasądzenia odpowiedniej kwoty, mimo istnienia ku temu okoliczności polegającej na wystąpieniu szkody niemożliwej do ścisłego ustalenia.

o.  art. 227 k.p.c. w zw. z art. 217 § 2 i 3 k.p.c. oraz art. 361 § 1 k.c. - poprzez zaniechanie dokonania ustaleń faktycznych istotnych dla hipotezy art. 361 § 1 k.c. odnośnie związku przyczynowego pomiędzy nienależytą realizacją umowy przez pozwaną spółkę, a naliczeniem przez (...) kar umownych, mianowicie Sąd zaniechał ustalić, że:

i.  w związku z nienależytą realizacją umów z dn. 1 września 2010 r. powód nie mógł terminowo zrealizować umowy na rzecz (...);

ii.  w szczególności w związku z nienależytą realizacją ww. umów powodowa spółka miała od 2012 roku zadłużenie oraz nie mogła realizować prac nad stanowiskiem (...) (okap, montaż kamer, sprzętu pomiarowego);

(...).  powodowa spółka nie mogła wykonać prac nad stanowiskiem (...) wcześniej z uwagi na fakt, że urządzenie (...) zostało finalnie zamontowane 5 lipca 2013 r.; prace poprawkowe zostały wykonane zastępczo przez (...) dopiero po zakończeniu montażu urządzenia (...) w powyższym terminie;

co wynika z zeznań świadka T. R. (1), R. M. (2), J. K. (2), a także zeznań M. G. (2); dokumentów umów zastępczego wykonania (załączonych do pisma procesowego pozwanej spółki z dn. 18 września 2017 r. - umowy z 14 sierpnia 2013 r., lutego 2014 r., 11 lutego 2014 r., 14 lutego 2014 r.). Odnośnie trudności finansowych powodowej spółki, które powstały (wbrew ustaleniom Sądu) już w październiku 2012 roku niniejsze wynika z wezwań i upomnień (...) a także emaila P. D. (F.) do T. R. (1) ( (...)) z dn. 12 listopada 2012 r. (zarzut apelacji I) powyżej). Prócz tego fakt, że (...) nie mogła zakończyć prac nad stanowiskiem (...) przed zamontowaniem urządzenia (...)przez pozwaną spółkę (obok zgodnych zeznań świadków - R., M.) został również przyznany (art. 229 k.p.c.) przez pozwaną spółkę w piśmie procesowym z dn. 19 lipca 2018 r. w pkt. 22-23.

p.  art. 316 § 1 k.p.c. w zw. z art. 217 § 1 k.p.c. - poprzez dokonanie ustaleń faktycznych oraz wyrokowanie na podstawie faktycznej, która nie była w procesie przedmiotem twierdzeń i argumentacji strony pozwanej. W żadnym z pism procesowych przed Sądem 1 instancji pozwana spółka nie podnosiła bowiem okoliczności, że kary umowne naliczone przez (...) są sporne, a mimo to Sąd Okręgowy dokonał w tym zakresie ustaleń faktycznych. Profesjonalny pełnomocnik pozwanej spółki nie wykazał w zakresie niniejszej okoliczności faktycznej żadnej inicjatywy dowodowej oraz nie podnosił tego faktu, jako okoliczności, z której chciał wyciągać skutki prawne. Niniejsze uniemożliwiło także stronie pozwanej merytoryczne odniesienie się do tej okoliczności.

q.  z ostrożności procesowej także naruszenie art. 6 § 2 k.p.c., art. 207 § 6 k.p.c. oraz art. 217 § 2 k.p.c. - poprzez dopuszczenie nowych twierdzeń dotyczących sporności kar umownych naliczonych przez (...), mimo że Sąd przywołał na tą okoliczność jedynie zeznania M. G. (2), które padły na 3 tygodnie przed zamknięciem rozprawy, co w przypadku dopuszczenia takiego twierdzenia otworzyłoby zupełnie nowy wątek dowodowy, zatem zgodnie z brzmieniem art. 217 § 2 k.p.c., takie nowe twierdzenie powinno zostać pominięte, jako spóźnione i wpływające na wydłużenie postępowania sądowego.

