Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 8 maja 2014 r .

Sąd Okręgowy w Słupsku Wydział IV Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym

Przewodniczący: SSO Dorota Curzydło (spr.)

Sędziowie: SO Andrzej Jastrzębski

SO Mariola Watemborska

po rozpoznaniu w dniu 8 maja 2014 r. na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku S. K.

z udziałem B. K.

o wykonywanie kontaktów z dzieckiem

na skutek zażalenia uczestniczki postępowania na postanowienia Sądu Rejonowego w Lęborku z dnia 7 lutego 2014 r. sygn. akt III Nsm 369/13

p o s t a n a w i a :

1.  zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że uchylić punkt 3 (trzeci),

2.  oddalić zażalenie w pozostałej części

sygn. akt IV Cz 235/14

UZASADNIENIE

Wnioskodawca S. K. domagał się zagrożenia B. K. zasądzeniem na rzecz wnioskodawczyni kwoty w wysokości 400 zł za każdorazowe naruszenie kontaktów wnioskodawcy z małoletnim synem P. K..

Uczestniczka B. K. zażądała oddalenia wniosku w całości podnosząc, iż po wydaniu przez Sąd Okręgowy w Słupsku wyroku, wnioskodawca nie korzystał z przysługujących mu kontaktów z synem do listopada 2012 roku. wskazała, iż do września 2013 roku nie utrudniała wnioskodawcy kontaktów z małoletnim, natomiast przyznała, że istotnie od września 2013 roku, od wydania postanowienia przez Sąd Rejonowy w Lęborku w sprawie o wydanie dziecka, zabroniła wnioskodawcy bezpośrednich kontaktów z małoletnim, gdy jej zdaniem, nie przebiegały one w sposób prawidłowy.

Postanowieniem z dnia 7 lutego 2014 r. Sąd Rejonowy w Lęborku w punkcie 1 zagroził uczestniczce postępowania B. K. i nakazaniem zapłaty na rzecz wnioskodawcy kwoty 350 zł za każde nie wykonanie ustalonych w każdy drugi i czwarty weekend od piątku od godz. 16.00 do niedzieli do godziny 18.00 poza miejscem zamieszkania dziecka kontaktów S. K. z synem P. K. wynikających z wyroku Sądu Okręgowego w Słupsku z dnia 29 sierpnia 2012r. w sprawie I RC 470/11 – z tym zastrzeżeniem, że uprawniony S. K. przyjedzie po dziecko w wyznaczonym terminie, a małoletni P. K. nie odmówi wyjazdu do ojca. W punkcie 2 oddalił wniosek w pozostałym zakresie a w punkcie 3 ustalił, że każda strona ponosi koszty postępowania we własnym zakresie.

Podstawą rozstrzygnięcia Sądu były następujące ustalenia faktyczne:

Małoletni P. K. ur. (...) w L. jest synem B. K. i S. K. pochodzącym z ich małżeństwa rozwiązanego przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Słupsku z dnia 29.08.2012 r. sygn. akt I RC 470/11. Wyrokiem tym uregulowano sposób kontaktowania się S. K. z synem poprzez ustalenie, że będzie go zabierać poza miejsce zamieszkania dziecka w każdy drugi i czwarty weekend miesiąca, poczynając od godziny 16.00 w piątek do godziny 18.00 w niedzielę, a ponadto - w szczególności - że będzie spędzał z dzieckiem dwa ostatnie tygodnie lipca i dwa pierwsze tygodnie sierpnia w okresie wakacji letnich oraz pierwszy tydzień ferii zimowych. Uregulowano też sposób spędzania przez syna stron świąt Bożego Narodzenia i Wielkiej Nocy. Ustalając sposób kontaktowania się S. K. z synem, nałożono na wnioskodawcę obowiązek odbierania małoletniego i odwożenia go do jego miejsca zamieszkania. Wyrok w tym zakresie jest prawomocny i wykonalny.

W sprawie III Nsm 303/13 toczy się aktualnie przed Sądem Rejonowym w Lęborku postępowanie z wniosku B. K. o zmianę orzeczenia o władzy rodzicielskiej nad małoletnim P. K. w przedmiocie pozbawienia S. K. władzy rodzicielskiej oraz postępowanie z wniosku S. K. o zmianę miejsca zamieszkania małoletniego P. K. w sprawie o sygn. akt III Nsm 284/13.

