Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 listopada 2021r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił B. S. prawa do zasiłku opiekuńczego za okres od 6 do 9 października 2021r. , wskazując, iż zgodnie z przepisem art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zasiłek ten przysługuje w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, nie zaś w przypadku zamknięcia klasy.

Od powyższej decyzji odwołała się B. S., domagając się jej zmiany poprzez przyznanie prawa do zasiłku opiekuńczego za okres od 6 do 9 października 2021r. z tytułu sprawowania osobistej opieki nad synem N. S. w związku z objęciem jego klasy zdalnym nauczaniem.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wniósł o oddalenie odwołania w całości, argumentując, iż literalne brzmienie przepisu art. 32 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa dotyczy jedynie sytuacji zamknięcia całej placówki, nie zaś skierowania klasy na zdalne nauczanie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W okresie od 6 do 9 października 2021r., decyzją dyrektora Szkoły Podstawowej nr (...) im. U. w S., stacjonarne zajęcia w klasie I b, do której uczęszczał syn B. N. S., zostały zawieszone, a klasa ta została objęta nauczaniem zdalnym. Decyzja ta była podyktowana kontaktem niektórych uczniów tej klasy z osobą zakażoną koronawirusem w świetlicy szkolnej.

Dowód: przesłuchanie B. S. w charakterze strony k. 23, oświadczenie k. 5 akt organu, zaświadczenie k. 6 akt organu

Od 6 do 9 października 2021r. B. S. sprawowała osobistą opiekę nad synem w domu. Nie świadczyła pracy stacjonarnie, ani zdalnie. Nie było innej osoby, która mogłaby zapewnić opiekę nad N. S..

Dowód: przesłuchanie B. S. w charakterze strony k. 23

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się zasadne.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie pozostawał w istocie bezsporny, zaś ocenie podlegała kwestia prawa do zasiłku opiekuńczego w sytuacji zawieszenia zajęć w danej klasie szkoły podstawowej, bez jednoczesnego zamknięcia całej placówki oświatowej.

Zgodnie z ustawą z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r., poz. 1133), zwaną dalej „ustawą zasiłkową” – zasiłek opiekuńczy jest świadczeniem przysługującym ubezpieczonemu z tytułu konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem, w tym także nad dzieckiem z niepełnosprawnością lub chorym członkiem rodziny. Przysługuje on osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym, zarówno obowiązkowym, jak i dobrowolnym, zwolnionym od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki m.ni. nad zdrowym dzieckiem do 8 lat. Zasiłek ten stanowi świadczenie rekompensujące utratę zarobku z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

W myśl art. 32 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy zasiłkowej, zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, a także w przypadku choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą, o której mowa w art. 50 ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 lub dziennego opiekuna sprawujących opiekę nad dzieckiem. Należy mieć na uwadze, iż nie każde zamknięcie placówki uprawnia do zasiłku opiekuńczego, a tylko takie, które jest nieprzewidziane. Ustawa zasiłkowa nie zawiera legalnej definicji wskazanego pojęcia, jednakże bazując na zasadach doświadczenia życiowego można przyjąć, iż za zamknięcie placówki o charakterze nieprzewidzianym uważa się takie, o którym ubezpieczony dowiedział się w terminie krótszym niż 7 dni przed dniem jej zamknięcia. Dlatego też, prawo do zasiłku opiekuńczego na zasadach ogólnych powstaje z mocy prawa, gdy placówki, do których uczęszczają dzieci zostaną zamknięte z uwagi na nagłe, nieprzewidziane zdarzenia. Istotnym jest, że powyższe regulacje są odpowiednio stosowane również w przypadku ustalania prawa do dodatkowego zasiłku opiekuńczego, który został wprowadzony na mocy ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374, ze zm.), jako szczególne świadczenie będące odpowiedzią na stan epidemii (...)19. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy, zgodnie z art. 4 ust. 1-1d ww. ustawy przysługuje rodzicom dzieci do lat 8 (ubezpieczonym zwolnionym od wykonywania pracy), a także rodzicom dzieci z niepełnosprawnością - w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do których uczęszcza dziecko, albo niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu (...)19. Ponadto w myśl art. 4 ust. 1c, zasiłek ten przysługuje także w przypadku niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu (...)19.