2, naruszenia przepisów prawa materialnego:

a.  art. 646 k.c. - poprzez dowolne przyjęcie, że termin przedawnienia roszczeń należy wedle tego przepisu liczyć od dnia kiedy dzieło miało według umowy być oddane, a nie zgodnie z literalnym brzmieniem tego przepisu od momentu faktycznego oddania dzieła („roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem łat dwóch od dnia oddania dzieła”)- Sąd ustalił, że w zakresie obydwu umów przedmiot umowy (urządzenia(...)oraz (...)) został oddany w dn. 5 lipca 2013 r., zatem wystąpienie z powództwem w dn. ł lipca 2015 r. mieści się w terminie przewidzianym w niniejszym przepisie;

b.  ponadto w tym kontekście Sąd Okręgowy zaniechał ustalić - naruszenie art. 227 k.p.c. w zw. z art, 217 § 2 i 3 k.p.c. oraz art. 646 k.c. - że o karach umownych naliczonych przez (...) powodowa spółka dowiedziała się dopiero 26 marca 2015 r., co wynika z potwierdzenia odbioru tego dnia oświadczenia z dn. 13 marca 2015 r. o naliczeniu ww. kar umownych. W takiej sytuacji nie można w stosunku do tego roszczenia, tak jak zrobił Sąd, liczyć terminu przedawnienia od dnia kiedy szkoda jeszcze nie powstała, bowiem roszczenie o wyrównanie tej szkody nie mogło stać się wymagalne (jasne jest, że nie można wezwać strony do wyrównania szkody, która jeszcze nie powstała).

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł ojej oddalenie oraz zasądzenie od powoda kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sad Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda okazała się bezzasadna.

Powód formułuje w apelacji liczne zarzuty naruszenia prawa procesowego, które w istocie swej sprowadzają się do kwestionowania ustaleń faktycznych poczynionych przez sąd pierwszej instancji. Sąd Okręgowy zaś prawidłowo ustalił stan faktyczny i dlatego Sąd Apelacyjny przyjmuje ustalenia sądu pierwszej instancji za własne.

Niezasadny okazał się zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. (w brzmieniu obowiązującym w chwili wniesienia apelacji ). Zgodnie z tym przepisem uzasadnienie wyroku powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiaiygodności i mocy dowodowej, oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Uzasadnienie wyroku sporządzone przez sąd pierwszej instancji spełnia wskazane w tym przepisie wymogi. Natomiast zarzut naruszenia powołanego przepisu nie staje się zasadny tylko dlatego, że sąd dokonał odmiennych ustaleń i wyprowadził z faktów odmienne wnioski niżby życzyła sobie tego strona skarżąca.

W licznych zarzutach powód wskazuje na naruszenie art. 227 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie. Sąd Okręgowy nie naruszył tego przepisu, gdyż uczynił przedmiotem dowodów fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie.

W licznych zarzutach powód wskazuje na namszenie art. 217 § 2 i § 3 k.p.c. Przepisy te, aktualnie uchylone, obowiązywały w chwili wniesienia apelacji. Zgodnie z paragrafem drugim sąd pomijał spóźnione twierdzenia i dowody, chyba że strona uprawdopodobniła, że nie zgłosiła ich we właściwym czasie bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności. Zaś zgodnie z paragrafem trzecim sąd pomijał twierdzenia i dowody, jeżeli były powoływane jedynie dla zwłoki lub okoliczności sporne zostały już dostatecznie wyjaśnione. Sąd Okręgowy nie przeprowadził jednak ani też nie pominął żadnego dowodu z naruszeniem wyżej wskazanych reguł.

Nie okazał się zasadny zarzut naruszenia art. 278 § 1 k.p.c. Powód upatrywał namszenie tego przepisu w tym, że sąd pierwszej instancji na podstawie zeznań świadków dokonał takich ustaleń, które wymagały wiadomości specjalnych. Sąd Okręgowy zaś dokonał wszelkich ustaleń na podstawie zeznań osób, które w różnej konwencji uczestniczyły w realizacji przedmiotu umowy. Były więc to osoby zaznajomione ze specyfiką materii. Jeśli zaś powód uważał, że w sprawie niezbędne są wiadomości specjalne winien złożyć stosowny wniosek dowodowy. Powód zaś wniósł jedynie o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczności związane z żądaniem odszkodowania. Ten wniosek jednak trafnie pominął sąd pierwszej instancji o czym w dalszej części uzasadnienia.