W sprawie III Nsm 283/13 toczyło się Sądem Rejonowym w Lęborku postępowanie z wniosku B. K. o wydanie dziecka, zakończona prawomocnym postanowieniem z dnia 20.09.2013 roku, w którym nakazano S. K. wydanie małoletniego P. K. matce.

Wnioskodawca ostatni kontakt z synem miał w dniu 22 września 2013 roku. We wrześniu, w październiku i w listopadzie 2013 roku, w szczególności w dniu 27 września 2013 roku i 11 października 2013 roku S. K. przyjeżdżał z E. do G. po syna, jednakże drzwi domu były zamknięte. Wnioskodawca za każdym razem pisał przed terminem kontaktu smsy do uczestniczki z zapytaniem, skąd ma odebrać syna. Wiadomości te pozostawały bez odpowiedzi. Od 22 września 2013 roku wnioskodawca na skutek odmowy uczestniczki nie kontaktował się z synem łącznie 11 razy.

B. K. pracuje jako starszy specjalista służby celnej w G. i - po odliczeniu rat pożyczek - otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 3.100 zł netto. Mieszka wraz z synem, na rzecz którego otrzymuje alimenty w kwocie 600 zł miesięcznie.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny zważył Sąd pierwszej instancji, że wniosek w częściowo zasługuje na uwzględnienie. Przytaczając przepisy art. 598 ¹⁵§1 k.p.c. wskazał, że jeżeli osoba, pod której pieczą dziecko pozostaje, nie wykonuje albo niewłaściwie wykonuje obowiązki wynikające z orzeczenia sądu w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy, uwzględniając sytuację majątkową tej osoby, zagrozi jej nakazaniem zapłaty na rzecz osoby uprawnionej do kontaktu z dzieckiem oznaczonej sumy pieniężnej za każde naruszenie obowiązku.

Wskazał Sąd Rejonowy, że B. K. potwierdziła, że od 22 września 2013 roku, a więc po wydaniu jej syna przez wnioskodawcę wskutek postanowienia tutejszego Sądu nie stosowała się i nadal nie stosuje do wyroku Sądu Okręgowego w Słupsku z dnia 29 sierpnia 2012r. w zakresie ustalonych kontaktów małoletniego z ojcem. Wskazał również, że uczestniczka postępowania przyznała, iż nie zezwala na bezpośredni kontakt syna z wnioskodawcą, gdyż - jej zdaniem - kontakt ten godzi w dobro dziecka. Kontakt ten polega jedynie na rozmowach telefonicznych i internetowych. Ocenił, że powyższa okoliczność znajduje potwierdzenie w oświadczeniu S. K.

Wyjaśnił Sąd pierwszej instancji, że postępowanie w sprawach dotyczących wykonywania kontaktów z dzieckiem ogranicza się do ustalenia istnienia wykonalnego orzeczenia regulującego kontakty z dzieckiem oraz ustalenia, czy doszło do naruszenia w realizacji tego orzeczenia. Zaznaczył, że w rozpoznawanej sprawie istnieje prawomocny i podlegający wykonaniu wyrok Sądu Okręgowego w Słupsku ustalający prawo S. K. do kontaktów z małoletnim synem w szczególności w każdy drugi i czwarty weekend miesiąca, poczynając od godziny 16.00 w piątek do godziny 18.00 w niedzielę. Wskazał, że ustalił w toku postępowania, iż uczestniczka postępowania m. in. w dniu 27 września 2013 roku oraz 11 października 2013 roku naruszyła obowiązek nałożony na nią opisanym na wstępie wyrokiem Sądu Okręgowego w Słupsku. Mając powyższe na uwadze ocenił, że zachodzą przesłanki do zastosowania w sprawie niniejszej trybu postępowania unormowanego w oddziale 6 rozdziału 2 działu II tytułu II księgi drugiej kodeksu postępowania cywilnego.