Literalna wykładnia przepisu art. 32 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy zasiłkowej nie daje jednoznacznych, nie budzących wątpliwości efektów. Co prawda w jego treści ujęto przesłankę w postaci „zamknięcia placówki”, jednakże nie wskazano wprost, że chodzi o całość placówki, czy też o każdą jej zorganizowaną część. W związku z tym należało posiłkować się innymi regułami wykładni. Stosując wykładnię celowościową, należało stwierdzić, że sytuacja zamknięcia klasy (oddziału szkoły) co do zasady dla uczniów tej klasy niczym nie różni się od zawieszenia zajęć stacjonarnych w całej szkole. Konsekwencją zarówno zamknięcia całej placówki, jak i jej wyodrębnionej części (tutaj oddziału), jest niemożność korzystania przez dzieci z nauki stacjonarnej i konieczność zapewnienia im opieki przez opiekunów-rodziców. W przypadku zasiłków opiekuńczych przyznawanych na ogólnych zasadach, jak również w przypadku dodatkowego zasiłku opiekuńczego, kluczowe znaczenie ma zaistnienie właśnie „konieczności potrzeby osobistej opieki” nad dzieckiem. Taka potrzeba istnieje zarówno w sytuacji całościowego zamknięcia placówki (które miały miejsce w pierwszym miesiącu stanu epidemii), jak w sytuacji zamknięcia jej części. Należy mieć na uwadze, że świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, które obejmują m.in. zasiłek opiekuńczy, mają na celu pokrycie szkody spowodowanej zajściem danego rodzaju ryzyka, tj. określonej sytuacji życiowej, z której wystąpieniem wiąże się opłacanie składki (por. wyrok TK z dnia 6 marca 2007 r., P 45/06, OTK-A 2007, nr 3, poz. 22 (Komentarz A. R. G. do art. 32 ustawy zasiłkowej, Lex) Treścią ryzyka – w omawianym stanie faktycznym – objęta jest ochrona sytuacji polegających na zapewnieniu opieki dziecku, dla którego zamknięto szkołę, a celem ogólnym zasiłków wypłacanych okresowo jest zastąpienie pracownikowi wynagrodzenia, którego nie może uzyskać z powodu niemożności świadczenia pracy.

Powyższa wykładnia celowościowa jest zgodna z interpretacją widniejącą na oficjalnej stronie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (adres: (...) Jak można przeczytać na tejże stronie: „ zasiłek opiekuńczy można również otrzymać w razie konieczności opieki nad zdrowym dzieckiem w wieku do 8 lat w sytuacjach ściśle określonych w przepisach, m.in. w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko. Przez zamknięcie placówki rozumie się zamknięcie całej placówki, a także zamknięcie np. klasy lub grupy przedszkolnej.” Interpretacja ta potwierdza więc, iż istota przywołanej regulacji (z uwzględnieniem trwającej sytuacji pandemicznej w kraju) obejmuje sytuacje, gdy placówki oświatowe zostają zamknięte lub ich funkcjonowanie jest poważnie ograniczone, a zajęcia szkolne są prowadzone w trybie hybrydowym bądź zdalnym. Z nieznanych sądowi względów organ rentowy nie stosuje własnej interpretacji przepisu, o której ogłasza na swojej stronie internetowej.

Tym samym, należało przyjąć, iż B. S., która sprawowała w spornym okresie osobistą opiekę nad małoletnim synem do lat 8 z powodu niemożności uczęszczania przez niego do szkoły (zawieszenie stacjonarnych zajęć) i nie uzyskiwała w tym okresie wynagrodzenia za pracę, jest uprawniona do otrzymania prawa do zasiłku opiekuńczego za tenże okres.

Na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., sąd zmienił zaskarżoną decyzję organu z dnia 23 listopada 2021 r. w ten sposób, że przyznał wnioskodawczyni prawo do zasiłku opiekuńczego za sporny okres.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

20.04.2022