Przed wszystkim jednak w żadnym razie nie okazał się trafny zarzut namszenia art. 233 § 1 k.p.c. Dokonując oceny dowodów Sąd Okręgowy nie przetoczył granicy swobodnej ich oceny. Wyprowadził bowiem z zebranego w sprawie materiału dowodowego wnioski logicznie prawidłowe. Poza tym ocena dowodów odpowiada warunkom określonym przez prawo procesowe. I tak po pierwsze sąd pierwszej instancji oparł swoje przekonanie wyłącznie na dowodach prawidłowo przeprowadzonych, z zachowaniem zasady bezpośredniości. Po drugie Sąd Okręgowy dokonał oceny na podstawie wszechstronnego i bardzo wnikliwego rozważenia zebranego w sprawie materiału. Nie ma więc potrzeby powtarzania w tym miejscu rozważań sądu pierwszej instancji. Po trzecie Sąd Okręgowy dokonał prawidłowej selekcji dowodów szeroko argumentując, na których dowodach się oparł i któiym odmówił wiarygodności i mocy dowodowej. W szczególności są pierwszej instancji przekonywująco dokonał fundamentalnych ustaleń, które w pełni uzasadniają wniosek, że powód bezpodstawnie obciążył pozwanego obowiązkiem zapłaty kar umownych w łącznej kwocie 1.340.866,75 zł.

Mianowicie wykonywane dzieło - stanowiska do badań odporności ogniowej ((...) było przedsięwzięciem wysoce skomplikowanym, unikatowym, wielowątkowym i prototypowym. Z tego zdawał sobie sprawę nie tylko pozwany, ale także powód i inwestor - Instytut (...) w W.. Z tej tez przyczyny umowy przewidywały możliwość przesunięcia terminu realizacji przedsięwzięcia, co też wielokrotnie miało miejsce.

Co więcej w toku realizacji pojawiały się przeszkody obiektywne, które wymagały korekty, a niekiedy istotnych zmian w sferze projektowej, konstrukcyjnej i wykonawczej. Nie budzi wątpliwości wnikliwa ocenia dowodów przeprowadzona przez sąd pierwszej instancji pozwalająca na przekonywującej ustałenia, że ostatecznie ustalone terminy realizacji dzieła (jego poszczególnych elementów) nie mogły zostać zrealizowane przez pozwanego z przyczyn leżących po stronie powoda. Niewątpliwie bowiem realizacja dzieła wymagała dużej aktywności powoda oraz jego współpracy z pozwanym. Jak zaś trafnie ustalił sąd pierwszej instancji opóźnienie w oddaniu stanowisk było spowodowane: po pierwsze licznymi uzgodnieniami szczegółowych rozwiązań projektowych konstrukcyjnych i wykonawczych, które nie były określone w umowach nr (...) (...) i (...)- (...), po drugie przyczynami leżącymi po stronie powoda, a mianowicie zmianą systemu schładzania i odprowadzania spaiin z uwagi na niewystarczające przekroje kanałów podziemnych, wykonaniem fundamentów pod stanowiska (...)z uwagi na zbyt niską nośność posadzki, a nadto zmianą ilości płyt stropowych stanowiska (...) Choć nie wszystkie te przyczyny dotyczą czy w równym stopniu dotyczą wszystkich stanowisk, to kluczowe jest to, że system odprowadzania spalin łączył wszystkie stanowiska. To zaś oznacza, że prawidłowe zaprojektowanie (następnie wykonanie) systemu odprowadzania spalin warunkowało prawidłowe zaprojektowanie ( następnie wykonanie ) wszystkich stanowisk. Dodać trzeba, że trafne okazało się stwierdzenie Sądu Okręgowego, że powód nie był przygotowany do realizacji tak wielkiego przedsięwzięcia i nie uzyskał odpowiedniego wsparcia doradczego od konsorcjanta, bowiem nie tylko nienależycie realizował swoje obowiązki niezbędne do wykonania dzieła przez pozwanego, ale także - ja trafnie ustalił sąd pierwszej instancji - nienależycie wykonywał te prace, które nie były objęte umową łączącą strony, lecz tylko umową zawartą pomiędzy powodem a inwestorem. W konsekwencji więc uznać trzeba, że Sąd Okręgowy prawidłowo uznał, że pozwany wzajemny nie ponosił odpowiedzialności za opóźnienia w oddaniu poszczególnych stanowisk badawczych.