Sąd pierwszej instancji wziął pod uwagę, że aktualnie toczy się aktualnie postępowanie w przedmiocie pozbawienia S. K. na wniosek B. K. władzy rodzicielskiej (zawieszone na wniosek obu stron) oraz toczyło się postępowanie o wydanie dziecka, zakończone nakazaniem wydania dziecka matce. Jednak wskazał, iż prawo rodzica do kontaktów z dzieckiem jest niezależnym od władzy rodzicielskiej uprawnieniem i jedynie wzgląd na jego dobro może owe prawo ograniczać. Uczestniczka postępowania nie może arbitralnie decydować, czy kontakt małoletniego z ojcem służy jego dobru, czy też godzi w nie, rozstrzygnięcia w tej mierze należą bowiem do kompetencji sądu. Podkreślił, że nadal w kwestii kontaktów wnioskodawcy z małoletnim wiążący jest cytowany wyżej wyrok Sądu Okręgowego w Słupsku z 29 sierpnia 2012roku, który w sposób jasny i konkretny rozstrzyga częstotliwość i sposób kontaktów pomiędzy wnioskodawca a synem. W ocenie Sądu Rejonowego realizacja kontaktów nie zagraża dobru małoletniego, przeciwnie, małoletni powinien mieć regularny kontakt z ojcem, niezależnie od silnego konfliktu pomiędzy rodzicami. Wskazał, że wnioskodawca naruszył ustalenia dotyczące kontaktów z synem, nie wydając dziecka po upływie wakacji, inicjując postępowanie sądowe w tej sprawie, jednakże należy zaznaczyć, iż po wydaniu postanowienia o wydaniu dziecka, zastosował się niezwłocznie do jego treści i wydał syna uczestniczce postępowania. Ponadto z wywiadu kuratora przeprowadzonego w miejscu zamieszkania wnioskodawcy w równolegle toczących się sprawach przed tut. Sądem wynika, iż brak jest przeszkód do prawidłowego wykonywania kontaktów z synem, jego obecna żona ma dobry kontakt z małoletnim, wnioskodawca zaś posiada bardzo dobre warunki mieszkaniowe a małoletni otoczony jest tam właściwą opieką.

Powołując się na art. 598 ¹⁵ i 598 ¹⁶ k.p.c. wskazał, że pierwszym postanowieniem sądu opiekuńczego w sprawie wykonywania kontaktów z dzieckiem jest zagrożenie osobie zobowiązanej tą karą. Drugim dopiero etapem jest nałożenie takiej kary, w przypadku nie wypełniania nadal obowiązków przez osobę, której zagrożono nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej. Mając na względzie niekwestionowane przez wnioskodawcę oświadczenia uczestniczki postępowania o sytuacji materialnej, oznaczono sumę pieniężną za każde naruszenie obowiązków na 350 zł. Nie spowoduje to, w ocenie Sądu, znaczącego uszczerbku dla jej utrzymania, a stanowić będzie wystarczającą dolegliwość skłaniającą do respektowania prawomocnego wyroku w przyszłości. W istocie bowiem oznaczona jako kara za niewykonanie orzeczenia dotyczącego kontaktów suma pieniężna powinna ma cel prewencyjny, a nie alimentacyjny. Należy zatem ustalić ją w takiej wysokości, by osoba zobowiązana nie była w stanie uiszczać tej kwoty

Zaakcentował, że obie strony winny mieć świadomość tego, że jakiekolwiek odstępstwo od uregulowanych rozstrzygnięć co do kontaktów ojca z synem możliwe jest tylko na ogólnych zasadach (art. 97§2 kro) – to jest za obopólną, zgodną i wyraźnie wyrażoną wolą obojga rodziców.

Z postanowieniem nie zgodziła się uczestniczka, która zaskarżyła je w całości wnosząc o uchylenie zaskarżonego postanowienia i zasądzenie kosztów postępowania. Zarzuciła, że Sad pierwszej instancji nie uwzględnił całokształtu okoliczności faktycznych sprawy i dobra dziecka. W jej ocenie Sąd zbagatelizował przyczyny dla których zaniechała wydawania dziecka wnioskodawcy . Wskazała, że spowodowane to było bezprawnym zatrzymaniem syna stron przez wnioskodawcę co doprowadziło do zachwiania psychika dziecka, którym wnioskodawca manipulował. Nadto zarzuciła, że kwota zagrożenia nie uwzględnia jej rzeczywistej sytuacji majątkowej.

W odpowiedzi na zażalenie wnioskodawca wniósł o jego oddalenie

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Zażalenie w części zasługiwało na uwzględnienie z innych przyczyn niż wskazane w zażaleniu.

Sąd Okręgowy podziela i czyni podstawą własnego rozstrzygnięcia ustalenia faktyczne dokonane przez sąd pierwszej instancji. Podziela także w całej rozciągłości , bez potrzeby powtarzania , dokonaną przez ten sąd ocenę prawną odnoszącą się do rozstrzygnięcia zawartego w punkcie 1 i 2 postanowienia.