Przesłankami żądania kary umownej na podstawie art. 484 § 1 k.c. są: istnienie skutecznego postanowienia umownego kreującego obowiązek świadczenia kary oraz spełnienie przesłanek odpowiedzialności kontraktowej w rozumieniu art. 471 k.c. Zgodnie z tym przepisem dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Zgodnie z § 18 ust 1.1. umów nr (...) pozwany był zobowiązany do zapłaty kar umownych za zwłokę w oddaniu stanowisk. Zgodnie z art. 476 k.c. dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Nie dotyczy to wypadku, gdy opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Treść art. 471 in fme k.c. jest znaczeniowo tożsama z treścią zdania drugiego art. 476 k.c. To więc oznacza, że pozwany był zobowiązany do zapłaty kar umownych z § 18 ust 1.1. w/w umów, o ile opóźnienia w oddaniu stanowisk byłyby spowodowane okolicznościami, za które ponosił odpowiedzialność. Jednak - jak trafnie ustalono - takie okoliczności po stronie pozwanego nie wystąpiły.

Zasadny okazał się zarzut przedawnienia w stosunku do roszczenia powoda z tytułu kar umownych. Kodeks cywilny nie zawiera przepisu szczególnego, który by określał termin przedawnienia roszczenia o karę umowną. Ze względu na akcesoryjny charakter kary umownej przyjmuje się, że roszczenie o zapłatę kary umownej ułega przedawnieniu w terminie przewidzianym dla roszczeń odszkodowawczych wynikających z głównego stosunku prawnego.

Trafnie Sąd Okręgowy zakwalifikował umowy łączące strony - z uwagi na ich przedmiot oraz tryb i sposób wykonywania - jako umowy o dzieło w rozumieniu art. 627 k.c. Zgodnie zaś z art. 646 k.c. roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem lat dwóch od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane - od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane. Unormowanie to w pełni znajduje uzasadnienie co do stanowiska (...)

Planowany termin odbioru stanowiska (...) został określony na dzień 15.06.2011 roku, a stanowiska (...) na dzień 25.04.2011 roku. Stanowiska (...) zostały odebrane 31.10.2011 roku ( okoliczność przyznana - k. 1384 ), tak więc dwuletni termin przedawnienia upływał z dniem 31.10.2013 r. Pozew zaś został wniesiony dopiero 01.07.2015 roku.

Inaczej rzecz się ma, jeśli chodzi o stanowisko (...). Planowany termin odbioru stanowiska(...) został określony na dzień 25.04.2011 roku, a stanowiska (...) 30.05.2011 roku. Powód podnosi, że stanowiska (...)nigdy nie zostały przekazane (k. 1384). Istotne zaś jest jednak to, że zgodnie z § 18 ust 1.1. umów nr (...) pozwany był zobowiązany do zapłaty kar umownych za zwłokę w oddaniu stanowisk w wysokości 0,3 % wynagrodzenia netto za każdy pełny tydzień opóźnienia, lecz nie więcej niż 10 % tego wynagrodzenia. To oznacza, że powód byłby uprawniony do naliczenia kar umownych tylko za okres 33 tygodni (tak też powód zresztą uczynił - k. 139). Tak więc w przypadku stanowiska (...)kary umowne mogłyby zostać naliczone za okres od dnia 26.04.2011 roku do dnia 12.12.2012 roku, a w przypadku stanowiska (...) za okres od dnia 31.05.2011 roku do dnia 21.01.2012 roku. Określony w art. 646 k.c. dwuletni termin przedawnienia tych roszczeń z tytułu kar umownych rozpocząłby się - przy zastosowaniu reguły z art. 120 § 1 zdanie 2 k.c. i art. 455 k.c. - odpowiednio od dnia 13.12.2012 roku ( stanowisko (...)) i od dnia 22.01.2012 roku ( stanowisko (...)). Pozew zaś został wniesiony dopiero 01.07.2015 roku.

Wbrew twierdzeniu powoda nie sposób przyjąć, że podjęte w toku postępowania między instancyjnego próby ugodowego załatwienie sporu miały wpływ na bieg terminu przedawnienia. Nie sposób bowiem przyjąć, że w ten sposób pozwany zrzekł się zarzutu przedawniania na podstawie art. 117 § 2 k.c., zwłaszcza gdy się zważy, że między stronami nie zostało jeszcze rozstrzygnięte powództwo główne.

Z powyższych przyczyn powództwo w zakresie żądania zapłaty 1.340.866.75 zł z tytułu kar umownych z § 18 ust 1.1. umów nr (...) zostało trafnie oddalone.

W konsekwencji powyższego stwierdzić należy, że skoro pozwany nie ponosi odpowiedzialności za wydanie dzieła - stanowisk badawczych po terminie, to i dalsze roszczenia odszkodowawcze kreowane przez powoda nie mogły zostać uznane za zasadne.

Niezależnie od powyższego trafnie Sąd Okręgowy uznał, że żądanie zapłaty kwoty 14.080.587,62 zł tytułem odszkodowania za utracone korzyści nie byłoby zasadne, bowiem powód nie wykazał, że rzeczywiście w latach 2011-2018 prowadziłby działalność gospodarczą w takim zakresie, że uzyskałby zysk na wskazanym poziomie, gdyby tylko pozwany wykonał dzieło w terminie. Wywody sądu pierwszej instancji w tym zakresie Sąd Apelacyjny w pełni podziela. Z uwagi na brak danych wyjściowych zbędne było więc przeprowadzanie dowodu z opinii biegłego. Poza tym aktualnie, zważywszy zwłaszcza na sądowy spór pomiędzy powodem a Instytutem (...) w W., nie sposób przesądzić, że - z uwagi na sposób wykonania umowy w zakresie prac nieobjętych umową z pozwanym - powód rzeczywiście uzyskałby wynagrodzenie, gdyby dzieło zostało przez pozwanego wykonane w terminie.

Porządkowe tylko stwierdzić należy, że rację ma powód, iż bieg terminu przedawnienia dla roszczeń odszkodowawczych nie może rozpocząć się wcześniej niż powstanie samego roszczenia odszkodowawczego. Zważywszy na specyfikę roszczenia powoda (utrata korzyści

Sygnatura akt I A Ga 27/19 za poszczególne lata od 2011 roku do 2018 roku ), to - gdyby to roszczenie odszkodowawcze istniało - określony w art. 646 k.c. dwuletni termin przedawnienia tych roszczeń rozpocząłby się - przy zastosowaniu reguły z art. 120 § 1 zdanie 2 k.c. i art. 455 k.c. - od początku roku w stosunku do roszczenia za rok poprzedni. Ponieważ pozew zaś został wniesiony dopiero 01.07.2015 roku, przedawnieniu uległoby roszczenie odszkodowawczej za lata 2011 i 2012. Natomiast roszczenie za rok 2013 i lata następne nie przedawniłoby się, a to z uwagi na przerwanie terminu biegu przedawnienia na skutek wytoczenia powództwa, a to zgodnie z art. 123 § 1 pkt. 1 k.c.

Poza tym jeśli chodzi o żądanie zapłaty kwoty 5.568.740,75 zł z tytułu kary umownej, którą Instytut (...) w W. obciążył powoda ( poprzez potrącenie z umówionego wynagrodzenia) w związku z nienależytym wykonaniem umowy, to nie sposób w ogóle aktualnie stwierdzić, że w powód w tym zakresie poniósł szkodę, W tej kwestii bowiem toczy się proces przed Sądem Okręgowym w Warszawie, w którym to powód kwestionuje zasadność naliczenia kar umownych przez Instytut (...) w W., a więc w konsekwencji kwestionuje zasadność potrącenia tej należności w stosunku do umówionego wynagrodzenia. Na dzień zamknięcia rozprawy przed Sądem Apelacyjnym powód nie przedstawił prawomocnego rozstrzygniecie w tym zakresie. Ponadto dodać trzeba, że - jak już wyżej wskazano - sąd pierwszej instancji trafnie ustalił, że powód nienależycie wykonywał również te prace, które nie były objęte umową łączącą strony, a co może to ewentualnie skutkować zasadnością naliczenia kar umownych przez Instytut (...) w W..

Z przyczyn powyższych zarzut przedawnienia tego roszczenia nie był zasadny. Skoro szkoda jeszcze nie nastąpiła, bieg terminu przedawnienia nie mógłby się bowiem jeszcze w ogóle rozpocząć.

Ze względów powyższych zarzut naruszenia art. 471 k.c. nie mógł zostać uznany za zasadny.

Wobec powyższego apelacja powoda, jako bezzasadna, podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c., o czym Sąd Apelacyjny orzekł w punkcie II wyroku.

Ponieważ apelacja dotyczyła wyroku częściowego o kosztach tego postępowania apelacyjnego orzeknie sąd pierwszej instancji w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.

W punkcie I wyroku Sąd Apelacyjny na podstawie art. 350 § 1 i § 3 k.p.c. sprostował oczywistą omyłkę w wyroku sądu pierwszej instancji, wpisując prawidłową nazwę

pozwanego.
Jacek Nowicki	Krzysztof Józefowicz	Mikołaj Tomaszewski