Na wstępie wskazać należy, że postępowanie dotyczące wykonywania kontaktów z dzieckiem utraciło charakter egzekucyjny i od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 26 maja 2011 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 144, poz. 854) stało się jednym z postępowań opiekuńczych. Aktualnie jest ono sui generis postępowaniem rozpoznawczym, ograniczonym jednak tylko do fazy wykonawczej. (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 2013 r., III CZP 25/13 , OSNC z 2013 r., z/ 12, poz. 140) . Postępowanie to ma na celu wykonanie prawomocnego orzeczenia sądu, którego przedmiotem są kontakty z dzieckiem. W pierwszym etapie tego postępowania sąd obowiązany jest do zbadania w jaki sposób kontakty zostały ustalone oraz czy doszło do naruszenia obowiązków jakie orzeczenie sądu nakłada na osobę, która pieczę nad dzieckiem wykonuje. Nie jest celem tego postępowania ponowne rozstrzyganie o sposobie kontaktów czy ewentualnej zmianie tego sposobu orzeczonego prawomocnym postanowieniem, chociaż z uwagi na opiekuńczy charakter sprawy o wykonywanie kontaktów z dzieckiem przy ich rozstrzyganiu sąd winien kierować się dobrem dziecka, co w wyjątkowych sytuacjach może prowadzić do odmowy wydania orzeczeń zmierzających do wykonania orzeczenie o kontaktach . Sytuacja tak nie zachodzi jednak w rozpoznawanej sprawie. Wbrew zarzutom zażalenia Sąd pierwszej instancji w sposób należyty uwzględnił dobro małoletniego syna stron. Podkreślenia wymaga, że potrzeba osobistej styczności małoletniego z ojcem jest niezbędna dla prawidłowego jej rozwoju Optymalną z punktu widzenia potrzeb dziecka jest sytuacja, gdy mieszka ono z obojgiem rodziców. Rozstanie rodziców zawsze burzy dotychczasowy porządek rzecz i przyczynia się do zachwiania a niekiedy utraty przez dziecko tak ważnego dla niego poczucia bezpieczeństwa . Z materiałów zawartych w aktach sprawy a także z załączonej do odpowiedzi na zażalenie aktualnej opinii RODK wynika, że syn stron silnie związany jest z obojgiem rodziców i koniecznym jest by utrzymywał stały kontakt z ojcem. Nie sposób w tych okolicznościach uznać, że zaskarżone postanowienie, zmierzające do przymuszenia uczestniczki do realizowania tych kontaktów stoi w sprzeczności z dobrem dziecka.

Prawidłowo także Sąd pierwszej instancji ustalił kwotę zagrożenia. Łącznie dochody netto uczestniczki postępowania wynoszą około 3700 zł netto (na co sama wskazuje w zażaleniu) . Ustalenie sankcji na poziomie 10 % jej dochodów netto z jednej strony nie spowoduje istotnego uszczerbku w utrzymaniu uczestniczki i jej dzieci a z drugiej strony będzie stanowiło odczuwalną dolegliwość – dolegliwość , którą uczestniczka odczuje tylko wówczas, gdy nie będzie respektowała prawomocnego orzeczenia sądu.

Reasumując – w rozpoznawanej sprawie Sąd pierwszej instancji prawidłowo ustalił, że uczestniczka nie wykonuje obowiązków wynikających z wyroku rozwodowego i zagroził jej nakazaniem zapłaty na rzecz wnioskodawczyni kwoty 350 zł za każde naruszenie obowiązku.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. przy zastosowaniu art. 13 § 2 k.p.c. , oddalił zażalenie w części w jakiej zostało skierowane do punktu 1 i 2 zaskarżonego postanowienia , jako bezzasadne.

Uchylenia jaki przedwczesne wymagało natomiast zawarte w zaskarżonym postanowieniu orzeczenie o kosztach postępowania. Zgodnie z art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. o kosztach postępowania sąd rozstrzyga dopiero w orzeczeniu kończącym prawe w instancji. Jak trafnie wskazał Sąd Najwyższy w cytowanej wyżej uchwale z dnia 22 maja 2013 r., III CZP 25/13 postanowienia wydawane na podstawie art. 598 ¹⁵ i 598 ¹⁶ k.p.c. nie kończą postępowania w sprawie dotyczącej wykonywania kontaktów z dzieckiem, jego zakończenie bowiem następuje na skutek wydania postanowienia o umorzeniu postępowania. , co wynika to z art. 598 ²⁰ k.p.c. Wobec powyższego Sąd zmienił zaskarżone postanowienie co do punktu 3, na podstawie art. art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. przy zastosowaniu art. 13 § 2 k.p.c.